Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Polityka spójności 2007-2013 Polityka spójności społeczno-gospodarczej* jest jedną z polityk wspólnotowych Unii Europejskiej.

Prezentacja na temat: "Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Polityka spójności 2007-2013 Polityka spójności społeczno-gospodarczej* jest jedną z polityk wspólnotowych Unii Europejskiej."— Zapis prezentacji:

1 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Polityka spójności 2007-2013 Polityka spójności społeczno-gospodarczej* jest jedną z polityk wspólnotowych Unii Europejskiej. Spójność społeczno-gospodarcza stanowi jeden z priorytetowych celów działania Wspólnoty Europejskiej. Konieczność prowadzenia polityki wyrównywania poziomu rozwoju społecznego i gospodarczego kolejnych krajów Wspólnoty dostrzeżono w 1986 r. Wówczas to wraz z podpisaniem Jednolitego Aktu Europejskiego, stworzono podstawy dla polityki likwidowania dysproporcji i zacofania w rozwoju biedniejszych regionów UE.

2 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Zintegrowany Pakiet Wytycznych (ZPW) Strategiczne Wytyczne Wspólnoty (SWW) Strategiczne Wytyczne UE dla Polityki Rozwoju Obszarów Wiejskich Strategiczne Wytyczne dla Zrównoważonego Rozwoju Sektora Rybołówstwa i Nadbrzeżnych Obszarów Rybackich Narodowy Program Reform Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (NSRO) Narodowy Plan Strategiczny dla Rybołówstwa Narodowa Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich Odnowiona Strategia Lizbońska i polityki spójności, rolnictwa i rybołówstwa Rada Europejska Komisja Europejska Rada Polityka Spójności Wspólna Polityka Rolna Wspólna Polityka Rybacka państwa członkowskie

3 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Programowanie Strategiczne Wytyczne Wspólnoty (Komisja Europejska) Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (kraj członkowski) Programy Operacyjne (kraj członkowski) Priorytet Priorytet Priorytet

4 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Strategiczne Wytyczne Wspólnoty (Community Strategic Guidelines) to strategiczny dokument obejmujący ogólny zakres polityki spójności. SWW określają priorytety (ramy dla interwencji funduszy) dla państw i regionów korzystających ze wsparcia. Dokument przygotowywany na zlecenie Komisji Europejskiej przez Radę Europy, po zasięgnięciu opinii Parlamentu Europejskiego. Uwzględnia średniookresową strategię polityki gospodarczej zawartą w Ogólnych Wytycznych Polityki Gospodarczej UE. W obszarze wsparcia zatrudnienia i rozwoju zasobów ludzkich, SWW uwzględniają cele Europejskiej Strategii Zatrudnienia.

5 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Priorytety główne SWW : Priorytet 1. Przekształcenie Europy i jej regionów w bardziej atrakcyjne miejsce dla inwestycji i pracy. Priorytet 2. Poprawa wiedzy i innowacji dla wzrostu gospodarczego. Priorytet 3. Większa liczba i lepsze jakościowo miejsca pracy (priorytet bezpośrednio nawiązuje do postanowień zawartych w Europejskiej Strategii Zatrudnienia).

6 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (National Strategic Reference Framework) to dokument tworzony indywidualnie przez każdy z krajów członkowskich. Zapewnia spójność między priorytetami Wspólnoty a krajowymi i regionalnymi, ukierunkowanymi na promowanie zrównoważonego rozwoju, a także narodowym planem działań na rzecz zatrudnienia. Stanowi instrument, do którego kraje członkowskie odnoszą się podczas programowania funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w programach operacyjnych. Zawierają skrócony opis strategii kraju członkowskiego i jej wdrażanie na poziomie operacyjnym.

7 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Programy operacyjne to instrumenty opisujące zasady interwencji funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w danym kraju i w danym zakresie. Opracowywane przez kraje członkowskie. Jeden program obejmuje wsparcie tylko w ramach jednego z trzech celów polityki spójności. Zasada 1 program = 1 fundusz. Jeden program może być finansowany tylko z jednego funduszu* (za wyjątkiem sytuacji, gdy dany kraj otrzymuje wsparcie z Funduszu Spójności). *Jeden program może być finansowany tylko jednym funduszem strukturalnym. Jednocześnie, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego oraz Europejski Fundusz Społeczny mogą finansować (maksymalnie do 10% alokacji na priorytet) działania podlegające pod zakres wsparcia z innego funduszu strukturalnego, pod warunkiem, że jest to niezbędne dla właściwej realizacji projektu – tzw. zasada cross financing (finansowania krzyżowego).

8 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Instrumentem realizacji polityki spójności są fundusze strukturalne oraz Fundusz Spójności. Celem działania funduszy jest zwiększenie spójności ekonomicznej, społecznej i przestrzennej Unii. Fundusze kierowane są przede wszystkim do tych regionów, które bez pomocy finansowej nie są w stanie dorównać do średniego poziomu rozwoju gospodarczego w UE.

9 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Fundusze strukturalne Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego - EFRR European Regional Development Fund - ERDF Europejski Fundusz Społeczny- EFS Europejski Fundusz Społeczny - EFS European Social Fund – ESF Fundusz Spójności – FS Fundusz Kohezji - Cohesian Fund - CF Instrumenty finansowe realizacji Polityki Spójności 2007-2013 Fundusze strukturalne są instrumentami finansowymi wspierającymi realizację polityki spójności Unii Europejskiej. Ich podstawową rolą jest zwiększenie spójności społeczno- gospodarczej obszaru Unii poprzez wsparcie słabiej rozwiniętych regionów (jak regiony Polski).

10 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego fundusz powstał w roku 1975 jako odpowiedź Wspólnoty Europejskiej na pogłębiające się dysproporcje w rozwoju regionów państw członkowskich. Jego podstawowym zadaniem jest wyrównywanie różnic w poziomie rozwoju regionów państw członkowskich.

11 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE - prace B+R, innowacyjność i przedsiębiorczość (m.in. wzmocnienie zdolności w zakresie B+R na szczeblu regionalnym, wspieranie prac B+R w MŚP oraz transferu technologii, promowanie finansowania przedsiębiorczości i innowacji w MŚP), - społeczeństwo informacyjne (m.in. rozwój usług lokalnych, poprawa dostępności do usług publicznych on-line i ich rozwój, wsparcie MŚP w skutecznym wykorzystywaniu technologii informacyjnych i komunikacyjnych), - środowisko (m.in. inwestycje związane z zarządzaniem odpadami, rekultywacja skażonych obszarów, ochrona przyrody, pomoc dla MŚP w promowaniu zrównoważonych wzorców produkcji przez wdrażanie rentownych systemów zarządzania ochroną środowiska i technologii zapobiegających zanieczyszczaniu środowiska), - zapobieganie ryzyku (m.in. opracowywanie i wdrażanie planów zapobiegania ryzyku naturalnemu i technologicznemu), Środki EFRR finansują: B+R lub B&R - badania i rozwój MŚP lub MSP - sektor małych i średnich przedsiębiorstw

12 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE - turystyka (m.in. promowanie dziedzictwa naturalnego i kulturowego, ochrona i wzbogacanie dziedzictwa kulturowego, pomoc na rzecz poprawy usług turystycznych), - inwestycje transportowe (m.in. sieci transeuropejskie, zintegrowane miejskie strategie na rzecz czystego transportu miejskiego), - energia (m.in. sieci transeuropejskie poprawiające bezpieczeństwo dostaw energii), - inwestycje w edukację, które przyczyniają się do wzrostu atrakcyjności regionów i poprawy jakości życia w regionach, - zdrowie (m.in. inwestycje mające na celu rozwój i poprawę opieki zdrowotnej na poziomie regionalnym), - bezpośrednia pomoc na inwestycje w MŚP, przyczyniające się do tworzenia nowych i ochrony istniejących miejsc pracy.

13 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Europejski Fundusz Społeczny najstarszy z funduszy europejskich - utworzony w 1957 roku, wraz z powołaniem do życia EWG. Jest najważniejszym instrumentem finansowym wspólnotowej polityki regionalnej w zakresie programów wynikających z Europejskiej Strategii Zatrudnienia. EWG – Europejska Wspólnota Gospodarcza

14 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Środki EFS finansują: - zwiększania zdolności adaptacyjnych pracowników oraz przedsiębiorstw (m.in. poprzez promowanie inwestycji w zasoby ludzkie dokonywanych przez przedsiębiorstwa i pracowników, rozwój i wdrażanie systemów kształcenia ustawicznego, propagowanie umiejętności informatycznych i kierowniczych oraz promowanie przedsiębiorczości i innowacji), - przewidywania zmian gospodarczych oraz odpowiednie zarządzanie nimi (m.in. poprzez projektowanie i rozpowszechnianie innowacyjnych i bardziej wydajnych form organizacji pracy, określanie przyszłych wymogów związanych z zawodem i umiejętnościami, a także rozwój specyficznych usług w zakresie zatrudnienia, szkoleń i wsparcia dla pracowników w związku z restrukturyzacją przedsiębiorstw i sektorów), - wzmacniania integracji społecznej osób nieuprzywilejowanych (np. długotrwale bezrobotnych, niepełnosprawnych) oraz zwalczania dyskryminacji (m.in. przez promowanie ścieżek zatrudnienia osób nieuprzywilejowanych oraz zwalczanie dyskryminacji w dostępie do rynku pracy),

15 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE - zwiększania dostępu do zatrudnienia dla osób bezrobotnych, zapobiegania bezrobociu, przedłużania wieku produkcyjnego i zwiększania udziału kobiet oraz imigrantów w rynku pracy (m.in. przez modernizację i wzmacnianie instytucji rynku pracy, zmniejszanie segregacji na rynku pracy ze względu na płeć, umożliwianie godzenia pracy i życia prywatnego, w tym ułatwianie dostępu do opieki nad dziećmi, wzmacnianie integracji społecznej emigrantów oraz zwiększenie ich udziału w zatrudnieniu), - wprowadzanie reform w dziedzinie zatrudnienia i integracji społecznej (m.in. przez rozwój partnerstwa i paktów w drodze nawiązywania kontaktów z zainteresowanymi podmiotami na szczeblach krajowym, regionalnym i lokalnym).

16 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Fundusz Spójności powołany do życia w 1993 roku, wraz z podpisaniem Traktatu o UE z Maastricht. W przeciwieństwie do funduszy strukturalnych – ma krajowy, a nie regionalny, zakres działania. Od początku funkcjonowania finansował wielkie projekty w dziedzinie ochrony środowiska i inwestycje w infrastrukturę transportową państw członkowskich, w których DNB per capita < 90% średniej unijnej. W okresie budżetowym 2007-2013 środki z FS wspierają dodatkowo działania z zakresu dziedzictwa kulturowego.

17 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE dokument strategiczny określający priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdrażania funduszy unijnych: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności w ramach budżetu Wspólnoty na lata 2007–2013. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia - NSRO

18 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Wydatki w ramach polityki spójności są koordynowane z wydatkami Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybackiej, a także programami europejskimi w sferze wzmacniania konkurencyjności.

19 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Cele polityki spójności na lata 2007-2013 „Konwergencja” - służy przyspieszeniu konwergencji państw członkowskich oraz regionów najsłabiej rozwiniętych przez poprawę warunków wzrostu i zatrudnienia, podnoszenie jakości inwestycji w kapitał rzeczowy i ludzki, rozwój innowacyjności i społeczeństwa informacyjnego, ochronę i poprawę środowiska naturalnego oraz podnoszenie efektywności administracji. 1 Dofinansowanie z EFRR i EFS obejmie regiony: ► w których PKB per capita < 75% średniej w rozszerzonej UE, ► które mogłyby być objęte celem ‘konwergencja’, gdyby ich poziom PKB per capita spełniał wymóg 75% przeciętnego PKB per capita w krajach Piętnastki, ale które straciły możliwość uzyskania dofinansowania, gdyż ich PKB per capita przekroczy 75% nowej średniej wartości PKB per capita liczonej dla 25 krajów UE (tzw. „efekt statystyczny”). Regiony te otrzymują okresowe, szczególnego rodzaju - wsparcie „fazy wyjściowej”, sukcesywnie zmniejszane aż do roku 2013, aby mogły stopniowo ‘wyjść’ z grupy regionów objętych celem ‘konwergencji’. Konwergencja (łac. convergere, zbierać się, upodabniać się) to termin pochodzący z nauk biologicznych – oznacza proces powstawania pod wpływem takich samych warunków środowiskowych podobnych cech u niespokrewnionych organizmów. Konwergencja jest więc procesem upodobniania się do siebie kultury, gospodarki czy systemów prawnych wynikającym z globalizacji oraz integracji państwa narodowych.

20 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Wsparcie z Funduszu Spójności pomoże państwom członkowskim: ► w których DNB per capita < 90% przeciętnej w UE, ► które w okresie 2000-2006 mogły korzystać z dofinansowania z Funduszu Spójności i mogłyby korzystać nadal, gdyby ich poziom DNB per capita nie przekroczył progu 90% przeciętnej w krajach Piętnastki z chwilą rozszerzenia UE-25. Te państwa są „w fazie wyjściowej” z grupy regionów objętych celem konwergencji w zakresie oddziaływania Funduszu Spójności. „Konwergencja” - CD. 1 Cele polityki spójności na lata 2007-2013

21 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Cel Konwergencja Regiony o PKB/ mieszkańca <75% średniej dla UE-25 86 regionów 124 miliony mieszkańców 27,3% ludności UE

22 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Cel: Konwergencja Efekt statystyczny: regiony o PKB/mieszkańca <75% dla UE-15 i >75% dla UE-25 16 regionów 16,4 milionów mieszkańców 3,6% ludności UE

23 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE "Konkurencyjność i zatrudnienie w regionach” – wynika z restrukturyzacji i gwałtownych przemian społeczno-ekonomicznych, liberalizacji handlu, rozwoju nowej gospodarki oraz społeczeństwa opartego na wiedzy, starzenia się społeczeństwa, wzrostu imigracji, niedoboru wysoko wykwalifikowanej siły roboczej w kluczowych sektorach gospodarczych, czy też problemów związanych z integracją społeczną. Wspiera więc zmiany strukturalne i na rynku pracy, w regionach, które: 2 - nie podlegają celowi „konwergencja”, - były do tej pory objęte Celem 1*, ale w 2007 r. nie kwalifikują się już do dofinansowania ze względu na osiągnięty postęp ekonomiczny. Regiony te otrzymają szczególne wsparcie „fazy wejściowej”, malejące aż do roku 2013, a mające na celu konsolidację procesu „doganiania”. *Cele 2000-2006: CEL 1 – promowanie rozwoju i dostosowań strukturalnych w regionach słabiej rozwiniętych CEL 2 – wspieranie gospodarczej i społecznej konwersji obszarów stojących w obliczu problemów gospodarczych CEL 3 – wspieranie adaptacji i modernizacji polityk oraz systemów kształcenia, szkolenia i zatrudniania. Cele polityki spójności na lata 2007-2013

24 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Cel: Konkurencyjność i zatrudnienie w regionach „Faza wejściowa" Regiony objęte Celem 1 w latach 2000-06 i nie objęte Celem „Konwergencja” 13 regionów 19 milionów mieszkańców 4.2% ludności UE

25 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Cel: Konkurencyjność i zatrudnienie w regionach Regiony nie objęte Celem „Konwergencja” 155 regionów 295 milionów mieszkańców 64.9% ludności UE

26 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE „Europejska Współpraca Terytorialna": wspieranie terytorialnej konkurencyjności oraz promowanie harmonijnego i zrównoważonego rozwoju obszaru Unii Europejskiej. Beneficjentami są wewnętrzne i zewnętrzne regiony graniczne. 3 EWT jest realizowana w oparciu o programy współpracy: 1. transgranicznej – lista określana przez KE 2. transnarodowej – lista określana przez KE oraz 3. program współpracy międzyregionalnej – obejmuje całe terytorium UE. Cele polityki spójności na lata 2007-2013

27 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Cel 1 – NUTS 2 i NUTS 1 Cel 2 – NUTS 2 Cel 3 – NUTS 3 Poziomy realizacji celów polityki spójności UE

28 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE NUTS - Wspólna Klasyfikacja Jednostek Terytorialnych do celów statystycznych Klasyfikacja jednostek terytorialnych UE, opracowana w oparciu o istniejące podziały administracyjne i kryterium ludnościowe krajów członkowskich. Ma zapewnić zbierania i opracowywania porównywalnych danych dla statystyk regionalnych. Klasyfikacja jest hierarchiczna – dzieli państwa na jednostki poziomu NUTS 1, z których każdą z kolei na jednostki NUTS 2, a te na jednostki poziomu NUTS 3... NUTS 1 – wielkość zbliżona do landów niemieckich. W większości krajów UE istnieje kilka – kilkanaście NUTS 1. Dania, Irlandia, Luksemburg tworzą w całości NUTS1. NUTS 2 – odpowiada wielkością francuskiemu „région” lub hiszpańskiemu „comunidad autónoma”. NUTS 3 – to odpowiednik wielkościowy niemieckich powiatów lub francuskich departamentów. NUTS 4 – wielkość obszaru kilku polskich gmin – występuje w niektórych krajach UE. NUTS 5 – wielkość obszaru polskiej gminy.

29 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE NUTS - Wspólna Klasyfikacja Jednostek Terytorialnych do celów statystycznych W Polsce: NTS 1 – region w postaci obszaru całego państwa NTS 2 – województwa samorządowe NTS 3 – podregiony – grupy powiatów (sztucznie stworzone na potrzeby statystyki UE) NTS 4 – powiaty i miasta na prawach powiatu NTS 5 – gminy NUTS 1 – 1 NUTS 2 – 16 NUTS 3 – 44 NUTS 4 – 373 NUTS 5 – 2 498

30 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Cele i fundusze polityki spójności 2007-2013 EFRR EFS Fundusz Spójności Konwergencja Konkurencyjność i zatrudnienie w regionach Europejska Współpraca Terytorialna EFRR EFS infrastruktura, innowacyjność, inwestycje, itp. szkolenia zawodowe, pomoc w zatrudnieniu, itp. Duże regiony z DNB per capita < 90%UE infrastruktura transportowa i środowiskowa, energia odnawialna wszystkie państwa członkowskie i ich regiony CeleFundusze

31 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Finansowanie polityki spójności 2007-2013 Kwota łączna: 308 miliardów euro - 82 % środków na cel „konwergencja” - 251 mld euro - 16 % środków na cel „Konkurencyjność i zatrudnieni w regionach” – 49 mld euro - 2,5 % środków na cel „Europejska Współpraca Terytorialna” – 7,5 mld euro reszta - pomoc techniczna dla KE

32 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Zasady polityki spójności: 1)zasada koncentracji - środki płynące z Unii Europejskiej przeznaczane są na osiągnięcie ograniczonej liczby celów i kierowane do regionów, które znajdują się w najtrudniejszej sytuacji ekonomicznej oraz na działania strategicznie istotne 2)zasada partnerstwa - polega na współpracy Komisji Europejskiej z odpowiednimi władzami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi zaangażowanymi w programowanie i dystrybucję funduszy unijnych; oznacza także obowiązek współpracy przy wykorzystaniu funduszy organów administracji publicznej z partnerami gospodarczymi i społecznymi

33 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE 3)zasada programowania - wymaga przygotowania na poziomie centralnym i regionalnym wieloletnich, kompleksowych programów rozwoju współfinansowanych następnie przez fundusze strukturalne i Fundusz Spójności (Narodowy Plan Rozwoju » NSRO » programy operacyjne) 4)zasada subsydiarności / zasada dodatkowości / zasada współfinansowania - środki z funduszy unijnych uzupełniają fundusze krajowe i nie mogą ich zastępować 5)zasada kontroli i monitoringu (zasada ewaluacji) - wymaga śledzenia przebiegu realizacji programów operacyjnych, pod kątem założonych w nim celów przy wykorzystaniu zidentyfikowanych wskaźników osiągnięć Zasady polityki spójności – cd.:

34 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE 6)zasada komplementarności – fundusze unijne są wydatkowane w ten sposób, że integrują priorytety wspólnotowe z krajowymi, a także zapewniają spójną politykę w zakresie dopełniania celów finansowanych funduszami strukturalnymi i Funduszem Spójności 7)zasada wyrównywania szans mężczyzn i kobiet – przejawia się w : 1)równym dostępie do rynku pracy, 2)równym dostępie do edukacji i szkoleń, szczególnie w zakresie rozwijania umiejętności i kwalifikacji zawodowych, 3)równym dostępie do możliwości tworzenia przedsiębiorstw i ich rozwoju, 4)możliwości godzenie pracy zawodowej z życiem rodzinnym, 5)wyrównanym udziale w procesie podejmowania decyzji. Zasady polityki spójności – cd.:

35 Polityka spójności UNIA EUROPEJSKA UE Możliwe efekty polityki spójności 2007-2013 dla wzrostu i zatrudnienia Wzrost: znaczące zyski w PKB rzędu dodatkowych 10% w większości nowych krajów członkowskich do 2013 w Polsce +9,80%. Produktywność: zyski pomiędzy dodatkowymi 2.3% (Słowacja; Węgry) i 7% (Bułgaria; Rumunia). w Polsce +5,70%. Zatrudnienie: w sumie 2.5 mln nowych miejsc pracy (od +4% do 8%). w Polsce +4%, tj. +536 tys. miejsc pracy.