Afrykański pomór świń (ASF) - aktualna sytuacja w Polsce, znaczenie dzików jako wektora choroby Zygmunt Pejsak Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy.

Prezentacja na temat: "Afrykański pomór świń (ASF) - aktualna sytuacja w Polsce, znaczenie dzików jako wektora choroby Zygmunt Pejsak Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy."— Zapis prezentacji:

1 Afrykański pomór świń (ASF) - aktualna sytuacja w Polsce, znaczenie dzików jako wektora choroby Zygmunt Pejsak Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach – Krajowy Naukowy Ośrodek Wiodący 22.03.2016

2 Aktualne dane na temat właściwości ASFV oraz zjawisk związanych z epidemiologią ASF (dlaczego jest lepiej niż zakładali eksperci zachodnioeuropejscy ?)

3 ASF Zakaźna i zaraźliwa, wolno szerząca się choroba świń i dzików. ASF i CSF to dwie różne choroby jakkolwiek nazwa i objawy kliniczne u świń są b. podobne (rozróżnienie obu pomorów na podstawie badań klinicznych i sekcyjnych nie jest możliwe). Zróżnicowanie genetyczne ASFV, 22 genotypy; aktualnie w Europie tylko genotyp II podlegający nieznacznym zmianom w obrębie genomu. Ten sam gospodarz dla ASFV i CSFV. W przypadku infekcji ASFV śmierć zwierząt następuje z reguły b. szybko. W przypadku CSF czas trwania choroby i siewstwa wirusa jest istotnie dłuższy. Fakt ten decyduje o zasadniczych różnicach w szerzeniu się obu pomorów. Najnowsze dane z Instytutu na wyspie Riems, (Depner Bloom) Grudzień, 2015.

4 Dynamika przebiegu zakażenia taka sama u dzików jak i u świń. Wyraźne objawy chorobowe; ogniska ASF najczęściej zgłaszane były przez właścicieli zwierząt, nie stwierdzano ich przypadkowo. Padnięcia dzików 3 -6 dni po infekcji. Wolne szerzenie się choroby w populacji dzików. Duże ilości ASFV we krwi, małe ilości w ślinie i w kale. We krwi wirus pojawia się najwcześniej po zakażeniu i praktycznie znajduje się tam, z reguły do końca życia zwierzęcia. W ziemi zanieczyszczonej krwią z ASFV, wirus przeżywa w zimie kilka miesięcy. Zdjęcie z Europy wschodniej Długotrwałe źródło ASFV

5 Wirus siany jest przez zakażone zwierzęta dopiero w końcowym stadium choroby, przy wysokiej gorączce. Chore dziki (z powodu gorączki), w okresie gdy zaczynają siać ASFV, nie przemieszczają się na większe odległości. Padłe dziki są głównym, długotrwałym źródłem ASFV; wektorem w szerzeniu się ASF. Dziki nie są kanibalami (co ogranicza możliwości szerzenia się choroby) - są padlinożercami. Przeceniano zaraźliwość ASFV, dzisiaj jasnym jest, że szczep krążący w Europie jest mało zaraźliwy. Nawet w regionach występowania ASF nie regulowana poprzez odstrzał populacja dzików - rośnie, a nie jak zakładano gwałtownie maleje. Fot. A. Sawwin, 2015.

6 ASFV zabija swojego gospodarza szybko, co istotnie ogranicza możliwości szerzenia się choroby wśród dzików. Podobne zjawisko obserwujemy w przypadku zakażeń wirusem wścieklizny lisów. Wstępnie zakładano, że ASF będzie się szerzył podobnie szybko jak CSF. Dzisiaj widzimy, że model szerzenia się ASF wśród dzików jest podobny jest do szerzenia się wścieklizny wśród lisów. Na razie nie stwierdza się chronicznej postaci choroby tak jak w przebiegu CSF. Fot. A. Sawwin, 2015

7 ASF a wścieklizna w populacjach wolno żyjących – lekcja, z której warto wyciągnąć wnioski (kilkudziesięcioletnie doświadczenia ze zwalczaniem wścieklizny wśród lisów powinny być pomocne w zwalczaniu ASF) Szerzenie się wścieklizny u lisów w Europie: lata 40.-90. XX wieku Muller i wsp., 2012 Wścieklizna wolno, ale konsekwentnie szerzyła się wśród lisów w Europie, pomimo intensywnych działań ukierunkowanych na redukcję populacji (odstrzał lisów, gazowanie nor, sterylizacja hormonalna). Zastosowanie szczepień doustnych (na razie nieosiągalne w przypadku ASF u dzików) przyniosło widoczny skutek, chociaż nie wyeliminowało całkowicie wirusa z populacji. Eliminacja chorób zakaźnych z populacji wolno żyjących jest niezwykle trudna.

8 ASF a wścieklizna w populacjach wolno żyjących – lekcja, z której warto wyciągnąć wnioski ( kilkudziesięcioletnie doświadczenia ze zwalczaniem wścieklizny wśród lisów powinny być pomocne w zwalczaniu ASF) Szerzenie się wścieklizny u lisów w Europie: lata 40.-90. XX wieku Muller i wsp., 2012 Podstawową metodą ograniczania dynamiki szerzenia się wścieklizny, w okresie gdy nie było szczepionki, było istotne ograniczanie populacji lisów. Redukcja populacji lisów dawała efekty dopiero wtedy gdy przekraczano krytyczny poziom gęstości populacji. Dynamika szerzenia się wścieklizny miała charakter falowy, bariery biologiczne np. rzeki zatrzymywały szerzenie się choroby przez jakiś czas. Działania ograniczające gęstość populacji lisów musiały wyprzedzać czoło fali wścieklizny. (Bogel i wsp. WHO, 1976)

9 Bariery geograficzne

10 Analiza szerzenia się ASF wśród świń w Rosji, na Ukrainie ale także w krajach nadbałtyckich wskazuje, że głównym (zdecydowanie najważniejszym) wektorem w szerzeniu się ASF na duże odległości jest człowiek. Łamanie wszelkich zasad postępowania obowiązujących przy zwalczaniu chorób z listy A, OIE ( w tym ubijanie zakażonych zwierząt, dystrybucja pozyskanego z nich mięsa, przemieszczanie zakażonych zwierząt, etc.) najczęściej z powodu niewypłacania w szybkim czasie odpowiednich rekompensat jest głównym powodem szerzenia się ASF w populacji świń. Problem może spowodować wypłacanie nadmiernych rekompensat; zakażenie stada ASFV nie może się opłacać się. WEKTOREM SZERZENIA SIĘ ASF W POPUALCJI ŚWIŃ JEST CZŁOWIEK. „ASF IS A MAN-MADE DISEASE” (Depner, Blome, 2015)

11 Hipotetyczne dystanse rozprzestrzeniania się ASF za pośrednictwem człowieka/środków transportu – w bardzo krótkim czasie! Czynnik ludzki stanowi największe ryzyko ze względu na istotny element nieprzewidywalności działań i brak możliwości wiarygodnego prognozowania!

12 ASFV Kleszcze Ornithodoros podtrzymujące krążenie ASFV w środowisku i będące ważnym wektorem choroby np. w Hiszpanii i Portugalii, jak na razie nie stwierdzono ich na obszarze Europy Centralnej. W perspektywie 7 - 10lat szczepionka nie będzie dostępna.

13 Czynniki determinujące wolne szerzenie się ASF w Polsce Właściwości wirusa ASF. Specyficzna patogeneza przebiegu zakażeń. Systemowe zmiany i zabezpieczenia wprowadzone w nadzorze weterynaryjnym (oznakowanie i rejestracja zwierząt, kontrola przemieszczeń, koncentracja ubojów, nadzór nad dobrostanem, wzrost świadomości i dyscypliny rolników, intensywny monitoring). Niezwykłe poświęcenie podlaskiej inspekcji weterynaryjnej. Trafne, szybkie i na razie skuteczne działania: inspekcji weterynaryjnej administracji państwowej, myśliwych, leśników i samych rolników. Wprowadzenie zabezpieczeń epizootycznych na granicach wschodnich.

14 Aktualna sytuacja w Europie

15 ASF w Europie Wschodniej Rosja. Prawdopodobnie od 2009 roku ASFV występował już w części europejskiej Rosji. Białoruś. Prawdopodobnie jesienią 2011 r. ASFV został wprowadzony do Białorusi, W połowie lutego 2012 medialne doniesienia o ASF w okolicach Nowogródka, w 2013 zgłoszono 2 ogniska – Grodno i Witebsk. Prawdopodobnie od tego momentu ASFV rozprzestrzenił się na inne obszary Białorusi. Ukraina. W 2013 pierwsze ogniska ASF na Ukrainie, aktualnie sytuacja raczej nie kontrolowana. Obecność wirusa stwierdza się u świń ubijanych w rzeźniach i w mięsie w sklepach. Najbliższe ognisko ASF około 200 km od granicy.

16 Rosja 2007 - 2015 Świnie Żródło: WAHID, OIE Dziki

17 Białoruś 2 ogniska, czerwiec, lipiec 2013 (Grodno, Witebsk) W 2014 i 2015 r. Białoruś nie zgłosiła żadnego ogniska/przypadku ASF. Według oficjalnych danych ASF nigdy nie stwierdzono u dzików.

18 ASF Ukraina w 2015 ¼ terytorium objęta ASF

19 Długotrwałe utrzymywanie się wirusa w sektorze przyzagrodowym. Endemiczne utrzymywanie się wirusa u dzików. Okresowa transmisja do ferm przemysłowych (zazwyczaj „ślepa uliczka”epidemiologiczna). Epidemiologia ASF we wschodniej Europie Źródło: S. Khomenko, FAO)

20 Aktualna sytuacja w krajach Unii Europejskiej

21 ASF w Polsce i Krajach Bałtyckich 2014 - 2015 Źródło mapy: FLI Riems, Niemcy

22 Liczba przypadków i ognisk ASF – Litwa, Łotwa, Estonia i Polska (do 31 grudnia 2015 r.) KrajPrzypadkiOgniska Litwa18219 Łotwa104742 Estonia100318 Polska873

23 Liczba przypadków ASF u dzików i ognisk ASF u świń – Litwa, Łotwa, Estonia i Polska (stan na dzień 9.03.2016r.) Kraj Liczba przypadków ASF u dzików Liczba ognisk ASF u świń ESTONIA2970 LITWA310 ŁOTWA1940 POLSKA30 WŁOCHY (SARDYNIA) 332

24 Aktualna sytuacja w Polsce

25 87 przypadków, 3 ogniska – (stan na 22.01. 2016) Świsłocz

26 Granica Polsko - Białoruska http://www.panoramio.com/photo/11241645?source=wapi&referrer=kh.google.com Jarosław Nestorowicz IW Koroszczyn Prawdopodobnie, ASFV został wprowadzony do Polski wraz z migrującymi zakażonymi dzikami z Białorusi. ASFV rozprzestrzenił się wśród dzików w sposób naturalny (dyfuzyjny) bez udziału człowieka.

27 Wszystkie (3) ogniska ASF wystąpiły w chlewniach przyzagrodowych, w których nie przestrzegano żadnych zasad bioasekuracji !!! OGNISKA 21.07.2014 (8 świń)6.08.2014 (1 świnia) 31.01.2015 (7 świń)

28 Analiza epidemiologiczna szerzenia się ASF w Polsce

29 84 przypadek 12.01.2016 Rozprzestrzenienie ASF w Polsce – ostatni przypadek 82 85 przypadek 22.01.2016 85

30 Analiza odległości kolejnych przypadków ASF u dzików padłych i odstrzelonych i odległości od granicy białoruskiej źródło: Śmietanka i in. 2015 dotychczas najdalej wysuniętym na zachód przypadkiem ASF był przypadek 82 (33 km), najczęściej odległość od granicy białoruskiej nie przekracza 1-12 km 102 km 33 km

31 od pierwszego ogniska w Torżoku w Obwodzie twerskim, które dało początek północnej strefie endemicznego występowania ASF w RF, do Grzybowszczyzny w Polsce choroba przebyła dystans ok. 815 km w przeciągu 985 dni (średnie tempo ok. 820 m dziennie). od pierwszego przypadku w 2014 do ostatniego w 2015 r. rozprzestrzeniała się w kierunku zachodnim w średnim tempie ok. 50 m dziennie (33 km w 696 dni). średnie tempo przemieszczania się ASFV po terytorium Polski jest ok. 16,5 razy wolniejsze. Analiza odległości kolejnych przypadków ASF u dzików padłych i odstrzelonych i odległości od granicy białoruskiej źródło: Nestorowicz 2015

32 32 Możliwości ciągłego „zasilania” populacji wirusem ze wschodu Źródło: Khomenko, 2015

33 Wzrost aktywności ASFV w miesiącach letnich w Europie wschodniej – dlaczego? Hipoteza: kanibalizm u dzików jest zjawiskiem b. rzadkim, ale w miesiącach letnich kontakt ze zwłokami może być częstszy z uwagi na odżywianie się larwami owadów (plujkowate) znajdującymi się w padlinie (Ray i wsp., 2014)  kontakt bezpośredni z padliną  wzrost częstości infekcji ASFV.

34 Źródło: A. Globig 2015, http://www.effsa.eu Wstępne wyniki monitoringu częstości kontaktów dzików z padliną (badania prowadzone w Niemczech) Sporadyczny kontakt z padliną dzików Natychmiastowy kontakt z padliną jelenia Dziki są padlinożercami, ale nie kanibalami, co może wyjaśniać, dlaczego obserwujemy niski odsetek zakażonych dzików biorąc pod uwagę, że głównym źródłem zakażenia są dziki padłe.

35 20142015 Zagęszczenie dzików

36 Zagęszczenie dzików a przypadki ASF 36 Wszystkie przypadki na obszarach >1 osobnik/km 2 Nie ma wątpliwości, że możliwości szerzenia się ASFV zależne są od gęstości populacji dzików.

37 Rola dzików i świń padłych w opinii ekspertów padłe dziki stanowią podstawowe źródło zakażenia - zasadniczą rolę w transmisji zakażeń u dzików odgrywa schemat: padlina  dzik wrażliwy  śmierć (padlina)  dzik wrażliwy -Mniejszą rolę (i głównie w szerzeniu się w obrębie watahy) odgrywa schemat: dzik chory  dzik wrażliwy  dzik chory  dzik wrażliwy. Według opinii ekspertów UE nie zasilanie środowiska bytowania dzików wirusem pochodzącym od świń, w przypadku obszarów o niskiej gęstości populacji dzików < 0,5 (dzika)/ km kwadratowy doprowadzi do wygaśnięcia choroby wśród dzików.

38 Sposoby ograniczania szerzenia się ASF w populacji dzików

39 Metody ograniczania ryzyka utrzymywania się i rozprzestrzeniania zakażeń w populacji dzików Zaniechanie polowań z nagonką oraz dokarmiania. Dobrze zorganizowany odstrzał redukcyjny - ukierunkowany na samice. Ograniczenie populacji dzików. Co roku należy odstrzelić 130 – 140% (100 + 30%) stanu pogłowia (EFSA). - Odstrzał tylko 100% wielkości populacji prowadzi do jej wzrostu. W Podlaskiem przy stanie około 10 400 dzików odstrzelono 11.156 (GUS, Leśnictwo, 2015.) -Przyrost populacji netto o 200-300% w stosunku do roku poprzedniego nie jest zjawiskiem rzadkim! Możliwie szybkie i bezpieczne usuwanie padłych dzików. Monitorowanie rozwoju sytuacji epidemiologicznej wśród dzików i stosowne do sytuacji „wyprzedzające” poszerzanie obszaru objętego ograniczeniami.

40 Metody ograniczania ryzyka utrzymywania się i rozprzestrzeniania zakażeń w populacji świń Zamknięcie, w strefach II i III wszystkich chlewni lekceważących podstawowe zasady bioasekuracji. Nieprzerwane podnoszenie świadomości rolników o mającym miejsce zagrożeniu. Badanie wszystkich dzików odstrzelonych i padłych w strefach III, II i I. Nieprzerwane ćwiczenia z zakresu gotowości. Monitorowanie sytuacji wzdłuż całej granicy wschodniej.

41 Metoda Gatunek ŚwinieDziki Liczba próbek Wynik Liczba próbek Wynik ++ Molekularna 38 6751126 281131 Serologiczna 2 753012 6241717 Razem próbek 41 4281138 923148 Razem zwierząt 38 683 11 * 26 274139 ** Monitorowanie - Podsumowanie wyników badań laboratoryjnych w kierunku ASF wykonanych w PIWet –PIB 14.02.2014 –31.12.2015 * w 3 ogniskach ** zakwalifikowane jako 83 przypadki

42 Problemy w diagnostyce laboratoryjnej Serologia plus, PCR minus

43 Strefa I Strefa II Strefa III Występowanie przypadków i ognisk w 2014 i 2015 r. 31 grudnia 2014 31 grudnia 2015

44 Należy przyjąć do wiadomości fakt, że ASF występować będzie w populacji dzików przez wiele kolejnych lat. ( Celem wszystkich działań powinno być nie dopuszczenie do poszerzenia stref występowania ASF u dzików oraz ochrona stad świń)

45 African swine fever ASF in Eastern Europe: achievements and perspectives Ministerial Meeting, Tallinn, 26/02/16 Commissioner Vytenis Andriukaitis,

46 The cornerstone of EU measures is the smart management of wild boar (najważniejsze dla bezpieczeństwa UE jest mądre zarządzanie populacją dzików)

47 INNOWACYJNY SYSTEM KONTROLOWANEGO OGRANICZENIA POPULACJI DZIKA (Sus scrofa)

48 System WBPCS – Elementy Składowe Implementacja skutecznych rozwiązań i procedury w celu zahamowania powstawania PRZYPADKÓW wirusa ASF WBCS to profesjonalny system kontrolowanej i efektywnej redukcji populacji dzika, opracowany przez Piotra Siemińskiego w oparciu o wyniki i ekspertyzy prac naukowych renomowanych instytutów badawczych, oraz autorskie rozwiązania w zakresie kontrolowanej redukcji populacji dzika. MN, MA Materiał Nieaktywny Materiał Aktywny SDT System Dozowania i Tagowania SAM System Aktywnego Monitoringu SD SAP System Aktywnego Pozycjonowania CZ Centrum Zarządzania GO Grupa Operacyjna

49 Genetycy z Roslin Institute zmodyfikowali kod genetyczny świń w zakresie sekwencji genu RELA i upodobnili gen do genu RELA guźców, które są w znacznym stopniu oporne na ASF. Badania ukierunkowane sa na uzyskanie linii genetycznych świń opornych na zakażenie ASFV Świnie odporne na ASF (Roslin Institute U.K.)

50 BIOASEKURACJA - jedyny sposób oddzielenia ASF - u dzików - od świń

51 Zabezpieczenie przed dzikami Właściwe ogrodzenie fermy

52 Dezynfekcja pojazdów / środków transport Odpowiedni środek dezynfekcyjny !!! PrawidłowoDopuszczalnieDo poprawy Stop / szlaban – rejestracja Wiata / Zadaszenie – ochrona środka dezynfekującego Wystarczająca długość przejazdu Stop / szlaban – rejestracja Pompa / spryskiwacz stosowane w razie potrzeby Specjalny pojazd wyznaczony do poruszania się w obrębie fermy Brak szlabanu, brak rejestru, brak progu zwalniającego Bezpośrednie oddziaływanie słońca i deszczu Zbyt krótki przejazd

53 Przede wszystkim lekarze wet. mają kontakt z chorymi zwierzętami. Z tego powodu muszą zwracać szczególną uwagę na przestrzeganie zasad bioasekuracji.

54 Nie dziki, ale aktywność ludzi, w tym przede wszystkim środki transportu i nielegalnie przemieszczone mięso zakażonych DZIKÓW lub świń będzie przyczyną rozwleczenia ASF na duże odległości. Nie należy zapominać o słowie „bioterroryzm”.

55 Wnioski ASF wolno ale systematycznie rozszerza swój zasięg w populacji dzików. W roku 2014 ASF występował na terytorium 4 a w 2015 na obszarze 10 gmin. Liczba przypadków ASF w populacji dzików w roku 2015 wzrosła o około 75% w stosunku do w roku 2014. Poważnym problemem jest występowanie ASF w Puszczy Białowieskiej. Nie ma możliwości zwalczenia ASF bez współpracy z sąsiadami. Występowanie ASF wyłącznie w populacji dzików (podobnie jak ma to miejsce w odniesieniu do grypy ptaków), nie powinno ograniczać międzynarodowego obrotu trzodą chlewną.

56 Zestawienie dzików padłych i powypadkowych za okres od 01.10.2015 do 16.03.2016

57 Województwo Dolnośląskie Powiat wysyłający próbkiDzik padłyDzik powypadkowy Dzierżoniowski01 Górowski20 Jeleniogórski04 Kamiennogórski01 Kłodzki12 Legnicki58 Lubiński31 Oleśnicki02 Oławski10 Polkowicki112 Średzki911 Świdnicki620 Trzebnicki25 m.n.p.p Wałbrzych05 Wołowski53 m.n.p.p Wrocław243 Ząbkowicki13 Zgorzelecki16 Złotoryjski31 Suma42128

58 Województwo Kujawsko-Pomorskie Powiat wysyłający próbkiDzik padłyDzik powypadkowy Aleksandrowski01 Brodnicki16 m.n.p.p Bydgoszcz01 Chełmiński07 Golubsko-Dobrzyński85 m.n.p.p Grudziądz27 Inowrocławski70172 Lipnowski10 Rypiński21 Sępoleński03 Świecki715 m.n.p.p Toruń04 m.n.p.p Włocławek20 Suma93222

59 Województwo Lubelskie Powiat wysyłający próbkiDzik padłyDzik powypadkowy m.n.p.p. Biała Podlaska727 Biłgorajski010 Chełmski411 Hrubieszowski10 Janowski03 Krasnostawski31 Kraśnicki07 Lubartowski016 m.n.p.p. Lublin122 Łęczyński14 Łukowski512 Opolski43 Parczewski19 Puławski04 Radzyński013 Rycki20 Świdnicki04 Tomaszowski08 Włodawski23 Zamojski16 Suma32163

60 Województwo Lubuskie Powiat wysyłający próbkiDzik padłyDzik powypadkowy m.n.p.p. Gorzów Wielkopolski114 Krośnieński06 Międzyrzecki07 Nowosolski01 Słubicki23 Strzelecko-Drezdeński26 Sulęciński55 Świebodziński62 Wschowski02 m.n.p.p. Zielona Góra714 Żagański34 Żarski1417 Suma4081

61 Województwo Łódzkie Powiat wysyłający próbkiDzik padłyDzik powypadkowy Bełchatowski03 Kutnowski02 Łowicki143 m.n.p.p. Łódź631 Opoczyński65 Pabianicki41 m.n.p.p. Piotrów Trybunalski06 Poddębicki112 Radomszczański50 Rawski413 Sieradzki02 m.n.p.p. Skierniewice07 Tomaszowski022 Wieluński01 Zgierski14 Suma41112

62 Województwo Małopolskie Powiat wysyłający próbkiDzik padłyDzik powypadkowy Bocheński10 Brzeski011 m.n.p.p. Kraków54 Miechowski2938 Myślenicki30 Nowosądecki50 Nowotarski20 Wadowicki142 Suma5955

63 Województwo Mazowieckie Powiat wysyłający próbkiDzik padłyDzik powypadkowy Białobrzeski30 Ciechanowski34 Garwoliński10 Grójecki410 Kozienicki23 Łosicki09 Makowski20 Miński214 Mławski04 Nowodworski458 m.n.p.p. Ostrołęka10 Ostrowski34 Otwocki642 Warszawski Zachodni01 Piaseczyński422 Płocki915 Płoński22 Pruszkowski65 Pszasnyski51 Pułtuski211 m.n.p.p. Siedlce317 Sochaczewski113 Sokołowski10 m.n.p.p. Warszawa111 Węgrowski85 Wyszkowski03 Żyrardowski223 Suma75277

64 Województwo Opolskie Powiat wysyłający próbkiDzik padłyDzik powypadkowy Brzeski76 Głubczycki10 Kędzierzyńsko-Kozielski91 Kluczborski20 Krapkowicki21 Namysłowski21 Nyski113 Oleski31 Opolski169 Prudnicki10 Suma5422

65 Województwo Podkarpackie Powiat wysyłający próbkiDzik padłyDzik powypadkowy Brzozowski02 Dębicki02 Jarosławski100 Lubaczowski23 Łańcucki03 Niżański04 m.n.p.p. Przemyśl60 Przeworski01 Ropczycko -Sędziszowski13 m.n.p.p. Rzeszów04 Stalowowolski01 Tarnobrzeski01 Suma1924

66 Województwo Podlaskie Powiat wysyłający próbkiDzik padłyDzik powypakowy Augustowski56 m.n.p.p. Białystok723 Bielski05 Grajewski12 Hajnówski178 Kolneński11 Łomżański01 Sejneński01 Siemiatycki17 Sokólski63 m.n.p.p. Suwałki53 Zambrowski10 Suma4460

67 Województwo Pomorskie Powiat wysyłający próbkiDzik padłyDzik powypadkowy Bytowski01 Chojnicki149 Człuchowski314 m.n.p.p. Gdańsk20 Kościerski15463 Kwidzyński13 Lęborski03 Malborski06 Nowodworski10 Gdański5617 Pucki220 Słupski1221 Stargardzki320 Tczewski04 Wejherowski08 Suma248189

68 Województwo Śląskie Powiat wysyłający próbkiDzik padłyDzik powypadkowy Będziński033 m.n.p.p. Bielsko-Biała02 Cieszyński21 m.n.p.p. Częstochowa01 m.n.p.p. Gliwice015 m.n.p.p. Katowice154 Kłobucki01 Lubliniecki115 Myszkowski33 Pszczyński03 Raciborski31 m.n.p.p. Rybnik14 Tarnogórski48 m.n.p.p. Tychy110 Zawierciański61 Żywiecki49 Wodzisławski20 Suma28161

69 Województwo Świętokrzyskie Powiat wysyłający próbkiDzik padłyDzik powypadkowy Jędrzejowski02 Włoszczowski01 m.n.p.p. Kielce10 Skarżyski03 Suma16

70 Województwo Warmińsko-Mazurskie Powiat wysyłający próbkiDzik padłyDzik powypadkowy Braniewski10 Bartoszycki11 Działdowski310 m.n.p.p. Elbląg215 Ełcki3536 Giżycki06 Gołdapski10 Nidzicki01 Olecki1618 Lidzbarski07 Piski20 Węgorzewski10 Suma6294

71 Województwo Wielkopolskie Powiat wysyłający próbkiDzik padłyDzik powypadkowy Chodzieski1310 Czarnkowsko - Trzcianecki27 Gostyński63 Gnieźnieński40 Grodziski74 Kaliski13 Kolski02 Leszczyński06 Międzychodzki13 Ostrowski04 Pilski036 Pleszewski02 m.n.p.p. Poznań928 Rawicki04 Szamotulski1412 Turecki11 Wągrowiecki30 Wolsztyński01 Wrzesiński140 Złotowski16 Suma76132

72 Województwo Zachodniopomorskie Powiat wysyłający próbkiDzik padłyDzik powypadkowy Białogardzki5174 Choszczeński01 Drawski311 Gryfiński64 Kamieński817 Kołobrzeski021 m.n.p.p. Koszalin01 Łobeski03 Myśliborski112 Pyrzycki01 Sławieński013 Stargardzki14 m.n.p.p. Szczecin562 Szczecinecki1042 Świdwiński40 m.n.p.p. Świnoujście08 Wałecki050 Suma89324

73 Dziękuję za uwagę

74 Szanownym Koleżankom i Kolegom z podlaskiej inspekcji weterynaryjnej, za wspaniałą współpracę serdecznie dziękujemy. Szczególne podziękowania dla Koleżanek i Kolegów z PIW w Białymstoku, Hajnówce i Sokółce. autorzy niniejszej prezentacji