mgr Maria Tomalak

Cel ogólny: Wyposażenie nauczycieli różnych specjalności w wiedzę i umiejętności związane z organizacją pracy zespołowej. Cele szczegółowe: Uczestnik szkolenia:  zna podstawy prawne funkcjonowania zespołów nauczycielskich,  uzasadnia dlaczego warto pracować zespołowo,  potrafi zorganizować pracę zespołową,  rozpoznaje role w zespole.

Tematyka zajęć:  Podstawy prawne funkcjonowania zespołów nauczycielskich.  Obszary pracy zespołów nauczycielskich.  "Blaski" i "cienie" wykonywania pracy w zespole.  Różnice pomiędzy grupą a zespołem.  Zasady organizowania efektywnej pracy zespołowej - budowanie zgranych zespołów.  Etapy rozwoju zespołu.  Rodzaje zespołów.  Role w zespole. Liczba godzin: 5 godzin dydaktycznych

„RAZEM W ZESPOLE, KAŻDY OSIĄGA WIĘCEJ.”

Dlaczego praca zespołowa nauczycieli jest ważna? (źródło Stefan Wlazło) Jakość pracy szkoły nie jest sumą działań poszczególnych nauczycieli. Jakość pracy szkoły, to jej rozwój jako instytucji ukierunkowany na wieloaspektowy rozwój edukacyjny uczniów. Skoro zatem nauczyciele pracują z tymi samymi uczniami, w tym samym czasie i w tym samym miejscu, to ich działania muszą być zespolone.

Rozporządzenia MEN o nadzorze pedagogicznym określa standardy państwa w zakresie edukacji: Wymaganie państwa: 7. NAUCZYCIELE WSPÓŁPRACUJĄ W PLANOWANIU I REALIZOWANIU PROCESÓW EDUKACYJNYCH Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 maja 2013r. zmieniające rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego CH.

Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego w szkole podstawowej (również w gimnazjum, szkole ponadgimnazjalnej) należą: 1) czytanie; 2) myślenie matematyczne; 3) myślenie naukowe; 4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w języku obcym, zarówno w mowie, jak i w piśmie; 5) umiejętność posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi 6) umiejętność uczenia się jako sposób zaspokajania naturalnej ciekawości świata, odkrywania swoich zainteresowań i przygotowania do dalszej edukacji; 7) umiejętność pracy zespołowej. Rozporządzenie MEN z dnia 27 sierpnia 2012r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. poz.977)

Rozporządzenie MEN z dnia 21 maja 2001r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół wskazuje, że zadania zespołów nauczycielskich określa statut szkoły. 1. Nauczyciele prowadzący zajęcia w danym oddziale tworzą zespół, którego zadaniem jest w szczególności ustalenie zestawu programów nauczania dla danego oddziału oraz jego modyfikowanie w miarę potrzeb. 2. Dyrektor szkoły może tworzyć zespoły wychowawcze, zespoły przedmiotowe lub inne zespoły problemowo-zadaniowe. 3. Pracą zespołu kieruje przewodniczący powoływany przez dyrektora szkoły, na wniosek zespołu.

W STATUCIE SZKOŁY WARTO OKREŚLIĆ: zadania zespołów nauczycielskich, zasady i zakres działania zespołów. Warto zadbać, aby w statucie szkoły znalazł się zapis umożliwiający dyrektorowi tworzenie w razie potrzeby procedury powoływania innych zespołów niż wymienione w statucie, np. zespołów doraźnych, zadaniowych.

„Zdolności organizacyjne i współpraca – profesjonalizm nauczyciela nie może być dłużej uważany za zindywidualizowany zestaw kompetencji, ale powinien funkcjonować jako część organizacji szkolnej. Zdolność i gotowość do uczenia się od innych nauczycieli oraz uczenia innych nauczycieli jest być może najważniejszym aspektem tej cechy nauczyciela.” Standardy pracy dobrego nauczyciela wg. OECD 1998

Argumenty „contra” podejmowaniu pracy zespołowej w szkole: 1. Szkoła z natury rzeczy jest instytucją konserwatywną, ceni się trwały porządek i działanie w rzeczywistości znanej i sprawdzonej. Tymczasem powstanie zespołu, który ma wykonać jakieś nowe zadanie, przyjęty porządek zaburza.

2. Praca nauczyciela jest mocno zindywidualizowana (ma swój przedmiot, swoje klasy, ma określony system oceniania) – żadne formy zespołowego działania nie są mu potrzebne. Nauczyciel jest wciąż „zamknięty w szufladzie swojego przedmiotu”.

3. Spowalnia procedury rozwiązywania problemów (decyzji). 4. Zabija indywidualizm ludzi. 5. Prowadzi często do kompromisu, co oznacza, że nie jest to najlepsze rozwiązanie z możliwych – „zgniły kompromis”.

6. Jest organizacyjnie trudniejsze niż przydzielanie pracy indywidualnej. 7. Wprowadza dodatkową formalizację. 8.Tworzy nową, niekoniecznie lepszą hierarchię społeczną w szkole, wyłaniając np. „liderów” nieakceptowanych. 9. Istnieje obawa, że w trakcie pracy zespołowej ujawni się własną niekompetencję w danym zagadnieniu.

10. 30% ludzi ulega presji grupy. 11. Milczenie jakiegoś członka zespołu – zespół traktuje jako aprobatę (ktoś milczy, bo boi się, że inni pomyślą, że członek zespołu ma jakieś indywidualne cele – korzyści, presja czasu – szybko załatwić sprawę, konflikt, poczucie niekompetencji, trzeba się pogodzić, bo inni zdania nie zmienią, poczucie solidarności z zespołem, „próżniactwo społeczne” – nie chcą poświęcić czasu i energii).

Argumenty „za” podejmowaniu pracy zespołowej w szkole: 1. Taki podział zadań – każdy robi to, co lubi i umie robić najlepiej. 2. Wykorzystanie „zbiorowej mądrości”. 3. Uzyskanie współpracy i współdziałania.

4. Natychmiastowe wprowadzenie rozwiązań. 5. Unikanie błędów indywidualnych. 6. Pomaganie tym, którzy mają trudności w wykonaniu zadania.

7. Odpowiedzialność za ustalenie i realizowanie wspólnych celów. 8. Przełamanie niektórych barier wzajemnej rywalizacji. 9. Większa świadomość problemów.

KORZYŚCI PŁYNĄCE Z PRACY ZESPOŁOWEJ: Jest efektywna, bo pozwala równocześnie zaspokoić potrzeby zadania, potrzeby jednostki i potrzeby zespołu. Ułatwia realizację zadań. Sprzyja właściwej atmosferze. Jest korzystna dla rozwoju członków zespołu i całej instytucji.

OBSZARY PRACY ZESPOŁÓW NAUCZYCIELSKICH: - nauczyciele pracujący w jednej klasie, - zespoły wychowawcze, - zespoły przedmiotowe, - zespoły zadaniowe, - zespoły samokształceniowe, itp.

Rodzaje zespołów: 1. Pomocnicze dla decydenta, np. sztab, kolegium. 2. Zespoły mające w instytucji formalne upoważnienie do wyrażania opinii lub podejmowania decyzji, np. w szkole zespół kierowniczy, na uczelni senat

3. Zespoły powoływane do opracowania pewnych koncepcji, strategii działania lub zaprojektowania konkretnych działań w odniesieniu do określonego problemu; najczęściej zwane zespołami zadaniowymi.

4. Ogólnopracownicze zebranie, sprawy rozstrzygane są z reguły przez głosowanie. W szkole jest to rada pedagogiczna, która może także poprosić o udział w posiedzeniu pracowników niepedagogicznych.

5. Zespoły wirtualne, coraz częstsze dzięki łączności internetowej, nie spotykają się „twarzą w twarz”, pełnią rolę zespołów zadaniowych, ale także konsultacyjnych.

GRUPAZESPÓŁ - działa dla celów formalnych- cele są wspólne i ważne dla wszystkich członków - członkowie pracują indywidualnie i często przeciwko sobie - członkowie współpracują i wspomagają się nawzajem w trudnych momentach -członkowie koncentrują się na własnych, egocentrycznych celach - członkowie koordynują cele osobiste z celami zespołu - grupie trzeba powiedzieć, co ma robić- członkowie wychodzą z propozycjami niektórych tematów i metod pracy - w grupie realizuje się ogólne wytyczne nauczyciela- wytyczne są wyraźnie przełożone na to, co mają robić uczniowie, aby cele nauczyciela mogły zostać zrealizowane - króluje podejrzliwość – nie ufa się innym- panuje klimat zaufania i zachęty do otwartego wyrażania własnego zdania, pomysłów, opinii i uczuć - nie zadaje się pytań- zachęca się do zadawania pytań - członkowie są bardzo ostrożni w tym co mówią- komunikacja między członkami i nauczycielem jest otwarta i uczciwa - część uczniów jest ograniczana w działalności przez nauczyciela i innych członków - wszyscy są zachęcani do rozwoju indywidualnych umiejętności - słabsi uczniowie często pozostają na uboczu- słabsi uczniowie otrzymują wsparcie - zwycięża konformizm - nagradzany jest nonkonformizm (samodzielność, niezależność myślenia i działania) - nie potrafi rozwiązywać konfliktów- konflikty rozwiązywane są na bieżąco, szybko i skutecznie - konflikty uważane są za nieszczęście- konflikty uważane są za normalny warunek rozwoju osobowości i umiejętności społecznych

Dziesięć zasad przy organizowaniu pracy zespołów zadaniowych: 1.Tworzenie zespołu (4-5 osób, kryteria doboru członków zespołu, przydatność osób). 2. Ustalenie zadania (przekazanie zespołowi konkretnego zadania w postaci celu i efektu końcowego pracy).

3. Dostęp do informacji (prawo oświatowe, dotychczasowe, wewnętrzne uregulowania i rozwiązania danego zagadnienia, wyniki wewnętrznych i zewnętrznych diagnoz, ważne publikacje dotyczące tego zagadnienia, rozwiązania w innych szkołach, konsultacje z ekspertem, upoważnienie zespołu do zbierania informacji).

4. Przekazywanie uprawnień – delegowanie zespołowi decyzji w ustaleniu rozwiązań i uświadomienie, że wynik pracy zespołu będzie uwzględniony w działaniach instytucji, szkoły. 5. Czas pracy zespołu – trzeba ustalić optymalny czas wykonania zadania.

6. Klimat pracy zespołu - samodzielne ustalenie przez zespół procedur swojej pracy. 7. Warunki pracy – dostosowanie przestrzeni, dostępność materiałów. 8. Monitorowanie pracy zespołu.

9. Prezentacja wytworów zespołu – uznanie dla osiągnięć zespołu. 10. Zakończenie pracy zespołu – przyjęcie wyniku pracy zespołu, np. uchwałą rady pedagogicznej.

FAZY ROZWOJU ZESPOŁU 1. FAZA I - KSZTAŁTOWANIE SIĘ GRUPY 2. FAZA II - (FAZA KONFLIKTU I BUNTU) – SZTURMOWANIE 3. FAZA III - (FAZA WSPÓŁDZIAŁANIA I SPÓJNOŚCI) NORMOWANIE 4. FAZA IV - (FAZA DOJRZAŁOŚCI) – REALIZOWANIE ZADAŃ 5. FAZA V - (FAZA ROZPADU ZESPOŁU) OSIĄGNIĘCIE PLANOWANYCH ZAMIERZEŃ

ZESPÓŁ JAK ŻYWY ORGANIZM ROZWIJA SIĘ PRZECHODZĄC PRZEZ KOLEJNE STADIA: 1. DZIECIŃSTWO – POWSTANIE ZESPOŁU 2. DOJRZEWANIE – DOCIERANIE SIĘ ZESPOŁU, OKRES BURZY I UPORU 3. WCZESNA DOROSŁOŚĆ – NORMOWANIE SIĘ SPOSOBU FUNKCJONOWANIA 4. ŚREDNIA DOROSŁOŚĆ – NAJBARDZIEJ EFEKTYWNE DZIAŁANIE ZESPOŁU 5. PÓŹNA DOROSŁOŚĆ – POWOLNE „UMIERANIE” ZESPOŁU

ROLE ZADANIOWE –WAŻNE ZE WZGLĘDU NA REALIZACJĘ ZADANIA POMYSŁODAWCA –częściej niż inni proponuje rozwiązanie problemu, podsuwa pomysły dotyczące realizowanego zadania albo organizacji pracy w grupie. MODYFIKATOR - rozszerza już podjęte inicjatywy, pomaga twórczo kontynuować pracę. ECHO-kontynuuje pracę zaproponowaną przez innych NAWIGATOR-zwraca uwagę na czas lub stopień zaawansowania działań. KOORDYNATOR-rozdziela zadnia, pilnuje żeby praca przebiegała sprawnie. POSZUKIWACZ-zadaje pożyteczne pytania, ustala, czego grupa nie wie. EKSPERT-wie więcej niż inni, udziela odpowiedzi na różne pytania. OCENIAJĄCY-podsumowuje efekty pracy innych członków grupy, ocenia osiągnięcia i metody pracy. POMOCNIK-wykonuje prace pomocnicze, sekretarzuje, referuje.

ROLE WAŻNE DLA WSPÓŁŻYCIA I ROZWOJU GRUPY MOTYWATOR-dobry duch grupy, pobudza do działania, stymuluje do pracy, zachęca, okazuje zainteresowanie, wyraża uznanie. SŁUCHACZ-potrafi uważnie słuchać. OPOKA-daje oparcie osobom, które tego potrzebują, jest ciepły i serdeczny, cieszy się zaufaniem i sympatią. HARMONIZATOR- namawia do współpracy, dąży do kompromisów, stara się rozwiązywać konflikty, zażegnywać spory. ROZŁADOWUJĄCY NAPIĘCIA-w trudnych chwilach żartuje, pogodny, lubi się śmiać. STRAŻNIK ZASAD-pilnuje reguł współdziałania, porozumiewania się, pracy w grupie. SPRAWIEDLIWY-pilnuje równomiernego podziału obowiązków.

ROLE UTRUDNIAJĄCE WSPÓŁŻYCIE I ROZWÓJ GRUPY BLOKUJĄCY-przeciwstawia się inicjatywom większości, podważa zasadność przyjętych rozwiązań, niepotrzebnie zatrzymuje pracę. EGOCENTRYK-koncentruje się na sobie, nie na grupie lub zadaniu; niezależnie od tego, co się dzieje w grupie, stara się być w centrum zainteresowania- przypomina o swoich zasługach albo demonstruje zdolności. INDYWIDUALISTA-nie przestrzega przyjętych reguł pracy i/lub zachowania się. KOTEK-lubi być „głaskany”, stale domaga się uznania, czasem próbuje wkradać się w łaski innych. DOMINUJĄCY-stara się nie dopuszczać innych do głosu, próbuje przejąć czołową pozycję w grupie; narzuca swoje zdanie, nie liczy się z innymi. AGRESYWNY-atakuje niektórych członków grupy, bywa złośliwy lub niegrzeczny. UNIKAJĄCY DZIAŁANIA-prawie nie włącza się w pracę grupy, pozostaje na uboczu albo wycofuje się ze wspólnych działań

CEL PRACY ZESPOŁUKTO LIDEREM 1.TRZEBA DZIAŁANIE POPRAWIĆ, ULEPSZYĆ 1.POSIADANE DOŚWIADCZENIA W DANYM ZAGADNIENIU 2.TRZEBA NA DZIAŁANIE SPOJRZEĆ INACZEJ, KREATYWNIE 2.BRAK DOŚWIADCZEŃ, CZĘSTO NOWY CZŁONEK ZESPOŁU, NP. NOWY NAUCZYCIEL 3.TRZEBA NAUCZYĆ SIĘ TEGO DZIAŁANIA 3.ZEWNĘTRZNY EKSERT JAKO WSPOMAGAJĄCY LIDERA

KIEDY ZESPÓŁ PRACUJE EFEKTYWNIE? 1. CEL PRACY DLA ZESPOŁU JEST BLISKI I JASNO SPRECYZOWANY. 2. ZADANIE JEST ZROZUMIAŁE. 3. UCZESTNICY NEGOCJUJĄ I WSPÓLNIE PODEJMUJĄ DECYZJE. 4. KAŻDY MA PRAWO DO WYPOWIADANIA SWOICH MYŚLI. 5. WSZYSCY WIEDZĄ, CO MAJĄ ROBIĆ. 6. UCZESTNICY SĄ ZAANGAŻOWANI. 7. W ZESPOLE PANUJE PRZYJAZNA ATMOSFERA. 8. UCZESTNICY WSPÓŁDZIAŁAJĄ. 9. WSZYSCY PRZESTRZEGAJĄ PRZYJĘTYCH ZASAD. 10. UCZESTNICY POTRAFIĄ ROZDZIELIĆ ROLE I PRACĘ MIĘDZY SOBĄ.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ