chanuka

Chanuka (hebr.חנוכה) – )święto żydowskie trwające osiem dni, począwszy od 25 dnia miesiąca kislew. Upamiętnia ono cudowne wydarzenie zaszłe podczas powstnia Machabeuszów pod wodzą Judy Machabeusza.

Przez osiem dni zapala się kolejne światła chanukiji zaczynając od jednej świecy pierwszego dnia, kolejno dodaje się jedną więcej, aż do zapalenia wszystkich ośmiu ostatniego - ósmego dnia.

Świecznik powinien być ustawiany tak (np Świecznik powinien być ustawiany tak (np. na parapecie okna), aby był widziany przez przechodniów. Chodzi o "głoszenie światu" chanukowego cudu. Aby cel ten został właściwie spełniony, świateł chanukowego świecznika nie wolno wykorzystywać do innych celów (np. nie wolno przy nim czytać, albo czegokolwiek nim oświetlać).

Chanuka jest więc także świętem ocalenia samej idei monoteizmu i w tym sensie wykracza swoim znaczeniem poza świat wyłącznie żydowski. MENORA CHANUKOWA (CHANUKIJA) Kandelabr używany w Świątyni miał siedem ramion (6+1), ale świecznik chanukowy (chanukija) ma ich dziewięć - na końcu każdego z nich znajduje się pojemnik na olej lub na świecę. Nie zawsze zresztą są to ramiona, ponieważ tradycyjną formą chanukii jest również lampka z tzw. zapleckiem – naczyńka na olej lub tulejki na świeczki są tu umieszczone z przodu, na podłużnej listwie. Ramion jest aż dziewięć, ponieważ osiem reprezentuje osiem dni święta, a dziewiąte spełnia ważną rolę pomocniczą i nazywa się szamasz (sługa). Jednak ponieważ jest to rola pomocnicza - światło szamaszu nie jest uważane za "oficjalne" światło menory.

Obrzędy chanuki Centralnym obrzędem Chanuki jest zapalanie świec na chanukiji. W dzisiejszych czasach używa się świec, ale pierwotnie używano do tego celu glinianych lub metalowych lamp oliwnych z ośmioma miejscami na knot. Świece chanukowe zapala się w ten sposób, że pierwszego dnia zapala się pierwszą świecę, zaczynając od prawej strony, i w ciągu następnych dni dodaje się po jednej świeczce, tak że ósmego dnia płonie cała chanukija. Drugiego dnia zapalanie zaczyna się od drugiej świeczki, przypisanej na ten dzień i dopiero potem zapala się tę, która płonęła dnia poprzedniego. Tak postępuje się również w kolejne dni święta.

Zwyczaje chanuki Zwyczaj nakazuje, aby kobiety nie pracowały podczas gdy palą się światła Chanuki, a czasem nawet jest on rozszerzany na cały czas trwania święta. Kobiety cieszą się bowiem szczególnymi względami podczas Chanuki na pamiątkę czynu Judyty. Judyta bowiem weszła podstępem do wrogiego obozu, do namiotu Holofernesa, wodza Syro-Greków. Napoiła go, a gdy ten zasnął, ucięła mu głowę... Wydarzenie to zaważyło na zwycięstwie Machabeuszy.

Tradycyjne potrawy chanukowe Tradycyjne potrawy chanukowe to placki zwane latkes, pączki i faworki, ponieważ podczas tego święta na pamiątkę cudu chanukowego przyrządzane są potrawy na oleju. Przygotowuje się też dania z mleka i serów na pamiątkę Judyty.

Placki (latkes) ziemniaczane są z pewnością najbardziej tradycyjnym i ulubionym daniem na Chanukę, jakkolwiek w Izraelu równie popularne są pączki. To, co jest dla nich wspólne, to oczywiście olej. Zarówno placki ziemniaczane jak i pączki smaży się na oleju, a przecież cud chanukowy dotyczył właśnie oleju, którego wystarczyło na osiem dni, mimo że jego ilość była wystarczająca zaledwie na jeden dzień.

W Izraelu najbardziej popularnym przysmakiem chanukowym są sufganijot (sufganija w liczbie pojedynczej) - pączki nadziewane konfiturami, dżemem lub marmoladą i posypane cukrem pudrem. Jakkolwiek placki ziemniaczane są podawane w Izraelu w czasie Chanuki, to jednak popularność sufganijot jest coraz większa.

Gry chanukowe   Świecki charakter Chanuki przejawia się w tym, że dozwolone są wtedy gry hazardowe, np. gra w karty. Jednak najpopularniejszy i najbardziej charakterystyczny dla Chanuki jest drejdel, czyli czworoboczny bączek, którym bawią się dzieci. Na jego czterech ściankach napisane są hebrajskie litery: n, g, h, f - pierwsze litery słów: "nes gadol haja szam" , co oznacza "cud wielki był tam". Drejdlem można także grać. Oto zasady: hebrajskie litery mają na potrzeby gry znaczenie w jidysz: "n" - "niszt" (nic) lub "nemt" (bierzcie); "g" - "ganc" (całe); "h"- "halb" (połowa); "sz" - "sztel-an" (postaw).

Inną popularną grą są kwitlech    Inną popularną grą są kwitlech. Są to kartki oznaczone cyframi od 1 do 12 (dwa komplety), które rozlosowuje się między graczami po dwie. Gra polega na tym, że trzeba osiągnąć liczbę 31 przez dodanie sumy posiadanych numerów do liczby 9 lub jej wielokrotności. Trzeba zatem posiadać dwie dwójki lub dwie jedenastki, lub szóstkę i siódemkę itd. Można także używać kwitlech przedstawiających cyfry za pomocą liter hebrajskich

Pierwszej nocy przed zapaleniem świateł chanukowych odmawia się wszystkie trzy błogosławieństwa. Przez kolejne noce pomija się trzecie z nich. Błogosławiony jesteś Ty, Haszem, nasz Bóg, Król świata, który uświęcił nas Swoimi przykazaniami i nakazał nam zapalać światła chanukowe. Baruch Ata Haszem, Eloheinu melech haolam, aszer kidszanu bemicwotaw, weciwanu lehadlik ner szel Chanuka. ..... Błogosławiony jesteś Ty, Haszem, nasz Bóg, Król świata, który uczynił cuda dla naszych ojców, w tamtych dniach, o tej porze. Baruch Ata Haszem, Eloheinu melech haolam, szeasa nisim laawoteinu, bajamim hahem bazeman hazeh. Błogosławiony jesteś Ty, Haszem, nasz Bóg, Król świata, który dał nam dożyć i utrzymywał nas, i doprowadził nas do tego czasu. Baruch Ata Haszem, Eloheinu melech haolam, szechechejanu, wekijemanu, wehigijanu lazeman hazeh. Po błogosławieństwach zapalamy światła chanukowej menory (chanukiji).

Dziekuje za uwage !!! Gabriela Kołodziejczyk