UE i USA w gospodarce światowej* Elżbieta Czarny Paweł Folfas *Udział E. Czarny w projekcie został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji nr DEC-2013/09/B/HS4/01488

CEL I PRZEDMIOT BADANIA Cel: odpowiedź na pytanie, jak w latach 1995-2014 zmieniły się udziały stron Umowy o Partnerstwie Handlowo-Inwestycyjnym między Stanami Zjednoczonymi i Unią Europejską (TTIP) w gospodarce światowej i współpracy międzynarodowej Analizujemy: potencjały gospodarcze stron umowy, pozycję UE i USA w międzynarodowym handlu dobrami i usługami oraz w przepływach kapitału bezpośredniego (BIZ), pozycję UE i USA w porównaniu z potencjałem i pozycją grupy BRIC (Brazylia, Rosja, Indie, Chiny; uwaga! dzięki BIZ BRIC eksportuje także produkty filii KTN pochodzących z USA i UE), relacje handlowe i inwestycyjne między UE i USA

UNIA EUROPEJSKA I STANY ZJEDNOCZONE W PRODUKCJI I HANDLU ŚWIATOWYM 1995: UE i USA (według ówczesnego składu państw członkowskich) łącznie 57,6% światowego PKB (realnie – ceny i kursy walut z 2005 r.) [30%+27,6%] 51,3% eksportu globalnego [40%+11,3%] 2014: - 52,1% światowego PKB [26,5%+25,6%] - 40,9% eksportu globalnego [32,4%+8,5%]

Udziały w PKB światowym (%) Zmiany wartości realnego PKB (stałe ceny i kursy walutowe z 2005 r.) UE, USA i BRIC oraz ich udziałów w światowym PKB, 1995 i 2014   Wartości realnego PKB w bln USD Udziały w PKB światowym (%) i zmiany (p.p.) 1995 2014 2014 jako wielokrotność Zmiana BRIC 2,6 9,0 3,5 7,6 15,5 7,9 UE 10,2 15,4 1,5 30,0 26,5 -3,5 USA 9,4 14,9 1,6 27,6 25,6 -2,0 Źródło: UNCTAD, http://unctadstat.unctad.org, data wejścia: 15.11.2015

Zmiany wartości realnego PKB (1995=100) UE, USA i BRIC w latach 1995-2014 Źródło: UNCTAD, http://unctadstat.unctad.org, data wejścia: 15.11.2015

Udziały w eksporcie światowym (%) Zmiany wartości eksportu towarów UE, USA i BRIC oraz ich udziałów w światowym eksporcie towarów w latach 1995 i 2014   Wartość eksportu w bln USD Udziały w eksporcie światowym (%) i zmiany (p.p.) 1995 2014 2014 jako wielokrotność Zmiana BRIC 0,3 3,3 11,0 5,6 17,8 12,2 UE 2,1 6,2 3,0 40,0 32,4 -7,6 USA 0,6 1,6 2,7 11,3 8,5 -2,8 Źródło: UNCTAD, http://unctadstat.unctad.org, data wejścia: 15.11.2015

Zmiany wartości eksportu towarów UE, USA i BRIC w latach 1995-2014 (1995=100) Źródło: UNCTAD, http://unctadstat.unctad.org, data wejścia: 15.11.2015

Udziały w eksporcie światowym (%) Zmiany wartości eksportu usług UE, USA i BRIC oraz ich udziałów w światowym eksporcie usług w latach 1995 i 2013   Wartość eksportu w bln USD Udziały w eksporcie światowym (%) i zmiany (p.p.) 1995 2013 2013 jako wielokrotność Zmiana BRIC 0,04 0,46 11,5 3,6 9,8 6,2 UE 0,55 2,00 44,8 42,8 -2,0 USA 0,22 0,68 3,1 17,9 14,5 -3,4 Źródło: UNCTAD, http://unctadstat.unctad.org, data wejścia: 15.11.2015

Zmiany wartości eksportu usług BRIC, UE i USA w latach 1995-2013 (1995=100) Źródło: UNCTAD, http://unctadstat.unctad.org, data wejścia: 15.11.2015

„ALE” Najwięksi eksporterzy w 2011 r. Eksport brutto w 2011 r. (HANDEL WARTOŚCIĄ DODANĄ w mld USD na podstawie danych OECD-WTO) Najwięksi eksporterzy w 2011 r. Eksport brutto w 2011 r. Eksport brutto w 1995 r. Chiny 1969,2 143,4 USA 1908,5 770,7 Niemcy 1431,9 543,1 Najwięksi eksporterzy w 2011 r. Eksport wartości dodanej w 2011 r. Eksport wartości dodanej w 1995 r. USA 1508,9 629,3 Chiny 1290,7 94,9 Niemcy 1023,5 444,3

Udziały w imporcie światowym (%) i zmiany (p.p.) Zmiany wartości importu kapitału bezpośredniego (napływ BIZ) UE, USA i BRIC oraz ich udziałów w światowym imporcie BIZ w latach 1995 i 2014 Wartość w bln USD Udziały w imporcie światowym (%) i zmiany (p.p.) 1995 2014 2014 jako wielokrotność 1995 Zmiana BRIC 0,05 0,24 4,8 14,4 20,1 5,7 UE 0,12 0,26 2,2 33,6 21,0 -12,6 USA 0,06 0,09 1,5 17,1 7,5 -9,6 Źródło: UNCTAD, http://unctadstat.unctad.org, data wejścia: 15.11.2015

Zmiany wartości strumieni napływających BIZ USA, UE i BRIC w latach 1995-2014 (1995=100) Źródło: UNCTAD, http://unctadstat.unctad.org, data wejścia: 15.11.2015

Udziały w eksporcie światowym (%) i zmiany (p.p.) Zmiany wartości eksportu kapitału bezpośredniego (odpływ BIZ) UE, USA i BRIC oraz ich udziałów w światowym eksporcie BIZ w latach 1995 i 2014 Wartość w bln USD Udziały w eksporcie światowym (%) i zmiany (p.p.) 1995 2014 2014 jako wielokrotność 1995 Zmiana BRIC 0,04 0,24 6,0 1,0 13,2 12,2 UE 0,16 0,28 1,8 43,6 20,7 -22,9 USA 0,09 0,34 3,8 25,4 24,9 -0,5 Źródło: UNCTAD, http://unctadstat.unctad.org, data wejścia: 15.11.2015

Zmiany wartości strumieni odpływających BIZ USA, UE i BRIC w latach 1995-2014 (1995=100) Źródło: UNCTAD, http://unctadstat.unctad.org, data wejścia: 15.11.2015

GLOBALNE ZNACZENIE TTIP ułatwia wzmocnienie (słabnącej) pozycji gospodarczej UE i USA względnie zmniejsza znaczenie regionu Azja-Pacyfik może ożywić negocjacje w ramach WTO może spowodować rozszerzenie zakresu tematycznego negocjacji w ramach WTO wzmacnia „most atlantycki” przyczynia się do zmniejszenia „luki bezpieczeństwa w Europie”

Wartość eksportu w bln USD Udziały w eksporcie (%) i zmiany (p.p.) Wartości i udziały eksportu towarów do USA i UE w eksporcie towarów UE i USA w latach 1995 i 2014   Wartość eksportu w bln USD Udziały w eksporcie (%) i zmiany (p.p.) 1995 2014 2014 jako wielokrotność 1995 Zmiana UE-USA 0,14 0,41 2,9 6,7 6,6 -0,1 USA-UE 0,13 0,28 2,2 21,7 17,5 -4,2 Źródło: UNCTAD, http://unctadstat.unctad.org, data wejścia: 15.11.2015

Strumienie napływających BIZ w latach 2004-2012 (mld USD) Źródło: World Investment Report 2014, s. 79.

rosnące znaczenie państw BRIC (zwłaszcza Chin) WNIOSKI słabnąca pozycja stron umowy TTIP w gospodarce światowej i współpracy międzynarodowej w latach 1995-2014 rosnące znaczenie państw BRIC (zwłaszcza Chin) TTIP jako potencjalne remedium