System operacyjny i jego podstawowe elementy

Co to jest system operacyjny? system operacyjny (ang. operating system - OS) jest najważniejszym programem dla naszego komputera ;).

System operacyjny jest programem, który działa jako pośrednik między użytkownikiem komputera a sprzętem komputerowym. Zadaniem systemu operacyjnego jest tworzenie środowiska, w którym użytkownik może wykonywać programy. [...] Możemy uważać system operacyjny za dystrybutora zasobów. System komputerowy ma wiele zasobów (sprzęt i oprogramowanie), które mogą być potrzebne do rozwiązania zadania. [...] System operacyjny pełni funkcje zarządcy owych dóbr i przydziela je poszczególnym programom i użytkownikom wówczas, gdy są one nieodzowne do wykonywania zadań.

Zazwyczaj najważniejszą cechą systemu operacyjnego (tym, co go odróżnia od innych programów), jest owo „pośredniczenie” między użytkownikiem komputera a sprzętem komputerowym. Jest on niezbędny do prawidłowej pracy komputera i w pewnym sensie określa możliwości wykorzystania sprzętu oraz komfort pracy użytkownika. System operacyjny musi być oczywiście dostosowany do sprzętu, na którym jest instalowany. Od niego zależy równie w dużym stopniu jaką pracę możemy wykonać lub jakie programy uruchomić.

System Operacyjny oprogramowanie zarządzające systemem komputerowym, tworzące środowisko do uruchamiania i kontroli zadań użytkownika.

System operacyjny jako pośrednik

Podstawą wszystkich systemów operacyjnych jest wykonywanie podstawowych zadań takich jak: kontrolowanie i przypisywanie pamięci, ustalanie priorytetów w zadaniach, obsługa urządzeń, ustalanie połączeń sieciowych oraz zarządzanie plikami. Większość systemów operacyjnych posiada środowiska graficzne ułatwiające ich obsługę.

Funkcje systemu komputerowego Komputer bez oprogramowania jest jedynie bezużyteczną skrzynką. Aby tchnąć w niego życie trzeba dodać do niego myśl człowieka zawartą w oprogramowaniu (co nie znaczy, że w konstrukcji sprzętu tej myśli nie ma zawartej). Dopiero połączenie tych dwóch elementów sprzętu (ang. hardware) i oprogramowania (ang. software) tworzy środowisko, w którym można wykonywać różnorodne zadania. Sprzęt i oprogramowanie tworzą system komputerowy

Interfejs użytkownika W początkowych rozwiązaniach systemów operacyjnych interfejs użytkownika był traktowany po macoszemu. Królował terminal tekstowy (inaczej zwany konsolą), w którym można było wpisywać kolejne polecenia dla systemu. I zawsze trzeba było wiedzieć, co należy napisać ... to był problem ;) Dlatego też przez długi okres systemy komputerowe były rzeczywiście trudne w obsłudze i przeznaczone raczej dla dobrze przygotowanych użytkowników. Konsola pozwalała tylko na wprowadzanie i wyświetlanie tekstu, w najbardziej prymitywnych rozwiązaniach wyświetlanie możliwe było tylko linia po linii.

Przełomem, który pozwolił na rzeczywiste zadomowienie się systemów komputerowych "pod strzechami", było pojawienie się graficznych interfejsów użytkownika (ang. Graphical User Interface, GUI), po raz pierwszy w 1984 wraz z modelem Apple Macintosh. Upowszechnione przez nią takie standardy graficznego interfejsu jak okna, rozwijalne menu, kursor myszy, kosz na niepotrzebne pliki stały się od tej pory podstawą współczesnych systemów operacyjnych.

Pierwszy upowszechniony na szeroką skalę GUI - MacOS

KDE - jeden z najlepszych GUI dla Unix-ów

Systemy operacyjne Amiga np. AmigaOS Apple np. OS X, OS X Server Atari ST Google np. Android, Chrome OS IBM

Systemy operacyjne Co to jest Android? Android jest nowym systemem operacyjnym dla urządzeń przenośnych. Został opracowany przez firmę Google i jest dostępny na licencji opensource. Android jest oparty na Linuksie oraz pozwala na tworzenie aplikacji w języku Java przy użyciu specjalnie opracowanych bibliotek. http://system-android.pl

Systemy operacyjne Microsoft i pochodne MS-DOS PC-DOS, DR-DOS, FreeDOS, DOS, QDOS Microsoft Windows:  1.0, 2.0, 3.x,  95/98/Me,  CE i Mobile,  NT/2000/XP/2003/FLP/Vista/2008/7/8

Systemy operacyjne Novell NeXT Unisys Symbian – OS open source UNIX i jego pochodne Oracle Solaris (dawniej Sun Solaris, SunOS) Oracle OpenSolaris (dawniej Sun OpenSolaris) GNU/Linux (system GNU z jądrem Linux) GNU/Hurd (system GNU z jądrem Hurd),

Systemy operacyjne Linux i jego dystrybucje Arch Debian Gentoo Mandriva  PCLinuxOS  Puppy  http://linuxiarze.pl Red Hat i Fedora  Slackware  SliTaz  SUSE  Ubuntu 

Program komputerowy (ang. computer program) sekwencja symboli opisująca obliczenia zgodnie z pewnymi regułami zwanymi językiem programowania. Programy komputerowe można zaklasyfikować według ich zastosowań. Wyróżnia się zatem  aplikacje użytkowe,  systemy operacyjne, gry wideo,  kompilatory i inne. Programy wbudowane wewnątrz urządzeń określa się jako  firmware.

Oprogramowanie (ang. software) Oprogramowanie to dział informatyki. Oprogramowanie jest synonimem terminów program komputerowy oraz aplikacja, przy czym stosuje się go zazwyczaj do określania większych programów oraz ich zbiorów. Oprogramowanie tworzą programiści w procesie programowania. Oprogramowanie jako przejaw twórczości jest chronione prawem autorskim, twórcy zezwalają na korzystanie z niego na warunkach określanych w licencji.

Przykłady oprogramowania: edytor tekstu gry komputerowe firmware DTP oprogramowanie pośredniczące system ekspertowy wirus komputerowy system zarządzania bazą danych (DBMS) edytory grafiki

Aplikacja program użytkowy - konkretny, ze względu na oferowaną użytkownikom funkcjonalność, element oprogramowania użytkowego.  Aplikacjami są m.in. menedżery plików i oprogramowanie biurowe. W polskiej wersji systemu operacyjnego OS X zamiast terminu „aplikacja” używane jest pojęcie „program”.

Program - aplikacja - oprogramowanie APLIKACJA to program komputerowy wykonujący konkretne zadania. Przykładem aplikacji jest edytor tekstu, program graficzny, arkusz kalkulacyjny, program do tworzenia baz danych czy też gra komputerowa. PROGRAM KOMPUTEROWY to algorytm napisany w języku programowania. np. system operacyjny, czy firmware (oprogramowanie wbudowane w urządzenie), których nie można nazwać aplikacją. Program komputerowy może, ale nie musi oferować interfejsu użytkownika. Program to zbiór instrukcji, przypisany do konkretnych aplikacji, czy też sterujący konkretnymi aplikacjami.  OPROGRAMOWANIE (po ang. software). Oprogramowanie to najszersze znaczeniowo pojęcie ze wszystkich wspomnianych i obejmujące także dane (np. jako software można rozumieć nawet cyfrową muzykę i filmy, które absolutnie nie są programami komputerowymi). Pod zakres znaczeniowy oprogramowanie i program komputerowy wchodzą np. biblioteki programów, sterowniki urządzeń, BIOS, serwery baz danych, usługi systemowe (ang. services, czyli programy działające w tle bez dostępu do interfejsu użytkownika), a także wirusy komputerowe i konie trojańskie i wiele innych pojęć, których zdecydowanie nie można nazwać aplikacjami, a można nazwać programami komputerowymi. 

Skąd wzięły się nazwy najpopularniejszych systemów operacyjnych? Źródło: http://internet.gadzetomania.pl Łukasz Michalik

MS-DOS, to skrót od MicroSoft Disk Operating System MS-DOS, to skrót od MicroSoft Disk Operating System. Jego protoplastą był system firmy Seattle Consumer Products, QDOS. Rozwinięcie tego skrótu jest o wiele ciekawsze od nudnej nazwy Microsoftu ;). QDOS to nic innego jak Quick and Dirty Operating System. Słowa “Disk Operating System” były, zwłaszcza przed wielu laty, często używane przez twórców oprogramowania. Można je znaleźć m.in. w nazwach Apple DOS, AmigaDOS czy we współczesnym freeDOS-ie.

Windows Nazwa systemu podkreśla jego kluczową cechę. Graficzny interfejs użytkownika (GUI) został w nim oparty na oknach. W przypadku nazw pierwszych Windowsów Microsoft okazał się mało kreatywny. Wersje systemu były po prostu oznaczane kolejnymi numerami  – od 1.0 do 3.1. Zmianę przyniósł dopiero Windows NT, czyli New Technology.

Windows 95, 98, Me i 2000

Po ponad dekadzie nazywania kolejnych wersji systemu numerami Microsoft zmienił stosowaną zasadę. Windows 95 zapoczątkował serię systemów, których nazwy pochodziły od roku wydania. W tradycję tę wpisują się zarówno Windowsy 95 i 98, jak i Me. Nazwą Millenium Edition oznaczono system wydany w pamiętnym roku 2000, gdy – według różnych specjalistów – świat znalazł się u progu zagłady z powodu tzw. pluskwy millenijnej. Stosując tę samą zasadę, nazwano również Windows 2000, oparty na rozwijanej równolegle z systemami dla użytkowników domowych linii Windows NT.

Windows XP, Vista i 7 Nazwa wydanego w 2001 roku Windowsa XP pochodzi od słowa eXPerience (doświadczenie). Okazał się on na tyle dobry, że zyskał wieloletnie uznanie użytkowników.

Mniej szczęścia miał jego następca – Windows Vista Mniej szczęścia miał jego następca – Windows Vista. Pomijając sprawy związane z opiniami na temat systemu, ciekawie wygląda kwestia jego nazwy. Używana na wczesnym etapie prac nazwa Longhorn została zastąpiona nową. Na jej znalezienie poświęcono ponad 8 miesięcy, w czasie których przeprowadzono liczne badania i rozmowy z potencjalnymi użytkownikami. Pod uwagę wzięto m.in. nazwy Windows Ruby, Windows 07 i Windows Seven. Specjaliści z Microsoftu uznali w końcu, że idee obecne podczas tworzenia systemu najlepiej odzwierciedli nazwa Vista (widok, perspektywa).

 Nazwa systemu szybko doczekała się nowego, twórczego rozwinięcia, które – zdaniem użytkowników – najlepiej oddawało cechy tego Windowsa VISTY: Viruses (wirusy) Instability (niestabilność) Spyware (programy szpiegujące) Trojans (konie trojańskie) Adware (oprogramowanie wyświetlające reklamy).

Windows 7 swoją nazwę zawdzięcza dość pokrętnej numeracji. Jest to bowiem siódma wersja Windowsa od czasów Windows 95. Dlaczego liczenie zaczęto od tego wydania? Niewykluczone, że marketingowcy obawiali się nazwy Windows 10 ze względu na skojarzenia z konkurencyjnym systemem – cieszącym się świetną opinią Mac OS X (czyli Mac OS 10).

System 1 – System 7.5 Brak polotu w nadawaniu nazw systemów operacyjnych nie był wyłącznie domeną Microsoftu. Równie szablonowy okazał się ówczesny Apple Macintosh. Kolejne wydania systemu tego producenta nosiły nazwę System i w kolejnych latach zostały ponumerowane od 1.0 do 7.5.

Mac OS Zmiana nastąpiła wraz z opracowaniem Systemu 7.6 – wymyślono dla niego nazwę Mac OS, który – choć pojawił się na rynku po raz pierwszy, kontynuował numerację poprzednika. Zasadę tę zachowano w wydaniach Mac OS 8 i 9. Najnowsza edycja systemu nosi nazwę Mac OS X, a jej kolejne wersje (10.1, 10.2 itd.) określane są nazwami wielkich kotów. Złośliwi doszukują się tu analogii nie tyle z królestwem zwierząt, co z nazwami serii klonów komputerów Apple’a z połowy lat 90. lub z niemieckimi czołgami ;).

Linux Pingwin - logo Linuksa. Tym razem w wydaniu dla wielbicieli Quake'a

Nazwa pochodzi od imienia twórcy – Linusa Torvaldsa Nazwa pochodzi od imienia twórcy – Linusa Torvaldsa. Jej pomysłodawcą jest jednak nie sam Linus, ale Ari Lemmake, administrator serwera FTP, na którym twórca Linuksa w 1991 roku umieścił swoje dzieło. Linus planował nazwać swój system Freax, jednak Ari udostępnił mu na serwerze folder o nazwie „Linux”. I tak już zostało. W następnych latach popularność zdobyła opinia, że nazwa systemu to połączenie słów Linus i Unix.

Solaris, Oracle Solaris (uprzednio Sun Solaris ) –system operacyjny z rodziny Unix firmy Oracle Słoneczny SOLARIS to tytuł powieści Stanisława Lema z gatunku science-fiction. Powieść została wydana po raz pierwszy w 1961 roku i opowiada o nieudanym kontakcie z obcą formą inteligencji.

Ubuntu Nazwa tej dystrybucji Linuksa została zaczerpnięta z języka zulu i oznacza „człowieczeństwo wobec innych”. Każde wydanie Ubuntu ma dwie nazwy – testową (m.in. Alpha, Tribe, Herd) i nazwę wersji. Nazwa wersji w kolejnych latach oparta jest na następujących po sobie literach (Gutsy Gibbon, Hardy Heron, Intrepid Ibex, Jaunty Jackalope itd.). Reguła ta honorowana jest również w polskim nazewnictwie. Nazwy wydań nie są dosłownym tłumaczeniem oryginalnych, ale twórczą interpretacją zasad. Polscy użytkownicy mają zatem możliwość korzystania z Ubuntu o nazwie m.in. Hoża Hawajka, Intrygująca Iranka czy Jurny Jarząbek. Poza ciekawymi nazwami wydania Ubuntu oznaczane są liczbami określającymi datę. Dla przykładu: Ubuntu 10.10 Maverick Meerkat (w polskim wydaniu jest to Malinowa Mandarynka) to dystrybucja wydana w październiku 2010 roku.

Debian Nazwę wymyślił twórca dystrybucji, Ian Murdock. W ten niecodzienny sposób zostałauhonorowana dziewczyna Iana, Debra Lynn. Stabilne wersje Debiana mają oznaczenia liczbowe, a nazwy kodowe nawiązują do bajki “Toy Story”. Wersje deweloperskie noszą nazwę Sid. W bajce był to chłopiec, który uwielbiał znęcać się nad zabawkami, psuć je i poddawać dziwnym przeróbkom ;).

Red Hat Czerwony kapelusz – symbol rewolucji i wolności, popularny w USA i Francji – stał się nazwą jednej z najstarszych i w latach 90. najpopularniejszej dystrybucji Linuksa. Kolejne wydania były oznaczane liczbami aż do wersji Red Hat Linux 9. Dystrybucja  ta wyewoluowała następnie w dwie gałęzie – niekomercyjny projekt Fedora i dystrybucję komercyjną Red Hat Enterprise Linux.

Zadanie domowe – na maila Co to jest: Firmware Software Hardware?