Współczesne aspekty bezpieczeństwa międzynarodowego (ćwiczenia) Zajęcia nr 1 dr Tomasz Wójtowicz

Plan zajęć: Nowe problemy bezpieczeństwa międzynarodowego: bezpieczeństwo ekologiczne i energetyczne; Prywatyzacja przemocy; Przemysł zbrojeniowy i handel bronią; Zwalczanie proliferacji BMR Zaliczenie

Literatura obowiązkowa: R. Kuźniar, Bezpieczeństwo międzynarodowe, Wydawnictwo Scholar, Warszawa 2012; R. Zięba, Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, WAiP, Warszawa 2012; J. Baylis, Strategia we współczesnym świecie, Wydawnictwo UJ, Kraków 2009;

Literatura uzupełniająca: J. Białek, A. Olesiak, Gospodarka i geopolityka, dokąd zmierza świat? Wydawnictwo Dyfin, Warszawa 2009; A. Bryc, Rosja w XXI wieku. Światowy gracz, czy koniec gry? Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009; R. Haass, Rozważny szeryf. Stany Zjednoczone po zimnej wojnie, Wydawnictwo von Borowiecky, Warszawa 2004; S. Koziej, Między piekłem, a rajem. Szare bezpieczeństwo u progu XXI wieku, Wydawnictwo Adam Marszałek, Warszawa 2008; A. Brunet, Chiny światowym hegemonem? Imperializm ekonomiczny Państwa Środka, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa 2011;

Przydatne materiały: Biuro Bezpieczeństwa Narodowego RP; https://www.bbn.gov.pl/ Ośrodek Studiów Wschodnich; http://www.osw.waw.pl/ Polski Instytut Spraw Międzynarodowych; http://www.pism.pl/pl#2 International Crisis Group http://www.crisisgroup.org/ Council on Foreign Reliations http://www.cfr.org/ Organizacja Narodów Zjednoczonych http://www.un.org/en/index.html Uppsala Conflicts Data Program http://www.pcr.uu.se/research/UCDP/

Zaliczenie: zaliczenie z oceną; kolokwium zaliczeniowe – realizacja efektów kształcenia na podstawie karty przedmiotu; aktywność na zajęciach;

Dyżur: Pokój RA219 Każdy wtorek miesiąca 11:00-13:00 Weekend – w czasie zjazdów dla studentów zaocznych;

Dyżur:

Kontakt: Tomasz Wójtowicz twojtowicz@wsiz.rzeszow.pl t.wojtowicz@wp.pl 660482613 (w wyjątkowych sytuacjach) Katedra Bezpieczeństwa Wewnętrznego WSIiZ Pokój RA219 (dla studentów zaocznych w czasie zjazdów)

Nowe problemy bezpieczeństwa międzynarodowego: bezpieczeństwo ekologiczne i energetyczne

Bezpieczeństwo międzynarodowe – definicje Brak zagrożeń dla norm, reguł i instytucji, które służą zapewnieniu bezpieczeństwa państw i poszczególnych uczestników międzynarodowych. Roman Kuźniar, Bezpieczeństwo międzynarodowe, Wydawnictwo Scholar, Warszawa 2012.

Od bezpieczeństwa militarnego do nowych rodzajów bezpieczeństwa „Definiowanie bezpieczeństwa narodowego wyłącznie w kategoriach militarnych niesie ze sobą głęboko zafałszowany obraz rzeczywistości” Richard Ulman, „Redefining security” Princeton University

Od bezpieczeństwa militarnego do nowych rodzajów bezpieczeństwa Szok naftowy 1973

Od bezpieczeństwa militarnego do nowych rodzajów bezpieczeństwa Raport Klubu Rzymskiego1972

Od bezpieczeństwa militarnego do nowych rodzajów bezpieczeństwa Raport Klubu Rzymskiego1972 – uzupełnienie z roku 1994, 2004 i 2012

Od bezpieczeństwa militarnego do nowych rodzajów bezpieczeństwa Spadek liczny wojen

Od bezpieczeństwa militarnego do nowych rodzajów bezpieczeństwa Źródło: Bezpieczeństwo ekologiczne Rzeczypospolitej Polskiej, Akademia Obrony Narodowej

Od bezpieczeństwa militarnego do nowych rodzajów bezpieczeństwa „Rozszerzanie i pogłębianie” bezpieczeństwa sektor militarny; sektor polityczny; sektor społeczny; sektor ekonomiczny; sektor ekologiczny; Prof. Barry Buzan, LSE

Od bezpieczeństwa militarnego do nowych rodzajów bezpieczeństwa „Rozszerzanie i pogłębianie” bezpieczeństwa państwa upadłe; terroryzm; proliferacja broni masowego rażenia; przestępczość zorganizowana; Bezpieczeństwo polityczne

Od bezpieczeństwa militarnego do nowych rodzajów bezpieczeństwa „Rozszerzanie i pogłębianie” bezpieczeństwa migracja; mniejszości etniczne; tożsamość (cywilizacja); Bezpieczeństwo społeczne

Od bezpieczeństwa militarnego do nowych rodzajów bezpieczeństwa „Rozszerzanie i pogłębianie” bezpieczeństwa bezpieczeństwo żywnościowe; bezpieczeństwo energetyczne; bezpieczeństwo dostaw surowców; bezpieczeństwo finansowe i kredytowe; Bezpieczeństwo ekonomiczne

Od bezpieczeństwa militarnego do nowych rodzajów bezpieczeństwa „Rozszerzanie i pogłębianie” bezpieczeństwa Bezpieczeństwo środowiska Bezpieczeństwo zasobów Bezpieczeństwo energetyczne Bezpieczeństwo tradycyjne Ludność Zasoby Biologiczne System żywnościowy

Od bezpieczeństwa militarnego do nowych rodzajów bezpieczeństwa Zagrożenie wg prawdopodobieństwa wystąpienia i destruktywności Prawdopodobieństwo Handel narkotykami Przestępczość zorganizowana Ocieplenie klimatu Destabilizacja rynków finansowych Terroryzm Wojna Sektory: społeczny ekologiczny ekonomiczny polityczny militarny

Bezpieczeństwo energetyczne

Bezpieczeństwo energetyczne Definicje Stała dostępność przystępnej cenowo energii, pochodzącej z różnych źródeł, spełniającej odpowiednie parametry jakościowe i ekologiczne. Kamila Pronińska, Nowe problemy bezpieczeństwa międzynarodowego: bezpieczeństwo energetyczne i ekologiczne, Bezpieczeństwo międzynarodowe, Akademia Obrony Narodowej; Możliwości produkcji i wykorzystania stosunkowo niedrogiej, pewnej i przyjaznej środowiskowi energii… Nieprzerwana fizyczna dostępność dostaw, po przystępnej cenie, wykorzystywana w zgodzie ze środowiskiem lub ciągła zdolność państwa do utrzymania swego funkcjonowania bez poważnych zaburzeń… Stan gospodarki umożliwiający pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię w sposób technicznie i ekonomiczne uzasadniony przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska… Ustawa z 10 kwietnia 1997 roku – Prawo energetyczne

Bezpieczeństwo energetyczne Wymiary bezpieczeństwa energetycznego Wymiary bezpieczeństwa energetycznego Geostrategiczny Ekonomiczny Ekologiczny Instytucjonalny Źródło: K. Pronińska, Nowe problemy bezpieczeństwa międzynarodowego, Bezpieczeństwo międzynarodowe, Wydawnictwo Scholar

Bezpieczeństwo energetyczne Poziomy analizy bezpieczeństwa energetycznego Poziomy analizy Globalne Regionalne Narodowe Jednostka, koncern Źródło: K. Pronińska, Nowe problemy bezpieczeństwa międzynarodowego, Bezpieczeństwo międzynarodowe, Wydawnictwo Scholar

Zagrożenia wewnętrzne i zewnętrzne Bezpieczeństwo energetyczne Rodzaje zagrożeń bezpieczeństwa energetycznego Charakter zagrożenia Zagrożenia wewnętrzne i zewnętrzne Metody przeciwdziałania zagrożeniom Etap produkcji Etap transportu Techniczne Eksplozja pół naftowych’ Eksplozja rafinerii; awaria elektrowni; Eksplozja rurociągu; wady techniczne; Zachowanie odpowiednich standardów bezpieczeństwa; inwestycje w modernizację i unowocześnienie technologiczne infrastruktury; Ekonomiczne i społeczne Brak mocy produkcyjnych; niedoinwestowanie; nagły wzrost cen; strajki; - Brak odpowiedniej przepustowości sieci; Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich; rozbudowa przepustowości rurociągów; Polityczne Wprowadzenie embarga na dostawy surowców; działania zbrojne; Przerwanie dostaw przez producenta; zablokowanie dostaw przez kraj tranzytowy; Dywersyfikacja bilansu energetycznego; dywersyfikacja tras transportu; Asymetryczne Atak terrorystyczny na pola naftowe; zaatakowanie systemów informatycznych; - Atak terrorystyczny na sieć przemysłową; Monitoring strategiczny; zabezpieczenie militarne; współpraca międzynarodowa; Geologiczne - Wyczerpanie zasobów; - Wdrożenie energooszczędnych technologii;

Bezpieczeństwo energetyczne Układ sił na rynku energetycznym

Bezpieczeństwo energetyczne Układ sił na rynku energetycznym Globalne rezerwy ropy naftowej na świecie

Bezpieczeństwo energetyczne Układ sił na rynku energetycznym Źródło: http://www.mapsofworld.com/world-top-ten/world-top-ten-oil-reserves-countries-map.html

Bezpieczeństwo energetyczne Układ sił na rynku energetycznym W 2011 roku całkowita ilość rezerw ropy naftowej, według BP wyniosła 1652,6 mld baryłek, co w przeliczeniu na lata wystarczalności – przy uwzględnieniu konsumpcji z 2011 roku, wynosi 54 lata… Z. Lach, Bezpieczeństwo energetyczne wyzwaniem XXI wieku, AON Warszawa 2013

Bezpieczeństwo energetyczne Układ sił na rynku energetycznym – rywalizacja o Arktykę

Bezpieczeństwo energetyczne Układ sił na rynku energetycznym

Bezpieczeństwo energetyczne Układ sił na rynku energetycznym

Bezpieczeństwo energetyczne

Bezpieczeństwo energetyczne Konflikty surowcowe Lp. Strony konfliktu Lata Region 1 Irak – Iran 1980-1988 Bliski Wschód 2 Wojna naftowa w Nigerii 2008 Afryka Opracowanie własne

Bezpieczeństwo energetyczne Terroryzm morski

Bezpieczeństwo energetyczne Terroryzm morski

Bezpieczeństwo energetyczne Terroryzm morski Atak na francuski zbiornikowiec Limburg (6 października 2002). Śmierć 1 członka załogi, wyciek 90 tyś. ton ropy naftowej.

Bezpieczeństwo energetyczne Terroryzm morski Atak somalijskich piratów na jednostkę Sirius Star” (15 XI 2008). Żądanie okupu w zamian za uwolnienie załogi.

Bezpieczeństwo energetyczne Dywersyfikacja dostaw ropy i gazu

Bezpieczeństwo energetyczne Gaz łupkowy

Bezpieczeństwo ekologiczne

Bezpieczeństwo ekologiczne Bezpieczeństwo ekologiczne to stan przeciwdziałania społecznego skutkom przekształceń otaczającego środowisko L. Zacher, Bezpieczeństwo ekologiczne – wymiary polityczne, międzynarodowe i globalne, [w:] Międzynarodowe bezpieczeństwo ekologiczne, Lublin 1991 Trwały i ciągły proces zmierzający do osiągnięcia pożądanego stanu ekologicznego, zabezpieczający spokojną i zdrową egzystencję wszystkich elementów ekosystemu, przy użyciu różnych środków zgodnych z zasadami współżycia wewnętrznego państwa i społeczności międzynarodowych. J. Haber, Bezpieczeństwo jako determinanta stosunków międzynarodowych, [w:] Determinanty polityki zagranicznej i międzynarodowej, Warszawa 1981

Bezpieczeństwo ekologiczne Bezpieczeństwo ekologiczne to taki stan stosunków człowiek – środowisko, w którym eliminowane są zagrożenia ekologiczne o charakterze wewnętrznym oraz transgranicznym, wywołane zarówno przez procesy naturalne, jak i działalność człowieka, a wpływające na funkcjonowanie i rozwój państwa oraz społeczeństwa, a także stabilność i bezpieczeństwo międzynarodowe. K. Pronińska, Nowe problemy bezpieczeństwa międzynarodowego, Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Bezpieczeństwo ekologiczne Ludzkość będzie musiała stawić czoła dwóm wielkim zagrożeniom. Pierwsze związane jest z rozprzestrzenianiem broni nuklearnej. Miejmy nadzieję, że nie będzie ona miała niszczących konsekwencji w przyszłości. Drugie to degradacja środowiska naturalnego w skali całego świata, przy czym nie jest to prognoza przyszłości, ale fakt, który ma miejsce właśnie tu i teraz. Raport Światowej Komisji ds. Środowiska i Rozwoju, tzw. Raport Brundland z 1987 roku

Bezpieczeństwo ekologiczne

Bezpieczeństwo ekologiczne

Bezpieczeństwo ekologiczne Najbardziej zanieczyszczone państwa świata

Bezpieczeństwo ekologiczne

Bezpieczeństwo ekologiczne Relacje między bezpieczeństwem, a ekologią Geopolityka Człowiek – środowisko Wymiar ekonomiczno – rozwojowy Wymiar militarny K. Pronińska, Nowe problemy bezpieczeństwa międzynarodowego, Bezpieczeństwo międzynarodowe, Wydawnictwo Scholar.

Bezpieczeństwo ekologiczne Charakter i źródło zagrożeń Wewnętrzne/zewnętrzne Antropogeniczne intencyjne Stosowanie technik modyfikacji środowiska; ograniczenie poboru wody (budowanie tam); atak biologiczny; podpalanie instalacji naftowych; Antropogeniczne nieintencyjne Degradacja ziem uprawnych i łowisk rybnych; zatruwanie źródeł wody; wyciek ropy; kwaśne deszcze; Nieantropogeniczne Huragany; powodzie; trzęsienia ziemi; Mix czynników antropogenicznych i nieantropogenicznych Zmiany klimatyczne; zasalanie zbiorników wodnych; niedobór wody; pożary; Typologia zagrożeń bezpieczeństwa ekologicznego Źródło: K. Pronińska, Nowe problemy bezpieczeństwa międzynarodowego, Bezpieczeństwo międzynarodowe, Wydawnictwo Scholar

Literatura obowiązkowa dotycząca zajęć 1. R. Kuźniar, Bezpieczeństwo międzynarodowe, Wydawnictwo Scholar, s. 303-328;

Prezentacje na kolejne zajęcia Prywatyzacja przemocy: Prywatne Firmy Wojskowe – geneza powstania, zadania, zakres usług; Prywatne Firmy Wojskowe – przykłady; 2. Przemysł zbrojeniowy i handel bronią; Polski przemysł zbrojeniowy Ukraiński przemysł zbrojeniowy 3. Zwalczanie proliferacji BMR Broń ABC Metody zwalczania proliferacji BMR

Dziękuje za uwagę