Kształcenie i uczenie się w miejscu pracy w Polsce 8 czerwca 2015, Bratysława Kształcenie i uczenie się w miejscu pracy w Polsce Wojciech Stęchły Educational Research Institute

Polska Wybrane informacje ogólne: Populacja 38,5 mln (2013) Ludność aktywna 17,4 mln; 56% (2013) zawodowo Bezrobocie 9,0% (2014) Bezrobocie 15-24 23,9% (2014) Bezrobocie 25-74 7,7% (2014) Oczekiwany okres 32,2 lata (2014) życia zawodowego Źródła: Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności (LFS), Główny Urząd Statystyczny, Eurostat The country of: political, social and economic transformation educational boom high aspirations of young people

Źródło: Eurydice

Ogólny schemat krajowego systemu kwalifikacji w Polsce Źródło: Raport Referencyjny (IBE, 2013)

Kształcenie (się) zawodowe w Polsce Oświata Szkolnictwo wyższe Rzemiosło Uczenie się poza systemem edukacji i rzemiosłem w przedsiębiorstwach w stowarzyszeniach, organizacjach pozarządowych w instytucjach publicznych (np. urzędy, policja, wojsko,…) samokształcenie …

Uczniowie i studenci według wieku Grupy wieku Odsetek uczniów i studentów w grupie wiekowej 16-18 94,2% 19-24 54,6% 25-29 8,2% 30 i więcej 1,0% Źródło: GUS

Uczenie się dorosłych

Oświata i rzemiosło

Zmiany w systemie edukacji w Polsce Wprowadzane zmiany są częścią reformy nakierowanej na modernizację systemu edukacji oraz systemu kwalifikacji: Od lat 90. zmiany mające na celu podniesienie jakości edukacji we wszystkich działach: wprowadzenie zewnętrznych egzaminów, reformy strukturalne, zmiany w edukacji i ścieżce zawodowej nauczycieli. Wprowadzanie efektów uczenia się w Edukacji ogólnej (2009) oraz Edukacji wyższej (2011); Tworzenie Polskiej Ramy Kwalifikacji oraz modernizacja krajowego systemu kwalifikacji (zob. Raport Referencyjny 2013) Źródło: Dębowski, Stęchły (IBE, 2014)

Zmiany w kształceniu zawodowym (2012) Cele: Powiązanie szkolnictwa zawodowego z rynkiem pracy, uelastycznienie systemu potwierdzania kwalifikacji zawodowych Zwiększenie atrakcyjności dostępności kształcenia zawodowego Wybrane zmiany: Modyfikacja klasyfikacji zawodów i specjalności, wyodrębnienie kwalifikacji w zawodach Modernizacja podstawy programowej kształcenia w zawodach, opisanie kwalifikacji przy pomocy efektów uczenia się Zmiany w strukturze szkolnictwa zawodowego i wprowadzenie kwalifikacyjnych kursów zawodowych Zmiany w organizacji egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe Źródło: Instytut Badań Edukacyjnych

System edukacji w Polsce Źródło: GUS

Dyplom potwierdzający kwalifikacje w zawodzie (kwalifikacja złożona) Świadectwo potwierdzające kwalifikację w zawodzie Świadectwo potwierdzające kwalifikację w zawodzie Świadectwo potwierdzające kwalifikację w zawodzie Świadectwo ukończenia odpowiedniego typu szkoły (potwierdzenie poziomu wykształcenia ogólnego) Źródło: Dębowski, Stęchły (IBE, 2014)

Kwalifikacje i zestawy efektów uczenia się Related to: – workplace health and safety, – starting and operating business activities, – foreign language ability related to the occupation, – personal and social competencies, – organising the work of small teams (in upper secondary technical schools and post-secondary non-tertiary schools); Świadectwo potwierdzające kwalifikację w zawodzie Efekty uczenia się wspólne dla wszystkich zawodów Efekty uczenia się wspólne dla grupy zawodów Efekty uczenia się właściwe dla kwalifikacji In one of the following fields: – administrative-service oriented, – construction, – electrical-electronics, – mechanics-mining-metallurgy, – agriculture-forestry with environmental protection, – tourism-gastronomy, – medical and social, – creative arts; Źródło: Dębowski, Stęchły (IBE, 2014) Spójne zestawy efektów uczenia się pogrupowane według kryteriów zadań zawodowych, wyników (dzieło, usługa) lub etapów procesu pracy.

Rok szkoły zawodowców

Kilka liczb o kształceniu zawodowym Zasadnicze szkoły zawodowe – 185,6 tys. uczniów Technika – 517,7 tys. uczniów Kwalifikacyjne kursy zawodowe – 24,7 tys. słuchaczy Rzemiosło – 75 tys. uczących się

Kształcenie zawodowe w rzemiośle zmniejsza się liczba zakładów szkolących i uczniów w rzemiośle możliwość nauki i potwierdzania kwalifikacji zawodowych w 125 zawodach, w tym w 49 zawodach szkolnych ok 90% młodocianych pracowników dokształca się teoretycznie w zasadniczych szkołach zawodowych 2012 2013 2014 Zakłady szkolące uczniów 25 140 24 702 23 819 Uczniowie w rzemiośle 76 365 75 045 73 575 Świadectwa czeladnicze 33 332 32 890 29 457 Dyplomy mistrzowskie 3 783 3 400 3 496 Źródło: ZRP

Kształcenie zawodowe w rzemiośle Zdawalność egzaminów czeladniczych – 91,5% w 2013 roku W 2014 r. 30 szkół, których organem prowadzącym są izba rzemieślnicza lub cech. Łącznie kształci się w nich blisko 6 tysięcy uczniów Wyniki badań obserwatoriów rynku pracy: Spójność doświadczenia zawodowego z kierunkiem kształcenia 95,5% (pozostali uczący się 63,2%) [Lublin] Dostępność pracy zgodnej z profilem kształcenia 45,6% (absolwenci techników 31,2%, studiów wyższych 6,4%) [Lublin] Wyniki badań Izby Rzemieślniczej i Przedsiębiorczości w Białymstoku: Wskaźnik zatrudnienia absolwentów rzemieślniczej nauki zawodu w firmie, w której się uczyli – 19-27%, w „podobnej firmie w okolicy zamieszkania” – 16-20%. [2009-2013, N=2066] Źródło: ZRP

Ile jest WBL w kształceniu zawodowym? Ok. 100 tys. uczniów w systemie dualnym, z tego 73,5 tys. w ramach izb rzemieślniczych Minimalny udział kształcenia praktycznego w: Zasadniczych szkołach zawodowych = 60% (970 h/3 lata) Technikach = 50% (735 h/4 lata) „Praktyczna nauka zawodu” może być organizowana u pracodawcy, ale również w placówkach kształcenia praktycznego, ustawicznego, jak również w warsztatach i pracowniach szkolnych.

Zajęcia praktyczne Źródło: Stan szkolnictwa zawodowego w Polsce – Raport (2013), Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej

Praktyki zawodowe Źródło: Stan szkolnictwa zawodowego w Polsce – Raport (2013), Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej

W szkole czy u pracodawcy? Źródło: Stan szkolnictwa zawodowego w Polsce – Raport (2013), Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej Zajęcia praktyczne organizowane w: szkole częściej realizowane są w takich obszarach, jak: chemiczny, ceramiczny i szklarski, turystyka i hotelarstwo, rolno-hodowlany, leśnictwo, rybactwo i inżynieria środowiska, medyczno-społeczny oraz ochrony i bezpieczeństwa. u pracodawcy (lub w indywidualnym gospodarstwie rolnym) częściej są to uczniowie z zasadniczych szkół zawodowych z takich obszarów zawodowych jak: gastronomia i produkcja spożywcza, ekonomiczno-finansowo-biurowy, poligraficzno-drukarski i papierniczy oraz fryzjersko-kosmetyczny). częściej na wsiach i w mniejszych miastach.

Sprawdzanie efektów uczenia się Triada jakości Efekty uczenia się (w kwalifikacji) Sprawdzanie efektów uczenia się Uczenie się

Szkolnictwo wyższe

Szkolnictwo wyższe w Polsce 1,5 mln studentów, 130 tys. słuchaczy studiów podyplomowych Studenci na studiach stacjonarnych 55% niestacjonarnych 45% 438 szkół wyższych (2013/2014), większość to wyższe szkoły zawodowe Rozróżnienie na kierunki o profilu ogólnoakademickim i praktycznym (min. 3 miesiące praktyki studenckiej)

Mediana liczby studentów wg. typów szkół wyższych Źródło: Szkolnictwo Wyższe w Polsce 2013, MNiSW

Profile kształcenia na kierunkach studiów Źródło: Szkolnictwo Wyższe w Polsce 2013, MNiSW

WBL w Państwowych Wyższych Szkołach Zawodowych Na podstawie ankiety przeprowadzonej w 10 PWSZ (dr T. Saryusz-Wolski, dr D. Piotrowska, 2014)

WBL w Państwowych Wyższych Szkołach Zawodowych Źródło: dr T. Saryusz-Wolski, dr D. Piotrowska, (PŁ,IBE 2014)

WBL w Państwowych Wyższych Szkołach Zawodowych Jaka jest liczba prowadzących/ współprowadzących przedmioty zatrudnionych w przemyśle Dwie uczelnie oferują studia dualne programy studiów są identyczne z tradycyjnymi. Studenci realizują te same przedmioty/moduły.

Uczenie się poza systemem edukacji

Ogólny schemat krajowego systemu kwalifikacji w Polsce Źródło: Raport Referencyjny (IBE, 2013)

Główne elementy systemu Zintegrowany system kwalifikacji Polska Rama Kwalifikacji Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji Zapewnianie jakości, walidacja, przenoszenie i akumulowanie osiągnięć Zmodernizowany KSK narzędziem realizowania polityki państwa w zakresie LLL. Zgodnie z przyjętym przez rząd dokumentem Plan uporządkowania strategii rozwoju, działania na rzecz LLL oraz jego efektów – rozwoju kompetencji i kwalifikacji osób, są zagadnieniem horyzontalnym, pojawiającym się we wszystkich zintegrowanych strategii rozwoju. Perspektywa uczenia się przez całe życie jest dodatkowym dokumentem, mającym na celu zapewnienie spójności działań na rzecz LLL określonych w strategiach rozwoju. Cel operacyjny (2; cel jakościowy) –przejrzysty i spójny KSK. Wśród strategicznych kierunków interwencji – Standaryzowanie opisu kwalifikacji w KSK, jako efektów uczenia się, w tym przede wszystkim tworzenie krajowego rejestru kwalifikacji Historia prac nad rejestrem. Uchwała z 2011 r. – wstępna koncepcja instytucji ds. KSK; główne zadanie – prowadzenie rejestru. Konsultacje w 2012 r. propozycji instytucji. W wyniku prac nad raportem ref. - Zintegrowany RK. Odpowiedzialność ministrów za poszczególne kwalifikacje, ich ustanawianie. Mimo zmian – jednym z kluczowych założeń KSK – powinna być współpraca z interesariuszami, zarówno na etapie prac projektowych, jak i trwałe miejsce w funkcjonującym systemie.

A. Jakość kwalifikacji zdefiniowanej (nadanej osobie) A. Jakość kwalifikacji zdefiniowanej  - kwalifikacja „dobrze pomyślana”: adekwatna do potrzeb, aktualna, realna - kwalifikacja dobrze opisana   Jakość uczenia się B. Jakość walidacji (z uwzględnieniem różnych ścieżek dojścia do kwalifikacji) - adekwatność procesu walidacji (do charakteru danej kwalifikacji) - kompletność procesu walidacji - skuteczność zapewniania jakości na każdym etapie procesu (ludzie, miejsca, sposoby działania, metody, narzędzia)

System kwalifikacji, możliwości dla WBL Projektowanie kwalifikacji przez podmioty prywatne, organizacje pozarządowe (np. stowarzyszenia, związki, fundacje) Opisanie efektów uczenia się w kwalifikacjach: z punktu widzenia uczącego się, a nie procesu kształcenia z uwzględnieniem obszaru ich wykorzystania (np. miejsca pracy) Możliwość kierunkowania uczenia się poza- i nieformalnego w oparciu opisy kwalifikacji i potwierdzania kompetencji uzyskiwanych np. w miejscu pracy

Dziękuję za uwagę!