DOSTOSOWANIE WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH w PRAKTYCE INFORMACJE DLA RODZICÓW

dostosować wymagania edukacyjne Zgodnie z § 6.1. Rozporządzeniem MEN z dnia 7 września 2004 w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów (...) „ nauczyciel jest obowiązany na podstawie opinii poradni psychologiczno- pedagogicznej dostosować wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb psychofizycznych edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia i odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom.”

ZABURZENIA ROZWOJOWE- to klasa zaburzeń dziecięcych, charakteryzujących się poważnym zniekształceniem funkcjonowania społecznego, poznawczego, ruchowego i językowego. Obejmuje przypadki głębszego stopnia odchyleń od norm rozwojowych. Do zaburzeń rozwojowych należą: niesłyszenie, niedosłyszenie, niewidzenie, niedowidzenie, niepełnosprawność ruchowa, upośledzenie umysłowe, autyzm, niepełnosprawności sprzężone, choroby przewlekłe, zaburzenia psychiczne, niedostosowanie społeczne, zagrożenie społecznym niedostosowaniem. Uczniowie z w/w zaburzeniami wymagają stosowania specjalnej organizacji nauki - treści, metod i warunków pracy, dlatego otrzymują z poradni orzeczenia do kształcenia specjalnego. W przypadku ucznia posiadającego orzeczenie dostosowanie wymagań może nastąpić na podstawie tego orzeczenia.

ODCHYLENIA ROZWOJOWE - są to indywidualne opóźnienia rozwoju w stosunku do ustalonych norm, nie będące jednak zaburzeniami z uwagi na niewielkie nasilenie objawów, ograniczony zakres i czas trwania. Do odchyleń rozwojowych należy m.in. inteligencja niższa niż przeciętna.

SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ - ogólny termin dotyczący niejednorodnej grupy zaburzeń przejawiających się poważnymi trudnościami w rozumieniu i posługiwaniu się mową i pismem oraz w zakresie zdolności matematycznych. Zaburzenia te są uwarunkowane wewnętrznie i wywołane dysfunkcjami centralnego  układu nerwowego.

dyskalkulia - specyficzne trudności w uczeniu się matematyki Ujmując w latach sześćdziesiątych specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu jako syndrom zaburzeń, zwany dysleksją rozwojową, prof. M. Bogdanowicz wprowadziła 3 pojęcia opisujące ich formy : dysgrafia - trudności w opanowaniu kształtnego, czytelnego pisma o zadowalającym poziomie graficznym dysortografia - trudności w opanowaniu poprawnej pisowni, zgodnej z regułami ortograficznymi danego języka dysleksja - izolowane trudności w czytaniu, bez towarzyszących im innych zaburzeń rozwoju umiejętności szkolnych dyskalkulia - specyficzne trudności w uczeniu się matematyki Uczniowie z tych czterech grup należą do uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Do tej grupy można również zaliczyć uczniów zdolnych.

DOSTOSOWANIE WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH - KILKA UWAG OGÓLNYCH Poradnia daje przede wszystkim wskazania ogólne na podstawie badań diagnostycznych, zaś nauczyciele konkretyzują je w ciągu bezpośredniej pracy z dzieckiem W przepisach jest mowa o dostosowaniu wymagań do psychofizycznych możliwości ucznia, a nie o ich obniżeniu

Dostosowanie wymagań powinno dotyczyć głównie form i metod pracy z uczniem, zdecydowanie rzadziej treści nauczania nie może polegać na takiej zmianie treści nauczania, która powoduje obniżanie wymagań wobec uczniów z normą intelektualną nie oznacza pomijania haseł programowych, tylko ewentualne realizowanie ich na poziomie wymagań koniecznych lub podstawowych nie może prowadzić do zejścia poniżej podstawy programowej, a zakres wiedzy i umiejętności powinien dać szansę uczniowi na sprostanie wymaganiom kolejnego etapu edukacyjnego

W przepisach jest mowa o dostosowaniu wymagań do psychofizycznych możliwości ucznia, a nie o ich obniżeniu. Zatem nauczyciel, stosujący wobec ucznia np. z dysleksją rozwojową łagodniejsze kryteria oceniania w zakresie tych sprawności i umiejętności, które sprawiają mu szczególne problemy, ma prawo wymagać od niego większego wkładu pracy w porównaniu z innymi uczniami. Stwierdzenie dysfunkcji nie zwalnia uczniów z obowiązków szkolnych. Przeciwnie: uczeń taki powinien wykazać się : -samodzielną pracą, -wykonywać dodatkowe zadania i ćwiczenia, zalecone specjalnie dla niego, które pomogą mu w przezwyciężeniu trudności.

Zdiagnozowanie u ucznia specyficznych trudności w nauce czytania i pisania nakłada obowiązek podjęcia szczególnych działań nie tylko na nauczyciela ale co najmniej w równym stopniu na rodziców dziecka i na niego samego.

W Polsce istnieją rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej, które wychodzą naprzeciw potrzebom uczniów dyslektycznych. Gwarantują one prawo do: wczesnej diagnozy; wczesnej, specjalistycznej interwencji (program i metody nauczania stosowne do potrzeb, możliwości i stylu uczenia się; udział w zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych); dostosowania wymagań szkolnych i sposobu oceniania do możliwości ucznia (nauczyciel jest zobowiązany przestrzegać wskazań zawartych w opinii wydanej przez poradnię); zwolnienia z nauki drugiego języka obcego w wypadku uczniów ze stwierdzoną głęboką dysleksją (na wniosek rodziców, poparty pisemną opinią z poradni); wyrównania szans podczas egzaminów (także sprawdzianu po szkole podstawowej, egzaminu gimnazjalnego i matury). Prawa uczniów z dysleksją to nie przywileje ani zwolnienie od pracy, lecz stworzenie właściwych warunków do uczenia się dziecka i pracy nad swoim problemem.

Prawa i obowiązki ucznia z dysleksją oraz jego rodziców Dziecko i jego rodzice sami powinni zdecydować, czy chcą skorzystać z przysługujących im uprawnień. Ważne jest, by wówczas pamiętać, że prawa uczniów z dysleksja to nie przywileje ani zwolnienie od pracy, lecz stworzenie właściwych warunków do uczenia się dziecka i wspieranie w pracy nad jego problemem. „Uzyskanie opinii o dysleksji nie jest ostatnim, ale pierwszym krokiem na drodze do pokonywania trudności” prof. Marta Bogdanowicz

uczniowie korzystają z należnych im praw, jednocześnie wywiązując się BARDZO WAŻNE ! Ustalenie prawidłowych proporcji pomiędzy prawami i obowiązkami uczniów z dysleksją rozwojową : uczniowie korzystają z należnych im praw, jednocześnie wywiązując się z obowiązku podjęcia dodatkowej pracy nad swoimi trudnościami.

Uczeń z dysleksją ma prawa, ale także ma obowiązki. Rodzice ucznia z dysleksją muszą nabrać przekonania o konieczności i celowości stałej pracy z dziećmi z dysleksją rozwojową w celu umożliwienia im wyrównania szans edukacyjnych. Uczeń z dysleksją, chcąc korzystać z udogodnień wynikających z praw np. możliwości dostosowania wymagań na poszczególnych przedmiotach szkolnych, ma obowiązek wykazania się przed nauczycielem swoją pracą nad przezwyciężaniem trudności. Oznacza to, że w pewnym zakresie wymagania wobec niego powinny być zwiększone. Problem dysleksji może się pogłębiać w wyniku zaniedbania dydaktycznego, dlatego rodzice musza świadomie podjąć współpracę ze szkołą i pracować nad trudnościami w domu – przestrzeganie kontraktu sporządzonego w szkole Rodzice w trosce o prawidłowy rozwój psychofizyczny swojego dziecka powinni wypełniać zalecenia zawarte w opinii psychologiczno-pedagogicznej. W świetle przepisów prawa nieudzielanie pomocy psychologiczno- pedagogicznej dziecku może być uznane jako działanie na szkodę dziecka.

WSKAZÓWKI DO PRACY W DOMU Uczenie organizuj metodą „małych kroków”. Ułatwiaj dziecku tworzenie struktur informacyjnych – nowe informacje połącz z tym, co jest dziecku znane. Dbaj, aby dziecko wykonywało dokładnie i poprawnie wszelkie polecenia. Staraj się zainteresować dziecko tym, czego się uczy. Pamiętaj, że uczenie się osób z dysleksją wymaga niezmiernie wielu ćwiczeń, powtórzeń, niekiedy kilkaset razy więcej niż przeciętnie. Wielokrotne powtórzenia trzeba stosować w sposób urozmaicony, aby jak najmniej nużyły dziecko. Pamiętaj: „raz” nigdy nie wystarcza. Wytwórz u dziecka poczucie odpowiedzialności za wykonaną pracę przez wykształcenie nawyku jej kontrolowania i poprawiania. Staraj się pracować z dzieckiem twórczo, w sposób najbardziej niekonwencjonalny, interesujący. Stosuj dużą liczbę wzmocnień (pochwał, nagród rzeczowych lub miłych wydarzeń). Niektóre z nich wcześniej ustal jako nagrody i określ zasady ich przyznawania. Wykorzystuj uczenie wielozmysłowe przez zaangażowanie możliwie wszystkich zmysłów, co pozwala na łączenie informacji odebranych wszystkimi drogami (kanałami) zmysłowymi zaangażowanymi w uczenie się.

Jak dobrze zorganizować naukę w domu dziecku z dysleksją? Wdrażamy porządek i stały rozkład dnia (ta sama pora wstawania, spożywania posiłków, wykonywania obowiązków, kładzenia się´ spać). Dziecku daje to poczucie spokoju i ładu. Jego organizm, zwłaszcza układ nerwowy, ma czas na regenerację. Planujemy z wyprzedzeniem wszystkie sprawy dodatkowe (nieujęte w rozkładzie dnia), w których dziecko będzie uczestniczyć. Dyskretnie przypominamy dziecku o jego obowiązkach. Dajemy dziecku czas na odpoczynek po szkole, lecz odrabianie lekcji powinno się odbywać po niezbyt długiej przerwie. Tuż przed rozpoczęciem pracy niech wykona kilka ćwiczeń ruchowych przy muzyce. Stwarzamy dziecku warunki do dobrej koncentracji uwagi podczas odrabiania lekcji. Trzeba ograniczyć silne bodźce, czyli unikać głośnej muzyki, włączonego telewizora, radia, głośnego rozmawiania itp. Wokół stołu do odrabiania lekcji nie eksponujemy obrazków, maskotek, zabawek, by nie rozpraszać dziecka.

Trzeba ograniczać dziecku oglądanie telewizji i granie w gry komputerowe. Zajęcia te powinny się´ odbywać we wcześniej zaplanowanym czasie i być traktowane jako nagroda (dozowana w ścisłych granicach czasowych). W zamian bardzo wskazane jest wyjście z dzieckiem na spacer lub udział raz w tygodniu w zajęciach sportowych, plastycznych, tanecznych, chórze. Dostosowujemy tempo nauki do możliwości psychofizycznych dziecka. Zapewniamy dziecku miłe i spokojne miejsce do odpoczynku i zabawy. Rozbudzamy w dziecku zainteresowania. Dbamy o prawidłową dietę, bogatą w białko i nienasycone kwasy tłuszczowe (ryby, owoce morza, tran, witaminy A+E). Pilnujemy, aby dziecko, przystępując do nauki, nie było głodne ani spragnione (każdy człowiek powinien wypijać dziennie do 2 litrów wody). Uczymy dziecko relaksacji.

JEŚLI JESTEŚ RODZICEM DZIECKA Z DYSLEKSJĄ Pamiętaj, że jego inteligencja mieści się w normie, a często jest znacznie wyższa od przeciętnej. Aby Twoje dziecko odnosiło sukcesy i uniknęło niepowodzeń, powinno być otoczone troską i poddane terapii. Nie traktuj dziecka jak chorego, krnąbrnego czy leniwego. Nie karz i nie wyśmiewaj w nadziei, że je to zmobilizuje do pracy nad problemem. Nie łudź się, że samo z tego wyrośnie lub weźmie się w garść albo też ktoś je wyleczy. Skontaktuj się ze specjalistą i zachęć do udziału w zajęciach terapeutycznych. Najważniejszą zasadą jest, że nie tylko terapeuta pracuje z dzieckiem, także rodzice w domu i to systematycznie. Wspomagaj rozwój dziecka: rozmawiaj z nim, czytaj książki, rozwijaj wrodzone talenty i zainteresowania. Chwal je za wszystkie osiągnięcia. Współpracuj z nauczycielami. Dziecko z dysleksją ma prawo do udzielania mu pomocy w domu i w szkole.

ZOBOWIĄZANIA RODZICÓW: 1. Systematycznie kontaktuję się z wychowawcą i nauczycielami (co tydzień / dwa tygodnie / miesiąc). W rozmowach tych często uczestniczy dziecko. 2. Współpracuję z terapeutą prowadzącym zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, w rozmowach tych również uczestniczy dziecko. 3. Codziennie dbam o wykonanie ćwiczeń zleconych przez nauczyciela/ nauczyciela terapeutę i za ich wykonanie nagradzam dziecko zgodnie z umową. 4. Zauważam wszelkie starania, osiągnięcia i postępy dziecka i udzielam za nie pochwały. 5. Sprawdzam wykonanie zadań domowych i ortografię według ustalonych zasad. 6. Odpytuję z zadań ustnych. 7. Podpisuję uwagi napisane przez wychowawcę i nauczycieli. 8. Wspieram dziecko w rozwiązywaniu trudnych problemów. 9. Dbam o zdrowie dziecka (dobre warunki do uczenia się, odpowiednia ilość snu, wartościowe posiłki, witaminy, tran). 10. Umożliwiam dziecku rozwijanie zainteresowań i mocnych stron. 11. Dbam o dobrą atmosferę w rodzinie: wzajemny szacunek, pomoc, wyrozumiałość i spójność zasad postępowania, nie porównuję dziecka z rodzeństwem. 12. Systematycznie rozmawiam z dzieckiem na temat wywiązywania się z kontraktu.

WYBITNE OSOBY Z DYSLEKSJĄ Hans Christian Andersen (1805–1875) Pisarz duński, autor najpiękniejszych baśni, był dyslektykiem. „Nawet jako osoba dorosła nigdy nie nauczył się pisać poprawnie i jego manuskrypty zawierają wiele błędów typu charakterystycznego dla dysleksji”. W jednym z listów pisze o swoim nauczycielu: „Codziennie okazuje mi niechęć, a gdy w niedzielę rano przynoszę mu moje łacińskie ćwiczenia, przy każdym błędzie wstrząsa moją duszą, mówiąc mi najstraszliwsze prawdy. [...] Poprzedniej niedzieli przyniosłem moje zadania, a on, rozgniewany błędami, zawołał: «Przy maturze dostanie Pan pałę za takie zadania. Sądzi Pan, że jedna litera nic nie znaczy, że to obojętne, czy napisze Pan e czy też i? [...] Ma Pan najbardziej tępy łeb, jaki kiedykolwiek widziałem, i w dodatku jeszcze Pan sobie wyobraża, że Pan coś wart [...]»”.

WYBITNE OSOBY Z DYSLEKSJĄ Albert Einstein (1879–1955) Uważany za największego naukowca wszech czasów, autor teorii względności. Bardzo późno zaczął mówić, czytania nauczył się dopiero w wieku 9 lat. Miał też problemy z pisaniem. Ze względu na słabą pamięć z trudem przyswajał wiedzę z różnych dziedzin. Duże braki przyczyniły się do tego, że nie zdał za pierwszym razem egzaminu na studia. Dwukrotnie stracił pracę nauczyciela z powodu trudności związanych z dysleksją.

WYBITNE OSOBY Z DYSLEKSJĄ George Washington (1732 –1799) . pierwszy prezydent USA bohater walk o niepodległość współautor i koordynator prac nad . konstytucją federalną

Literatura: Bogdanowicz M., Adryjanek A., (2004), Uczeń z dysleksją w szkole. Poradnik nie tylko dla polonistów, Gdynia Bogdanowicz M., Czabaj R., (2008), Modelowy system profilaktyki i pomocy psychologiczno-pedagogicznej ucznia z dysleksją, Gdańsk - Brejnak W., (2003), Dysleksja, Warszawa Grygier U., Sikorska I., (2008), Mój uczeń pracuje inaczej. wskazówki metodyczne, Kraków Kowaluk M., (2009), Efektywność terapii pedagogicznej dzieci z trudnościami w uczeniu się, Lublin