Historia integracji europejskiej „Musimy stworzyć coś w rodzaju Stanów Zjednoczonych Europy. Tylko w ten sposób miliony ludzi pracy odzyska radość i nadzieję, które sprawiają, że warto żyć” Winston Churchill

Czym jest integracja? Integracja jest to proces tworzenia się pewnej całości z jakichś części, zespolenia kilku elementów w całość. Może obejmować; gospodarkę, politykę, itp.. Proces integracji musi się opierać na określonych podstawach formalno-prawnych oraz instytucjonalnych.

Idea integracji europejskiej przed II wojną światową Postulaty i koncepcje jedności europejskiej były zgłaszane już od czasów starożytnych, m.in. Frankońskie imperium Karola Wielkiego i Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego na setki lat połączyły wielkie obszary pod luźną administracją. W XIX wieku taką próbą była unia celna pod władzą Napoleona, a w XX wieku podboje hitlerowskich Niemiec, jednak obie zakończyły się niepowodzeniem. Różnorodność językowa i kulturowa Europy czyniły próby oparte na prawach dynastycznych albo narzucone przez podboje wojenne niepewnymi i skazanymi na niepowodzenie.

Idea integracji europejskiej po II wojnie światowej Po zakończeniu II wojny światowej idee ruchu paneuropejskiego odżyły ze zdwojoną siłą. W sukces przedsięwzięcia zjednoczeniowego wierzył przede wszystkim Winston Churchill, który na otwarciu roku akademickiego 1946/47 Szkoły Politechnicznej w Zurychu wezwał do stworzenia Stanów Zjednoczonych Europy.

Po II wojnie światowej… Europa przestała być centrum świata; Ukształtowany został nowy układ sił; Ujawniła się dominacja USA nad Europą; W 1947 r. Stany Zjednoczone ogłosiły Plan Pomocy Europejskiej, zwany Planem Marshalla.

Plan Marshalla Przewidywał udzielenie niskoprocentowych lub bezzwrotnych kredytów państwom europejskim na cele związane z odbudową ze zniszczeń wojennych.

Stany Zjednoczone, udzielając pomocy zobowiązały kraje Europy do opracowania programu odbudowy. Dlatego w 1948 r. te z nich, które przystąpiły do Planu Marshalla, utworzyły Organizacje Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej – OEEC. Reprezentowała ona Europę w rozmowach ze stroną amerykańską. Plan Marshalla był realizowany w latach: 1948-1952, a pomoc udzielona Europie Zachodniej wyniosła ok. 14 mld dolarów w złocie.

Organizacja Europejskiej Współpracy Gospodarczej Po zakończeniu Planu Marshalla kraje OEEC kontynuowały współpracę, przede wszystkim w celu ułatwienia przedsiębiorcom z różnych krajów nawiązania kontaktów handlowych. W 1961 r. OEEC została przekształcona w Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, której celem jest rozwój współpracy w zakresie: wykorzystania energii atomowej, ochrona środowiska i podniesienie poziomu życia.

Już w 1944 r., decyzję o współpracy gospodarczej w powojennej Europie podjęli przedstawiciele: Belgii, Holandii i Luksemburga. W 1947 r. rządy tych państw formalnie podpisały umowę w sprawie utworzenia Unii Celnej.

Kongres Europejski W maju 1948 roku został zwołany w Hadze Kongres Europejski, który zgromadził około 800 najwybitniejszych polityków, ekonomistów i przedstawicieli życia kulturalnego Europy Zachodniej. W wyniku Kongresu zwanego również Haskim powstaje w maju 1949 r. Rada Europy – CE. Utworzyły ją: Belgia, Dania, Holandia, Francja, Irlandia, Luksemburg, Norwegia, Szwecja, Wielka Brytania i Włochy.

Rada Europy Była pierwszym przedsięwzięciem instytucjonalnym, które w przyszłości miało doprowadzić do jakiejś formy ponadnarodowego rządu Europy. Za najważniejsze cele Rady uznano: ujednolicenie form współżycia obywatelskiego, ochronę i przestrzeganie praw człowieka, zawieranie ogólnoeuropejskich porozumień mających chronić demokrację.

Przyczyny potrzeby integracji w Europie Zachodniej: Konieczność szybkiej odbudowy ze zniszczeń wojennych; Konieczność stworzenia przeciwwagi dla gospodarczej potęgi Stanów Zjednoczonych; Potrzeba ukształtowania tożsamości europejskiej; Pragnienie bezpieczeństwa i pokoju.

Plan Schumana Pierwszą w procesie integracji europejskiej była propozycja z 1950 roku, by francuski i niemiecki przemysł węglowy i stalowy znalazł się pod jednym zarządem. Koncepcje tą rozwinął Robert Schuman 1886 – 1963, francuski premier i minister spraw zagranicznych.

Długoterminowymi celami Planu Schumana miały być: stworzenie międzynarodowego mechanizmu kontroli nad przemysłem zachodnioniemieckim oraz zapobieżenie wykorzystaniu przemysłu ciężkiego do ponownego wyścigu zbrojeń, a w konsekwencji eliminacja gospodarczych przesłanek wojny pomiędzy Francją i Niemcami, stworzenie podstaw rozwoju gospodarczego państw zniszczonych w czasie II wojny światowej. Plan zawierał propozycję ścisłej współpracy i koordynacji produkcji węgla i stali we Francji i RFN, współpracy w tym zakresie z innymi państwami zachodnioeuropejskimi.

Powstanie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali Plan Schumana poparły USA, Wielka Brytania, RFN i Włochy, przyjęły go również kraje Beneluksu. Ponieważ plan nie dotyczył Stanów Zjednoczonych, Wielka Brytania nie zamierzała angażować się w jego realizację - najistotniejsze okazały się stanowiska Francji i RFN. Rokowania przedstawicieli sześciu państw rozpoczęły się w Paryżu w czerwcu 1950 roku, a zakończone zostały podpisaniem 18 kwietnia 1951 roku traktatu powołującego do życia Wspólnotę. Traktat EWWiS wszedł w życie 25 lipca 1952 roku.

Koncepcje zacieśniania współpracy europejskiej Robert Schuman Konrad Adenauer Jean Monnet Alcide de Gasperi Paul-Henri Spaak Komisarz ds. planowania ożywienia gospodarczego we Francji Premier włoskiego rządu Minister spraw zagranicznych Belgii Minister spraw zagranicznych Francji Kanclerz RFN „OJCOWIE EUROPY”

Traktaty Rzymskie Pozytywne efekty EWWiS skłoniły państwa Szóstki do podjęcia dyskusji nad rozszerzeniem zakresu sektorów objętych ścisłą współpracą. W Mesynie w dniach 1-2 czerwca 1955 r. ministrowie spraw zagranicznych państw EWWiS powołali komisję pod przewodnictwem szefa dyplomacji Belgii, Paul-Henri Spaaka, którego zadaniem było zbadanie możliwości utworzenia wspólnego rynku. Raport przygotowany przez tę komisję stał się podstawą Traktatu Rzymskiego podpisanego 25 marca 1957 r., ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą - EWG. Równocześnie podpisano odrębny traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej - Euroatom.

Europejska Wspólnota Gospodarcza Najważniejszym celem EWG było doprowadzenie do pełnej integracji gospodarczej państw członkowskich, co w praktyce oznaczało utworzenie jednej dużej gospodarki. Traktat przewidywał także utworzenie wspólnego rynku i wprowadzenie ułatwień w przemieszczaniu towarów, osób, usług i kapitału.

Europejska Wspólnota Energii Atomowej - Euroatom Cel: rozwój energetyki atomowej i kontrolowanie, by służyła wyłącznie do celów pokojowych.

Dalsze osiągnięcia EWG W 1961 r. wprowadzono wolny handel towarami przemysłowymi; W 1968 r. wprowadzono unię celną, zlikwidowano wszelkie ograniczenia i opłaty w handlu.

Traktat Fuzyjny Trzy wspólnoty europejskie: EWWiS, EWG oraz EURATOM formalnie zostały połączone tzw. traktatem fuzyjnym, który zaczął obowiązywać od 1967 r. Powołano wspólne organy i instytucje kierujące i zarządzające wszystkimi Wspólnotami. Dlatego w miejsce nazw wspólnot używa się nazwy Wspólnoty Europejskie

Rozszerzenia wspólnoty 1967 Wielka Brytania Irlandia Dania 1981 Grecja 1968 1995 Hiszpania Portugalia Szwecja Finlandia Austria

Obecne rozszerzenie UE Przed 2002 r. negocjacje o członkostwo w Unii Europejskiej prowadziło 12 państw z których 10 pomyślnie zakończyło negocjacje: Cypr, Czechy, Estonia, Polska, Słowenia i Węgry (określane mianem Grupy Luksemburskiej) oraz Bułgaria, Malta, Litwa, Łotwa, Słowacja i Rumunia (tworzące Grupę Helsińską) Negocjacje zostały zakończone 12 - 13 grudnia 2002 roku w Kopenhadze, a uroczyste podpisanie traktatu akcesyjnego miało miejsce 16 kwietnia 2003 roku w Atenach. 1 maja 2004 roku w UE znalazło się 10 nowych państw: Cypr, Czechy, Estonia, Słowenia, Polska, Węgry, Litwa, Łotwa, Słowacja i Malta. 1 stycznia 2007 do Unii Europejskiej przystąpiły Bułgaria i Rumunia

Unia Europejska w obecnym kształcie

Powstanie Unii Europejskiej Fundamentalne znaczenie dla całego procesu integracji europejskiej miał Traktat o Unii Europejskiej podpisany 7 lutego 1992 roku w Maastricht. Jego główny cel to zapewnienie bezpieczeństwa, postępu gospodarczego i społecznego oraz ochrona wolności, praw i interesów obywateli. Traktat z Maastricht zobowiązał kraje UE do wprowadzenia wspólnego europejskiego pieniądza – euro.

Traktat ustanawia Unię Europejską, opartą na Wspólnotach Europejskich, uzupełnioną o nowe polityki wspólnotowe (tzw. I filar). TUE stworzył też dwie nowe dziedziny współpracy: II filar (Wspólną Politykę Zagraniczną i Bezpieczeństwa) oraz III filar (współpracę w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych).

Traktat z Maastricht wprowadził obywatelstwo Unii Europejskiej, z czym wiążą się następujące przywileje: prawo do swobodnego poruszania się, osiedlania i podejmowania pracy w dowolnym miejscu na obszarze Unii, prawo do głosowania i kandydowania w wyborach lokalnych i do Parlamentu Europejskiego prawo zgłaszania zażaleń i propozycji do Parlamentu Europejskiego oraz Rzecznika Praw Obywatelskich Unii Europejskiej.

Na mocy Traktatu z Maastricht oraz wcześniejszych traktatów w krajach Unii Europejskiej obowiązuje swoboda przepływu towaru, kapitału, usług i osób.

Rozwój UE w latach dziewięćdziesiątych W 1997 roku zawarto Traktat Amsterdamski (możliwość rozszerzenia Unii o kolejne państwa). W lipcu 1997 r. przewodniczący Komisji Europejskiej, J. Santer przedstawił Agendę 2000. Dokument ten zawierał 10 opinii o wnioskach krajów Europy Środkowej i Wschodniej o członkostwo w UE oraz propozycje modyfikacji wspólnej polityki rolnej i regionalnej UE i budżetu UE, uwzględniające wydatki na rozszerzenie w okresie 2000-2006.

Traktat Nicejski Nicea, 10/11 XII 2000 r. Najważniejsze postanowienia: Komisja Europejska będzie składała się z liczby komisarzy równej liczbie krajów członkowskich (1 kraj = 1 komisarz). Z chwilą przystąpienia do Unii Europejskiej krajów kandydujących tzn., gdy UE będzie składała się z co najmniej 27 członków, liczba komisarzy będzie mniejsza od liczby członków, komisarze zaś będą wybierani według opartego na zasadzie równości systemu rotacji. Wzmocnienie pozycji przewodniczącego Komisji Europejskiej. Nowe rozdzielenie miejsc w Parlamencie Europejskim. Przydzielono wówczas Polsce 54 miejsca. Obecnie posiadamy 50 posłów w PE. Ogółem Parlament Europejski liczy 736 posłów. Wprowadzenie nowych zasad głosowania większością kwalifikowaną w Radzie. Parlament Europejski podejmuje swe decyzje zazwyczaj bezwzględną większością głosów, przy quorum 1/3 wszystkich deputowanych. W kilku przypadkach Parlament Europejski głosuje w inny sposób: przy uchwalaniu wotum nieufności wobec Komisji Europejskiej - kwalifikowaną większością 2/3 głosów, przy quorum 1/2 wszystkich deputowanych w przypadku odrzucenia w drugim czytaniu projektu budżetu przygotowanego przez Komisję Europejską - kwalifikowaną większością głosów, przy quorum 1/2 wszystkich deputowanych przy ustalaniu stopy wzrostu wydatków nieobligatoryjnych w danym roku budżetowym - kwalifikowaną większością 3/5 głosów, przy quorum 1/2 wszystkich deputowanych w sprawach proceduralnych - zwykłą większością głosów.

Instytucje Unii Europejskiej Do instytucji Unii Europejskiej działających w oparciu o porządek traktatowy należą: Rada Europejska, Rada Unii Europejskiej z instytucjami pomocniczymi, Komisja Europejska, Parlament Europejski, Europejski Trybunał Sprawiedliwości oraz Trybunał Obrachunkowy.

Rada Europejska Określa strategiczne cele Unii. W skład Rady Europejskiej wchodzą przedstawiciele najwyższych władz państw członkowskich. Rada obraduje co najmniej raz w roku.

Rada Unii Europejskiej Podejmuje uchwały i ustanawia prawo wspólnot. W jej skład wchodzą przedstawiciele rządów państw członkowskich, najczęściej ministrowie tych rządów. Funkcję przewodniczącego Rady UE, a jednocześnie Rady Europejskiej pełnią kolejno ministrowie państw członkowskich według porządku alfabetycznego w cyklach półrocznych. Organem pomocniczym Rady UE jest COREPER czyli Komitet Stałych Przedstawicieli.

Parlament Europejski W Parlamencie Europejskim zasiada 736 posłów wybieranych na pięć lat w każdym państwie członkowskim w wyborach powszechnych, w tym 54 z Polski (w kadencji PE 2004 - 2009). Parlament ma wpływ na decyzje Rady Unii Europejskiej, uchwala budżet oraz sprawuje kontrole nad Komisją Europejską.

Urząd Rzecznika Praw Obywatelskich Mianowany jest na okres 6 lat. Przyjmuje i rozpatruje skargi wszystkich obywateli Unii Europejskiej oraz osób i przedsiębiorców spoza Unii, którzy mieszkają lub których firmy mają siedzibę na jej obszarze.

Komisja Europejska Komisja Europejska jest, obok Rady Unii i Parlamentu Europejskiego, jednym z elementów tzw. trójkąta instytucjonalnego, w ramach którego przebiega główny nurt procesu decyzyjnego w UE. Komisja składała się z 27 komisarzy. Po rozszerzeniu Unii Europejskiej każde państwo ma tylko jednego komisarza.

Komisja Europejska Na czele Komisji stoi przewodniczący i dwóch wiceprzewodniczących. Kierują oni pracą komisarzy. Każdy z komisarzy jest odpowiedzialny za jeden lub kilka obszarów polityki, np. rolnictwo, handel, sprawy wewnętrzne. Komisarzom podlegają dyrekcje generalne i kilkanaście służb, zajmujących się rozmaitymi dziedzinami. Na czele dyrekcji stoi dyrektor generalny (odpowiednik najwyższego szczeblem urzędnika służby cywilnej w ministerstwie).

Trybunał Sprawiedliwości oraz Sąd Pierwszej Instancji Trybunał Sprawiedliwości był jedyną instytucją sądowniczą i jedyną instancją Wspólnot do 1 listopada 1989r., Wówczas został utworzony, na mocy decyzji Rady Unii, Sąd Pierwszej Instancji, który przejął część uprawnień i obowiązków Trybunału Sprawiedliwości. Trybunał w zakresie spraw rozstrzyganych przez Sąd Pierwszej Instancji działa jako sąd apelacyjny. W odniesieniu do innych spraw jest jedyną instancją.

Trybunał Sprawiedliwości oraz Sąd Pierwszej Instancji Trybunał składa się z 15 sędziów wybieranych na dziewięcioletnie kadencje. Co 3 lata wybierana jest jedna trzecia składu. Sędziowie mogą być wybrani ponownie (reelekcja). Kandydatów na sędziów zgłaszają grupy narodowe Stałego Sądu Rozjemczego w Hadze spośród osób mogących pełnić najwyższe stanowiska sędziowskie w swych państwach lub uznanych znawców praw międzynarodowego. Następnie sędziowie są wybierani przez Zgromadzenie Ogólne ONZ oraz Radę Bezpieczeństwa i muszą uzyskać bezwzględną większość w każdym z tych organów. Każdy sędzia musi być obywatelem innego państwa. Przy wyborze należy zwracać uwagę na to, by w składzie były reprezentowane główne systemy prawne i formy cywilizacji. W przypadku wakatu wybiera się sędziego na resztę kadencji poprzednika.

Komitet Ekonomiczno-Społeczny Powołany został do życia w 1957 roku na mocy Traktatów Rzymskich. W skład Komitetu wchodzą przedstawiciele różnych dziedzin życia gospodarczego i społecznego reprezentujący zwłaszcza producentów, rolników, przewoźników, przedstawiciele wolnych zawodów oraz opinii publicznej. W składzie Komitetu reprezentacje poszczególnych krajów, podobnie jak w przypadku Parlamentu Europejskiego, nie są równe. Zadaniem KES jest przede wszystkim opiniowanie z własnej inicjatywy lub na wniosek Rady UE, Komisji i Parlamentu aktów prawnych tych organów.

Komitet Regionów Komitet Regionów to organ kolegialny o charakterze reprezentacyjnym i doradczym. Komitet Regionów powstał na mocy Traktatu z Maastricht Z opinii Komitetu korzystają Rada Unii i Komisja, jego stanowisko nie jest jednak dla nich wiążące.

Unia Europejska 2010 27 państw ok. 480 milionów obywateli 866,4 mld € na lata 2007/2013

Miejsce Unii Europejskiej w gospodarce światowej Unia Europejska jest obok Stanów Zjednoczonych i Japonii jednym z trzech najbardziej rozwiniętych obszarów świata. Zajmuje 7 miejsce na świecie pod względem powierzchni oraz 3 miejsce pod względem liczby ludności.

Większość państw członkowskich Unii Europejskiej to kraje wysoko rozwinięte, z typową dla nich strukturą gospodarki. Przeważającą część PKB Unii wytwarzają usługi, znacznie mniejszą przemysł, a niewielką rolnictwo. Gospodarka Unii jest nowoczesna, charakteryzuje ją wysoki stopień mechanizacji i komputeryzacji. Z tego powodu gospodarki państw Unii tworzą stosunkowo mało miejsc pracy.

Gospodarka Unii Europejskiej dziś… Kraje Unii Europejskiej składającej się z 27 państw mają łącznie najwyższy na świecie produkt krajowy brutto. Pod względem dochodu na głowę mieszkańca kraje "starej" Unii są w światowej czołówce, niektóre regiony Europy, na przykład Bawaria, ma prawie dwukrotnie wyższy niż średni poziom PKB w porównaniu z 27 państwami. 14 marca 2008 roku ekonomiści banku Goldman Sachs obliczyli, że gospodarka „starej” 15 stała się największą gospodarką świata. Przyczyną jest osłabiający się dolar. W 2009 roku PKB Stanów Zjednoczonych osiągnął ponad 13,84 bln dol., podczas gdy strefy euro prawie 8,85 bln euro. Przy kursie 1,5688 dol. za euro (według kursu z 14 marca), daje to ponad 13,88 bln dol. Euroland pobił więc USA o blisko 40 mld dol.

Euro Decyzja o utworzeniu wspólnej waluty Unii Europejskiej została zapisana w traktacie z Maastricht. Jednak na skutek porażki Unii Monetarnej, wprowadzenie wspólnej waluty zostało znacznie opóźnione. Dopiero utworzenie Europejskiego Banku Centralnego i systemu Eurosystem, będącego skutkiem traktatu amsterdamskiego, doprowadziło do faktycznego wdrożenia tej waluty.

Emisja euro Banknoty euro są drukowane pod bezpośrednią kontrolą Europejskiego Banku Centralnego (w 12 różnych drukarniach) i mają jednolity wygląd we wszystkich krajach. Monety są produkowane przez mennice poszczególnych krajów. Monety mają jednakowy kształt, jednakowy materiał i jednakowy wygląd awersu. Rewersy (strona narodowa) natomiast są inne w każdym z państw, które decydują, jakie symbole są tam zamieszczone (przy czym monety euro bez względu na stronę narodową są prawnym środkiem płatniczym na terenie całej strefy euro).

Euro w Polsce Jak wynikało z informacji podanych przez ministerstwo finansów (8 lutego 2006), Polska miała być gotowa, aby wejść do strefy euro w 2009 r. Przyjmując za obowiązujący zaktualizowany program konwergencji Polska nie spełniła do 2008 roku wyznaczonych kryteriów – jednym z nich jest deficyt. Donald Tusk 10 września 2008 zapowiedział przyjęcie euro w Polsce w 2011 roku – jest to jednak bardzo mało prawdopodobne, sam okres negocjacji z Komisją Europejską to dwa lata. Obecne optymistyczne prognozy zakładają wprowadzenie w Polsce waluty Euro w 2012 roku.

KALENDARIUM NIEKTÓRYCH TERMINÓW 14 V 1947 – podpisanie przez Belgię i Holandię oraz Luksemburg konwencji o Unii Celnej IV 1948 – utworzenie Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej skupiającej 16 państw (realizacja planu Marshalla) 5 V 1949 – Utworzenie Rady Europy, 4 IV – utworzenie NATO 9 V 1950 – przedstawienie planu powołania do życia ponadnarodowego ugrupowania gospodarczego przez francuskiego ministra spraw zagranicznych Roberta Schumana

25 VII 1952 – wejście w życie traktatu o EWWiS 18 IV 1951 – 6 państw europejskich zawiera w Paryżu Traktat o EWWiS. Są to: Niemcy, Francja, Włochy, Belgia, Holandia i Luksemburg 25 VII 1952 – wejście w życie traktatu o EWWiS 1955 – powstanie „planu Beyena” – dotyczącego powstania w Europie regionalnej wspólnoty ekonomicznej

1 I 1958 – wejście w życie Traktatów Rzymskich 25 III 1957 – podpisanie przez państwa tworzące EWWiS Traktatów Rzymskich o utworzeniu EWG i EUROATOMU 1 I 1958 – wejście w życie Traktatów Rzymskich 8 IV 1965 – utworzenie jednej Rady i jednej Komisji dla trzech Wspólnot Europejskich 1 VII 1967 – wejście w życie Traktatu Fuzyjnego

1 I 1981 – przystąpienie Grecji do Wspólnot Europejskich 1 I 1973 – przystąpienie Danii, Irlandii, Wielkiej Brytanii do Wspólnot Europejskich 1 I 1981 – przystąpienie Grecji do Wspólnot Europejskich 1 I 1986 - przystąpienie Portugalii i Hiszpanii do Wspólnot Europejskich 17 II 1986 – podpisanie Jednolitego Aktu Europejskiego przez pierwsze 6 państw członkowskich

28 II 1986 – podpisanie JAE pozostałe trzy państwa 1 VII 1987 – wejście w życie Jednolitego Aktu Europejskiego 7 II 1992 – podpisanie Traktatu o Unii Europejskiej w Maastricht 1 XI 1993 – wejście w życie Traktatu z Maastricht

2.10.1997 – podpisanie Traktatu Amsterdamskiego 1 I 1995 – wstąpienie do Unii Europejskiej Austrii, Finlandii i Szwecji 2.10.1997 – podpisanie Traktatu Amsterdamskiego 31.03.1998 – rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych z pierwszą grupą kandydatów do UE 26.02.2001 – podpisanie Traktatu Nicejskiego

16 kwietnia 2003 - podpisanie Traktatu Akcesyjnego 1 maja 2004 – Polska wraz z 9 krajami wstępującymi staje się członkiem Unii Europejskiej

Dziękuję za uwagę dr Marek Szuszman