Praca z uczniem zdolnym „Istnieje coś bardziej niespotykanego, coś o wiele lepszego niż zdolności. Jest to zdolność rozpoznawania zdolności.” Elbert Humbart - psycholog

Plan prezentacji  Zdefiniowanie poj ę cia zdolno ś ci  Opis cech ucznia zdolnego  Metody pracy z uczniem zdolnym  Syndrom nieadekwatnych osi ą gni ęć

Zdolno ść Zdolno ść okre ś la si ę jako indywidualn ą w ł a ś ciwo ść psychiczn ą, ró ż ni ą c ą jednego cz ł owieka od drugiego, jako ł atwo ść odbierania i przetwarzania informacji o otaczaj ą cym ś wiecie wg W. Szewczuka.

W ł a ś ciwo ś ci osobowo ś ci dziecka zdolnego  motywacja  uporczywo ść  pewno ść siebie  wiara w swoje mo ż liwo ś ci i wykonywan ą prac ę  empatia  wytrzyma ł o ść na stres  optymizm  umiej ę tno ść nawi ą zywania kontaktów

Twórczo ść  p ł ynno ść  gi ę tko ść i oryginalno ść my ś lenia  tworzenie nowych idei  kreatywno ść

Na rozwój uzdolnie ń dziecka maj ą wp ł yw zarówno czynniki wrodzone, jak i nabyte.

Predyspozycje wrodzone i dziedziczne: 1. Informacja genetyczna, zawarta w kwasach nukleinowych organizmu. 2. Do ś wiadczenia z okresu ci ąż y matki – sygna ł y g ł osowe i mechaniczne, odbierane przez kor ę mózgow ą p ł odu. (Nerwice i stresy prze ż ywane przez matk ę w tym okresie maj ą du ż y wp ł yw na psychik ę dziecka).

Czynniki nabyte, ś rodowiskowe: Wp ł ywy nieu ś wiadomione: atmosfera w domu daj ą ca poczucie bezpiecze ń stwa, ró ż norodne bod ź ce stymuluj ą ce, wra ż enia i do ś wiadczenia, zdrowe od ż ywianie.

Wp ł ywy ś wiadome: a) Akceptacja dziecka w domu rodzinnym, zaspokajanie jego potrzeb emocjonalnych i uczenie bycia z lud ź mi, korygowanie egoizmu, agresji. Wsparcie psychiczne w chwilach niepowodze ń, uczenie relaksu. b) Wspomaganie przez rodziców rozwoju umys ł owego i zainteresowa ń dziecka, po ś wi ę cenie czasu na rozmowy. Dostrzeganie prac i pomys ł ów dziecka, wyra ż anie akceptacji b ą d ź konstruktywnej krytyki, zach ę canie do twórczej pracy. c) Korzystna, stymuluj ą ca rozwój intelektu i zainteresowa ń atmosfera w szkole. Otoczenie ucznia zdolnego m ą dr ą opiek ą pedagogiczn ą.

Dziecko zdolne W uj ę ciu psychologicznym „ucze ń zdolny to taki, który ma wysoki iloraz inteligencji, du ż e osi ą gni ę cia, wysoki poziom twórczy, to znaczy, ż e charakteryzuje go niepokój poznawczy, umie oderwa ć si ę od utartych schematów, potrafi znale źć si ę w nowej sytuacji, ma pomys ł y nowych rozwi ą za ń starych problemów, nie boi si ę nowych rzeczy” (M.Partyka 1999)

Cechy zdolnego ucznia 1.Ponadprzeci ę tny poziom rozwoju intelektu. 2.Szybkie zapami ę tywanie, prawid ł owe kojarzenie i rozumowanie. 3.Ciekawo ść ś wiata i ludzi, dar bystrej obserwacji otoczenia. 4.Dociekliwo ść, zadawanie du ż ej liczby pyta ń.

5. Szeroki wachlarz zainteresowa ń, du ż o wiadomo ś ci pozaszkolnych, niekiedy ukierunkowane uzdolnienia i pasje. 6. Wykonywanie zada ń umys ł owych z przyjemno ś ci ą, umiej ę tno ść skupienia uwagi.

7. Bogata wyobra ź nia, ciekawe, oryginalne pomys ł y. Potrzeba wyra ż ania swoich wra ż e ń, my ś li i emocji w ró ż nej formie. 8. Niezale ż na postawa, obrona swoich pogl ą dów i pomys ł ów. 9. Poczucie humoru.

Negatywne cechy dzieci zdolnych Najcz ęś ciej spotykane negatywne cechy niektórych dzieci zdolnych hamuj ą ce ich rozwój zarówno intelektualny jak i emocjonalny to: Zarozumia ł o ść, okazywanie lekcewa ż enia rówie ś nikom i nauczycielom. Trudno ś ci w przystosowaniu do grupy, np. postawa rywalizacyjna, ch ęć sta ł ego imponowania lub dominowania.

Demonstrowanie wiedzy encyklopedycznej, trudno ś ci w przechodzeniu od wiadomo ś ci do umiej ę tno ś ci. Egocentryzm, koncentracja na sobie, „zam ę czanie nauczyciela”. Chwiejno ść emocjonalna, nie ś mia ł o ść lub nadpobudliwo ść psychoruchowa, zachowania agresywne b ą d ź l ę kowe.

W dzia ł aniach edukacyjnych i wychowawczych nauczyciel powinien wykorzysta ć odpowiednie style pracy, dobieraj ą c odpowiednie narz ę dzia i uaktywniaj ą c proces my ś lenia ucznia, daj ą c mu mo ż liwo ść uzewn ę trznienia jego zdolno ś ci, które b ę dzie móg ł w sposób czynny realizowa ć w kolejnych etapach swojego ż ycia.

Typy dzia ł a ń Cztery typy dzia ł a ń nastawionych na rozwijanie zdolno ś ci: przyspieszanie rozwoju uczniów zdolnych wyposa ż anie ich w wi ę kszy zasób wiedzy umo ż liwienie im uzyskania wiedzy o wy ż szym poziomie trudno ś ci zgodnie z poziomem ich rozwoju intelektualnego, poziomem zdolno ś ci i uzdolnie ń kszta ł towanie u uczniów zdolnych my ś lenia twórczego i rozwijanie oryginalno ś ci

Poziom trudno ś ci Ró ż nicowanie poziomu trudno ś ci polega na takim kszta ł towaniu procesu nauczania, aby by ł on szybki, a zarazem wzbogacony o dodatkowe tre ś ci. Nale ż y wi ę c tak organizowa ć sytuacje zadaniowe, aby stopie ń trudno ś ci by ł nieznacznie wy ż szy od aktualnego poziomu mo ż liwo ś ci intelektualnych ucznia. B ę dzie to stanowi ł o bodziec do aktywizacji ucz ą cego si ę. Ró ż nicowanie tre ś ci i kszta ł cenia pod wzgl ę dem poziomu trudno ś ci materia ł u odpowiednie do mo ż liwo ś ci intelektualnych uczniów nazywa si ę kszta ł ceniem wielopoziomowym.

Aktywno ść twórcza Inspirowanie uczniów zdolnych do aktywno ś ci twórczej i oryginalno ś ci my ś lenia – nauczanie problemowe. Ten sposób nauczania rozwija operacje my ś lowe jak analiza, synteza, porównywanie i uogólnianie oraz p ł ynno ść i gi ę tko ść my ś lenia.

Formy pracy z uczniem zdolnym Przydzielanie dodatkowych zada ń do rozwi ą zania w czasie lekcji

Ró ż nicowanie zada ń klasowych, kontrolnych i domowych, zadawanie pewnych problemów do rozwi ą zania na okres ferii lub wakacji, uk ł adanie systematycznie, na przyk ł ad raz w miesi ą cu, zestawów zada ń z uwzgl ę dnieniem zasady stopniowania trudno ś ci

Stwarzanie sytuacji problemowych, zach ę canie uczniów do usuwania problemów i oceniania ka ż dego pomys ł u, samodzielnego uk ł adania równa ń, rebusów, ł amig ł ówek oraz zagadek

Zlecanie opracowania nowego materia ł u z podr ę cznika uczniom i referowanie go ich kolegom, opracowanie materia ł u spoza podr ę cznika szkolnego

Przekazywanie uczniów s ł abych uczniom zdolnym pod opiek ę sta łą lub dora ź n ą, powierzanie przewodnictwa w grupach lekcyjnych oraz wdra ż anie uczniów do roli asystenta

Organizowanie konkursów zadaniowych, zach ę canie do udzia ł u w olimpiadach, Turnieju M ł odych Mistrzów Techniki, w Turnieju Wiedzy o Wynalazczo ś ci itp.

Metody prowadzenia zaj ęć  Oparte na przyswajaniu gotowych informacji: wyk ł ad, obserwacja, pogadanka.  Oparte na tworzeniu wiedzy teoretycznej: projektowanie, sporz ą dzanie planu rozumowania, nauczanie problemowe.

praca w grupach- ucze ń pe ł ni rol ę aktywnego uczestnika konkurs – uczniowi zdolnemu powierza si ę rol ę kapitana dru ż yny lub ucze ń sam przygotowuje konkurs liga zadaniowa- cotygodniowa lista zada ń do samodzielnego rozwi ą zania praca indywidualna – zadawanie prac dodatkowych projekt- d ł u ż sza forma umo ż liwiaj ą ca przeprowadzenie bada ń i analizy ciekawego zadania przygotowanie przez dzieci referatów, filmów, prezentacji zach ę canie uczniów do czytania fachowych pism stworzenie uczniom najzdolniejszym okazji do swobodnego wyboru zada ń trudniejszych zwi ę kszenie wymaga ń, co do ś cis ł o ś ci i precyzji wypowiedzi organizowanie seminariów, konkursów spotka ń z innymi zdolnymi wykorzystywanie na lekcji wiadomo ś ci pozaszkolnych

wskazywanie dodatkowych ź róde ł wiedzy inspirowanie do korzystania z ró ż nych zaj ęć pozalekcyjnych powierzanie uczniom prowadzenia lekcji, samodzielnego opracowywania zagadnie ń organizowanie obozów tematycznych zach ę canie do studiowania literatury zagranicznej wyznaczanie d ł ugoterminowych prac, referatów tworzenie kó ł ek zainteresowa ń wyeksponowanie sukcesów uczniów uzdolnionych (gablota, gazetka szkolna, strona internetowa) wdra ż anie ucznia zdolnego do roli lidera zespo ł u i asystenta nauczyciela kontaktowanie si ę z osobami lub instytucjami wspieraj ą cymi rozwój ucznia zdolnego organizowanie wycieczek edukacyjnych spotkania z ciekawymi osobami ze ś wiata nauki, kultury, biznesu, sportu realizacja indywidualnych programów kszta ł cenia

Niepowodzenia uczniów uzdolnionych, których uzdolnienia nie s ą wykorzystywane na miar ę ich mo ż liwo ś ci. Do tej grupy osób zaliczani s ą uczniowie o wysokiej inteligencji, cz ę sto du ż o wy ż szej ni ż przeci ę tna, których osi ą gni ę cia szkolne w postaci ocen s ą du ż o ni ż sze ni ż ich mo ż liwo ś ci. Syndromem Nieadekwatnych Osi ą gni ęć Szkolnych

Symptomy wskazuj ą ce na wyst ę powanie SNO wyra ź na dysproporcja pomi ę dzy wysokim poziomem zdolno ś ci poznawczych a wynikami testów szkolnych, szeroka wiedza wynikaj ą ca z zainteresowa ń pozaszkolnych i brak zaanga ż owania w prace szkolne, bierne lub negatywne postawy wobec obowi ą zków szkolnych (brak przyborów szkolnych, zapominanie o pracach domowych, nieuwaga na lekcjach), niezdyscyplinowanie, du ż e ró ż nice w poziomie prac ustnych i pisemnych, brak umiej ę tno ś ci uczenia si ę, obwinianie innych (nauczycieli, rodziców) o w ł asne niepowodzenia, próby dominacji nad rówie ś nikami lub przeciwnie, chorobliwa nie ś mia ł o ść, nadmierny samokrytycyzm.

Sytuacje sprzyjaj ą ce wyst ę powaniu SNO Nadopieku ń czo ść rodziców Zbyt wysokie lub zbyt niskie wymagania rodziców wobec dziecka Zdezorganizowany dom – brak jasnych regu ł post ę powania Oboj ę tno ść rodziców wobec dziecka Niew ł a ś ciwe wzorce post ę powania wyniesione z domu Rywalizuj ą ce rodze ń stwo

brak w ł a ś ciwej diagnozy psychologiczno-pedagogicznej, w wyniku której uczniowie s ą postrzegani jako ma ł o zdolni, co w efekcie powoduje obni ż anie wymogów szkolnych wobec tych uczniów; brak podmiotowo ś ci w podej ś ciu do ucznia i przejawianie przez nauczyciela postawy dominuj ą cej i manipulacyjnej, co powoduje bierno ść i uleg ł o ść, a w efekcie brak motywacji do nauki, brak obiektywizmu ocen i w efekcie zani ż ona samoocena uczniów; nie stwarzanie przez szko łę odpowiednich warunków dla ujawniania twórczo ś ci. Rutyna. Preferowanie pami ę ciowych metod nauczania, nie postrzega si ę przejawów kreatywno ś ci, jako zachowa ń charakterystycznych dla uczniów zdolnych. Nie stymuluje si ę twórczo ś ci uczniów. Przyczynami szkolnymi aktywizuj ą cymi negatywne postawy uczniów w postaci SNO s ą :

Trójcz ł onowy model terapii Syndromu Nieadekwatnych Osi ą gni ęć S.B. Rimm. Diagnoza: formalna – zawiera diagnoz ę inteligencji i testy osi ą gni ęć, wyniki bada ń psychologicznych, nieformalna – to obserwacja dzieci, ich rodziców, nauczycieli.

Dzia ł ania przygotowuj ą ce: a)komunikacja – kontakty szko ł y z rodzicami w celu ustalenia jednolitej linii oddzia ł ywa ń, b) zmiana oczekiwa ń – dotyczy rodziców, nauczycieli i rówie ś ników, c) identyfikacja – dostarczanie dziecku odpowiednich wzorów do na ś ladowania, d) wyrównywanie braków w wiadomo ś ciach i umiej ę tno ś ciach.

Dzi ę kujemy za uwag ę