Edukacja zdrowotna w podstawie programowej Wychowanie fizyczne Opracowanie Jolanta Malanowska Powiatowy Ośrodek Edukacji w Środzie Śląskiej

Powiało optymizmem  Nowa podstawa programowa kształcenia ogólnego otwiera nowy etap w szkolnej edukacji zdrowotnej w Polsce. Wreszcie ten problem, dotyczący każdego z nas i ważny społecznie, doczekał się należytego miejsca, został doceniony.

Jak było? Nieco historii 1997 rok – pojawiły się wzmianki o ważnej roli edukacji zdrowotnej w wychowaniu dziecka, nie przydzielono jednak ani godziny na tego typu zajęcia, ani też nie sprecyzowano jak ta edukacja powinna wyglądać; 1999 rok – w ramach reformy systemu edukacji, wprowadzono ścieżkę edukacyjną „edukacja zdrowotna” w szkole podstawowej i w gimnazjum; 2002 rok – w wyniku kolejnej modyfikacji podstawy programowej, ścieżkę tę uwzględniono we wszystkich typach szkół.

Ścieżka edukacyjna „edukacja zdrowotna” W resorcie edukacji podjęto działania dla wspierania jej realizacji, w tym m.in.: utworzono (w 1999 r.) Pracownię edukacji zdrowotnej i Promocji Zdrowia w Krajowym Ośrodku Wspierania Edukacji Zawodowej MEN, przeniesioną (w 2003 r.) do Centrum Metodycznego Pomocy Psychologiczno Pedagogicznej. Rozpoczęto kształcenie edukatorów ds. edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia. Od 2000 r. wydawane są zeszyty „Edukacja Zdrowotna i Promocja Zdrowia w Szkole”.

Starania o odrębny przedmiot „edukacja zdrowotna” W rozpoczętych w 2007 r. pracach nad nową podstawą programową, założono likwidację ścieżek edukacyjnych. Uznano, że edukacja zdrowotna realizowana będzie w ramach biologii i wychowania fizycznego, bez utrzymania jej nazwy w podstawie programowej. Założenie takie oznaczało regres w stosunku do aktualnej sytuacji. Zaistniała obawa, że Polska znajdzie się w niekorzystnej sytuacji wśród krajów Unii Europejskiej

W marcu 2008 r. zespół ekspertów zakresu nauk medycznych, edukacji i zdrowia publicznego zwrócił się do Ministra MEN z postulatem włączenia do podstawy programowej odrębnego przedmiotu o nazwie „zdrowie”, „edukacja zdrowotna” wzorem wielu państw europejskich. Propozycji nie przyjęto .

Co na szczęście nie znaczy, że zarzucono prace nad wprowadzeniem edukacji zdrowotnej do podstawy programowej. Powstał zespół ekspertów pod kierownictwem prof. Wojciecha Przybylskiego, w wyniku prac zespołu podjęto decyzję o włączeniu modułu „edukacja zdrowotna” do podstawy programowej wychowania fizycznego w gimnazjum i szkołach ponadgimnazjalnych. Rozwiązanie to zaakceptowało kierownictwo MEN

Należy uznać to za sukces i uznanie przez twórców reformy programowej roli edukacji zdrowotnej jako elementu polityki edukacyjnej i zdrowotnej państwa.

Ale…. W podpisanej 23 grudnia 2008 roku podstawie programowej, zapis o module edukacji zdrowotnej w wychowaniu fizycznym już nie istnieje . Ministerstwo wycofało się z tego pomysłu uwzględniając monity stowarzyszenia dyrektorów, którzy twierdzili, że nauczyciele nie są odpowiednio przygotowani, a zajęcia wychowania fizycznego mają uwzględniać ruch.

Miejsce i status edukacji zdrowotnej w nowej podstawie programowej W preambule podstawy zamieszczono zdanie:” Ważnym zadaniem szkoły jest także edukacja zdrowotna, realizowana przez nauczycieli wielu przedmiotów, której celem jest kształtowanie u uczniów umiejętności dbałości o zdrowie własne i innych ludzi” Jest to niezwykle ważne stwierdzenie, nadające edukacji zdrowotnej wysoką rangę wśród zadań szkoły.

Szkoły podstawowe W podstawie programowej wymagania dotyczące różnych aspektów edukacji zdrowotnej znajdują się w wielu przedmiotach, stanową element nauczania zintegrowanego. W II etapie wymagania wymieniono szczególnie w wychowaniu fizycznym, przyrodzie, wychowaniu do życia w rodzinie. Są one także w przedmiotach: język polski, nowożytny, etyka, zajęcia praktyczno – techniczne, komputerowe, muzyka. Wskazano też wiodącą rolę wychowania fizycznego.

Liczba wymagań i ich zakres tematyczny stwarzają szansę na realizację edukacji zdrowotnej. Tworzą one „nieformalną” ścieżkę międzyprzedmiotową. Należy więc dołożyć starań, aby nauczyciele przedmiotów rozumieli swoją rolę a szkoła stwarzała warunki do koordynacji ich działań.

Gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne W podstawie programowej III i IV etapu wymagania dotyczące różnych aspektów edukacji zdrowotnej znajduję się w wielu przedmiotach, w tym w szczególności: w wychowaniu fizycznym, biologii, przyrodzie, wychowaniu do życia w rodzinie, wiedzy o społeczeństwie, edukacji dla bezpieczeństwa, etyce…

Korzyści płynące z nowego statusu i miejsca edukacji zdrowotnej w szkole Utrzymanie w zapisie podstawy nazwy „edukacja zdrowotna”; Nauczyciel wychowania fizycznego jako wiodąca osoba w zakresie edukacji zdrowotnej w szkole; Rozszerzenie zakresu ed. zdrowotnej o aspekty zdrowia psychospołecznego.

Strategia wdrażania edukacji zdrowotnej w szkole Utworzenie w resorcie edukacji narodowej ośrodka organizującego i koordynującego, monitorującego przebieg wdrażania edukacji zdrowotnej w szkole; Stworzenie systemu doskonalenia nauczycieli wychowania fizycznego w zakresie edukacji zdrowotnej

Uwzględnienie edukacji zdrowotnej w kształceniu przeddyplomowym nauczycieli; Opracowanie materiałów (podręczników metodycznych i innych pomocy) dla nauczycieli, w tym zwłaszcza wychowania fizycznego i dla wychowawców klas

Nauczyciel wychowania fizycznego w edukacji zdrowotnej Co trzeba, żeby uczyć o zdrowiu? Mieć wiedzę, Mieć chęci, Mieć pomysły, Mieć metody, Mieć wsparcie.

Warsztat Proszę w grupach narysować ZDROWIE i stworzyć do swojego plakatu definicję zdrowia.

Definicja zdrowia wg WHO 1947 r. Stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego a nie tylko brak choroby kalectwa i niepełnosprawności.

Styl życia Jaki wpływ mam sama/sam na swoje zdrowie? Co decyduje o naszym zdrowiu? (np.) odżywianie, kontakty z ludźmi…… I tego właśnie trzeba uczyć dzieciaki 

Dobrymi chęciami jest piekło wybrukowane Same chęci nie wystarczą, potrzebne jest w nas przekonanie, że mogę dzieciakom pomóc uzyskać dobry stan zdrowia poprzez własną postawę i ekspozycję wiedzy. Musi nam na tym zależeć, być wewnętrzną potrzebą, poczuciem misji. Po co jest wychowanie fizyczne w szkole?

Cele wychowania fizycznego Szkoła Podstawowa Gimnazjum Szkoła podnadgimnazjalna Udział w aktywności fizycznej ukierunkowanej na zdrowie, wypoczynek i sport Umiejętność oceny własnej sprawności fizycznej i przebiegu rozwoju fizycznego w okresie dojrzewania. Uświadomienie potrzeby całożyciowej aktywności fizycznej Stosowanie zasad bezpieczeństwa podczas aktywności fizycznej Gotowość do uczestnictwa w rekreacyjnych i sportowych formach aktywności fizycznej oraz ich organizacja Stosowanie w życiu codziennym zasad prozdrowotnego stylu życia Poznanie własnego rozwoju fizycznego i sprawności fizycznej oraz praktykowanie zachowań prozdrowotnych Rozumienie związku aktywności fizycznej ze zdrowiem. Umiejętności osobiste sprzyjające zdrowiu i bezpieczeństwu Działanie jako krytyczny konsument (odbiorca) sportu. Umiejętności sprzyjające zapobieganiu chorobom i doskonaleniu zdrowia fizycznego , psychicznego i społecznego.

Zalecane warunki i sposoby realizacji Patrz – Podstawa programowa

Teraz pomysły, metody Ucz o zdrowiu tego na czym się najlepiej znasz i co najbardziej lubisz, ucz dla przyjemności pokazania swojej wiedzy, dla pożytku uczniów, dla sukcesu…. Ale ucz! Stosuj projekt edukacyjny, Angażuj uczniów w zajęcia, nich sami przygotowują lekcję zgodnie z diagnozą potrzeb.

Kształtowanie postaw - wsparcie W procesie kształcenia ogólnego szkoła (…) kształtuje u uczniów postawy sprzyjające ich dalszemu rozwojowi indywidualnemu i społecznemu, takie jak: uczciwość, wiarygodność, odpowiedzialność, wytrwałość, poczucie własnej wartości, szacunek dla innych ludzi, ciekawość poznawcza, kreatywność, przedsiębiorczość, kultura osobista, gotowość do uczestnictwa w kulturze, podejmowania inicjatyw oraz do pracy zespołowej.

Warto się zastanowić Jak ja na swoich zajęciach kształtuję te wartości, czy sama/sam jestem ich kreatorem? Jak kształtuję uczciwość, czy sama/sam taka/i jestem? Co z tą „wiarygodnością” na moich zajęciach?; Czy daję dzieciom poczucie ich własnej wartości? Czy odpowiednio uczę ich wytrwałości? Czy wzmacniam u swoich uczniów szacunek do innych ludzi, czy uczę ich tolerancji, empatii, wykluczam dyskryminację? Czy wdrażam ich do przestrzegania zasad kultury osobistej?

Dziękuję za uwagę  malanowska.jolanta@gmail.com