Zmienne środowiskowe wpływające na wyniki egzaminów zewnętrznych osiągane przez uczniów Artur Pokropek INSTYTUT FILOZOFII I SOCJOLOGII POLSKIEJ AKADEMII NAUK Centralna Komisja Egzaminacyjna

Dlaczego zmienne środowiskowe są ważne? Zajmowanie się nimi generuje wiele interesujących pytań - pytań badawczych oraz pytań związanych z polityką edukacyjną. Analiza zmiennych środowiskowych dostarcza kilku istotnych elementów związanych z teorią oddziaływań edukacyjnych. Daje nam też pewną (niestety nie możemy powiedzieć, że dużą) ilość wskazówek dotyczących polityki edukacyjnej. Artur Pokropek "Zmienne środowiskowe…" 2

Pytania związane ze zmiennymi środowiskowymi Pytania badacza – W jaki sposób skonstruowana jest rzeczywistość edukacyjna? – Jak wygląda dystrybucja zmiennych środowiskowych? – Jaki jest związek między zmiennymi środowiskowymi a wynikami ucznia? Pytania polityki edukacyjnej – Jak i czy wykorzystywać wiedzę o zmiennych środowiskowych w kształtowaniu polityki edukacyjnej? – Jak realizowane są postulaty ideologiczne? (np. postulat równych szans? – Jak realizować politykę edukacyjną? (Pytania dotyczące kształtu systemu edukacyjnego, pytania dotyczące realizacji lokalnej polityki edukacyjnej - np. segregacje, wielkość szkół, pytania związane z zarządzaniem szkołą - małe czy duże klasy; homogeniczne czy heterogeniczne etc.) 3 Artur Pokropek "Zmienne środowiskowe…"

Efekty edukacyjne i zmienne środowiskowe Efekty edukacyjne operują w seriach hierarchicznie zagnieżdżonych warstw organizacji szkolnej – Barr i Dreeben (1983), Dreeben i Barr (1988) 4 Artur Pokropek "Zmienne środowiskowe…"

Efekty edukacyjne i zmienne środowiskowe 5 Artur Pokropek "Zmienne środowiskowe…"

Dwie ważne sprawy 1.Wynik działania każdej warstwy jest zasobem produkcyjnym dla kolejnej 2.Efekt końcowy (?) uwarunkowany jest kompozycją oddziaływań różnych warstw Artur Pokropek "Zmienne środowiskowe…" 6

Efekt końcowy 7 Artur Pokropek "Zmienne środowiskowe…" Reprodukcja

Co? 8 Artur Pokropek "Zmienne środowiskowe…" Wiemy?

Kilka przykładów Z naszego podwórka Artur Pokropek "Zmienne środowiskowe…" 9

Uwarunkowania strukturalne – wyniki uczniów Artur Pokropek "Zmienne środowiskowe…" 10 Wyniki z roku na rok wydają się stabilne, gdy patrzymy na kategorie wielkości miejscowości. Gdy patrzymy głębiej, np. na poziomie dzielnic, sprawa rysuje się trochę inaczej. Egzamin gimnazjalny, część matematyczno-przyrodnicza

Uwarunkowania strukturalne – wskaźnik segregacji Artur Pokropek "Zmienne środowiskowe…" 11 Widać wyraźnie wzrost wskaźnika segregacji szkolnych w miastach. Szkoły dobre stają się coraz lepsze, a szkoły słabe coraz słabsze. Gdy popatrzymy na jedną z dzielnic Warszawy, jest on nawet dramatyczny. Egzamin gimnazjalny,część matematyczno-przyrodnicza

Uwarunkowania strukturalne – efektywność pracy szkół Artur Pokropek "Zmienne środowiskowe…" 12 W ostatnich 3 latach widać lekki spadek wskaźnika efektywności nauczania w szkołach warszawskich, choć nadal pozostaje on wyższy niż w innych obszarach Polski. Egzamin gimnazjalny, część matematyczno-przyrodnicza

Poziom szkoły Artur Pokropek "Zmienne środowiskowe…" 13

Poziom szkoły: zróżnicowanie wyników w 4 typach szkół PISA 2006 Artur Pokropek "Zmienne środowiskowe…" 14

Nauczanie w 4 typach szkół PISA 2006 Artur Pokropek "Zmienne środowiskowe…" 15 Szczególnie dramatyczna wydaje się sytuacja w zasadniczych szkołach zawodowych.

W klasie: kapitał kulturowy a nauczanie PISA 2009 Artur Pokropek "Zmienne środowiskowe…" 16 Wysoki kapitał kulturowy w klasie szkolnej ułatwia naukę. Ciekawostką jest, że zależność taka najsilniejsza jest w technikach.

Uczeń i zmienne związane z jego rodziną Najlepszym predyktorem wyników uczniów jest liczba książek w domu Ważne jest wykształcenie rodziców (szczególnie matki) Ich zamożność Zawód rodziców Artur Pokropek "Zmienne środowiskowe…" 17

M_ISEI O_EDU M_EDU O_ISEI EDU SEI Doch Z kult Z edu Z konsPISA CFI: TLI: RMSEA: 0,029 R2 PV1SCIE Adjusted BIC: Siła wpływu (StdYX): 0,25 0,5 0,75 Nieistotne Negatywne Model strukturalny: szkoły gimnazjalne PISA 2006 Z edu – zasoby edukacyjne Z kons – zasoby konsumpcyjne Z kult – kulturowe

Dziękuję za uwagę! Artur Pokropek "Zmienne środowiskowe…" 19