RENESANS
INFORMACJE WSTĘPNE Znaczenie nazwy Renesans Epoka, w dziejach kultury zwana renesansem, rodowodowo związana z Włochami. Nosi nie włoską, lecz francuską nazwę "renaissance. Nazwą tą, jako terminem historyczno-literackim, posłużyli się świadomie dopiero uczeni XIX w., określając nią zjawisko odrodzenia literatury antycznej oraz odnowienia studiów starożytnych. W późniejszej fazie rozwoju nowej idei zakres terminu "renesans" poszerzył się; obejmuje się nim odnowienie, odrodzenie się ludzkości, podnoszenie się jej na wyższy poziom; także odnowienie starożytności, odrodzenie przeszłości, dawnej wiedzy, kultury i sztuki antyku, programowo zapoczątkowane w XIV w. Ramy czasowe Renesans trwał we Włoszech od XIV w. do XVI w., a w krajach północnej Europy od końca XV w. do końca XVI w. (w Polsce od XVI w. do lat trzydziestych XVII w.). Znaczenie nazwy Termin „renesans” jest równoznaczny z terminem „odrodzenie” . Rozumienie znaczenia słowa „renesans” jest wieloaspektowe: * odrodzenie się człowieka w duchu chrześcijańskim; * odnowienie ludzkiego życia poprzez „oczyszczającą siłę miłości”; * przywrócenie wzorów antycznych; * rozwój sztuki poprzez udoskonalenie dziedzictwa mistrzów starożytnego Rzymu. * „Odradzanie się” Europy przełomu XV/XVI w. to efekt zbiegających się w tym samym czasie kilku faktów o charakterze społeczno – historyczno – ekonomicznym. Na pewno jest nim kryzys papiestwa, a z nim związane osłabienie wpływu Watykanu na samodzielność państw europejskich oraz ożywienie tendencji do jednoczenia się narodowego i rozwój miast.
TŁO HISTORYCZNE Dla powstania filozofii, literatury, sztuki renesansowej bardzo duże znaczenie miały wydarzenia historyczne. Tak jak każdy przełom idei i duchowości, który zapoczątkowuje nową epokę. Odrodzenie poprzedzały procesy społeczne trwające dziesiątki lat. Do najważniejszych faktów historii, które otworzyły drogę Renesansowi, należą: rozpad struktury feudalnej, której symbolami było cesarstwo i papiestwo; dążenie do zjednoczenia narodowego we Włoszech; wzrost znaczenia miast i mieszczaństwa; wynalezienie ruchomej czcionki drukarskiej w 1450 roku; wielkie odkrycia geograficzne; rozwój języków i kultur narodowych; rozwój mecenatu; reformacja.
SZTUKA RENESANSU Sztuka Renesansu jest bardzo różnorodna i złożona. Można w niej jednak wskazać pewne elementy wspólne i typowe. Do najważniejszych nowości, jakie wprowadził Renesans, należy bezsprzecznie powrót do osiągnięć antycznej sztuki Greków i Rzymian. Przedstawiciele sztuki Odrodzenia uważali się za spadkobierców sztuki antycznej. Mieli świadomość piękna starożytnych form i pragnęli je odrodzić zarówno w dziełach literackich, jak i malarstwie, rzeźbach i architekturze. Była to także świadomość wartości ludzkiego umysłu, ciała, wszystkich ziemskich spraw. To, co zakazywał Kościół w Średniowieczu, co nazywał godnym pogardy, stało się dla ludzi Renesansu wartością. Nowy światopogląd odrzucił ascezę i wyrzeczenia. Dlatego też, w duchu humanizmu, człowiek Odrodzenia mógł odkryć piękno Antyku: pogańskich świątyń i rzeźb. Renesansowa architektura odrzucała gotyk, nawiązując obficie do form antycznych. Budowle wznoszono według idealnych, matematycznych proporcji, które miały wskazywać na harmonię całej budowli. Drugą nowością było wprowadzenie perspektywy, która pozwoliła na utrwalenie trójwymiarowej przestrzeni, nadając dziełom głębię. Zmieniła się również społeczna pozycja twórcy – artysty, który z rzemieślnika stał się samodzielnym kreatorem sztuki, prawdziwym artystą. Natchnieniem dla wielu dzieł była natura, którą starano się uważnie obserwować i analizować. Sztuka Odrodzenia jest przede wszystkim radosna, swobodna; czerpie z żywych źródeł Antyku i życia współczesnego.
LITERATURA W renesansie rozpoczęło się kształtowanie języków literackich. Języki narodowe zaczęły być wprowadzane do życia naukowego i kościołów. Łacina nie była już najważniejsza Renesans wskrzesił dusze antyku. Gatunki literackie uprawiane przez starożytnych były ulubionymi forami twórców humanistycznych. Odrodzenie przyjęło następujące gatunki antyczne: *Pieśń *Tren *Elegia-pieśń bliska trenowi *Fraszka *Tragedia *Dialog Gatunki przyjęte ze średniowiecza: *Sonet *Kronika *Misterium *Kazanie Nowe gatunki: *Nowela *Esej Prawdziwym przewrotem okazało się wynalezienie przez Gutenberga druku. Przyśpieszyło to rozpowszechnienie się nowej myśli; humanistycznej, ekonomicznej, religijnej.
PRZEDSTAWICIELE RENESANSU Renesans włoski Rafael Santi Michał Anioł Buonarroti – Leonardo da Vinci Sandro Botticelli Giovanni Boccaccio Dante Alighieri Renesans angielski William Szekspir Renesans francuski Francois Rabelais Michel Montaigne Renesans polski Początki: Jan Dantyszek Klemens Janicki Szczytowy rozkwit literatury: Jan Kochanowski Mikołaj Rej Andrzej Frycz Modrzewski Piotr Skarga Schyłek epoki: Mikołaj Sęp Szarzyński Szymon Szymonowic
HUMANIZM Głównym prądem umysłowym epoki renesansu był humanizm. Twórcy humanizmu pochodzili z Florencji, która w XV w. pod rządami Medyceuszów osiągnęła najwyższą pozycję wśród miast włoskich. Podstawą tego nurtu była niczym nie ograniczona wiara w istotę ludzką i jej możliwości na ziemi. Humanizm odrzucił średniowieczny teocentryzm, żeby zastąpić go antropocentryzmem, który stawiał człowieka w centrum wszechświata. Wzorców dostarczył humanizmowi antyk: umiłowanie mądrości czerpanej wprost z natury i wierne naśladowanie owej natury - mimesis. Wszechstronne, kierowane, harmonijne formowanie osobowości oraz twórczych zdolności człowieka było niejako powtórzeniem greckiego ideału wychowawczego. Humanistyczne przejęcie się antykiem nie miało znamion amatorszczyzny, było dogłębne; chciano poznać możliwie najwięcej i najdokładniej. Tak zrodziły się nauki humanistyczne uprawiane na wielu uniwersytetach europejskich.
RENESANS W POLSCE Renesans był okresem rozkwitu kultury polskiej. Państwo polsko-litewskie było duże i silne, a wpływy włoskie, które nasiliły się wraz ze ślubem Zygmunta i Starego z Bong Sforzą , przyczyniły się do rozkwitu malarstwa, architektury, sztuki kulinarnej. Do Polski przybyli sławni poeci i myśliciele: Włoch Filip Kallimach, Niemiec Konrad Celtis. W roku 1488 (niektóre źródła podają 1489) powstało pierwsze w Europie towarzystwo literackie - Nadwiślańskie Bractwo Literackie. Jego członkami zostali Celtis, profesorowie Akademii Krakowskiej, dworzanie, studenci. Polska stała się azylem tolerancji religijnej, powstały dzieła Reja i Kochanowskiego, Akademia Krakowska stała się jednym z ważniejszych ośrodków naukowych Europy. W późniejszych latach powstały również kolejne uniwersytety: 1544 w Królewcu, 1579 w Wilnie i 1594 w Zamościu.
Dziękuję za obejrzenie prezentacji :]:]:] Joanna Myszka kl. III„a”