Autor : Amelia Krzyżanowska NAJSŁYNNIEJSI KOMPOZYTORZY od renesansu do romantyzmu Autor : Amelia Krzyżanowska

Renesans Renesans lub odrodzenie – okres w historii kultury europejskiej, obejmujący przede wszystkim XV i XVI wiek, określany często jako "odrodzenie sztuk i nauk" oraz koncepcja historiozoficzna odnosząca się do historii kultury włoskiej od Dantego do roku 1520 (La Rinascimento). Termin ten nie jest jednoznaczny. Jako epoka w historii kultury renesans obejmuje wiek XV i XVI, ale jego granice czasowe nie są jasno ustalone. Renesans jako koncepcja historiozoficzna Jacoba Biuckhardta, pewien wzorzec do naśladowania, jaki ten historyk chciał przekazać swoim współczesnym, a z którym wiąże się do dziś popularne i "szkolne" rozumienie tej epoki, jest już przestarzały. Jako spójny okres w historii cywilizacji renesans postrzegany jest tylko przez niektórych historyków, szczególnie historyków amerykańskich – chcą oni ujmować historię tej epoki jako samodzielną jedność, tj. badać razem np. wielkie odkrycia geograficzne, przemiany w literaturze, wzrost inflacji w XVI w. czy odkrycia z dziedziny medycyny ich wzajemnych powiązaniach. Wielu innych uczonych współczesnych woli widzieć renesans na tle całości europejskiej kultury, odrzucając często tezę o jego przełomowości dla kultury europejskiej, często widząc w nim bardziej kontynuację średniowiecza niż samodzielną epokę w historii. Szczególnie wyraźne jest to na gruncie historii filozofii, w której niezależnie od tego, jak ten przełom się ocenia, widzi się przełom polegający na "przejściu od przedmiotu do podmiotu" nie w filozofii odrodzenia, ale w racjonaliźmie wieku XVII.

Renesans Mniej wyraźne jest to na gruncie sztuki, gdzie renesans ciągle widziany jest jako epoka klasyczna i szczególna, mimo trwających od dawna tendencji do rewaloryzacji sztuki "nieklasycznej", jak sztuka średniowieczna, bizantyjska czy orientalna. Jako kontynuację średniowiecza widzą renesans przede wszystkim mediewiści, jak Étienne Gilson wykazujący, że jest on "zepsutym średniowieczem", czy Charles Homer Haskins, główny twórca teorii fal renesansowych w średniowieczu (renesans ottoński, karoliński itd.), do której przynależeć ma renesans XV i XVI w. Historyk sztuki Erwin Panfosky twierdzi jednak, że należy odróżniać renesans i renesansy średniowieczne ze względu na to, że w renesansie włoskim wieku XV dokonało się zjednoczenie obecnych w dawniejszych renesansach starożytnych form z odkrytymi na nowo treściami starożytności.

A oto kilku kompozytorów z epoki renesansu

Giovanni Pierluigi da Palestrina Giovanni Pierluigi da Palestrina był Włochem zaliczanym do największych kompozytorów epoki renesansu. Urodził się w 1525 roku, a zmarł w 1594 roku. Najważniejsze kompozycje Palestriny: Około 100 mszy na chór a capella, z których najsławniejsza skomponowana dla papieża Marcellego nosi tytuł Missa papae Marcelli Inne kompozycje religijne, wśród nich Stabat Mater

Orlando di Lasso Orlando di Lasso urodził się w Mons (dzisiejsza Belgia) w 1532 roku. Zmarł w Monachium w 1594 roku. Muzyka religijna: Msze Psalmy Utwory świeckie: Cztero i pięciogłosowe madrygały

Barok Barok (z por. barocco – "perła o nieregularnym kształcie", lub z fr. baroque – "bogactwo ozdób") – główny kierunek w kulturze środkowo i zachodnioeuropejskiej, którego trwanie datuje się na zakres czasowy od końca XVI wieku do XVII wieku. Barok obejmował wszystkie przejawy działalności literackiej i artystycznej, a także filozofię i architekturę. U jego podstaw leżał sprzeciw wobec renesansowego klasycyzmu, głęboka religijność, mistycyzm i egzystencjalny niepokój. W epoce zwanej barokiem wykształciły się dwa zasadnicze nurty myślowe: racjonalizm, który zakładał, że mądrość uzyskać można jedynie dzięki potędze umysłu oraz empiryzm, którego z kolei założeniem było poznawanie świata dzięki zmysłom, doświadczeniu, umysł odgrywał tutaj mniejsze znaczenie.

A teraz kilku przedstawicieli z okresu baroku

Antonio Vivaldi Antonio Vivaldi urodził się w 1678 roku w Wenecji. Komponował zarówno dzieła religijne, jak i opery oraz muzykę instrumentalną. Utwory religijne: Msze Nieszpory Oratoria Stabat Mater Utwory świeckie wokalno-instrumentalne: Około 50 oper Kantaty Arie Utwory instrumentalne: Około 75 sonat na rozmaite instrumenty Około 454 koncerty na różne instrumenty z towarzyszeniem zespołu smyczkowego i basso continuo.

Jan Sebastian Bach Jan Sebastian Bach urodził się w 1685 roku w niemieckim miasteczku Eisenach. Zmarł w 1750 roku w Lipsku. Utwory religijne wokalno-instrumentalne: Wielka msza h- moll Pasja według świętego Mateusza Oratorium na Boże Narodzenie Magnificat Ponad 200 kantat Utwory organowe: Preludia chorałowe Fugi Toccaty Utwory na klawesyn: Małe preludia Inwencje Suity francuskie Suity angielskie Partity koncerty

Jerzy Fryderyk Hӓndel Jerzy Fryderyk Hӓndel w 1685 roku w Halle. Pod koniec życia utracił wzrok. Zmarł w Londynie w 1759 roku. Utwory wokalno-instrumentalne: Opery tworzone do włoskich tekstów, wśród nich Kserkses Oratoria, z których najsłynniejszy jest Mesjasz Utwory instrumentalne: „concerti grossi” na zespół smyczkowy i basso continuo Koncerty na obój z towarzyszeniem zespołu smyczkowego i basso continuo Koncerty organowe z towarzyszeniem zespołu smyczkowego Sonaty na flet podłużny, obój lub skrzypce z towarzyszeniem basso continuo Utwory na klawesyn Muzyka na wodzie-suita skomponowana na dworskie święto i wykonywana na barce pływającej po Tamizie Muzyka ogni sztucznych-suita, uświetniająca królewskie fajerwerki

Klasycyzm Klasycyzm (z łac. classicus – doskonały, pierwszorzędny, wzorowy, wyuczony) – styl w muzyce, sztuce, literaturze oraz architekturze odwołujący się do kultury starożytnych Rzymian, Greków oraz Żydów. Styl ten nawiązywał głównie do antyku. W Europie tzw. "powrót do źródeł" (klasycznych) pojawił się już w renesansie - jako odrodzeniu kultury wielkiego Rzymu. Jako styl dominujący epoki wpływał na kształt innych nurtów kulturowych okresu jak Barok, Rokoko, Manieryzm. Trwał do końca wieku XVIII, w niektórych krajach do lat 30. następnego stulecia, a nawet dłużej. Zmodyfikowany klasycyzm przeradzał się czasem w eklektyzm końca XIX wieku. Klasycyzm jako styl panował w epoce oświecenia. Najpełniejszy rozkwit klasycyzmu nastąpił w I poł. XVIII wieku. W dziedzinie literatury swoisty kres klasycyzmu przyniosła walka klasyków z romantykami. Zauroczenie klasyczną harmonią pojawiało się wielokrotnie, także w XX wieku, pod postacią neoklasycyzmu (w literaturze, w architekturze), a następnie wśród artystów awangardowych, np. u Picassa. Klasycyzm w Polsce bywa też zwany stylem stanisławowskim (od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego).

A teraz kilku kompozytorów tworzących w okresie klasycyzmu

Józef Haydn Józef Haydn urodził się w 1732 roku w małej wiosce Austrii jako syn kołodzieja. Zmarł w 1809 roku w Wiedniu. Pozostawił po sobie ogromną liczbę dzieł. Utwory religijne: Msze Stabat Mater Utwory wokalno-instrumentalne: Oratoria: Stworzenie świata, Pory roku Opery Opracowania szkockich pieśni Kantaty, arie, duety Utwory instrumentalne: 104 symfonie-niektóre opatrzone tytułami np. Zegarowa, Poranek, Filozof Uwertury Serenady i Divertimenta-wieloczęściowe utwory na zespół instrumentalny Sonaty fortepianowe Kwartety smyczkowe Tria Koncerty

Wolfgang Amadeusz Mozart Wolfgang Amadeusz Mozart pochodził z Salzburga. Urodził się w 1756 roku. Zmarł w Wiedniu w wieku 35 lat i pochowany został w pięcioosobowym grobie. Opery: Uprowadzenie z seraju Don Giovanni Wesele Figara Czarodziejski flet Utwory wokalno-instrumentalne: Msze-wśród nich Requiem, czyli msza żałobna Oratoria i kantaty Pieśni Arie koncertowe Utwory instrumentalne: 41 symfonii Serenady i Divertimenta Tańce na różne składy instrumentów Koncerty a różne instrumenty Utwory solowe-sonaty, ronda, wariacje Kwartety , tria

Ludwig van Beethoven Ludwig van Beethoven urodził się w 1770 roku w Bonn. Zmarł w wieku 56 lat w Wiedniu, w 1827 roku. Utwory wokalno-instrumentalne: Opera Fidelio Msza uroczysta- Missa solemnis Msza C- dur Oratorium Chrystus na Górze Oliwnej IX Symfonia d- moll z występującymi w Finale solistami i chórem-najsłynniejsze dzieło kompozytora Utwory instrumentalne: 9 symfonii, z których najsłynniejsze to: III Symfonia Es- dur „Eroica”, V Symfonia c- moll 5 koncertów fortepianowych Koncert skrzypcowy Koncert potrójny na skrzypce, fortepian i wiolonczelę Uwertury koncertowe Sonaty fortepianowe, skrzypcowe i wiolonczelowe Kwartety i tria

Romantyzm Romantyzm (z fr. romantisme, od roman - powieść, opowieść) – epoka w historii sztuki i literatury, trwająca od lat 90. XVIII wieku do lat 40. XIX wieku. Romantyzm był ruchem ideowym, literackim i artystycznym, który rozwinął się początkowo w Europie i wyrażał się w poezji, malarstwie i muzyce. Powstał jako reakcja na zmiany społeczne i polityczne wywołane rewolucją przemysłową i rewolucją francuską z 1789 roku. Był formą buntu przeciwko ustalonym regułom społecznym, które rządziły społeczeństwami epoki Oświecenia- przeciw sztywnym zasadom życia arystokracji i mieszczaństwa, ustalonym regułom życia politycznego oraz przeciw naukowemu podejściu do natury i człowieka. Naczelne hasło Rewolucji Francuskiej - "wolność, równość, braterstwo" stało się drogowskazem dla nowego kierunku myślenia, który zakwestionował podstawy oświeceniowego, racjonalistycznego pojmowania świata. Według romantyków świat dzielił się na to, co widzialne (materialne) i poznawalne zmysłowo oraz na to, co niewidzialne (duchowe) - dające się poznać jedynie za pomocą środków pozarozumowych, takich jak wiara i intuicja.

A teraz kilku kompozytorów tworzących w okresie romantyzmu

Franciszek Schubert Franciszek Schubert był wiedeńczykiem urodzonym w 1797 roku. Zmarł w Wiedniu w 1828 roku, w wieku 31 lat. Utwory wokalno-instrumentalne: Cykle pieśni-Podróż zimowa, Piękna młynarka, Łabędzi śpiew Msze Utwory instrumentalne: dziewięć symfonii-ósma zwana jest Niedokończoną, gdyż składa się tylko z dwóch części Sonaty fortepianowe Miniatury na fortepian: Momenty muzyczne, Impromptus Utwory na cztery ręce Muzyka kameralna-tria, kwartety i kwintety; słynny kwintet Pstrąg skomponowany na temat własnej pieśni

Fryderyk Chopin Fryderyk Chopin urodził się w 1810 roku w żelazowej Woli. Zmarł w wieku 39 lat, w 1849 roku w Paryżu i tam znajduje się jego grób. Siostra Chopina przewiozła jego serce do Warszawy. Utwory fortepianowe: 58 mazurków 16 polonezów 17 walców koncertowych 4 ballady 21 nkoturny 4 scherza (czyt. skerca) 4 impromptus (czyt. Ęprąptis) Dwa cykle etiud op. 10 i op. 25 Cykl 24 preludiów op. 28, z których każde napisane zostało w innej tonacji 3 sonaty fortepianowe-Sonata c- moll, Sonata h- moll i Sonata b- moll; w skład Sonaty b- moll wchodzi popularny Marsz żałobny Fantazja Kołysanka

Fryderyk Chopin cd. Utwory na fortepian z orkiestrą: Dwa koncerty-Koncert fortepianowy f- moll, Koncert fortepianowy e- moll Wariacje na temat „Là ci darem la mano” z opery „Don Giovanni” Mozarta Wielki polonez Rondo à la Krakowiak Fantazja na tematy polskie Utwory kameralne: Sonata na fortepian i wiolonczelę Introdukcja i Polonez na fortepian i wiolonczelę Trio fortepianowe Pieśni do tekstów polskich poetów, między innymi Życzenie, Hulanka

Giuseppe Verdi Giuseppe Verdi urodził się w 1813 roku. Zmarł w 1901 roku. Verdi oprócz oper tworzył również utwory religijne. Opery: Nabuchodonozor (Nabucco) Rigoletto Traviata Aida Otello Falstaff-jedyna opera komiczna Utwory religijne: Requiem

Stanisław Moniuszko Stanisław Moniuszko urodził się w 1819 roku w Ubielu koło Mińska. Zmarł w Warszawie w 1872 roku. Jego grób znajduje się na Cmentarzu Powązkowskim. Opery: Halka Straszny dwór Hrabina Verbum nobile Flis Paria Operetki: Jawnuta Nocleg w Apeninach Nowy Don Kiszot Balet: Na kwaterunku

Stanisław Moniuszko cd. Kantaty: Widma do tekstu Dziadów Adama Mackiewicza Sonety krymskie-do tekstu Adama Mickiewicza Midla Utwory religijne: Msza Piotrowińska Litanie Ostrobramskie Requiem Pieśni: Ponad 300 pieśni, większość zebrana w 12 zeszytach Śpiewników domowych Utwory instrumentalne: Uwertura koncertowa Bajka 2 kwartety smyczkowe

Henryk Wieniawski Henryk Wieniawski urodził się w Lublinie a 1835 roku. Zmarł w Moskwie, w wieku 45 lat, w 1880 roku. Utwory skrzypcowe: 2 koncerty: I Koncert fis- moll i II Koncert d- moll Legenda na skrzypce z fortepianem lub orkiestrą Polonezy na skrzypce z fortepianem lub orkiestrą Fantazje skrzypcowe na różne tematy, na przykład Fantazja na temat opery Faust Tańce stylizowane, na przykład Kujawiak, Obertas, Mazurki Etiudy-kaprysy na skrzypce solo

Piotr Czajkowski Piotr Czajkowski urodził się w 1840 roku. Zmarł w Petersburgu w 1893 roku. Opery: Eugeniusz Oniegin-do tekstu rosyjskiego poety Aleksandra Puszkina Dama pikowa-do tekstu Aleksandra Puszkina Balety: Jezioro łabędzie Śpiąca królewna Dziadek do orzechów Utwory instrumentalne: 7 symfonii, najpopularniejsza IV Symfonia h- moll „Patetyczna” Uwertury koncertowe, na przykład Romeo i Julia, Rok 1812 3 koncerty fortepianowe, wśród nich sławny Koncert b- mol Koncert skrzypcowy D- dur Solowe utwory fortepianowe, między innymi cykl Pory roku, Album dziecięcy Tria, kwartety Pieśni

A teraz mały test z wiedzy o kompozytorach. Powodzenia!!

1. W którym roku urodził się Stanisław Moniuszko?? W 1819 roku b) W 1829 roku c) W 1866 roku

1. W którym roku urodził się Stanisław Moniuszko?? W 1819 roku b) W 1829 roku c) W 1866 roku Zła odpowiedź

1. W którym roku urodził się Stanisław Moniuszko?? W 1819 roku b) W 1829 roku c) W 1866 roku Zła odpowiedź

1. W którym roku urodził się Stanisław Moniuszko?? Dobra odpowiedź W 1819 roku b) W 1829 roku c) W 1866 roku

2. Kto skomponował operę Fidelio?? Fryderyk Chopin Ludwig van Beethoven c) Stanisław Moniuszko

2. Kto skomponował operę Fidelio?? Zła odpowiedź Fryderyk Chopin Ludwig van Beethoven c) Stanisław Moniuszko

2. Kto skomponował operę Fidelio?? Fryderyk Chopin Ludwig van Beethoven c) Stanisław Moniuszko Zła odpowiedź

2. Kto skomponował operę Fidelio?? Fryderyk Chopin Ludwig van Beethoven c) Stanisław Moniuszko Dobra odpowiedź

3. Ile koncertów skrzypcowych skomponował Henryk Wieniawski?? 9 5 2

3. Ile koncertów skrzypcowych skomponował Henryk Wieniawski?? 9 5 2 Zła odpowiedź

3. Ile koncertów skrzypcowych skomponował Henryk Wieniawski?? 9 5 2 Zła odpowiedź

3. Ile koncertów skrzypcowych skomponował Henryk Wieniawski?? 9 5 2 Dobra odpowiedź

4. Który z wymienionych kompozytorów nie tworzył w okresie baroku?? Antonio Vivaldi Jan Sebastian Bach Orlando di Lasso

4. Który z wymienionych kompozytorów nie tworzył w okresie baroku?? Antonio Vivaldi Jan Sebastian Bach Orlando di Lasso Zła odpowiedź

4. Który z wymienionych kompozytorów nie tworzył w okresie baroku?? Zła odpowiedź Antonio Vivaldi Jan Sebastian Bach Orlando di Lasso

4. Który z wymienionych kompozytorów nie tworzył w okresie baroku?? Antonio Vivaldi Jan Sebastian Bach Orlando di Lasso Dobra odpowiedź

Mam nadzieję, że Ci się podobało  Koniec Dziękuję za uwagę!! Mam nadzieję, że Ci się podobało 