www.biomasa.org Kluczowe aspekty procesu przygotowania i prowadzenia inwestycji biomasowych Łukasz Barchański Grzegorz Moorthi Ziemowit Pochitonow Maciej Surówka Kraków, 8 września 2006 r.

Co to jest projekt? Projekt to przedsięwzięcie, które: służy realizacji określonego celu posiada skoordynowane i wzajemnie ze sobą powiązane działania jest ograniczone w czasie oraz posiada określony budżet i zasoby ma wyjątkowy charakter

Cykl projektu wg. Unii Europejskiej EKSPLOATACJA PROGRAMOWANIE OCENA IDENTYFIKACJA WDROŻENIE FORMUŁOWANIE FINANSOWANIE

Czy istnieją ogólne warunki do realizacji zakładanego projektu? PROGRAMOWANIE Ustanowienie głównych zasad i wytycznych. Czy istnieją ogólne warunki do realizacji zakładanego projektu? Strategia inwestycyjna Gminy Wieloletni Plan Inwestycyjny Gminy Wieloletni Plan Finansowy Budżet Gminny Plan Energetyczny Program Ochrony Środowiska Ogólna informacja dotycząca podaży biomasy ETAP 1 - PROGRAMOWANIE

Jakie są opcje realizacji projektu? IDENTYFIKACJA Wstępna analiza wykonalności i opłacalności pomysłów na projekty. Jaki jest stan obecny? Jakie są opcje realizacji projektu? ASPEKT TECHNICZNY ASPEKT FINANSOWY ASPEKT EKONOMICZNY ASPEKT EKOLOGICZNY ASPEKT PRAWNY ASPEKT SPOŁECZNY ASPEKT ORGANIZACYJNY ETAP 2 - IDENTYFIKACJA

IDENTYFIKACJA – ASPEKTY TECHNICZNY: zapotrzebowanie na moc cieplną dostępność paliwa infrastruktura technologia gospodarka paliwem i logistyka FINANSOWY: środki własne źródła finansowania zdolność do zaciągania kredytu pomoc publiczna trwałość finansowa projektu PRAWNY: plan zagospodarowania decyzje administracyjne pozwolenie wodno-prawne stan prawny obiektu obiekty specjalne (zabytki) EKOLOGICZNY: emisje lokalizacja względem obszarów chronionych ORGANIZACYJNY: zarządzanie ilość udziałowców projektu SPOŁECZNY: sposób i forma pozyskania akceptacji społecznej tworzenie miejsc pracy lub redukcja zatrudnienia EKONOMICZNY: koszt jednostkowy /cena energii korzyści i koszty zewnętrzne

Zapotrzebowanie na moc i energię Kiedy należy wykonać obliczenia? Dokładność obliczeń? Jakość obliczeń? Jak zweryfikować uzyskane wyniki? ASPEKT TECHNICZNY ETAP 2 - IDENTYFIKACJA

użycie innych materiałów niż założono w dokumentacji Jakie czynniki wpływają na poprawność oceny zapotrzebowania na moc i energię ? użycie innych materiałów niż założono w dokumentacji problem starzenia się materiałów i zmiany ich parametrów błędy na etapie budowy budynku zmiana sposobu użytkowania budynków wykonane prace termomodernizacyjne inne parametry cieplno-wilgotnościowe niż wg obowiązujących przepisów problemy z wentylacją budynku (np. nadmierne przeszczelnienie budynku) ASPEKT TECHNICZNY ETAP 2 - IDENTYFIKACJA

Porównanie zapotrzebowań na energię dla DPS w Łyszkowicach Obliczenia zgodne z normą (teoretyczne) Obliczenia z uwzględnieniem temperatur rzeczywistych w pomieszczeniach (niższych niż wymagane przez normy) Obliczenia zgodne z normą (teoretyczne) Obliczenia z uwzględnieniem temperatur rzeczywistych w pomieszczeniach (niższych niż wymagane przez normy) Obliczenia zgodne z normą (teoretyczne) Obliczenia z uwzględnieniem temperatur rzeczywistych w pomieszczeniach (niższych niż wymagane przez normy) ASPEKT TECHNICZNY ETAP 2 - IDENTYFIKACJA

„Cenniejsza jest energia w miejscu jej odbioru, niż w źródle jej wytwarzania” ASPEKT TECHNICZNY ETAP 2 - IDENTYFIKACJA

Prace termomodernizacyjne W jakiej kolejności należy wykonać termomodernizację? termomodernizacja tzw. „skorupy budynku” modernizacja wewnętrznej instalacji c.o. modernizacja sieci przesyłowej modernizacja źródła ciepła Jak wybrać zakres termomodernizacji? aspekt ekologiczny aspekt ekonomiczny ASPEKT TECHNICZNY ETAP 2 - IDENTYFIKACJA

A gdy oszczędności energii po wprowadzeniu projektu są mniejsze ? zbyt optymistyczne szacowanie potencjalnych oszczędności błędy na etapie typowania prac termomodernizacyjnych zmiana parametrów cieplno-wilgotnościowych ASPEKT TECHNICZNY ETAP 2 - IDENTYFIKACJA

Rodzaje paliwa biomasowego Wybór rodzaju biomasy ma kluczowe znaczenie dla efektu ekonomicznego całego przedsięwzięcia (m. in. dla ceny ciepła) ze względu na: cenę i dostępność konsekwencje technologiczne i logistyczne ASPEKT TECHNICZNY ETAP 2 - IDENTYFIKACJA

Dostępność biomasy – baza paliwowa Jakie rodzaje biomasy i w jakich ilościach są dostępne w najbliższej okolicy? Ilu jest jej producentów i dostawców? W jaki sposób biomasa jest obecnie wykorzystywana? Czy istnieje konkurencyjny sposób wykorzystania biomasy? Jak stabilne są ceny i ilości możliwej do pozyskania biomasy? Czy istnieją alternatywne źródła zaopatrzenia w paliwo biomasowe? ASPEKT TECHNICZNY ETAP 2 - IDENTYFIKACJA

Rynek biomasy: podaż i popyt źródła biomasy POPYT: odbiorcy biomasy Lasy Przetwórstwo drewna Energetyka zawodowa Plantacje Mała energetyka Indywidualni odbiorcy Producenci pellet i brykietów Poszczególne grupy odbiorców różnią się wrażliwością na cenę biomasy. Pielęgnacja sadów i zieleni W przypadku peleciarzy strzałka również na eksport (trzeba będzie tez skomentować) Producenci płyt Rolnictwo ASPEKT TECHNICZNY ETAP 2 - IDENTYFIKACJA

Rynek biomasy: dostępność i cena Sezonowość wynikająca z: popytu (podobnie jak w paliwach kopalnych) podaży (unikalne, zależny od cyklu „produkcji biomasy”) Cena biomasy powiązana: z ceną innych nośników energii możliwością eksportu Wniosek: kupuj wcześniej !!! stosuj rozwiązania wielopaliwowe !!! Może jakieś wykresiki dotyczące: sezonowosci i ceny? ASPEKT TECHNICZNY ETAP 2 - IDENTYFIKACJA

Konsekwencje wyboru rodzaju paliwa Rodzaj paliwa biomasowego wpływa na: wybór kotła ze względu na: technologię spalania system podawania paliwa sposób magazynowania paliwa logistykę dostaw Wsadzic zdjecia: kotłow / systemow podawania / gor trocin / samochodu z peletami Logistyka dostaw: staly dostawca vs. wolny rynek (ograniczenia ust o zam publ) ASPEKT TECHNICZNY ETAP 2 - IDENTYFIKACJA

Aspekt finansowy środki własne źródła finansowania zdolność do zaciągania kredytu pomoc publiczna trwałość finansowa projektu ASPEKT FINANSOWY ETAP 2 - IDENTYFIKACJA

Aspekt ekonomiczny cenę energii kształtuje nie tylko koszt paliwa, ale również nakłady inwestycyjne inwestycje w OZE są obarczone większym ryzykiem niż inwestycje w konwencjonalne źródła energii: analiza opcji - poszukiwanie najmniej kosztownych rozwiązań badanie wrażliwości podstawowych wskaźników projektu – rentowności, płynności, ceny energii – na zmianę podstawowych grup wydatków korzyści i koszty zewnętrzne ASPEKT EKONOMICZNY ETAP 2 - IDENTYFIKACJA

Cykl projektu wg. Unii Europejskiej EKSPLOATACJA PROGRAMOWANIE OCENA IDENTYFIKACJA WDROŻENIE FORMUŁOWANIE FINANSOWANIE

Która z opcji realizacji projektu jest najkorzystniejsza? FORMUŁOWANIE Szczegółowa analiza wszystkich znaczących aspektów projektu. Która z opcji realizacji projektu jest najkorzystniejsza? analiza opcji pod kątem technicznym, ekologicznym, ekonomicznym i finansowym ocena ryzyka w każdej z opcji wybór opcji najbardziej korzystnej pod względem technicznym i finansowym ETAP 3 - FORMUŁOWANIE

Jak zostanie sfinansowana realizacja projektu? FINANSOWANIE Pozyskanie środków finansowych. Jak zostanie sfinansowana realizacja projektu? zapewnienie finansowania własnego przygotowanie wniosku o finansowanie zabezpieczenie kredytów zapewnienie finansowania zewnętrznego (w tym zawarcie umów i porozumień) ETAP 4 - FINANSOWANIE

Montaż finansowy Dotacja jest wartością wynikową a nie daną Wielkość dotacji zależy m. in. od: zasad pomocy publicznej rentowności kapitałów własnych luki finansowej projektu kwalifikacji nakładów inwestycyjnych ETAP 4 - FINANSOWANIE

Montaż finansowy nie można opierać się na maksymalnych udziałach jakie zapewniają poszczególne źródła finansowania ograniczenia wynikające z intensywności pomocy publicznej sposób przekazywania środków na projekt różna kwalifikowalność kosztów przez różne źródła finansowania należy przygotować różne warianty trwałość finansowa projektu ETAP 4 - FINANSOWANIE

Ryzyka Czas: długotrwałość procesu Źródła finansowania: stosowanie zasad konkursowych – inni mogą być lepsi !!! zmienność zasad przyznawania finansowania niemożliwość łączenia pewnych źródeł finansowania różne definiowanie zakresu inwestycji przez poszczególne źródła finansowania Paliwo: podaż i cena ETAP 4 - FINANSOWANIE

Gwarancje i zabezpieczenia ograniczanie zbędnych wydatków jest lepsze niż dotacja gwarancje i zabezpieczenia: koszty pozyskania zabezpieczenia ostre wymogi maksymalne zadłużenie ETAP 4 - FINANSOWANIE

Jak zrealizować inwestycje? WDROŻENIE Wykonywanie zaplanowanych działań. Jak zrealizować inwestycje? opracowanie dokumentacji technicznej dokonanie wymaganych uzgodnień i uzyskanie pozwoleń wybór wykonawcy – specyfikacja WSPOMNIEĆ: nadzór nad wykonaniem oddanie do użytkowania rozliczenie inwestycji ETAP 5 - WDROŻENIE

Opracowanie dokumentacji technicznej Kwestie istotne ze względu na czynnik czasu: plan zagospodarowania terenu lub WZiZT mapy do celów projektowych kwestie własnościowe, w tym działek przyległych akceptacja społeczna budynki zabytkowe wymagane dokumenty z zakresu ochrony środowiska w tym: operaty wodno-prawne pozwolenia na emisje raport oddziaływania na środowisko/decyzje ETAP 5 - WDROŻENIE

Wybór wykonawcy Specyfikacja istotnych warunków zamówienia dotyczących kotła: systemy zabezpieczenia p. pożarowego typ paliwa atesty doświadczenie wykonawcy w realizacji inwestycji biomasowych uzyskiwanie parametrów znamionowych przy danym typie paliwa ETAP 5 - WDROŻENIE

OCENA Ewaluacja zakończonego projektu Czy został osiągnięty przewidywany cel? Czy otrzymane rezultaty są zgodne z założeniami? ETAP 6 - OCENA

7 kroków wprowadzania zarządzania energią EKSPLOATACJA 7 kroków wprowadzania zarządzania energią Krok 1 analiza aktualnej sytuacji energetycznej Krok 2 inwentaryzacja i ocena wyposażenia Krok 3 decyzja Krok 4 rejestracja zużycia energii Krok 5 analiza i ocena Krok 6 RAPORT i wskazanie działań!!! Krok 7 działania w sferze organizacji/technologii/zachowań TAK NIE KONIEC EKSPLOATACJA

Często popełniane błędy instalacyjne Zbyt wysokie umieszczenie grzejników EKSPLOATACJA

Często popełniane błędy instalacyjne Złe usytuowanie: grzejnik zbyt przylegający do ściany za małe odstępy pomiędzy grzejnikiem a podłogą i parapetem Obudowa ograniczająca przekazywanie ciepła do pomieszczenia EKSPLOATACJA

Częste błędy instalacyjne Głowica termostatyczna zamontowana pionowo – nieprawidłowe działanie EKSPLOATACJA

Efekty racjonalnej gospodarki energią Efekty globalne: wolniejsze wykorzystanie zasobów energetycznych zapobieganie zmianom klimatycznym poprzez ograniczenie emisji CO2, SO2, NO2 etc. Efekty lokalne: Koszt ogrzewania stanowi 60-80% kosztów eksploatacyjnych Olbrzymi potencjał obniżenia kosztów Możliwość ograniczenia zużycia energii w przeciętnym obiekcie o około 15% EKSPLOATACJA

Przykłady prostych metod oszczędności w DPS Łyszkowice Zasilanie pralnic w DPS Łyszkowice wodą podgrzewaną w kotłowni: 3 pralnice o mocy grzałek 14 kW każda roczne zużycie wody gorącej – 190 m3 roczne koszty podgrzania wody w pralnicach: energią elektryczną – ok. 7 500 zł w kotłowni centralnej (pelet) – 4 500 zł Właściwe parametry sieci wodociągowej: obniżenie ciśnienia wody użytkowej z 8 do 3 bar Zainstalowanie perlatorów EKSPLOATACJA

Podsumowanie Czy istnieją ogólne warunki do realizacji zakładanego projektu? Jaki jest stan obecny? Jakie są opcje realizacji projektu? zapotrzebowanie na moc cieplną dostępność paliwa Która z opcji realizacji projektu jest najkorzystniejsza? Jak zostanie sfinansowana realizacja projektu? montaż finansowy ryzyka gwarancje i zabezpieczenia