Pajęczaki

Ogólnie o pajęczakach Pajęczaki (Arachnida) – gromada stawonogów obejmująca przeszło 61 tys. gatunków sklasyfikowanych w 11 rzędach. Istnieją dowody potwierdzające fakt, że pajęczaki istniały już 400 mln lat temu i były pionierami życia na lądzie.

Budowa Przedstawiciele pajęczaków osiągają od ok. 0,1 mm do ponad 30 cm długości. Ciało pajęczaka zbudowane jest z dwóch zasadniczych części: część przednia zwana jest głowotułowiem i w jej skład wchodzą połączone głowa i tułów. Część tylna nosi nazwę odwłoku i zawiera organy rozrodcze i trawienne. Pajęczaki posiadają 6 par odnóży, dwie pierwsze pary przekształcone są w szczękoczułki i nogogłaszczki, pozostałe 4 pary na głowotułowiu są odnóżami krocznymi. Znajdujące się z przodu nogogłaszczki nie służą do chodzenia, ale do orientacji w terenie, odżywiania się i magazynowania nasienia. Przy otworze gębowym znajduje się para szczękoczułek służących do przekłuwania ofiary, obrony oraz do kopania nor w ziemi lub innych czynności. Ciało pajęczaków pokryte jest oskórkiem chitynowym. Pod nim znajduje się jednowarstwowy nabłonek tworzący oskórek.

Tryb życia Większość pajęczaków prowadzi drapieżny tryb życia, część, np. roztocze, są pasożytami, w większości zewnętrznymi. Czasem przenoszą choroby. Środowiskiem życia większości pajęczaków jest ląd. W większości prowadzą nocny tryb życia. Niektóre wyjątki, takie jak np. pająk topik żyją w wodzie.

Odżywianie Przeważająca większość pajęczaków to formy drapieżne; niektóre z nich nie gardzą też pokarmem roślinnym. Roztocze odżywiają się resztkami organicznymi, samice niektórych gatunków pasożytniczych odżywiają się krwią kręgowców (np. kleszcze). Układ pokarmowy pajęczaków składa się z: - otworu gębowego - przełyku - żołądka - jelita przedniego - jelita środkowego (wydziela soki trawienne) - jelita tylnego - odbytu (znajdującego się na odwłoku).

Zmysły Dotyk jest to podstawowy zmysł pająka. Włoski są odpowiedzialne za wyczuwanie drgań sieci, Węch Narządy węchowe zlokalizowane są na górnej stronie stopy. Smak odbierany jest przez komórki smakowe zgrupowane w bocznej ścianie gardzieli. Wzrok pająki posiadają 8, 6 a czasem są całkowicie pozbawione oczu, jednak najczęściej mamy do czynienia z ośmioma. Ten zmysł u większości pająków nie odgrywa znaczącej roli i służy jedynie odróżnieniu dnia od nocy - tak jest i u ptaszników. Wyjątkiem są tu skakuny, których wzrok jest doskonały. Oczy pająków można podzielić na dwie grupy: oczy główne - dzienne - i boczne, nocne.

Znaczenie pajęczaków pająki są głównymi wrogami wielu szkodliwych gatunków owadów, np. zaleszczotek pospolity żywi się larwami moli, roztoczami, itp. ze względu na występowanie w dużych ilościach (np. na 1 m² pola koniczyny może występować od 160 do 250 pajęczaków) mają ogromne znaczenie zwłaszcza w ekosystemach zmienionych przez gospodarkę ludzką; są regulatorami liczebności zwierząt (skorpiony, jadowite pająki); powodują niszczenie drzew, krzewów i innych upraw (wiele gatunków roztoczy ssie soki roślinne); atakują zgromadzone zapasy żywności i inne materiały (np. roztocz serowy, rozkruszek mączny); wywołują choroby: świerzbowiec ludzki - świerzb; są wektorami chorób zakaźnych, np. boreliozy przenoszonej przez kleszcze; ich odchody są alergenami kurzu domowego

Jad pająków Prawie wszystkie pająki posiadają jad, ale wyłącznie u trzech procent zwierząt z tej populacji może być on szkodliwy dla człowieka. Kiedy patrzymy więc na malutkiego pajączka w domu, nie mamy żadnych powodów do obaw. Pająki posiadają po dwa woreczkowate gruczoły jadowe, które umiejscowione są u podstawy ich szczękoczułek. U większych pająków ciągną się one aż do okolic głowy. W systematyce można wyróżnić tylko dwa rodzaje jadu, jakie mają pająki. Jest to jad hemolityczny i jad neurotoksyczny. Jad neurotoksyczny, jak można się domyślać atakuje układ nerwowy ofiar. Ten rodzaj substancji toksycznej jest obecny w większości jadów o działaniu śmiertelnym. Pająki jadowite nie występują w przyrodzie w Polsce, dlatego też my sami nie musimy się niczego obawiać. Dopiero podczas wyjazdów do egzotycznych krajów, powinniśmy trzymać się z dala od olbrzymich pająków, które mogłyby nas ukąsić.

Najbardziej jadowity pająk Wałęsak brazylijski pojawił się w Księdze rekordów Guinnessa w 2007 r. jako najbardziej jadowity pająk i jest odpowiedzialny za najwięcej śmierci spowodowanych ukąszeniem pająka. Ma najsilniejszy jad spośród wszystkich żyjących pająków. Tylko 0,006 mg wystarczy, aby zabić mysz. Jest również niebezpieczny ze względu na wędrowny charakter. Często chowa się podczas dnia w gęsto zaludnionych miejscach, w środku domów, w  ciuchach, butach i samochodach. Jego jadowite ukąszenie powoduje nie tylko intensywny ból, ale także priapizm - niekomfortowe erekcje trwające wiele godzin i prowadzące do impotencji. O ile bardzo długa erekcja może się czasem przydać, to impotencja nie jest chyba dobrą ceną.

Największy pająk Ptasznik goliat, ptasznik gigant - uważa się, że jest to największy, jak dotąd odkryty ptasznik, a zarazem największy pająk. Dorasta nawet do 30 cm. Jego waga dochodzi do 250 gramów. Występuje w kolorach od brązu do czerni. Jad nie jest zagrożeniem dla życia lub zdrowia dorosłego człowieka.

Najbardziej jadowity skorpion  Leiurus quinquestriatus znany jest także pod nazwą "deathstalker". Przeciwnie do przekonania większości ludzi, większość skorpionów jest nieszkodliwa, a ich ukąszenia powodują tylko ból, drętwienie lub swędzenie. Jednakże Deathstalker jest bardzo niebezpieczny, ponieważ jego jad jest śmiercionośną mieszanką neurotoksyn powodujących intensywny i nieznośny ból, gorączkę, śpiączkę, drgawki, paraliż i śmierć. Na szczęście mimo tego, że ukąszenie jest ekstremalnie bolesne, istnieje małe prawdopodobieństwo zabicia dorosłego człowieka. Najbardziej zagrożone są dzieci, ludzie starsi i niedołężni (z chorobami serca).

Największy skorpion Skorpion cesarski (Pandinus imperator) - gatunek skorpiona zamieszkujący lasy tropikalne Afryki (Kotlina Konga, Ghana, Nigeria). Jeden z największych skorpionów świata - jego długość dochodzi do 23 cm. Duże oraz masywne szczypce, z łatwością przecinają skórę. Rzadko używa kolca jadowego.

Przygotowali: Mateusz Orlik i Michał Kremzer Kl. I D Dziękujemy za uwagę Przygotowali: Mateusz Orlik i Michał Kremzer Kl. I D