Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe jako podstawowy dokument planistyczny w zakresie planowania energetycznego - Częstochowa 26.04.2007r. - Piotr Kukla Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii e-mail: p.kukla@fewe.pl

e-mail: office@fewe.pl; www.fewe.pl Kilka słów o FEWE Zajmujemy się głównie: Planowaniem energetycznym w miastach i gminach, Programami ograniczenia niskiej emisji, Zarządzaniem energią w budynkach użyteczności publicznej, Audytami i analizami energetycznymi, Promocją Odnawialnych Źródeł Energii, Upowszechnianiem narzędzi RETScreen do analiz projektów OZE, Organizacją i przeprowadzaniem szkoleń, Opracowywaniem studiów wykonalności i wniosków, Prowadzimy i uczestniczymy w projektach: PEMP - Program Efektywnego Wykorzystania Energii w Napędach Elektrycznych 3_NITY - Trójrodzajowe podejście do planowania energetycznego i zrównoważonego rozwoju na poziomie lokalnym EURO-TOPTEN - Zmniejszenie zużycia energii elektrycznej przez wybór i zastosowanie najbardziej efektywnych energetycznie produktów Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii w Katowicach ul. Wierzbowa 11, 40- 169 KATOWICE, tel/fax: +48 32 203 51 14, e-mail: office@fewe.pl; www.fewe.pl

Nasze osiągnięcia w planowaniu energetycznym Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii w Katowicach ul. Wierzbowa 11, 40- 169 KATOWICE, tel/fax: +48 32 203 51 14, e-mail: office@fewe.pl; www.fewe.pl

ŚLĄSKIE W KRAJU Wykres uporządkowany realizacji „projektów założeń…” w 16 województwach Woj. Pomorskie 92% Woj. Śląskie 47% Woj. Opolskie 42% Woj. Świętokrzyskie 35% Woj. Warmińsko-mazurskie34% Woj.. Kujawsko-pomorskie 32% Woj. Zachodnio-pomorskie 30% Woj. Łódzkie 23% Woj. Małopolskie 23% Woj. Mazowieckie 21% Woj. Wielkopolskie 20% Woj. Dolnośląskie 19% Woj. Lubuskie 17% Woj. Podlaskie 13% Woj. Lubelskie 6% Woj. Podkarpackie 5% Powyżej średniej krajowej 26% Poniżej średniej krajowej 26% 47% 30% 23% 5% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Źródło: wg. badań AM PREDA

Ranga „Projektów założeń” Założenia do planów zaopatrzenia w energię oraz programy ochrony środowiska są dokumentami okołostudialnymi o randze nie mniejszej niż studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Zapisy w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dot. określonych branż mogą być wyłącznie dokonywane na warunkach określonych ustawami dla działalności tych branż. Brak takiego systemowego podejścia powoduje, że „studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego” nie ma możliwości osiągnięcia w treści pełnej wartości dokumentu jak stanowi ustawa oraz nie jest w stanie zapewnić realizacji konstytucyjnej zasady zrównoważonego rozwoju. 3. Czy więc dokument ten powinien nazywać się: „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego” skoro nie jest w pełni wypełniony treścią przewidzianą w ustawie ? 4. Czy wobec tego może on stanowić to podstawę do stanowienia prawa miejscowego skoro nie wypełniono postanowień ustawu i nie ma zatem podstaw gwarancji realizacji konstytucyjnej zasady „zrównoważonego rozwoju”? Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii w Katowicach ul. Wierzbowa 11, 40- 169 KATOWICE, tel/fax: +48 32 203 51 14, e-mail: office@fewe.pl; www.fewe.pl

e-mail: office@fewe.pl; www.fewe.pl Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – konstytucja energetyczna gminy Program Ochrony Środowiska Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Strategia Rozwoju Gminy Program Rozwoju Lokalnego Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii w Katowicach ul. Wierzbowa 11, 40- 169 KATOWICE, tel/fax: +48 32 203 51 14, e-mail: office@fewe.pl; www.fewe.pl

Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – konstytucja energetyczna gminy Gmina Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Samorząd Województwa Przedsiębiorstwa Energetyczne Osoby i jednostki zainteresowane projektem Projekt planu Gmina Założenia do planu Rada Gminy Plan zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Rada Gminy

Pierwsze kroki, czyli zanim gmina zacznie planowanie Osoba lub zespół odpowiedzialny za planowanie energetyczne, Inwentaryzacja opracowań powstałych w okresie 10 lat dotyczących: odbiorców energii, rozwoju infrastruktury sieci energetycznych, koncepcji i projektów rozwoju systemów energet. na obszarze gminy, planów rozwoju gminy związanych ze wzrostem potrzeb energetycznych, miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i/lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, innych dostępnych opracowań: POŚ, PGO, PRL, strategia rozwoju gminy, wieloletni plan inwestycji, informacje ze spisów powszechnych dla gmin itp., listy teleadresowe podmiotów funkcjonujących na terenie gminy UWAGA: Należy zgromadzić i uporządkować korespondencję z zakładami energetycznymi działającymi na terenie gminy Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii w Katowicach ul. Wierzbowa 11, 40- 169 KATOWICE, tel/fax: +48 32 203 51 14, e-mail: office@fewe.pl; www.fewe.pl

Od czego zaczynamy współpracę? Dystrybucja pism i ankiet na podstawie list adresowych, przez: Gminę do: przedsiębiorstw energetycznych działających lub planujących działalność na terenie gminy, administratorów obiektów użyteczności publicznej (szkoły, przedszkola, budynki urzędowe OSP, inne) – ankiety dla każdego budynku lub obiektu, administratorów wielorodzinnych budynków mieszkalnych należących lub administrowanych przez gminę – ankiety dla każdego lub grupy budynków, Wykonawcę do: administratorów innych wielorodz. budynków (SM, WM, TBS i inne), budynki usługowe i handlowe (o pow. powyżej 200 m2), zakłady przemysłowe (o znacznym zapotrzebowaniu na ciepło lub energię elektr.), Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii w Katowicach ul. Wierzbowa 11, 40- 169 KATOWICE, tel/fax: +48 32 203 51 14, e-mail: office@fewe.pl; www.fewe.pl

Pozostałe dane do uzupełnienia informacje o liczbie kotłowni ogrzewanych: olejem opałowym, energią elektryczną, gazem LPG, „węglem ekologicznym” - szacunkowo, informacje o liczbie budynków zasilanych z OZE - szacunkowo, zestawienie podstawowych informacji o oświetleniu ulicznym tzn. ilość i moc opraw energooszczędnych i tradycyjnych w podziale na drogi gminne, powiatowe, wojewódzkie i krajowe, ilość i powierzchnia podmiotów w podziale na: osoby prawne i osoby fizyczne, długość dróg na terenie gminy wg rodzajów, liczba mieszkańców w gminie (sumarycznie i w podziale na sołectwa lub dzielnice – jeśli istnieje). Dodatkowo jeśli dane są dostępne: powierzchnia miejscowości lub dzielnic oraz pow. użytkowa mieszkań oraz pow. podmiotów gospodarczych, informacje z nadleśnictw działających na obszarze gminy, pozyskanie map z CODGiK w wersji cyfrowej lub papierowej, Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii w Katowicach ul. Wierzbowa 11, 40- 169 KATOWICE, tel/fax: +48 32 203 51 14, e-mail: office@fewe.pl; www.fewe.pl

Identyfikacja problemów Bierność gminy w tworzeniu projektu założeń … brak odpowiednio przygotowanej osoby do współpracy ze strony urzędu, problemy z uzyskaniem podstawowych danych z urzędu, brak współpracy pomiędzy wydziałami w urzędzie, brak spójności pomiędzy opracowywanymi przez Gminę opracowaniami, problemy z uzyskaniem odpowiedzi na wysłane pisma do przedsiębiorstw energetycznych (niekompletność danych, brak map z sieciami, itp.), problemy z poprawnym wypełnieniem ankiet energetycznych, Inne: problem z długim oczekiwaniem na opinię z Urzędu Marszałkowskiego, źle sformułowane SIWZ. Bierność gminy w tworzeniu projektu założeń … Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii w Katowicach ul. Wierzbowa 11, 40- 169 KATOWICE, tel/fax: +48 32 203 51 14, e-mail: office@fewe.pl; www.fewe.pl

Przykład zapisu zawartego ogólnym planie przestrzennym Gminy xxx: „Z uwagi na brak zorganizowanego systemu ciepłowniczego ustala się lokalne źródło ciepła z zastosowaniem ekologicznych nowoczesnych technologii, cechujących się niską emisją zanieczyszczeń w procesie spalania” „Ustala się wykorzystanie istniejącego systemu ciepłowniczego dla podmiotów zlokalizowanych bezpośrednim zasięgu sieci ciepłowniczej (do 100 metrów). Potrzeby cieplne pozostałych odbiorców będą realizowane przy zastosowaniu paliw ekologicznym ze szczególnym uwzględnieniem odnawialnych źródeł energii” Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii w Katowicach ul. Wierzbowa 11, 40- 169 KATOWICE, tel/fax: +48 32 203 51 14, e-mail: office@fewe.pl; www.fewe.pl

Metodologia tworzenia projektu Opracowanie założeń do planu ... odbywa się w oparciu o określoną metodykę, która obejmuje następujące fazy: Faza I - poznanie charakteru i ogólnej strategii krótko- i długoterminowego rozwoju gminy, Faza II - opracowanie oraz analiza sytuacji wyjściowej - diagnoza, Faza III - analiza scenariuszy realizacji celów gminy i zmian rynku energii oraz rekomendacje dla dalszych działań wynikające z założeń do planu, Faza IV - procesy legislacyjne. Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii w Katowicach ul. Wierzbowa 11, 40- 169 KATOWICE, tel/fax: +48 32 203 51 14, e-mail: office@fewe.pl; www.fewe.pl

Metodologia tworzenia projektu i zawartość merytoryczna Faza I – poznanie charakteru i ogólnej strategii krótko- i długoterminowego rozwoju gminy: budowa struktury organizacyjno-koordynacyjnej, zaproszenie do współpracy wszystkich znaczących podmiotów lokalnego rynku energii w zakresie tworzenia założeń i planu, inwentaryzacja opracowań i planów społeczno-gospodarczych oraz systemu energetycznego gminy, określenie priorytetów gminy w zakresie rozwoju gospodarki energetycznej, opracowanie zakresu niezbędnych informacji i kryteriów oceny informacji pozyskiwanych od przedsiębiorstw energetycznych, Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii w Katowicach ul. Wierzbowa 11, 40- 169 KATOWICE, tel/fax: +48 32 203 51 14, e-mail: office@fewe.pl; www.fewe.pl

Metodologia tworzenia projektu i zawartość merytoryczna Faza II – opracowanie oraz analiza sytuacji wyjściowej: zebranie ankiet oraz innych informacji od odbiorców, wytwórców i dystrybutorów energii, ocena i analiza pozyskanych informacji, przeprowadzenie bilansów zużycia energii i paliw, oszacowanie zasobów energii odnawialnej oraz możliwości jej wykorzystania w gminie, oszacowanie zasobów energii odpadowej oraz możliwości budowy układu kogeneracyjnego, określenie zakresu współpracy między sąsiednimi gminami, analiza bezpieczeństwa dostaw energii, kosztów energii oraz bezpieczeństwa ekologicznego na terenie gminy, Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii w Katowicach ul. Wierzbowa 11, 40- 169 KATOWICE, tel/fax: +48 32 203 51 14, e-mail: office@fewe.pl; www.fewe.pl

Metodologia tworzenia projektu i zawartość merytoryczna Faza III – analiza scenariuszy realizacji celów gminy i zmian rynku energii oraz rekomendacje dla dalszych działań wynikające z założeń do planu: określenie potrzeb energetycznych dla nowych obszarów gminy o preferowanym przeznaczeniu (SUiKZP, PM, inne), określenie preferencji rozwoju podsystemów energetycznych, analiza scenariuszy rozwoju gminy, określenie celów krótko, średnio i długoterminowych, opracowanie koncepcji osiągania celów Założeń... (problemy i uwarunkowania związane z realizacją planu), dodatkowe analizy i koncepcje np. gazyfikacja gminy, Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii w Katowicach ul. Wierzbowa 11, 40- 169 KATOWICE, tel/fax: +48 32 203 51 14, e-mail: office@fewe.pl; www.fewe.pl

Metodologia tworzenia projektu i zawartość merytoryczna Faza IV – procesy legislacyjne: opracowanie Projektu założeń..., opiniowanie projektu przez gminę, przygotowanie i wyłożenie dokumentu do publicznego wglądu, opiniowanie projektu przez samorząd wojewódzki, zebranie wniosków, zastrzeżeń i uwag do projektu założeń, przedstawienie i uchwalenie założeń przez Radę Gminy, UWAGA: Cała procedura realizacyjna Założeń do planu… określona w etapach I – III na podstawie doświadczeń FEWE wynosi od 5 do 10 miesięcy. Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii w Katowicach ul. Wierzbowa 11, 40- 169 KATOWICE, tel/fax: +48 32 203 51 14, e-mail: office@fewe.pl; www.fewe.pl

Pochodne planowania, czyli programy wdrożeniowe Poniżej wyszczególniono wykonawcze programy wdrożeniowe będące pochodnymi planowania energetycznego: programy ograniczenia emisji, programy wykorzystania odnawialnych źródeł energii, programy zarządzania energią w budynkach użyteczności publicznej, programy termomodernizacji budynków, programy edukacyjno – szkoleniowe dla młodzieży, pracowników administracyjnych, podmiotów gospodarczych oraz mieszkańców. Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii w Katowicach ul. Wierzbowa 11, 40- 169 KATOWICE, tel/fax: +48 32 203 51 14, e-mail: office@fewe.pl; www.fewe.pl

Aktywizacja społeczeństwa w planowaniu energetycznym Zadanie to może być prowadzone przez Gminę w następujący sposób: zamieszczenie Projektu... do publicznego wglądu na stronie internetowej gminy oraz stworzenie moderowanego forum internetowego lub odnośnika na np. www.eplan.info.pl, publikacje określające wpływ i rolę społeczeństwa w planowaniu energetycznym gminy (w tym wykorzystania odnawialnych źródeł energii) w lokalnej prasie, zachęcenie mieszkańców do stosowania paliw ekologicznych oraz odnawialnych źródeł (np. poprzez realizację Programów Ograniczenia Niskiej Emisji), poprzez edukację energetyczno – ekologiczną dla uczniów szkół, pracowników administracji publicznej oraz podmiotów gospodarczych, Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii w Katowicach ul. Wierzbowa 11, 40- 169 KATOWICE, tel/fax: +48 32 203 51 14, e-mail: office@fewe.pl; www.fewe.pl

Czego wymagać od „Projektów założeń …” Więcej informacji na temat standardów wykonania „Projektów założeń” i „Projektów planu” można znaleźć w poradnikach zamieszczonych na stronie internetowej www.eplan.info.pl Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii w Katowicach ul. Wierzbowa 11, 40- 169 KATOWICE, tel/fax: +48 32 203 51 14, e-mail: office@fewe.pl; www.fewe.pl

Dziękuję za uwagę Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii w Katowicach ul. Wierzbowa 11, 40- 169 KATOWICE, tel/fax: +48 32 203 51 14, e-mail: office@fewe.pl; Arkadiusz Osicki - a.osicki@fewe.pl Piotr Kukla - p.kukla@fewe.pl www.fewe.pl, www.eplan.info.pl