Dane INFORMACYJNE Nazwa szkoły: Zespół szkół w Kołczygłowach ID grupy: 96/71_MP_G1. Opiekun: SEBASTIAN GĄSIOREK Kompetencja: MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZA Temat projektowy: „CZY WIEM CO JEM” Semestr/rok szkolny: II / 2010-2011

Czy wiem co jem? Kołczygłowy

Spis treści: Warto wiedzieć. Dostarczanie energii i sposoby jej wykorzystania. Trawienie „krok po kroku”. Ile energii zużywamy w ciągu dnia. Składniki pokarmowe. Piramida zdrowego żywienia. Sprawdzaliśmy ulotki pod kątem zawartości składników. Substancje chemiczne dodawane do żywności. Nasze ulotki.

Spis treści: Wyniki ankiety przeprowadzonej w naszej szkole na temat: „Czy wiem co jem?”. Czy jeść i odżywiać się to to samo? Główne problemy „wagowe” i jak im zaradzić. Obliczamy średnią moc naszego ciała.

Warto wiedzieć…

Warto wiedzieć Kaloria (ang. calorie); cal – jednostka miary ilości ciepła; ilość ciepła potrzebna do ogrzania 1g czystej chemiczie wody od temperatury 14,5oC do 15,5oC. 1 kilokaloria [kcal] = 1000 [cal] 1 kilojul [kJ] = 1000 [J] 1 kilokaloria [kcal] = 4,184 [kJ]

Warto wiedzieć Wartość energetyczna (ang. food energy value) ilość energii w pożywieniu jaką organizm może przyswoić przez trawienie. Wartość energetyczna wyrażana jest w kilokaloriach (kcal) i kilodżulach (kJ). Jedna kilokaloria żywieniowa (1 kcal lub 1000 kalorii) to ilość dostępnej przez trawienie pożywienia energii (ciepła), jaka podniesie temperaturę jednego kilograma wody o jeden stopień Celsjusza.

Dostarczanie energii i sposoby jej wykorzystania

Gospodarka energetyczna organizmu człowieka – zdrowe żywienie Potrzeby energetyczne to najważniejsze potrzeby żywnościowe człowieka. Energia jest potrzebna do utrzymania stałej temperatury ciała, wszystkich przemian zachodzących w organizmie a także do wykonywania pracy fizycznej. Jedynym źródłem energii dla człowieka jest energia chemiczna zawarta w pożywieniu. Prawidłowe odżywianie powinno dostarczać: 12 – 14% energii z białka 30% energii z tłuszczu ( w tym nie mniej niż 3% z nienasyconych kwasów tłuszczowych ) 55 – 65% z węglowodanów

Dostarczenie energii dla organizmu Po zjedzeniu pożywienia zostaje dostarczona energia dla organizmu. Po zjedzeniu pożywienia zostaje dostarczona energia dla organizmu. Doświadczalnie ustalono, że: 1 g białka dostarcza 4 kcal (16,7 kJ) 1 g tłuszczu dostarcza 9 kcal (37,7 kJ) 1 g węglowodanów dostarcza 4 kcal (16,7 kj) 1 g czystego alkoholu dostarcza 7 kcal (29 kJ) 1 kcal = 4,18 kJ 1 kJ = 0,24 kcal

Dostarczanie energii Energia jaką dostarczamy naszemu organizmowi zależy od tego ile spożywamy i co spożywamy. Różne produkty dostarczają nam odpowiednią ilość energii. Ilość energii dostarczanej z pożywieniem powinna równoważyć jej wydatek, równocześnie zapewniając utrzymanie organizmu przez długi czas w dobrym stanie zdrowia. Składnikami pokarmowymi dostarczającymi głównie energię są tłuszcze i węglowodany, w mniejszym zaś stopniu białka. Utrzymywanie stałej masy ciała w warunkach nie zmieniającego się zapotrzebowania energetycznego dowodzi, że wartość kaloryczna dostarczanych pokarmów jest wystarczająca do zaspokojenia potrzeb organizmu.

Dostarczanie energii. O trawieniu… Jak wiadomo każdy produkt ma określoną kaloryczność. Organizm żeby to przerobić na energie możliwą do wykorzystania w wysiłku, także potrzebuje wykonać pewna prace (zużyć energie). Podczas obfitych posiłków ogarnia nas znużenie, a powodem jest nie tyle mocne ukrwienie układu pokarmowego, co tez właśnie wysoki wydatek energetyczny dla procesów trawiących i metabolizujących, a dokładniej ile tak w rzeczywistości otrzymujemy tej energii z danych produktów po korekcji energii potrzebnej na ich przetrawienie no i jak to wygląda produkty łatwo/ciężko strawne

Sposoby wykorzystywania energii przez organizm. Organizm energię swą czerpie z tłuszczów, których mu dostarczamy. Dzięki tłuszczom możemy utrzymać stałą temperaturę ciała, zwłaszcza zimą. Warto pamiętać, że nasz organizm potrzebuje ich znacznie więcej podczas długiego i intensywnego wysiłku, dlatego nasza dieta powinna być w nie bogata. Większą wartość mają dla naszego organizmu tłuszcze roślinne niż zwierzęce, gdyż w tych drugich znajduje się duża ilość cholesterolu, który w dużej ilości jest szkodliwy dla naszego organizmu, co jest z kolei częstym powodem chorób układu krążenia. Dzienna porcja tłuszczy nie powinna być większa niz25-30% dziennego zapotrzebowania energetycznego.

Spalenie dodatkowej energii dostarczonej organizmowi poprzez : Uprawianie sportu : Biegać , Pływać , Grać w piłkę nożną , Grać w kosza , Grać w piłkę ręczną , Aerobic , Długie spacery , Jazda na rowerze , Jazda na rolkach , Skakanie na trampolinie , Skakanie na skakance , Wycieczki rowerowe ,

Trawienie „krok po kroku”

Trawienie krok po kroku… Czyli jak zdobywamy energie. W procesie trawienia zaangażowanych jest wiele mechanizmów i układów (hormonalny, autonomiczny układ nerwowy), które w skoordynowany sposób doprowadzają do rozbicia składników pokarmowych do postaci, która będzie zdolna do wchłaniania (absorpcji) w przewodzie pokarmowym.

Krok 1. Jama ustna U ludzi proces trawienia zaczyna się już po pobraniu pokarmu do jamy ustnej. Dochodzi tam do zwiększenia wydzielania śliny, która zawiera enzym trawienny. Pożywienie jest rozdrabniane, mieszane ze śliną i przeżuwane za pomocą zębów i języka. Amylaza rozpoczyna trawienie węglowodanów zawartych w pożywieniu. Następnie pokarm formowany jest w kęs pokarmowy i w trakcie połykania jest przemieszczany przez gardło i przełyk do żołądka.

Krok 2. Żołądek W żołądku pokarm mieszany jest z sokiem żołądkowym. W żołądku częściowemu strawieniu ulegają także białka - pepsynogen wydzielany przez komórki główne ściany żołądka przekształca się pod wpływem działania kwasu solnego w aktywną pepsynę, która częściowo rozkłada większość białek na krótsze łańcuchy polipeptydowe. Lipaza żołądkowa zapoczątkowuje trawienie tłuszczów, ale tylko zemulgowanych (których źródłem są m.in. jajka i mleko). Brak trawienia tłuszczów jest spowodowany brakiem emulgacji - żółć jest wydzielana dopiero do dwunastnicy.

Krok 3. Jelito cienkie Dalsze trawienie przebiega w jelicie cienkim. Treść pokarmowa jest partiami przekazywana do dwunastnicy. Hormony jelitowe (sekretyna, cholecystokinina) pobudzają wydzielanie żółci, soku jelitowego oraz soku trzustkowego. W jelicie cienkim, a zwłaszcza w dwunastnicy ma miejsce zasadnicze trawienie. Kwaśna treść pokarmowa przechodząca z żołądka jest neutralizowana przez zasadowy sok trzustkowy, w celu umożliwienia działania enzymów trawiennych takich jak amylaza trzustkowa, chymotrypsyna, trypsyna, lipaza trzustkowa i innych.

Krok 4. Jelito grube W jelicie grubym ulega wchłanianiu woda oraz pewna pula witamin. Niestrawione resztki pokarmowe są wydalane w postaci kału podczas defekacji.

Ile energii zużywamy w ciągu dnia

Ilość energii zużywanej w ciągu dnia przez mężczyzn: osoba mężczyzna (kJ) (kcal) Dziecko (7-9 lat) 8800 2100 Nastolatek (13-15 lat) 12 600-13 800 3000-3300 Dorosła pracująca w biurze 10 000-11 500 2400-2700 Dorosła pracująca fizycznie 11 700-13 400 2800-3200

Ilość energii zużywanej w ciągu dnia przez kobiety: Osoba Kobieta (kJ) (kcal) Dziecko (7-9 lat) 8800 2100+ Nastolatek (13-15 lat) 9600-11 700 2300-2800 Dorosła pracująca w biurze 8400-9450 2000-2300 Dorosła pracująca fizycznie 10 000-11 000 2400-2800 Kobieta w drugiej połowie ciąży 10 000 2400

Składniki pokarmowe

Podział składników pokarmowych Nieorganiczne : Organiczne : Tłuszcze Sole mineralne Białka Woda Węglowodany

Tłuszcze Tłuszcze dostarczane z pożywieniem powinny pokrywać dzienne zapotrzebowanie energetyczne w ok. 20-30% i zawierać odpowiednią ilość niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych. W organizmie człowieka i większości zwierząt wielonienasycone kwasy tłuszczowe nie są syntetyzowane, są one jednak niezbędne do prawidłowego rozwoju młodych organizmów oraz utrzymania dobrego stanu zdrowia przez całe życie. Dlatego muszą być dostarczane z pożywieniem. Z tego względu określa się je mianem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT).

Wzór tłuszczów O C R O 1 O O C H O O C H C H C C 2 2 R R 2 3

Białka Zapotrzebowanie człowieka na białko wymaga regularnego pobierania z pożywienia odpowiednich do potrzeb organizmu ilości azotu białkowego oraz aminokwasów egzogennych, czyli aminokwasów, których ludzki organizm nie jest w stanie samodzielnie wytwarzać. Białka zawarte w pokarmach są trawione do małych cząsteczek zwanych aminokwasami i w takiej postaci dostają się do krwi. Ustrój człowieka potrzebuje 20 różnych aminokwasów do syntezy swoistych białek i innych związków azotowych.

Przykład : Model wstążkowy mioglobiny

Węglowodany Węglowodany są dla organizmu głównym źródłem energii pochodzącym z pożywienia. Są one niezbędne do prawidłowego przebiegu przemian biochemicznych w ustroju, m.in. przemiany kwasów tłuszczowych i aminokwasów. W przypadku niedostatecznej ilości węglowodanów w pożywieniu dochodzi do nieprawidłowego spalania kwasów tłuszczowych i powstania ciał ketonowych zakwaszających ustrój. Niedobory węglowodanów powodują wykorzystanie białek oraz częściowo tłuszczów do syntezy glukozy. Dostarczanie do organizmu odpowiedniej ilości węglowodanów oraz tłuszczów chroni białka przed spalaniem ich na potrzeby energetyczne.

Węglowodany Przeciętny człowiek spożywa dziennie około 500g cukrów, z czego około 30% stanowią cukry proste i dwucukry, natomiast aż 70% cukry złożone. Węglowodany stanowią bardzo ekonomiczne źródło energii, która jest wykorzystywana przede wszystkim do utrzymania stałej temperatury ciała, do wykonywania prac fizycznych oraz prawidłowego funkcjonowania narządów wewnętrznych. Jeden gram węglowodanów wyzwala około 4,1 kalorii. Ostatecznymi produktami metabolizmu węglowodanów są woda i dwutlenek węgla, które są bardzo łatwe do usunięcia z organizmu. Poziom glukozy we krwi jest stały i wynosi on około 70-120 mg%. Węglowodany są materiałem do budowy składników strukturalnych komórek i ciał czynnych. Cukry w organizmie człowieka pełnią nie tylko rolę energetyczną. Glukoza i produkty pośrednie jej utlenienia służą do produkcji innych związków chemicznych, np. związki, które powstają na skutek połączenia glukozy i białek pełnia kluczową role w budowaniu struktury komórek oraz w regulowaniu różnych procesów biochemicznych. Bardzo ważna rolę w organizmie pełni także ryboza, która jest zaliczana do cukrów prostych. Ryboza wchodzi w skład kwasów nukleinowych, które stanowią podstawę aparatu genetycznego w komórkach.

Witaminy Witaminy — organiczne związki chemiczne, substancje egzogenne (tj. takie, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu żywego i które muszą być dostarczone z pożywieniem, gdyż sam organizm nie potrafi ich wytworzyć). Nazwa pochodzi od łacińskich słów vita (życie) i aminan – związek chemiczny zawierający grupę aminową. W rzeczywistości nie wszystkie witaminy taką grupę posiadają, np. witamina D jest przedstawicielem sterydów. Nazwa została wymyślona przez polskiego biochemika Kazimierza Funka w 1912 roku.

Przykład : wzór strukturalny witaminy A (retinolu) H C C H C H C H 3 3 3 3 O H C H 3

Piramida zdrowego żywienia

Piramida żywieniowa.? Piramida przedstawia- zasady prawidłowego odżywiania. Informuje o tym, ile porcji różnych grup produktów powinno znaleźć się w posiłkach, które zjadamy w ciągu dnia. Przy czym obowiązuje zasada, że to co najważniejsze w racjonalnym odżywianiu znajduje się u dołu piramidy, czyli podstawy. Po raz pierwszy piramidę zdrowego odżywiania opracowali uczeni kanadyjscy około 30 lat temu. Z czasem, w miarę poszerzenia się wiedzy o zdrowym odżywaniu, pierwotna piramida ulegała pewnym modyfikacjom. W ciągu ostatnich dziesięciu lat wzorcem dla wszystkich była piramida opracowana przez naukowców z USA. W Polsce została przyjęta przez Instytut Żywności i Żywienia. Podstawa tej piramidy, czyli: POZIOM I 6-11 porcji chleba, płatków śniadaniowych, ryżu, makaronów; POZIOM II 3-5 porcji warzyw i 2-4 porcje owoców; POZIOM III 2-3 porcje mleka, jogurtów, serów oraz 2-3 porcje mięsa, drobiu, strączkowych, jaj, orzechów; POZIOM IV rzadko cukier i tłuszcz.

Nasze plakaty- piramida zdrowego żywienia

Nasze plakaty na temat zdrowego żywienia

Sprawdzaliśmy ulotki produktów pod kątem zawartości składników

Mleko Ser W 100ml W 100 g 61Kcal 403 Kcal Tłuszcz 3.3g Tłuszcze 33g Białko 25g W 100ml 61Kcal Tłuszcz 3.3g Białko 3.3g

Masło Jogurt Naturalny W 100g W 100g 717Kcal 102 Kcal Tłuszcz81g Tłuszcze 1.1g Białko 4.4g W 100g 717Kcal Tłuszcz81g Białko0.85g

Chipsy Baton Snikers W 100g W 100g 491Kcal 450Kcal Tłuszcz 28g Białko 60g W 100g 491Kcal Tłuszcz 28g Białko 8g

Płatki kukurydziane Frytki W 100g 316Kcal W 100g 399Kcal Tłuszcz 16g Białko 3.8g W 100g 399Kcal Tłuszcz0.3g Białko7.7g

Substancje chemiczne dodawane do żywności. Nasze ulotki.

Wyniki ankiety przeprowadzona w naszej szkole na temat: „Czy wiem co jem?”

Ankiety. Podstawowe pytania.

Ankiety. Czy jemy śniadanie?

Ankiety

Co według ankietowanych jest najbardziej niezdrowe.

Co według ankietowanych jest bombą kaloryczną?

Co według ankietowanych ma wpływ na wzrost wagi

Czy jeść i odżywiać się to to samo?

Jedzenie Nie ponieważ jeść można dużo więcej niż organizm potrzebuje przez co przybywa nam na wadze A odżywianie to dostarczanie organizmowi tylko tyle energii ile on potrzebuje

Główne problemy „wagowe” i jak im zaradzić

Niedowaga Równie ważnym problemem jak jest niedowaga W przypadku osób z niedowagą, dostarczony dodatkowo, poza normalnym jedzeniem, pozwala odbudować organizm. W przypadku wszystkich osób komórki stają się zdrowsze i silniejsze. Powstają z nich nowe, zdrowe i silne komórki, które z czasem zastępują stare i osłabione. Następuje stopniowa odnowa biologiczna organizmu. Ciało jest silniejsze, zdrowsze, sprawniejsze, odporniejsze na choroby. Stałe, właściwe odżywianie i bieżące oczyszczanie z toksyn i ubocznych produktów przemiany materii (głównie wolnych rodników) sprawia, że procesy starzenia nie przebiegają tak jak u innych osób.

Nadwaga Spadek poziomu aktywności fizycznej - jedna z głównych przyczyn występowania nadwagi i otyłości - to efekt uprzemysłowienia i urbanizacji społeczeństwa. Taką opinię potwierdzają prowadzone w wielu krajach badania. Połowa dorosłych mieszkańców uprzemysłowionych krajów ma problemy z nadmierną masą ciała. To, że podstawową odchudzania jest deficyt kaloryczny wiedzą wszyscy, którzy kiedykolwiek próbowali się odchudzić. Jednak nie każdy deficyt skutkuje spalaniem tkanki tłuszczowej

Jadłospis. Jadłospis- to dzienne zestawienie ilości posiłków, celowo dobranych w nich potraw i użytych do ich przyrządzenia produktów spożywczych. Prawidłowy jadłospis powinien zaspokajać indywidualne potrzeby żywieniowe osoby dla której jest przeznaczony. Jadłospis jest praktyczną realizacją zrównoważonej diety dostarczającej optymalnej ilości niezbędnych składników pokarmowych; wody, białek, węglowodanów, tłuszczów, związków mineralnych i witamin. Układanie prawidłowych jadłospisów wymaga umiejętności wyboru najwartościowszych odżywczo produktów, z uwzględnieniem możliwości ekonomicznych i dostępnego asortymentu artykułów żywnościowych. Prawidłowe odżywianie pomaga utrzymać dobry stan zdrowia dzięki; zwiększeniu odporności na infekcje, poprawie odporności na stres i ograniczeniu jego negatywnych skutków zdrowotnych, utrzymaniu wysokiego poziomu energii życiowej, aktywności zawodowej, pozytywnych kontaktów uczuciowych i emocjonalnych z innymi ludźmi. Prawidłowe odżywianie pomaga w dłuższym utrzymaniu dobrego stanu zdrowia i sprawności, w starszym wieku. Zalecenia żywieniowe określają ogólne zasady odżywiania. W ich praktycznym zastosowaniu pomocą może służyć układanie jadłospisu według piramidy zdrowego żywienia.

Zdrowa żywność. Żywność- pochodząca z upraw, gdzie nie używa się środków chemicznych bądź używa w niewielkiej ilości to właśnie zdrowa żywność. Nadmierne używanie środków ochrony roślin, nawozów sztucznych poprawiających jakość i ilość zbioru ma negatywny wpływ na zdrowie człowieka. Przyczynia się do powstawania różnorodnych chorób m.in. alergii. Żywność, aby pozostała zdrową do końca nie powinna być zbytnio oczyszczona i rafinowana. Najlepszym przykładem niszczenia cennych substancji są ziarna zbóż. W procesie produkcji zwykłej, białej mąki odrzucany jest z ziarna zarodek i łuska, czyli otręby. Najlepszym źródłem witamin z grupy B szczególnie witaminy B1, następnie magnezu i witaminy E są właśnie odrzucane części zboża. W rejonach Azji gdzie jada się ryż obłuskany popularną chorobą jest beri-beri, czyli schorzenie wywołane niedoborem witaminyB1. Niedobór błonnika w diecie jest przyczyną chorób jelit, żołądka, wątroby i serca. Otręby szczególnie owsiane pomagają obniżyć poziom cholesterolu, a kukurydziane najlepiej obniżają poziom cukru i trójglicerydów we krwi.

Obliczamy średnią moc naszego organizmu

Równoważnik energetyczny Równoważnik energetyczny fizjologiczny - jest to ilość energii jaką organizm człowieka wyzwala z 1 [g] białka, 1 [g] tłuszczu, 1 [g] węglowodanów. Do obliczeń stosuje się: Równoważnik Atwatera (bardziej popularny, używany powszechnie do obliczeń), który dotyczy energii netto, czyli energii przyswajalnej, uzyskanej z żywności po uwzględnieniu strawności i przyswajalności. I tak: dla 1 [g] białka - 4,0 [kcal] dla 1 [g] tłuszczu - 9,0 [kcal] dla 1 [g] węglowodanów - 4,0 [kcal] Równoważnik Rubnera, który dotyczy energii brutto. I tak: dla 1 [g] białka - 4,1 [kcal] dla 1 [g] tłuszczu - 9,3 [kcal] dla 1 [g] węglowodanów - 4,1 [kcal] Dodatkowo do obliczania wartości energetycznych określa się następujące składniki: dla 1 [g] alkoholu etylowego - 7 [kcal] dla 1 [g] kwasów organicznych - 3 [kcal] dla 1 [g] polioli - 2,4 [kcal]

Obliczanie średniej mocy organizmu Na podstawie średniego zapotrzebowania na energię np. młodzieży męskiej w wieku 13-15 lat, która wynosi 3000-3300 [kcal], można obliczyć dzienną średnią moc organizmu młodego człowieka.

Obliczanie średniej mocy organizmu 3 300 [kcal] = 13 807,2 [KJ] 24h(1 doba) = 86 400s gdzie: Pśr.org. - średnie dzienna moc organizmu E24 – energia dostarczona organizmowi w ciągu doby, równa zużytej energii w ciągu doby T24 – okres 24 godzin w jakim obliczamy średnią moc Obliczenia Odp. Średnia moc organizmu chłopca w wieku 13-15 lat wynosi 0,1598056 KW

Obliczanie chwilowej mocy organizmu Przykładowo: Strażak przy sikawce zużywa 82 KJ w ciągu 120 sekund. Jaka będzie jego moc chwilowa przez 2 minuty (120 s)? Wzór: Echwilowa = 82 [KJ] t = 120 [s] Obliczenia:

Obliczanie chwilowej mocy organizmu Odpowiedź: Moc chwilowa organizmu strażaka w trakcie wysiłku wynosi 0,68 [KW] co daje około 0,5 Konia mechanicznego.

Wnioski końcowe Przeprowadzone doświadczenie pokazuje, że człowiek w trakcie wysiłku fizycznego jest w stanie uzyskać pięciokrotnie większą moc, niż w trakcie normalnego funkcjonowania. Badania naukowe dowodzą iż człowiek w stanie spoczynku generuje około 0,065 KW co jest wartością dziesięciokrotnie mniejszą niż moc generowana w trakcie wysiłku.

KONIEC Dziękujemy za uwagę!