EKSPERYMENTY I OBSERWACJE NA LEKCJACH BIOLOGII I PRZYRODY

Badania biologiczne polegają przede wszystkim na szukaniu zależności między działaniem określonych czynników a zmianami, które zachodzą pod ich wpływem. Dobry badacz to osoba uważnie obserwująca swoje otoczenie i dostrzegająca zjawiska, które nie wzbudzają zainteresowania innych. Ciekawość to główna cecha badacza. Stawia on pytania o przyczyny i prawidłowości dostrzeżonych zjawisk. Badacz prowadzi obserwacje i doświadczenia, szuka informacji w książkach, Internecie… Docieka odpowiedzi, dyskutuje, wyciąga wnioski. Ty też możesz zostać badaczem!

OBSERWACJA BIOLOGICZNA Jest podstawowym źródłem wiedzy biologicznej Obserwator nie wprowadza żadnych zmian w otaczającym go środowisku Do analizy zjawisk używa narządów wzroku, węchu, słuchu lub specjalnych przyrządów, zależnie od wielkości obserwowanego obiektu (np. lupa, binokular, mikroskop); Obserwator zawsze ustala cel obserwacji, czyli obiekt lub zjawisko, które będzie obserwował; Wyniki obserwacji dokumentuje w formie opisu, rysunku, fotografii, nagrania filmowego, tabeli wyników pomiarów; Na końcu formułuje wniosek obserwacji; Czy znasz zasady obserwacji mikroskopowych? Czy prowadziłeś samodzielnie obserwacje mikroskopowe? Czy wykonywałeś samodzielnie preparat mikroskopowy?

Przed przystąpieniem do obserwacji musisz zadać sobie następujące pytania:

Doświadczenie- eksperyment biologiczny Jest metodą badania organizmu lub zjawiska (procesu) w ściśle zaplanowanych warunkach, według określonych zasad Polega na celowym wywołaniu konkretnych zjawisk w układach biologicznych i obserwowaniu ich przebiegu Jego celem jest sprawdzenie (weryfikacja) wcześniej postawionej hipotezy W odróżnieniu od obserwacji w doświadczeniu zmieniamy jeden z czynników wpływających na organizm lub zjawisko

Zasady eksperymentu biologicznego Badaniu powinna być poddana odpowiednia ( jak największa) liczba osobników, by uzyskane wyniki były wiarygodne Doświadczenie przeprowadza się na organizmach tego samego gatunku, i w tym samym wieku, dzięki czemu wyklucza się błędy w interpretacji wyników W każdym doświadczeniu ustala się próbę doświadczalną i kontrolną Doświadczenie musi być powtarzalne - nie wystarczy tylko ogłosić wyniki. Inni badacze muszą osiągnąć takie same rezultaty w tych samych warunkach Przebieg eksperymentu należy udokumentować, a na podstawie spostrzeżeń sformułować wniosek ( należy zapisywać wszystkie spostrzeżenia, nawet te, które z pozoru nie mają wiele wspólnego z doświadczeniem. Może przyczynią się do nieoczekiwanego odkrycia?)

ETAPY EKSPERYMENTU BIOLOGICZNEGO 1.Sformułowanie problemu badawczego. 2. Sformułowanie hipotezy. 3. Zaplanowanie doświadczenia: - zaplanowanie zestawu doświadczalnego i kontrolnego - ustalenie liczby powtórzeń - określenie czasu przebiegu doświadczenia - ustalenie sposobu odnotowywania wyników 4. Przeprowadzenie doświadczenia. 5. Zanotowanie spostrzeżeń. 6. Opracowanie wyników. 7. Sformułowanie wniosków. 8. Weryfikacja hipotezy

Problem badawczy i hipoteza Problem badawczy to cel doświadczenia, sformułowany jako pytanie W pytaniu musi być zawarta nazwa badanego organizmu i zmienianego czynnika Przykłady: - Czy światło wpływa na wzrost i barwę roślin? - Czy roztwór soli wpływa na wzrost trawy? Hipoteza to przypuszczenie, co do tego, jaki będzie spodziewany wynik badania. Jest wyrażana zdaniem oznajmującym Przykłady do podanych problemów badawczych Światło wpływa na wzrost i barwę roślin Roztwór soli nie wpływa na wzrost trawy Postawiona hipoteza nie musi być prawdziwa. Jej prawdziwość ma wykazać doświadczenie

Próba kontrolna i próba badana Aby sprawdzić, czy światło wpływa na wzrost i barwę roślin, należy próby podzielić na dwie grupy Próba kontrolna – stwarzane warunki wzrostu i rozwoju są takie same jak w naturze Próba badana – jeden z typowych czynników zostaje zmieniony (podlega eksperymentowi)

Eksperyment i obserwacja są uzupełnieniem i poszerzeniem podstawy programowej.