Prezes Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych Koncepcja nowego systemu aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych w Polsce Konferencja prasowa 28 stycznia 2004 Włodzimierz Guzicki Prezes Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych

Zatrudnienie osób niepełnosprawnych w Polsce - kilka liczb 4 450 tys. Liczba osób niepełnosprawnych prawnie (tzn. posiadających aktualne orzeczenie wydane przez uprawniony organ) w Polsce (wg NSP 2002) 3 189 tys. Liczba osób niepełnosprawnych pobierających renty inwalidzkie 163 tys. Liczba osób niepełnosprawnych pobierających renty socjalne 611 tys. Liczba zatrudnionych osób niepełnosprawnych (grudzień 2002) czyli ok. 1/25 wszystkich osób pracujących w Polsce 207 tys. Liczba osób niepełnosprawnych zatrudnionych w z.p.chr (grudzień 2002) czyli ok. 1/25 osób pracujących w sektorze przedsiębiorstw

Zatrudnienie osób niepełnosprawnych w Polsce - kilka liczb 4,5% PKB Całkowite wydatki na świadczenia związane z niepełnosprawnością w Polsce (2002) 0,1% PKB Wydatki publiczne na zatrudnienie i aktywizację osób niepełnosprawnych (2002) 4,4% Udział z.p.chr w pozabudżetowym obrocie gospodarczym kraju (2001) 17,8% Wskaźnik aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych w Polsce (2002) 40% Wskaźnik aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych w krajach OECD

Zatrudnienie osób niepełnosprawnych w Polsce w porównaniu z krajami OECD (1999 / 2002) Średnia UE 64,3% Średnia 39,3% Źródła: Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 15-64 lat: Joint Employement Report, na podstawie Eurostat 2002, liczony jako iloraz wszystkich osób zatrudnionych w wieku 15-64 lata do całej populacji osób w tym wieku Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych: Raport OECD „Transforming Disability into Ability”, OECD 2003, dane z końca lat 90-tych, liczony jako iloraz zatrudnionych osób niepełnosprawnych w wieku 20-64 lata do liczby zatrudnionych osób tej grupy wiekowej

Zatrudnienie osób niepełnosprawnych w Polsce w porównaniu z krajami Unii Europejskiej 70 64,3 53,8 60 50 40,0 40 % 30 20,8 20 10 Wskaźnik zatrudnienia osób Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku niepełnosprawnych w wieku od 20 do 15-64 lat 64 lat Polska Średnia UE Źródła: Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 15-64 lat: Joint Employement Report, na podstawie Eurostat 2002 Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych: Raport OECD „Transforming Disability into Ability”, OECD 2003, dane z końca lat 90-tych

Realizacja „Strategii Lizbońskiej” Źródło: Joint Employement Report, na podstawie Eurostat 2002

Efektywność wydatków na osoby niepełnosprawne w krajach OECD (1999) Źródło: Zielona Księga, na podstawie Social Expenditure Database 1980 – 1998, OECD 2000 i Participative Disability Policies for the Working – Age Populations, OECD 2002

Efektywność wydatków na osoby niepełnosprawne w krajach OECD – wskaźnik „syntetyczny”(1999) Wskaźnik”syntetyczny” obliczony jako relacja % zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wieku od 20 do 64 lat, do wydatków na renty inwalidzkie jako % PKB

Efektywność wydatków na osoby niepełnosprawne w krajach OECD (1999) Źródło: Zielona Księga, na podstawie Social Expenditure Database 1980 – 1998, OECD 2000 i Participative Disability Policies for the Working – Age Populations, OECD 2002

Efektywność wydatków na osoby niepełnosprawne w krajach OECD – wskaźnik „syntetyczny” Wskaźnik syntetyczny obliczony jako relacja % zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wieku od 20 do 64 lat, do wydatków na wspieranie zatrudnienia niepełnosprawnych jako % PKB

Potrzeba wypracowania nowego systemu Brak spójnego systemu aktywizacji osób niepełnosprawnych Konieczność poprawy efektywności całego systemu Zwiększanie zatrudnienia osób niepełnosprawnych przy zachowaniu określonego poziomu kosztów Zwiększanie zatrudnienia możliwe tylko przy odpowiednim poziomie zachęt dla pracodawców Obniżenie wydatków socjalnych utrwalających bezczynność, a często także marginalizację i wykluczenie osób niepełnosprawnych Konieczność dostosowania systemu do dyrektyw i wytycznych UE Konieczność uproszczenia i ujednolicenia reguł funkcjonowania podmiotów gospodarczych zatrudniających osoby niepełnosprawne Defragmentacja systemu (zgodnie z propozycjami Zielonej Księgi) może zagrozić jego skuteczności Zbyt krótki okres przejściowy pogorszy sytuację zatrudnionych niepełnosprawnych

Propozycje zawarte w „Zielonej Księdze” a koncepcja POPON Brak jakiegokolwiek założenia co do wysokości przyszłej aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych Proponujemy przyjąć cel 40% aktywizacji niepełnosprawnych w 2010 roku, zgodnie z obowiązującą nas Strategią Lizbońską Zmniejszenie wydatków państwa na rzecz niepełnosprawnych o połowę Proponujemy zmianę struktury wydatków państwa: przeznaczenie oszczędności na rentach i zasiłkach w całości na aktywizację zawodową niepełnosprawnych Brak propozycji jakichkolwiek rozwiązań przejściowych Proponujemy okres przejściowy rozłożony na 3 - 5 lat i wprowadzanie nowych rozwiązań dopiero po sprawdzeniu skuteczności zmian już dokonanych

Cele koncepcji nowego systemu aktywizacji osób niepełnosprawnych Wzrost aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych Osiągnięcie wskaźnika aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych na poziomie 40% w roku 2010 = Zatrudnienie dla około 700 tysięcy osób niepełnosprawnych w okresie najbliższych 7 lat Zmiana struktury źródeł utrzymania osób niepełnosprawnych Stopniowe zastępowanie rent i zasiłków wypłacanych osobom niepełnosprawnym dochodami z pracy = Oszczędności w budżecie państwa Wzrost wartości wytwarzanych towarów i usług Przeniesienie środków przeznaczonych na wypłaty rent i zasiłków na wspieranie aktywizacji osób niepełnosprawnych = Wzrost wpływów do budżetu o 2,5 miliarda złotych rocznie z tytułu wzrostu aktywności podatkowej osób niepełnosprawnych Zmiana struktury wydatków państwa

Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób niepełnosprawnych Uzależnienie wysokości renty i zasiłku od dochodów z pracy Renta, zasiłek Wynagrodzenie za pracę Szybszy wzrost wynagrodzeń za pracę zrekompensuje brak renty Poprawa dystrybucji środków publicznych: będą one kierowane do osób osiągających najniższe dochody

Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób niepełnosprawnych Przeciętna renta z tytułu niezdolności do pracy Przeciętne wynagrodzenie osoby niepełnosprawnej Osoby utrzymujące się z rent inwalidzkich i socjalnych oraz zasiłków z pomocy społecznej Osoby utrzymujące się z wynagrodzenia za pracę

Systemy wspierania zatrudnienia osób niepełnosprawnych Zatrudnienie DOTOWANE Zatrudnienie WSPOMAGANE Zatrudnienie CHRONIONE Funkcjonujące w Polskie z.p.chr zawierają elementy zatrudnienia chronionego, dotowanego i wspomaganego

Zatrudnienie chronione Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób niepełnosprawnych - definicje według UE Zatrudnienie chronione zgodnie z Rozporządzeniem Komisji WE Nr 2204/2002 Art. 2h jest zatrudnieniem w zakładzie, w którym przynajmniej 50% pracowników to pracownicy niepełnosprawni, nie będący w stanie podjąć pracy na otwartym rynku pracy W krajach UE ma charakter socjalny – placówki o statucie „zakład pracy chronionej” nie są przedsiębiorstwami, ale na ogół placówkami socjalnymi, wymagającymi dofinansowania ze środków publicznych, organizowanymi przez władze samorządowe i organizacje pozarządowe Przeznaczone dla osób nie będących w stanie podjąć pracy na otwartym rynku pracy Polski odpowiednik tego typu wsparcia to Zakłady Aktywizacji Zawodowej (ZAZ)

Zatrudnienie dotowane Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób niepełnosprawnych - definicje według UE Zatrudnienie dotowane Polega na dotacji dla pracodawców, która rekompensuje część kosztów pracy związanych z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych Refundacja części wynagrodzeń i/ lub składek na ubezpieczenia społeczne Polski odpowiednik tego systemu to w dużej części polskie zakłady pracy chronionej, a od 01.01.2004 także inne zakłady spełniające warunki znowelizowanej ustawy Zatrudnienie wspomagane Zawiera elementy indywidualnego wsparcia dla osoby niepełnosprawnej np. osobista asysta, doradztwo zawodowe etc. Odpowiednikiem tego typu wsparcia jest program PFRON „Junior” realizowany we współpracy z Powiatowymi Urzędami Pracy

Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób niepełnosprawnych Warunki udzielenia pomocy publicznej Podmioty zatrudniające ON Rodzaje wsparcia Zatrudnienie dotowane Podmioty gospodarcze (otwarty rynek) Zatrudnienie  16 osób Wysokość pomocy uzależniona od stopnia koncentracji zatrudnienia ON: 6-20% koncentracja podwyższona 20-50% koncentracja znaczna >50% koncentracja wysoka Zatrudnienie wspomagane Zatrudnienie  25 osób, w tym > 50% osób niepełnosprawnych niezdolnych do pracy na otwartym rynku pracy Wysokość finansowania ze środków publicznych = Przychody z działalności Koszty prowadzonej działalności Podmioty socjalne (praca chroniona) Zatrudnienie chronione Konieczność ustalenia jednoznacznych kryteriów podziału Dostosowanie do standardów UE

Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób niepełnosprawnych – Podmioty socjalne Ukierunkowanie placówek pracy chronionej na zatrudnienie osób nie będących w stanie podjąć pracy na otwartym rynku pracy Dostosowanie do definicji zatrudnienia chronionego przyjętego w krajach Unii Europejskiej

Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób niepełnosprawnych – Podmioty gospodarcze

Fundusz Aktywizacji Zawodowej Osób Niepełnosprawnych Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób niepełnosprawnych – Przekształcenie PFRON Fundusz Aktywizacji Zawodowej Osób Niepełnosprawnych Oddzielenie zadań z pomocy społecznej Włączenie w ogólny system rynku pracy Przejrzystość finansowania

Realizowane z budżetu państwa Realizowane ze środków Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób niepełnosprawnych – elementy wspomagania zatrudnienia osób niepełnosprawnych Dofinansowanie do wynagrodzeń Refundacja składek na ubezpieczenie społeczne Zachowanie ulg podatkowych i zwolnień z opłat, odpowiednio do progu koncentracji zatrudnienia osób niepełnosprawnych Dotacja na przystosowanie stanowiska pracy Indywidualne programy wsparcia, kierowane do pracodawców i samych osób niepełnosprawnych Wspieranie aktywizacji osób niepełnosprawnych poprzez samorządy terytorialne za pośrednictwem urzędów pracy Preferencje w przetargach w trybie zamówień publicznych dla pracodawców, zatrudniających powyżej 50% osób niepełnosprawnych (wysoka koncentracja) i dla pracodawców zatrudniającym w warunkach pracy chronionej Udzielanie ulg we wpłatach na FAZON kontrahentom pracodawcy osób niepełnosprawnych (tzw. outsourcing zatrudnienia osób niepełnosprawnych) Realizowane z budżetu państwa Realizowane ze środków FAZON

Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób niepełnosprawnych Wymogi dotyczące warunków pracy i uprawnień pracowniczych osób niepełnosprawnych regulowane w Kodeksie Pracy Ujednolicenie metody obliczania zwiększonych kosztów zatrudniania osoby niepełnosprawnej Wprowadzenie obowiązku zatrudniania co najmniej 6% osób niepełnosprawnych przez wszystkich pracodawców do tego zobowiązanych W podmiotach zatrudniających > 50%osób niepełnosprawnych - utrzymanie zfron (zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych) Przekazanie zadań obejmujących turnusy rehabilitacyjne oraz warsztaty terapii zajęciowej jednostkom samorządowym wykonującym zadania z zakresu pomocy społecznej finansowanym z budżetu państwa

Podsumowanie Dziękujemy za uwagę Zwiększenie aktywności osób niepełnosprawnych, a przez to wzrost aktywności zawodowej całego społeczeństwa Realizacja Strategii Lizbońskiej Zmniejszenie wydatków państwa na świadczenia socjalne Zwiększenie przychodów do budżetu państwa z tytułu wyższych wpływów podatkowych Wzrost PKB jako efekt zwiększonej aktywności zawodowej społeczeństwa Przejrzysty system finansowania Dziękujemy za uwagę