Deklaracja o wolności religijnej Dignitatis Humanae Prudnik, 31 października 2013 O. Waldemar Polczyk OFM

Cztery okresy w życiu Kościoła: Pierwsze 3 stulecia. Od Edyktu Mediolańskiego (313r). Panowanie Chrześcijaństwa. Cywilizacja współczesna.

Pierwsze 3 stulecia. Mała wspólnota niesie orędzie zbawienia. Chrześcijanie oczekiwali rychłej paruzji. W starożytności panował najsilniejszy synkretyzm religijny Propozycja Chrześcijan jest wykluczająca. Wolność religijna jest w tym okresie czynnikiem wewnętrznym, sprawą moralności, sumienia.

List do Diogneta (II wiek): V. 1 List do Diogneta (II wiek): V.1. Chrześcijanie nie różnią się od innych ludzi ani miejscem zamieszkania, ani językiem, ani strojem. 2. Nie mają bowiem własnych miast, nie posługują się jakimś niezwykłym dialektem, ich sposób życia nie odznacza się niczym szczególnym. 3. Nie zawdzięczają swej nauki jakimś pomysłom czy marzeniom niespokojnych umysłów, nie występują, jak tylu innych, w obronie poglądów ludzkich. 4. Mieszkają w miastach helleńskich i barbarzyńskich, jak komu wypadło, stosując się do miejscowych zwyczajów w ubraniu, jedzeniu, sposobie życia, a przecież samym swoim postępowaniem uzewnętrzniają owe przedziwne i wręcz paradoksalne prawa, jakimi się rządzą. 5. Mieszkają każdy we własnej ojczyźnie, lecz niby obcy przybysze. Podejmują wszystkie obowiązki jak obywatele i znoszą wszystkie ciężary jak cudzoziemcy. Każda ziemia obca jest im ojczyzną i każda ojczyzna ziemią obcą.

Od Edyktu Mediolańskiego (313r). Wolność przyznana wszystkim ludom cesarstwa. Inne kulty zostają zdelegalizowane. Pagus – wioska, zesłany na wieś.

Edykt Mediolański: Gdy tak ja, cesarz Konstantyn Wielki, i jak również ja, cesarz Licyniusz August, zeszliśmy się szczęśliwie w Mediolanie i omawiali wszystko, co należy do pożytku oraz bezpieczeństwa publicznego, postanowiliśmy między innymi zarządzić to, cośmy dla wielu ludzi uważali za konieczne między innymi zarządzeniami, zdaniem naszym dla wielu ludzi korzystnymi, wydać przede wszystkim i to, które do czci bóstwa się odnosi, a mianowicie chrześcijanom i wszystkim dać zupełną wolność wyznawania religii, jaką kto zechce. W ten sposób bowiem bóstwo w swej niebieskiej siedzibie i dla nas, i dla wszystkich, którzy naszej poddani są władzy, zjednać będzie można i usposobić łaskawie. Ze zbawiennych więc i słusznych powodów postanowiliśmy powziąć uchwałę, że nikomu nie można zabronić swobody decyzji, czy myśl swą skłoni do wyznania chrześcijańskiego, czy do innej religii, którą sam za najodpowiedniejszą dla siebie uzna, a to dlatego, by najwyższe bóstwo, któremu cześć według swobodnego przekonania oddajemy, mogło nam we wszystkich okolicznościach okazać zwykłą swą względność i przychylność.

Teodozjusz I

27 lutego 380r edyktem Tesalońskim Teodozjusz, Gracjan i Walentynian II czynią Chrześcijaństwo religią oficjalną cesarstwa. Chcemy widzieć wszystkie ludy, które podlegają miłościwej władzy Naszej Łaskawości, żyjące w wierze, jaką przekazał Rzymianom Apostoł Piotr i którą głosi się tak jak niegdyś także dzisiaj, i którą wyznaje, jak każdy wie, papież Damazy i biskup Piotr z Aleksandrii (...). Nakazałem, żeby ten tylko, kto przestrzega tego prawa, mógł przybrać imię katolika, a wszyscy inni jako nierozumni i szaleni byli napiętnowani hańbą nauki heretyckiej. Winni oni spodziewać się przede wszystkim pomsty Bożej, a następnie naszej kary stosownie do decyzji, którą powzięliśmy z natchnienia niebieskiego.

W 410 roku Rzym zostaje złupiony przez Gotów pod wodza Alaryka W 410 roku Rzym zostaje złupiony przez Gotów pod wodza Alaryka. Winą zostali obciążeni chrześcijanie, którzy skłonili Rzymian po porzucenia bogów pogańskich. Św. Augusty pisze w odpowiedzi dzieło O Państwie Bożym. Winą za upadek Rzymu obarcza upadek obyczajów w Rzymie. Chrześcijanie próbują uzdrowić klimat moralny cesarstwa.

Panowanie Chrześcijaństwa. Canossa → spór między papieżem Grzegorzem VII a niemieckim cesarzem Henrykiem IV. Spór toczył się o prawo do inwestytury duchownych. Cesarz uważał, że to on powinien nadawać godności kościelne na ziemiach Cesarstwa, papież natomiast chciał zatrzymać ten przywilej w swoich rękach. W końcu Henryk IV wypowiedział posłuszeństwo papieżowi, ten zaś, na synodzie w Rzymie w 1076 roku, ekskomunikował go. 25 stycznia 1077 roku Henryk stanął pod murami twierdzy.

Konkordat wormacki – ugodę tę, zwaną konkordatem, osiągnięto 23 września 1122 r. na synodzie w Wormacji pomiędzy Henrykiem V a papieżem Kalikstem II. Cesarz zrzekł się inwestytury świeckiej duchowieństwa, przekazując prawo wyboru biskupów kapitułom katedralnym. Zgodnie z umową biskupów wybierały kapituły, czyli kolegia kanoników diecezjalnych ale w obecności przedstawiciela władzy świeckiej. Papież wyświęcał tak wybranego biskupa nadając mu pierścień i pastorał (oznaki władzy duchownej). Nowy biskup składał hołd cesarzowi otrzymując od niego berło (symbol lennej władzy świeckiej).

Unam Sanctam – bulla papieża Bonifacego VIII z 18 listopada 1302 roku. Przymuszani wiarą, zobowiązani jesteśmy wierzyć i utrzymywać, że jest jeden święty, katolicki i apostolski Kościół. I stanowczo wierzymy oraz wyznajemy, że poza nim nie ma zbawienia ani odpuszczenia grzechów. Toteż oznajmiamy, twierdzimy, określamy i ogłaszamy, że posłuszeństwo każdej istoty ludzkiej Biskupowi Rzymskiemu jest konieczne dla osiągnięcia zbawienia.

Sytuacja ulega zmianie wskutek wielkich odkryć geograficznych. Renesans odkrywa świat przedchrześcijański. Renesans dowartościowuje autonomię człka.

Cywilizacja współczesna. Reformacja → wolność religijna opiera się na Słowie Boga, nie zaś papieża. Oświecenie → prawo do wyznawania własnej religii.

KKK 776 Jako sakrament Kościół jest narzędziem Chrystusa KKK 776 Jako sakrament Kościół jest narzędziem Chrystusa. W Jego rękach jest "narzędziem Odkupienia wszystkich" 172 , "powszechnym sakramentem zbawienia" 173 , przez który Chrystus "ukazuje i zarazem realizuje tajemnicę miłości Boga do człowieka" 174 . Kościół "jest widzialnym planem miłości Boga do człowieka" 175 , planem, który pragnie, "aby cały rodzaj ludzki utworzył jeden Lud Boży, zrósł się w jedno Ciało Chrystusa i scalił się w budowie jednej świątyni Ducha Świętego" 176 .

Wyboru można dokonać jedynie w oparciu o moralną pewność sumienia. Z wolnością religijną mamy do czynienia wtedy, kiedy wiem, dlaczego przylgnąłem do konkretnej religii.

DWR 3 → Nakazy Bożego prawa człowiek dostrzega i rozpoznaje za pośrednictwem swego sumienia, do którego jest obowiązany wiernie się stosować w całym swym postępowaniu, aby dotrzeć do swego celu - Boga. Nie wolno więc go zmuszać, aby postępował wbrew swemu sumieniu. Ale nie wolno mu też przeszkadzać w postępowaniu zgodnie z własnym sumieniem, zwłaszcza w dziedzinie religijnej

Koran → 22:256 Nie ma przymusu w religii! Prawość wyróżniła się od nieprawości. I ten, kto odrzuca fałszywe bóstwa, a wierzy w Boga, uchwycił za najpewniejszy uchwyt, nie mający żadnego pęknięcia. Bóg jest słyszący, wszechwiedzący!

Wolność → fundamentem godność osoby ludzkiej Wolność → fundamentem godność osoby ludzkiej. Poza tym oświadcza, że prawo do wolności religijnej jest rzeczywiście zakorzenione w samej godności osoby ludzkiej, którą to godność poznajemy przez objawione słowo Boże i samym rozumem (DH 2).

Wolność → Bóg chce w nas mieć dzieci, nie zaś niewolników Wolność → Bóg chce w nas mieć dzieci, nie zaś niewolników. Bóg wzywa ludzi, aby Mu służyli w duchu i prawdzie; wezwanie takie wiąże ich w sumieniu, ale nie zmusza. Zważa On bowiem na godność osoby ludzkiej, przez siebie stworzonej, która powinna kierować się własnym rozeznaniem i korzystać z wolności (DH 11).

DZIĘKUJĘ