Systemy kognitywne jako nowy wymiar informatyki ekonomicznej Ryszard Tadeusiewicz

Prezentując wykład o systemach kognitywnych w informatyce ekonomicznej chciałbym spróbować znaleźć odpowiedź na trzy pytania.

Pytanie pierwsze: Po co nam te jakieś nowe systemy?

Przecież komputerów w ekonomii jest dziś pełno!

W miarę, jak sytuacje, z którymi trzeba się zmierzyć w procesie zarządzania, stają się coraz bardziej złożone rośnie efekt „luki informacyjnej” Ilość informacji potrzebnej Luka informacyjna Ilość informacji dostępnej Stopień złożoności rozwiązywanych problemów

W miarę, jak sytuacje, z którymi trzeba się zmierzyć w procesie zarządzania, stają się coraz bardziej złożone rośnie efekt „luki informacyjnej” Ilość informacji potrzebnej Luka informacyjna Ilość informacji dostępnej Stopień złożoności rozwiązywanych problemów

Tę lukę można pokonać wyłącznie przy użyciu coraz doskonalszych systemów informatycznych!

Tę lukę można pokonać wyłącznie przy użyciu coraz doskonalszych systemów informatycznych!

Komputer jest niezbędny zwłaszcza wtedy, kiedy ilość danych, które napływają i które trzeba przetworzyć, jest bardzo duża

Komputer jest niezbędny zwłaszcza wtedy, kiedy ilość danych, które napływają i które trzeba przetworzyć, jest bardzo duża

Zwykle wygląda to jakoś tak: Zewnętrzne źródło danych Komputerowa analiza i przetwarzanie danych Podejmowanie decyzji i zarządzanie na podstawie przeanalizowanych danych

Zwykle wygląda to jakoś tak: Zewnętrzne źródło danych Komputerowa analiza i przetwarzanie danych Podejmowanie decyzji i zarządzanie na podstawie przeanalizowanych danych

Wielu ludzi to zachwyca

Wierzą we wszechmoc komputerów

Niestety w pracy z komputerem nie zawsze wszystko idzie tak, jakbyśmy tego chcieli

U niektórych użytkowników niemożność dogadania się z takim cybermatołem wyzwalać może poczucie frustracji i gniew!

Dlatego nie raz chciało by się walnąć klawiaturą w biurko!

Najgorsze jest to, że aktualnie dostępne komputerowe wspomaganie decyzji działa wyłącznie na stosunkowo niskich szczeblach systemu zarządzania.

Wiedza potrzebna na szczeblu zarządzania taktycznego Analiza danych Wiedza potrzebna na szczeblu zarządzania taktycznego Gromadzenie danych Proste kierowanie nakazowe Obiekt ekonomiczny

Wiedza potrzebna na szczeblu zarządzania taktycznego Analiza danych Wiedza potrzebna na szczeblu zarządzania taktycznego Gromadzenie danych Proste kierowanie nakazowe Obiekt ekonomiczny

Dlaczego nam to nie wystarcza? Komputery, które miały przynieść strumienie ożywczej informacji, zalewają nas potopem danych!

Nadmiar danych przytłacza i osacza

Przy podejmowaniu strategicznych decyzji komputer nie pomaga!

Niezależność kontekstowa Do przekształcenia danych w mądrość potrzebną do podejmowani decyzji strategicznych potrzebny jest człowiek Głębokość intelektualna Ustalenie relacji Niezależność kontekstowa Dane Informacje Wiedza Mądrość Dopasowanie schematów Zrozumienie zasad

Komputery Ludzie Interpretacja wskaźników Rozumienie sytuacji Analiza danych Wiedza potrzebna na szczeblu zarządzania taktycznego Gromadzenie danych Podejmowanie decyzji Proste kierowanie nakazowe Obiekt ekonomiczny Strategia ekonomiczna

Komputery Ludzie Interpretacja wskaźników Rozumienie sytuacji Analiza danych Wiedza potrzebna na szczeblu zarządzania taktycznego Gromadzenie danych Podejmowanie decyzji Proste kierowanie nakazowe Obiekt ekonomiczny Strategia ekonomiczna

W typowych zastosowaniach informatyki komputer może badać i analizować formę informacji (na przykład konkretne wartości wskaźników, ich wzajemne relacje i ich zmiany), nie potrafi natomiast zrozumieć znaczenia tych informacji.

W naszych badaniach próbujemy pokonać to ograniczenie.

Staramy się dostarczyć narzędzi informatycznych adekwatnych do zadań także decydentom najwyższego szczebla (z premierem rządu włącznie).

Podstawą do budowy tej nowej generacji systemów wspomagających zarządzanie musi być jednak nie tradycyjna informatyka, ale kognitywistyka.

Pytanie drugie: Co to jest kognitywistyka?

Najkrócej można odpowiedzieć: jest to nauka o naturze wiedzy i o sposobach jej zdobywania, formowania i wykorzystywania

Ludzkie procesy poznawcze z punktu widzenia kognitywistyki

Procesy psychologiczne Umiejętności Refleksja Wiadomości Wiedza Rozumienie Internalizacja Internalizacja Procesy neurofizjologiczne Procesy psychologiczne Percepcja Działania Środowisko

Procesy psychologiczne Umiejętności Refleksja Wiadomości Wiedza Rozumienie Internalizacja Internalizacja Procesy neurofizjologiczne Procesy psychologiczne Percepcja Działania Środowisko

Jak to przenieść do świata komputerów? Percepcja Działania System kognitywny

Jak to przenieść do świata komputerów? Percepcja Działania System kognitywny

Tu potrzebna jest mądrość Tu są tylko informacje Analiza danych Tu potrzebna jest mądrość Gromadzenie danych Obiekt ekonomiczny Strategia ekonomiczna

Tu potrzebna jest mądrość Tu są tylko informacje Analiza danych Tu potrzebna jest mądrość Gromadzenie danych Obiekt ekonomiczny Strategia ekonomiczna

Pytanie trzecie: Jak zbudować system informatyczny wyposażony w zdolność wytwarzania mądrości?

Skuteczne rady dla decydentów zmuszonych do szybkiego i trafnego zarządzania Kognitywny system klasy UBMSS wspomagający zarządzanie strategiczne

Istota automatycznego rozumienia

Problem: Potencjalnych znaczeń, które trzeba zrozumieć jest nieskończenie wiele. Jak udostępnić komputerom nieskończoność?

Bodziec wywołujący reakcję językową (opis sytuacji ekonomicznej) Gramatyka Potencjalnie nieskończona liczba możliwych zapisów językowych

Strategia ekonomiczna Analiza danych Gromadzenie danych Język Obiekt ekonomiczny Strategia ekonomiczna

Język Obiekt ekonomiczny Gromadzenie danych Analiza danych Konwersja do formy językowej Struktury języka Strategia ekonomiczna Język Opis aktualnej sytuacji wynikający z jej analizy

Język Obiekt ekonomiczny Gromadzenie danych Analiza danych Konwersja do formy językowej Struktury języka Strategia ekonomiczna Język Wiedza od ekspertów Oczekiwania i wymagania dotyczące cech danych przy różnych ich znaczeniach wynikające z wiedzy ekspertów Opis aktualnej sytuacji wynikający z jej analizy Rezonans kognitywny Parser użytego języka Rozumienie sytuacji

Systemy opisanego typu to zdecydowanie przyszłość Systemy opisanego typu to zdecydowanie przyszłość. Być może nawet dość odległa. Ale powinniśmy do niej zmierzać!

Dziękuję Państwu za uwagę