mgr inż. Grażyna Kędzierska PODSTAWOWE ZASADY DOTYCZĄCE OCHRONY ŚRODOWISKA W ZAKŁADACH OPIEKI ZDROWOTNEJ ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM GOSPODARKI ODPADOWEJ mgr inż. Grażyna Kędzierska

PODSTAWOWE REGULACJE PRAWNE Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z późniejszymi zmianami) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późniejszymi zmianami)

NAJWAŻNIEJSZE POJĘCIA I DEFINICJE Odpady - substancja lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do ich pozbycia jest zobowiązany. Odpady medyczne - odpady powstające w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny. Odpady niebezpieczne – odpady posiadające niebezpieczne właściwości (wybuchowe, utleniające, wysoce łatwopalne, łatwo palne, drażniące, szkodliwe, toksyczne, rakotwórcze, żrące, zakaźne, mutagenne, działające szkodliwie na rozrodczość, ekotoksyczne) lub niebezpieczne składniki (np. metale ciężkie i ich związki, polichlorowane bifenyle/PCB/, organiczne związki siarki, azbest…).

KLASYFIKACJA ODPADÓW MEDYCZNYCH Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 roku w sprawie katalogu odpadów Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 sierpnia 2007 roku w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi

Podział odpadów na grupy i rodzaje według Katalogu odpadów KOD RODZAJ ODPADU 18 Odpady medyczne i weterynaryjne 18 01 Odpady medyczne 18 01 01 Narzędzia chirurgiczne i zabiegowe oraz ich resztki 18 01 04 Inne odpady niż odpady zawierające drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego, które mogą powodować choroby u ludzi i zwierząt 18 01 07 Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, nie zawierające substancji niebezpiecznych 18 01 09 Leki inne niż cytotoksyczne i cytostatyczne 18 01 81 Zużyte kąpiele lecznicze aktywne biologicznie (niezakaźne)

Niebezpieczne odpady medyczne według Katalogu odpadów KOD RODZAJ ODPADU 18 01 02* Części ciała oraz pojemniki na krew i konserwanty służące do jej przechowywania 18 01 03* Inne odpady, które zawierają żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo, lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do sądzenia, że wywołują choroby u ludzi i zwierząt 18 01 06* Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, zawierające substancje niebezpieczne 18 01 08* Leki cytotoksyczne i cytostatyczne 18 01 10* Odpady amalgamatu dentystycznego 18 01 80* Zużyte kąpiele lecznicze aktywne biologicznie o właściwościach zakaźnych 18 01 82* Pozostałości z żywienia pacjentów oddziałów zakaźnych

CHARAKTERYSTYKA ODPADÓW Klasyfikacja odpadów według rozporządzenia dotyczącego sposobu postępowania z odpadami RODZAJ ODPADU KOD ODPADU CHARAKTERYSTYKA ODPADÓW Odpady zakaźne 18 01 02* 18 01 03* 18 01 80* 18 01 82* Odpady niebezpieczne, które zawierają żywe mikroorganizmy lub ich toksyny, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do przyjęcia, że wywołują choroby zakaźne dla ludzi lub innych żywych organizmów Odpady specjalne 18 01 06* 18 01 08* 18 01 10* Odpady niebezpieczne, które zawierają substancje chemiczne, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do sądzenia, że wywołują choroby niezakaźne u ludzi lub innych żywych organizmów albo mogą być źródłem skażenia środowiska Odpady pozostałe 18 01 01 18 01 04 18 01 07 18 01 09 18 01 81 Odpady medyczne nie posiadające właściwości niebezpiecznych

OGÓLNE ZASADY POSTĘPOWANIA Z ODPADAMI Zapobieganie powstawaniu odpadów. Odzysk odpadów, których powstaniu nie udało się uniknąć. Unieszkodliwianie, w tym składowanie odpadów, których powstaniu nie udało się zapobiec oraz których nie można poddać odzyskowi.

SZCZEGÓŁOWE ZASADY POSTĘPOWANIA Z ODPADAMI MEDYCZNYMI Odpady medyczne zbiera się selektywnie w miejscach ich powstawania z podziałem na odpady zakaźne, specjalne i pozostałe. Odpady niebezpieczne zbiera się do pojemników lub worków jednorazowego użycia z folii polietylenowej, nieprzeźroczystych, wytrzymałych, odpornych na działanie wilgoci i środków chemicznych, z możliwością niejednokrotnego zamknięcia, które należy wymieniać na nowe nie rzadziej niż jeden raz dziennie. Pojemniki lub worki mogą być wypełnione nie więcej niż do 2/3 ich objętości. Worki jednorazowego użycia umieszcza się na stelażach lub w sztywnych pojemnikach w taki sposób, aby ich górna, wywinięta na szerokość około 20 cm krawędź nie uległa skażeniu.

SZCZEGÓŁOWE ZASADY POSTĘPOWANIA Z ODPADAMI MEDYCZNYMI Odpady medyczne o ostrych końcach i krawędziach zbiera się do sztywnych, odpornych na działanie wilgoci, mechaniczne odpornych na przekłucie bądź przecięcie pojemnikach jednorazowego użycia. Pojemniki te umieszcza się w miejscach powstawania odpadów. Pojemniki należy wymieniać na nowe nie rzadziej niż co 48 godzin. Pojemniki mogą być wypełnione nie więcej niż do 2/3 ich objętości. Niedopuszczalne jest otwieranie raz zamkniętych pojemników lub worków jednorazowego użycia. W przypadku uszkodzenia worka lub pojemnika należy go w całości umieścić w innym większym, nieuszkodzonym pojemniku lub worku.

SZCZEGÓŁOWE ZASADY POSTĘPOWANIA Z ODPADAMI MEDYCZNYMI Każdy pojemnik lub worek jednorazowego użycia powinien posiadać: widoczne oznakowanie, świadczące o rodzaju odpadów w nich przechowywanych; widoczne oznakowanie, świadczące o miejscu pochodzenia odpadów; datę zamknięcia; informację pozwalającą zidentyfikować osobę zamykającą pojemnik lub worek. Odpady gromadzone są w workach lub pojemnikach koloru: czerwonego – odpady zakaźne, żółtego - odpady specjalne, niebieskiego - odpady pozostałe.

Stelaż z czerwonym workiem na odpady zakaźne

Pojemniki na odpady medyczne o ostrych końcach i krawędziach

Pojemniki z odpadami chemicznymi z pracowni RTG

Pomieszczenie na zużyty sprzęt biurowy

SZCZEGÓŁOWE ZASADY POSTĘPOWANIA Z ODPADAMI MEDYCZNYMI Dopuszczalne jest magazynowanie niebezpiecznych odpadów medycznych poza miejscem ich powstawania w pomieszczeniach, które powinny: posiadać ściany i podłogi wykonane z materiałów gładkich, łatwo zmywalnych i uniemożliwiających dezynfekcję; być zabezpieczone przed dostępem owadów, gryzoni oraz innych zwierząt; posiadać drzwi wejściowe bez progu, których minimalna szerokość i wysokość powinna gwarantować swobodny wjazd i wyjazd środka transportu wewnętrznego oraz dostęp obsługi; posiadać wydzielone boksy w zależności od rodzajów magazynowanych odpadów medycznych, zgodne z zasadami ich sortowania w miejscach powstawania; posiadać wentylację zapewniającą podciśnienie, z zapewnieniem filtracji odprowadzanego powietrza; być zabezpieczone przed dostępem osób nieupoważnionych; być przeznaczone wyłącznie do magazynowania odpadów medycznych i posiadać niezależne wejście.

SZCZEGÓŁOWE ZASADY POSTĘPOWANIA Z ODPADAMI MEDYCZNYMI Czas magazynowania medycznych odpadów zakaźnych: nie może przekraczać 48 godzin w pomieszczeniach o temperaturze wyższej niż 100C, w pomieszczeniach o temperaturze poniżej 100C tak długo, jak pozwalają na to ich właściwości, nie dłużej niż 14 dni.

WEWNĘTRZNY TRANSPORT ODPADÓW Odbywa się środkami transportu przeznaczonymi wyłącznie do tego celu. Do transportu wewnętrznego odpadów zakaźnych używa się wózków zamykanych. Transport odbywa się ściśle oznakowanymi i wytyczonymi trasami, aby uniknąć kolizji na drogach transportu leków, bielizny i innych środków. Podczas transportu wszystkie worki lub pojemniki muszą być szczelnie zamknięte i nieuszkodzone. Pracownicy zajmujący się zbieraniem i transportem odpadów powinni używać odpowiedniej odzieży roboczej i sprzętu ochrony osobistej oraz zapoznać się z „Instrukcją postępowania z wytwarzanymi odpadami medycznymi”.

Zestawienie wymaganych decyzji dotyczących wytwarzania odpadów Rodzaj decyzji lub informacji Ilość odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w ciągu roku [Mg] Pozwolenie na wytwarzanie odpadów Powyżej 1* Decyzja zatwierdzająca program gospodarki odpadami niebezpiecznymi Powyżej 0,1 Informacja o wytwarzanych odpadach i sposobach gospodarowania nimi Do 0,1 Ilość odpadów innych niż niebezpieczne wytwarzanych w ciągu roku [Mg] Powyżej 5 tys.* Powyżej 5 Nie występuje obowiązek uzyskania decyzji i składania informacji Poniżej 5 *odpady powstające w wyniku eksploatacji instalacji

EWIDENCJA ODPADÓW Prowadzona jest oddzielnie dla każdego kodu odpadu w oparciu o karty ewidencji odpadu oraz karty przekazania odpadu. Obowiązek prowadzenia ewidencji odpadów nie dotyczy wytwórców odpadów komunalnych oraz osób fizycznych i jednostek organizacyjnych, niebędących przedsiębiorcami, które wykorzystują odpady na własne potrzeby. Dokumenty sporządzone na potrzeby ewidencji należy przechowywać przez okres 5 lat.

EWIDENCJA ODPADÓW Uproszczona ewidencja odpadów prowadzona jest w oparciu o karty przekazania odpadu, jeżeli jednocześnie spełnione są dwa warunki: wytwarzamy do 0,1 Mg odpadów niebezpiecznych rocznie; wytwarzamy nie więcej niż 5 Mg odpadów innych niż niebezpieczne w roku. Wystawienie karty przekazania odpadu leży po stronie przekazującego odpad.

SPRAWOZDANIA DOTYCZĄCE ODPADÓW Sprawozdanie o rodzajach i ilości wytworzonych odpadów: sporządza się na podstawie karty ewidencji odpadów, nie uwzględnia się wytworzonych odpadów komunalnych, przedstawia się marszałkowi województwa do dnia 31 marca za poprzedni rok kalendarzowy.

KORZYSTANIE ZE ŚRODOWISKA Korzystamy ze środowiska jeśli: wprowadzamy gazy lub pyły do powietrza, wprowadzamy ścieki do wód lub do ziemi, pobieramy wodę, składujemy odpady.

OPŁATY ZA KORZYSTANIE ZE ŚRODOWISKA Nie musimy wnosić opłaty, gdy: wodę czerpiemy z wodociągu miejskiego, ścieki odprowadzamy do kanalizacji, odpady oddajemy na składowisko lub do zakładu oczyszczania, gdy opłata wynosi mniej niż 400 zł dla każdego z elementów środowiska, z którego korzystamy.

OPŁATY ZA KORZYSTANIE ZE ŚRODOWISKA Stawki opłat za korzystanie ze środowiska są zmieniane co roku. Za 2009 rok obowiązują stawki określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 14 października 2008 roku w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska. Należną opłatę wnosi się na konto właściwego urzędu marszałkowskiego do końca miesiąca następującego po upływie każdego półrocza, a więc do 31 styczna i 31 lipca każdego roku.

OPŁATY ZA KORZYSTANIE ZE ŚRODOWISKA Opłaty wynikające z przepisów ochrony środowiska można zaliczyć jako koszt uzyskania przychodu. Można pomniejszyć przychód przed naliczeniem podatku dochodowego o opłaty za korzystanie ze środowiska uiszczane do 31 lipca za I półrocze oraz do 31 stycznia za II półrocze danego roku, ponoszone w związku z: emisją gazów lub pyłów do powietrza, wprowadzaniem ścieków do wód lub do ziemi, poborem wód, składowaniem odpadów (zasadniczo dotyczy zarządzającego składowiskiem odpadów).

NALICZANIE OPŁAT Środowiskowych Przykład Firma użytkowała w I półroczu 2009 r. samochody osobowe zarejestrowane po raz pierwszy do dnia 31.12.1992 r. Łączne zużycie oleju napędowego wyniosło 5432 litrów. Rozwiązanie Ponieważ jednostkowe stawki opłat za gazy lub pyły wprowadzane do powietrza z procesów spalania paliw w silnikach spalinowych określane są w zł/ Mg należy: zamienić zużycie ON w litrach na zużycie ON w Mg: 5432 L * 0,84 : 1000 = 4,56 Mg pomnożyć zużycie ON w Mg przez obowiązującą stawkę opłaty jednostkowej: 4,56 Mg * 17,34 zł/Mg = 79,12 zł (opłaty nie trzeba uiszczać, bo < 400 zł)

SPRAWOZDANIA ZA KORZYSTANIE ZE ŚRODOWISKA Sprawozdanie o rodzaju i zakresie korzystania ze środowiska składa się do marszałka województwa do końca miesiąca następującego po upływie każdego półrocza, a więc do 31 styczna i 31 lipca każdego roku. Sprawozdania sporządza się według wzorów określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 18 czerwca 2009 roku w sprawie wzorów wykazów zawierających informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat.

KONTROLE W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA Organem państwowym powołanym do kontroli przestrzegania przepisów o ochronie środowiska jest Inspekcja Ochrony Środowiska, która na podstawie wyników kontroli może: wydać zarządzenie pokontrolne, decyzję administracyjną lub wszcząć egzekucję, zażądać przeprowadzenia postępowania służbowego przeciwko osobom winnym stwierdzonych uchybień, wstrzymać działalność powodującą naruszenie wymagań ochrony środowiska.

kary za nieprzestrzeganie przepisów W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA KTO: w wyznaczonym terminie nie poinformuje organu IOŚ o wykonaniu zarządzeń pokontrolnych albo o przeprowadzeniu postępowania służbowego przeciw osobom winnym dopuszczenia do uchybień, niezgodnie z prawdą poinformuje organ IOŚ o wykonaniu zarządzeń pokontrolnych lub przeprowadzeniu postępowania służbowego lub innego przewidzianego prawem, PODLEGA karze: grzywny, aresztu, ograniczenia wolności.

Dziękuję za uwagę …