Przeciwdziałanie samobójstwom w schizofrenii. Programy społeczne. Joanna Meder, Katarzyna Charzyńska Klinika Rehabilitacji Psychiatrycznej Instytut Psychiatrii i Neurologii

1989 w Polsce 3657 prób samobójczych 1999 5182 2001 6000 2002 5928 – 5100 samobójstw dokonanych 4215 (mężczyźni) 885 (kobiety) Samobójstwo to najczęstsza przyczyna śmierci wśród chorych na schizofrenię.

Badania Brunona Hołysta 1990- 1997 Tendencje samobójcze współwystępują z: Pesymistyczną postawą wobec życia Negatywną oceną własnych wspomnień Pesymistyczną antycypacją przyszłości Afirmującą postawą wobec śmierci Bezradnością i brakiem oparcia w najbliższych Czynniki ryzyka: 80%- mężczyźni 50%- żonaci i zamężne 52,7%- mieszkańcy miast wiek - 31 – 50 lat

Chorzy na schizofrenię 20- 40%- próby samobójcze 10- 13%- popełnia samobójstwo Próby „S”- częściej mężczyźni Największy problem - myśli „S” - I - sze 10 lat choroby - 80% - I-szych 5 latach

Większe ryzyko zachowań samobójczych w schizofrenii Bezpośrednio po ustąpieniu ostrego epizodu psychotycznego Pierwsze 6 miesięcy po hospitalizacji Duża depresja Nadużywanie alkoholu

Harkavy- Friedman i wsp., American Journal of Psychiatry, 1999 156 osób - 72% schizofrenia, 28% zaburzenia schizoafektywne Z grupy: 33% przyznało się do 1 próby „S” 60% podejmowało próby „S” wielokrotnie 52% podejmowało próby z silnym postanowieniem śmierci

Najczęściej to: Powieszenie 4524 (3885) - M Skok 421 (274) - M Próby samobójcze chorych na schizofrenię są bardziej poważne niż w populacji ogólnej Najczęściej to: Powieszenie 4524 (3885) - M Skok 421 (274) - M Przedawkowanie leków 211 Utopienie 143 (70) - M Podcięcie żył 89 (60) - M Dane Policji, 2002 r.

Powody „S” Opinia pacjentów omamy - psychotyczne urojenia depresje zaburzenia snu utrata małżonka lub partnera Dane Policji: 1017- choroba psychiczna 368 – przewlekła choroba

De Hart i wsp. (2001 r.) 870 pacjentów, Obserwacja przez 11,4 lat Rozpoznanie: schizofrenia lub psychoza schizoafektywna

Czynniki ryzyka według autorów (porównanie z grupą kontrolną): Impulsywność - 6 x cz. skłonni do zachowań gwałtownych - 2 x cz. wypisywani ze szpitala - 5 x cz. ucieczki ze szpitala Zachowania samobójcze – 5 x cz. zgłaszali myśli „S” i podejmowali próbę Depresja – 3 x cz. mieli depresję 17 x cz. przyjmowani do szpitala wbrew woli Ciężki przebieg choroby – 2 x cz. częściej hospitalizowani Chorzy po próbie „S” mieli 8 x cz. próbę „S” w rodzinie

10 IX – Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom Międzynarodowe Stowarzyszenie na Rzecz Zapobiegania Samobójstwom (IASP) i Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) Narodowe programy zapobiegania samobójstwom, np. od wielu lat w Szwecji (wczesne wykrywanie i leczenie) 2 razy przeprowadzono ogólnopolską akcję zapobiegania depresji to zmniejszyło ilości „S” wśród kobiet

Pierwotne – obowiązki społeczeństwa wobec jednostki Wtórne – obowiązki jednostki wobec społeczeństwa Samobójca to ofiara, wobec której grupa nie spełnia obowiązków Samobójstwo nie pojawia się bez zapowiedzi lub sygnałów zwiastujących zagrożenie

Reakcja otoczenia jest z reguły niewłaściwa: - niechęć, lęk, bezradność, wyrzuty sumienia, bagatelizowanie problemu, ironia, odtrącenie lub potępienie 30 – 80% ludzi dokonujących samobójstwa ma poważne zaburzenia psychiczne, zaburzenia osobowości, jest uzależnionych

Punkty konsultacyjne dla osób w kryzysie w ramach akcji „Odnaleźć siebie”

Warszawa, Białystok, Bydgoszcz, Poznań, Kraków

Centrum Pomocy – Galeria Mokotów, 18 września Pierwsze 3 dni – 191 osób – głównie kobiety (122) Najczęściej do 40 roku życia 30% studenci 40% do psychologa Problemy: depresja, nerwice, problemy rodzinne Wrzesień 9 dni – 203 osoby Październik 8 dni – 75 osób Listopad 9 dni – 113 osób do końca grudnia ok. 1000 osób Białystok – styczeń, +/- 100 osób

O darmowych wizytach u psychiatry Czytelniczka: Po poradę do psychiatry do siedziby Akademii Medycznej przyszłam jako pierwsza. I być może ta pani doktor uratowała mi dzisiaj życie. My przecież nie jesteśmy aż tak bogaci, żeby płacić za prywatne wizyty u psychiatry, a to takie ważne, kiedy ktoś powie miłe słowo. Błagam, nie zaprzestańcie tej akcji. Inni ludzie w końcu przestaną się bać, wstydzić i zgłoszą się po poradę. Kurier Poranny, 19.01.2005

Polacy o leczeniu. Bliska osoba powinna iść do lekarza, gdy: 75% - podejmuje próby samobójcze 55% - zauważyliśmy u niej próby samookaleczenia 43% - miewa halucynacje 39% - kontakt z tą osobą jest utrudniony 37% - nadużywa różnych substancji, np. alkoholu, leków 28% - unika kontaktów ze znajomymi 17% - zachowuje się dziwnie, nieodpowiednio do sytuacji 15% - podejmuje ryzykowne czyny 8 % - zaczyna się dziwnie ubierać 4 % - nie wiem, trudno powiedzieć (Badania TNS OBOP)

Nie korzystamy z porad psychiatrów, bo: 77% - wstydzimy się, obawiamy się co inni ludzie sobie pomyślą 35% - boimy się, że otrzymamy „żółte papiery” 25% - uważamy, że lekarz psychiatra nie może nam pomóc 24% - obawiamy się leczenia wbrew własnej woli 13% - trudno się dostać do lekarza psychiatry 4 % - inne 5 % - nie wiem, trudno powiedzieć (Badania TNS OBOP)

Zapobieganie samobójstwom. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) i Polskie Towarzystwo Suicydologiczne Zapobieganie samobójstwom. Poradniki dla: pracowników podstawowej opieki zdrowotnej lekarzy pierwszego kontaktu funkcjonariuszy służby więziennej nauczycieli i innych pracowników szkoły pracowników mediów

Broszurki Rozmowa, która nie boli – pytania i odpowiedzi dotyczące Twojej psychiki 2 poradniki zapobiegania samobójstwom Skala problemu Jak dotrzeć do osoby o skłonnościach samobójczych? Jak rozpoznać? Jak ocenić ryzyko samobójstwa? Jak postępować z osobą o skłonnościach „S”? Skąd można uzyskać pomoc? Co robić i czego nie robić?