Szara strefa w budownictwie przyczyny, konsekwencje, sposoby zwalczania zjawiska dr hab. Ryszard Sowiński Katedra Prawa Finansowego Wydział Prawa i Administracji UAM rys.sowinski@gmail.com

Plan prezentacji Wielkość i struktura szarej strefy w budownictwie Ogólna charakterystyka szarej strefy Przyczyny funkcjonowania szarej strefy Skutki szarej strefy Wykrywanie szarej strefy Sankcje Optymalizacja podatków – granice legalności Wnioski, dyskusja.

Ogólna charakterystyka szarej strefy Nieujawnianie przychodów Zaniżanie przychodów Zawyżanie kosztów Ceny transferowe i raje podatkowe Nadużywanie prawa do ulg podatkowych Nierejestrowane zatrudnienie

Wielkość i struktura szarej strefy - ogólnie

Udział szarej strefy w PKB wg sektora (w mld euro i w %PKB, 2005) http://www.konferencje.kmbase.pl/downloads/KrawczynskiPL.pdf

Wielkość i struktura szarej strefy w budownictwie – produkcja i handel materiałami budowlanymi Grupa wyrobów Wartość rynku (w mln zł) W tym wartość produkcji w szarej strefie (w mln zł) Udział  szarej strefy w % Drewno budowlane 1 400 840 60 Złącza ciesielskie 30 6 20 Stolarka okienna drewniana 1 200 240 Stolarka okienna z PCV 1 800 540 Blachy dachowe 1 500 100 7 Materiały  ścienne 1 100 110 10 Proste suche mieszanki z działu chemii budowlanej** 350 9 Piany montażowe 27 25 Silikony w kartuszach 15 Kleje klasy Vicol 65 11 Izolacyjne płyty styropianowe 700 140 Razem 8 315 2 052 Źródło – Głos PSB. 2005 Głos PSB zadał pytania o szarą strefę przedstawicielom 8 firm: Atlas, Blachy Pruszyński, Gah Alberts, Kreisel, Selena, Stolbud Włoszczowa, Termo Organika, Xella oraz Polskiej Izby Gospodarczej Przemysłu Drzewnego. Odpowiadający na pytania zdecydowanie zastrzegli, że udzielone redaktorowi Głosu PSB informacje odzwierciedlają jedynie ich przekonanie i nie są poparte żadnymi badaniami. Tym samym mają jedynie szacunkowy charakter.

Przyczyny funkcjonowania szarej strefy Ekonomiczna kalkulacja korzyści i zagrożeń Moralność podatkowa –ocena systemu podatkowego i zachowania podmiotu oceniającego ten system – poczucie sprawiedliwości systemu podatkowego Czynniki demograficzne takie jak płeć, wykształcenie

Postawy podatników wobec obowiązków podatkowych

Skutki szarej strefy – + Nieuczciwa konkurencja Ograniczony dostęp do kapitału Zniekształcenie danych statystycznych Ograniczony dostęp do wymiaru sprawiedliwości Spadek dochodów budżetowych Zagrożenie sankcjami Erozja moralności i mentalności podatkowej Reputacja Społeczna odpowiedzialność + Krótkoterminowe korzyści finansowe (zatrudnienie, podatki, koszty poboru podatku) Czasami jedyny sposób na przetrwanie Nacisk na obniżenie podatków

Wykrywanie szarej strefy Organy odpowiedzialne za wykrywanie szarej strefy i ich aktywność Organy podatkowe Organy kontroli skarbowej PIP Inne… Metody wykrywania działalności w szarej strefie Kontrole PIP Wywiad skarbowy Masowe przetwarzanie danych Kontrole podatkowe i skarbowe (metodologia)

Prawdopodobieństwo wykrycia oszustwa podatkowego

Metody szacowania nieujawnionych dochodów NIERZETELNOŚĆ KSIĄG, BRAK DANYCH Metoda porównawcza Metoda remanentowa Metoda kosztowa Metoda zdolności produkcyjnych Metoda udziału w obrocie CENY TRANSFEROWE – Metoda porównawcza – Metoda zdolności produkcyjnych – Metoda koszt plus – Metoda ceny odsprzedaży NIEUJAWNIONE PRZYCHODY – Zgromadzony majątek – Dokonywane wydatki

Sankcje Kodeks karny Kodeks karny skarbowy Ordynacja podatkowa PIT i CIT Pozostałe sankcie

Optymalizacja podatków – granice legalności

Optymalizacja podatkowa Zmiana formy prawnej prowadzonej działalności – Sp. k. Sp z o.o. Optymalizacja transakcji Wykorzystanie straty podatkowej Inne…

Wnioski, dyskusja Kilka pytań: Więcej dobrego czy złego? Czy branża powinna organizować działania mające na celu ograniczanie szarej strefy? Wprowadzanie kodeksów etyki biznesu?

Dziękuję za uwagę rys.sowinski@gmail.com