Polskie prawo parlamentarne na tle porównawczym dr Andrzej Kulig, dr Grzegorz Kuca Katedra Prawa Ustrojowego Porównawczego WPIA UJ

TRADYCYJNA (KLASYCZNA): funkcja ustawodawcza oraz funkcja kontrola FUNKCJE PARLAMENTU KLASYFIKACJE FUNKCJI PARLAMENTU: TRADYCYJNA (KLASYCZNA): funkcja ustawodawcza oraz funkcja kontrola WSPÓŁCZESNA (NOWOCZESNA): funkcja ustawodawcza, funkcja ustrojodawcza, funkcja kontrola, funkcja kreacyjna (kreacyjno-organizacyjna), funkcja budżetowa, funkcja akceptacji prawa międzynarodowego, funkcja europejska, funkcja współuczestnictwa w określaniu polityki państwa. W Konstytucji RP z 1997 r. art. 95 ust. 1 Konstytucji – funkcja ustawodawcza, art. 95 ust. 2 Konstytucji – funkcja kontrolna oraz – nie wyrażona wprost – funkcja kreacyjna.

FUNKCJA USTAWODAWCZA: FUNKCJA USTAWODAWCZA - stanowienie reguł prawa powszechnie obowiązującego na terytorium państwa. Reguły te mają najczęściej charakter abstrakcyjny (podlegają wielokrotnemu, niedającemu się z góry określić liczbowo, urzeczywistnianiu) i generalny (są kierowane do adresatów określonych rodzajowo). Jakkolwiek pojęcie funkcji ustawodawczej mieści także stanowienie reguł (norm) indywidualno-abstrakcyjnych, tj. kierowanych do zindywidualizowanego adresata, ale stwarzające możliwość wielokrotnego wykorzystania, ale z pewnością nie reguł generalno-konkretnych.

FUNKCJA USTAWODAWCZA: W większości państw demokratycznych występuje konstytucyjne zróżnicowanie kategorii ustaw. W nielicznych państwach (np. w Polsce i w Rosji) brak takiego zróżnicowania, ale i w tym wypadku można odróżnić ustawy konstytucyjne od ustaw zwykłych. Ze względu na występujące w poszczególnych państwach różnice nie jest możliwe dokonanie klasyfikacji ustaw wspólnej dla wszystkich państw. Dlatego ograniczymy się do charakterystyki rodzajów ustaw występujących w pewnej liczbie państw. RODZAJE USTAW: ustawa konstytucyjna ustawa organiczna ustawa prywatna ustawa ramowa inne: np. ustawy zawierające autentyczną wykładnię wcześniej przyjętych ustaw i niezawierające żadnych innych norm prawnych – Grecja.

FUNKCJA USTAWODAWCZA: ustawa konstytucyjna: akt prawny o randze równej konstytucji, uchwalany w trybie przewidzianym dla jej zmiany i służący dokonaniu zmian konstytucji, zawieszenia jej przepisów, przejściowego uregulowania niektórych spraw dotyczących materii konstytucyjnej, ograniczenia zakresu obowiązywania norm konstytucyjnych do części terytorium państwa. Ustawy te nie musza mieć szczególnej nazwy (np. ustawa konstytucyjna, ustawa o zmianie konstytucji). Wystarczy spełnienie przez nie wymogów proceduralnych oraz objęcie zakresem regulacji materię konstytucyjną. ustawa organiczna: akt prawny niższej rangi niż konstytucja, a wyższej niż ustawa zwykła, uchwalany w trybie łatwiejszym niż zmiana konstytucji, ale kwalifikowanym względem ustawy zwykłej (np. wyższą większością lub kworum niż konieczne do uchwalenia ustawy zwykłej), występują np. we Francji (art. 46), Gruzji (art. 66 ust. 2), Portugalii (art. 168 ust. 5). Ustawy organiczne pojawiły się po raz pierwszy we Francji w I połowie XIX w. jako ustawy regulujące organizację władz publicznych ściśle („organicznie”) związanych z określoną normą konstytucyjną (obok nazwy ustawa organiczna spotykamy też ustawa uzupełniająca (Brazylia).

FUNKCJA USTAWODAWCZA: ustawa prywatna: akt prawny rangi ustawy zwykłej przynoszący szczególne korzyści pojedynczym osobom, grupom osób, organizacjom, który nie przynosi tych samych korzyści innym osobom, grupom osób, organizacjom (np. wprowadzenie jakiegoś świadczenia, przyznanie odszkodowania konkretnej osobie). Występują w niektórych państwach anglosaskich (np. USA, Wielkiej Brytanii). Ustawy tego rodzaju budzą wątpliwości dotyczące zasady równości wobec prawa oraz zasady podziału władzy (akty indywidualne powinny wydawać sądy (orzeczenia), bądź organy władzy wykonawczej (decyzje)). ustawa ramowa: akt prawny rangi ustawy zwykłej zawierający przepisy wyznaczające kierunki i granice dla ustawodawcy w krajach federalnych („przepisy ramowe”), a także określające czas, w którym powinien on wydać ustawę regulującą materię określoną w ustawie ramowej, np. RFN (art. 75 ust. 1 UZ). W państwach unitarnych ustawy ramowe określają zasady i kierunki regulacji danej materii w rozporządzeniach organów władzy wykonawczej wydawanych na podstawie zawartego w nich upoważnienia. dekret ustawodawczy – akt prawny podobny do ustawy, z tą jednak różnicą, że jego przedmiot jest bardziej ograniczony, konkretny i szczegółowy, np. Brazylia (dla ratyfikacji umów międzynarodowych).

FUNKCJA USTAWODAWCZA: WŁAŚCIWOŚĆ USTAWY Decydując się na wybór sposobu regulacji kompetencji ustawodawczych legislatywy, czyli określając „właściwość ustawy”, ustrojodawca staje przed dylematem, który sprowadza się do odpowiedzi na pytanie: Czy ograniczać działalność prawotwórczą legislatywy poprzez enumeratywne wyliczenie materii ustawowych, czy może powierzyć legislatywie prawo ustawowego regulowania dowolnej materii na zasadzie omnipotencji? Zdecydowana większość współczesnych konstytucji opiera się na drugim rozwiązaniu, które stanowiło podstawę dla twórców Konstytucji RP z 1997 r. Z tego względu w tekście konstytucji nie istnieją żadne unormowania, które określałyby czy to w sposób negatywny granice „władzy ustawodawczej” poprzez wskazanie konkretnych materii podlegających regulacji w innej formie, czy też regulacje, które wyliczałyby w sposób pozytywny materie podlegającą regulacji w drodze ustawy. Na gruncie Konstytucji RP z 1997 r. nie ma konstytucyjnych granic ani dla „szerokości”, ani też dla „głębokości”(„pojemności”) funkcji ustawodawczej (wyjątek art. 234 Konstytucji).

FUNKCJA USTAWODAWCZA: WYŁĄCZNOŚĆ USTAWY Ustrojodawca zdecydował się jednak na wyliczenie określonych spraw (dziedzin) wymagających ustawowego określenia pozostawiając przy tym możliwość szczegółowego rozwinięcia danego zagadnienia na drodze poza ustawowej (akty wykonawcze wydane z upoważnienia ustawy). Oznacza to, iż parlament zobowiązany jest uregulować w ustawie pewne kategorie spraw, z drugiej zaś strony w pozostałych (niewymienionych) kategoriach spraw parlament może, ale nie musi tego uczynić. W obu wypadkach regulacja ta wymaga formy ustawy (tzw. zasada zupełności koniecznego zakresu ustawy - oznaczającej konieczność oparcia o ustawę każdej regulacji, która przybiera postać przepisów prawa powszechnie obowiązującego).

FUNKCJA USTAWODAWCZA: Podstawy prawne: Konstytucja RP z 1997 r. rozdział IV., tytuł: „Organizacja i działanie” (art. 118 - 123), rozdział X. „Finanse publiczne” (art. 210 – 226) oraz rozdział XII. „Zmiana Konstytucji” (art. 235). Uchwała Sejmu RP z dnia 30 lipca 1992 r. Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2012 r., poz. 32 ze zm.). Uchwała Senatu RP z dnia 23 listopada 1990 r. Regulamin Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (MP. z 2010 r, Nr 39, poz. 542 ze zm.) Ustawa z dnia 24 czerwca 1999 r. o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz.U. Nr 169, poz. 1414 ze zm.)

FUNKCJA USTAWODAWCZA – PROCEDURA PODSTAWOWA: PODMIOTY INICJATYWY USTAWODAWCZEJ Konstytucje współczesnych państw demokratycznych powierzają prawo inicjatywy ustawodawczej: członkom parlamentu – najczęściej pojedynczym parlamentarzystom, którzy mogą składać też projekt grupowo, rzadko określonej grupie parlamentarzystów (Austria – 5, Polska – 15), ewenementem jest określenie górnej granicy podpisów popierających (Izba Reprezentantów w USA – 25). frakcjom (klubom) parlamentarnym – występuje stosunkowo rzadko (np. Gruzja, Portugalia, Szwajcaria) drugiej izbie parlamentu – tam, gdzie ona istnieje komisjom parlamentu – stosunkowo rzadko (np. Polska, Austria) organom władzy wykonawczej – najczęściej rząd, niekiedy rząd i głowa państwa określonej liczbie członków zbiorowego podmiotu suwerenności (lud, naród) innym podmiotom (np. bankowi centralnemu – Ukraina, Najwyższemu Sądowi Federalnemu – Brazylia, Kościołowi Ewangelicko-Luterańskiemu – Finlandia, zgromadzeniom prawodawczym w Portugalii).

FUNKCJA USTAWODAWCZA – PROCEDURA PODSTAWOWA: INICJATYWA USTAWODAWCZA stanowi conditio sine qua non należytej realizacji funkcji ustawodawczej parlamentu. Inicjatywa ustawodawcza oznacza skierowanie projektu ustawy do parlamentu, któremu nie towarzyszy obowiązek rozpatrzenia tego projektu (może z nim wystąpić każdy). Prawo inicjatywy ustawodawczej to prawo określonych podmiotów do wnoszenia projektów ustaw do parlamentu, z tym skutkiem, że parlament staje się zobowiązany do rozpatrzenia tych projektów w szczególnej przewidzianej w prawie procedurze. PODMIOTY INICJATYWY USTAWODAWCZEJ w POLSCE: POSŁOWIE (15 lub komisja), SENAT, PREZYDYDENT RP, RADA MINISTRÓW, grupa 100 tyś. OBYWATELI) Współcześnie w systemach rządów parlamentarnych (parlamentarno-gabinetowych) podmiotami inicjatywy ustawodawczej jest coraz częściej nie tylko parlament i rząd, ale także głowa państwa (np. Belgia, Dania, Finlandia, Litwa, Łotwa, Norwegia). PROBLEMATYKA OSR (czyli: oceny skutków regulacji) i konsultacji społecznych

FUNKCJA USTAWODAWCZA – PROCEDURA PODSTAWOWA: PROJEKT USTAWY MUSI SPEŁNIAĆ OKREŚLONE WYMOGI FORMALNE. Konstytucja w art. 118 ust. 3 nakłada na wnioskodawców obowiązek przedstawienia skutków finansowych wykonania ustawy. Dalsze wymogi formalne precyzuje regulamin Sejmu, który w art. 34 ust. 1 przewiduje, że projekty ustaw mają być składane w formie pisemnej na ręce Marszałka Sejmu. Do projektu ustawy wnioskodawca musi dołączyć się uzasadnienie, które powinno: 1) wyjaśniać potrzebę i cel wydania ustawy, 2) przedstawiać rzeczywisty stan w dziedzinie, która ma być unormowana, 3) wykazywać różnicę pomiędzy dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym, 4) przedstawiać przewidywane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne, 5) wskazywać źródła finansowania, jeżeli projekt ustawy pociąga za sobą obciążenie budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego, 6) przedstawiać założenia projektów podstawowych aktów wykonawczych, 7) zawierać oświadczenie o zgodności projektu ustawy z prawem Unii Europejskiej albo oświadczenie, że przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty prawem Unii Europejskiej (art. 34 ust. 2 regulaminu Sejmu).

FUNKCJA USTAWODAWCZA – PROCEDURA PODSTAWOWA: SEJM (NIE JEST OGRANICZONY TERMINAMI) Marszałek Sejmu: 1. ewentualne skierowanie (po zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu) projektu budzącego wątpliwości do zaopiniowania do Komisji Ustawodawczej, która większością 3/5 głosów może zaopiniować projekt jako niedopuszczalny 2. po otrzymaniu projektu ustawy (wyjątek: projekt Prezydenta i RM) przed jego skierowaniem na I czytanie zarządza sporządzenie opinii przez ekspertów Kancelarii Sejmu w sprawie zgodności z prawem UE – Komisji ds. UE. 3. zarządza drukowanie projektu i opinii oraz dostarczenie ich posłom, Marszałkowi Senatu, prezydentowi, Prezesowi Rady Ministrów. PROCEDURA CZYTAŃ (z reguły odbywa się kilka czytań, w państwach demokratycznych rzadko przyjmuje się jedno czytanie (Brazylia – ustawy zwykłe, Kolumbia), częściej dwa (Argentyna, Portugalia, Brazylia – ustawy organiczne) I Czytanie (nie wcześniej niż 7 dnia od doręczenia druków posłom) obejmuje: 1. uzasadnienie projektu przez wnioskodawcę, 2. debatę nad ogólnymi zasadami projektu, 3. pytania posłów i odpowiedzi wnioskodawcy, 4. pisemne zgłaszanie poprawek i uwag

FUNKCJA USTAWODAWCZA – PROCEDURA PODSTAWOWA: I CZYTANIE odbywa się na: 1. POSIEDZENIU PLENARNYM SEJMU: rozpatruje się projekty ustaw o zmianie Konstytucji, budżetowych, podatkowych, dotyczących wyboru Prezydenta, Sejmu, Senatu, organów samorządu terytorialnego, regulujących ustrój i właściwość władz publicznych, kodeksów oraz gdy Marszałek tak postanowi 2. NA POSIEDZENIU KOMISJI - skierowanie projektu do rozpoznania właściwym komisjom - możliwość powołania podkomisji - sprawozdanie komisji z wnioskiem o: przyjęcie projektu bez poprawek, przyjęcie projektu z poprawkami, odrzucenie projektu, możliwość zamieszczenia poprawek odrzuconych przez komisję jako wnioski mniejszości Marszałek Sejmu zarządza drukowanie projektu i opinii oraz dostarczenie ich posłom.

FUNKCJA USTAWODAWCZA – PROCEDURA PODSTAWOWA: Po zakończeniu I czytania, a przed rozpoczęciem jej rozpatrywania może być przeprowadzone WYSŁUCHANIE PUBLICZNE (hearing, public hearing). Uchwała w sprawie przeprowadzenia wysłuchania publicznego podejmowana jest przez komisję, do której projekt został skierowany do rozpatrzenia na pisemny wniosek posła. Uchwała o przeprowadzeniu wysłuchania publicznego zawiera w szczególności datę i godzinę przeprowadzenia wysłuchania publicznego. Prawo wzięcia udziału w wysłuchaniu publicznym dotyczącym projektu ustawy mają podmioty, które po ogłoszeniu projektu w formie druku zgłosiły do Sejmu, co najmniej na 10 dni przed dniem wysłuchania publicznego, zainteresowanie pracami nad projektem ustawy. Zgłoszenie musi być dokonane na właściwym formularzu. Z przyczyn lokalowych lub technicznych prezydium komisji może ograniczyć liczbę podmiotów biorących udział w wysłuchaniu publicznym. Ograniczenie to powinno zostać dokonane w oparciu o uzasadnione kryterium zastosowane jednolicie wobec wszystkich podmiotów. Kryterium może stanowić w szczególności kolejność zgłoszeń. Wysłuchanie publiczne odbywa się tylko na jednym posiedzeniu komisji. Porządek dzienny posiedzenia komisji, na którym przeprowadza się wysłuchanie publiczne, nie może obejmować innych punktów porządku dziennego. Przewodniczący komisji ustala kolejność oraz czas wystąpień podmiotów, które biorą udział w wysłuchaniu publicznym. Każdy podmiot może wystąpić tylko raz, a niewygłoszone tekst wystąpienia można dołączyć do protokołu.

FUNKCJA USTAWODAWCZA – PROCEDURA PODSTAWOWA: II CZYTANIE (zawsze na posiedzeniu Sejmu) obejmuje: sprawozdanie z pracy komisji, przeprowadzenie debaty i zgłaszanie poprawek poprawki mogą zgłaszać: wnioskodawca, grupa co najmniej 15 posłów, przewodniczący klubu lub upoważniony przez niego wiceprzewodniczący w imieniu klubu, Rada Ministrów wnioskodawca do końca drugiego czytania może wycofać wniesiony przez siebie projekt (projekt poselski uważa się za wycofany, jeżeli popiera go mniej niż 15 posłów spośród tych, którzy go podpisali) POPORAWKI – ponowne skierowanie do komisji, chyba że Sejm postanowi inaczej, poprawione lub dodatkowe sprawozdanie BEZ POPRAWEK – 3 CZYTANIE

FUNKCJA USTAWODAWCZA – PROCEDURA PODSTAWOWA: III czytanie (zawsze na posiedzeniu Sejmu) obejmuje: przedstawienie dodatkowego sprawozdania, głosowanie porządek głosowania: - odrzucenie projektu w całości (jeżeli zgłoszono taki wniosek) - głosowanie poprawek do poszczególnych artykułów, przy czym w pierwszej kolejności głosuje się poprawki, których przyjęcie lub odrzucenie rozstrzyga o innych poprawkach, - głosowanie projektu w całości w brzmieniu zaproponowanym przez komisje, ze zmianami wynikającymi z przegłosowanych poprawek. UCHWALENIE - Sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów ODRZUCENIE USTAWY Marszałek Sejmu przesyła niezwłocznie Marszałkowi Senatu oraz Prezydentowi potwierdzony swoim podpisem tekst uchwalonej przez Sejm ustawy.

FUNKCJA USTAWODAWCZA – PROCEDURA PODSTAWOWA: SENAT (ograniczony terminami 30 dni) Marszałek Senatu kieruje ustawę do właściwych komisji senackich I czytanie Komisje przygotowują projekt uchwały Senatu w terminie nie dłuższym niż 18 dni, w którym proponują: - przyjęcie ustawy bez poprawek, - wprowadzenie poprawek, - odrzucenie ustawy Jeżeli komisja dostrzeże potrzebę zmian legislacyjnych wykraczających poza materię ustawy przygotowuje wniosek o podjęcie inicjatywy ustawodawczej przez Senat wraz z projektem ustawy Na posiedzeniu Senatu przedstawiane jest sprawozdanie komisji. Przystąpienie do II czytania ewentualne podjęcie inicjatywy ustawodawczej.

FUNKCJA USTAWODAWCZA – PROCEDURA PODSTAWOWA: SENAT (ograniczony terminami 30 dni) II czytanie Uchwała o stanowisku Senatu wobec ustawy podejmowana jest zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów: - zgoda bez zastrzeżeń, - wprowadzenie poprawek, - odrzucenie ustawy Niepodjęcie przez Senat uchwały w ciągu 30 dni od dnia przekazania oznacza, że ustawę uznaje się za uchwaloną w brzmieniu przyjętym przez Sejm (milczące wyrażenie zgody).

FUNKCJA USTAWODAWCZA – PROCEDURA PODSTAWOWA: Jeżeli Senat podejmie uchwałę o: - odrzuceniu ustawy - wprowadzeniu poprawek, to: Marszałek Sejmu kieruje uchwałę Senatu do rozpatrzenia przez komisje Komisje sporządzają sprawozdanie Sejm odrzuca uchwałę Senatu lub zaproponowane poprawki bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. - o przyjęciu ustawy bez poprawek - Nie podejmie uchwały w terminie Marszałek Sejmu informuje Sejm

FUNKCJA USTAWODAWCZA – PROCEDURA PODSTAWOWA: PREZYDENT (21 dni) podpisuje ustawę i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Przed podpisaniem ustawy Prezydent może skierować wniosek do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności ustawy z Konstytucją (kontrola fakultatywna, brak obligatoryjnej kontroli konstytucyjności – inaczej np. we Francji, Kazachstanie). Trybunał Konstytucyjny, może: - uznać ustawę za niezgodną z Konstytucją - uznać niektóre przepisy ustawy za niezgodną z Konstytucją (Prezydent podpisuje ustawę z pominięciem niektórych przepisów bądź zwraca Sejmowi w celu poprawienia uchybień) uznać ustawę za zgodną z Konstytucją UWAGA: Wniosek afirmatywny złożony np. wyłącznie dla potwierdzenia zajmowanego przez Prezydenta stanowiska, że ustawa jest zgodna z Konstytucją uznać należy za niezgodny z art. 126 ust. 2 Konstytucji, a zatem niedopuszczalny (zob. Wyrok TK z dnia 24 marca 2004 r., sygn. K 37/03, OTK ZU 2004, nr 3 poz. 21).

FUNKCJA USTAWODAWCZA – PROCEDURA PODSTAWOWA: WETO USTAWODAWCZE (z łac. veto – nie pozwalam): Ze względu na skutki prawne wyróżniamy następujące rodzaje weta: zawieszające (wymagaj ponownego uchwalenia ustawy), absolutne (powoduje niedojście do skutku ustawy), Ze względu na zakres przedmiotowy wyróżniamy następujące rodzaje weta: selektywne (item veto) zwykłe (przybierające postać weta zawieszającego i polegające na odmowie zatwierdzenia ustawy) Odrębnym rodzajem weta jest weto kieszonkowe (pocket veto) spotykane w USA.

FUNKCJA USTAWODAWCZA – PROCEDURA PODSTAWOWA: Jeżeli Prezydent nie wystąpił z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego to może z umotywowanym wnioskiem przekazać ustawę Sejmowi do ponownego rozpatrzenia (weto zawieszające). Obalenie weta następuje poprzez ponowne uchwalenie ustawy 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. NIEPRZEŁAMANIE WETA: zamknięcie postępowania w związku z nieuchwaleniem ustawy w brzmieniu dotychczasowym PRZEŁAMANIE WETA: podpisanie ustawy przez Prezydenta oraz zarządzenie jej ogłoszenia Dzienniku Ustaw Dziennik Ustaw wydaje Prezes Rady Ministrów przy pomocy Rządowego Centrum Legislacji w formie elektronicznej: http://dziennikustaw.gov.pl/

FUNKCJA USTAWODAWCZA - UCHWALENIE USTAWY BUDŻETOWEJ INICJATYWA USTAWODAWCZA: RADA MINISTRÓW przekłada projekt ustawy budżetowej najpóźniej na 3 miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego POSTĘPOWANIE W SEJMIE (brak terminów) Odbywa się na posiedzeniu Komisji Finansów Publicznych, części projektu rozpatrują także właściwe komisje sejmowe, które przekazują Komisji Finansów Publicznych swoje stanowisko. POSTĘPOWANIE W SENACIE (20 dni na rozpatrzenie ustawy) Senat w uchwale może wnosić o: 1) przyjęcie ustawy bez poprawek, 2) przyjęcie ustawy z poprawkami Senat może nie wypowiedzieć się w terminie (milcząco wyraża zgodę) PREZYDENT (7 dni) Jeżeli w terminie 4 miesięcy od dnia przedłożenia projektu ustawy budżetowej nie zostanie ona przedłożona prezydentowi do podpisu, może on zarządzić skrócenie kadencji Sejmu. PREZYDENT MOŻE: 1) PODPISAĆ USTAWĘ lub 2) WYSTĄPIĆ Z WNIOSKIEM DO TK PREZYDENTOWI NIE PRZYSŁUGUJE WETO USTAWODAWCZE

FUNKCJA USTAWODAWCZA – TRYB PILNY INICJATYWA USTAWODAWCZA: RADA MINISTRÓW może dotyczyć projektów ustaw z wyjątkiem: 1) ustaw podatkowych, 2) dotyczących wyboru Prezydenta RP, Sejmu, Senatu, organów samorządu terytorialnego, 3) ustaw regulujących ustrój i właściwość władz publicznych, 4) kodeksów POSTĘPOWANIE W SEJMIE (brak terminów) I CZYTANIE: posiedzenie plenarne lub posiedzenie komisji PRZED II CZYTANIEM RADA MINISTRÓW MOŻE WYCOFAĆ KLAUZULĘ PILNOŚCI MARSZAŁEK SEJMU nie później niż w ciągu 3 dni przesyła uchwaloną ustawę Marszałkowi Senatu i Prezydentowi RP POSTĘPOWANIE W SENACIE (14 dni na rozpatrzenie ustawy) UPRAWNIENIA JAK W TRYBIE ZWYKŁYM Sejm rozpatruje stanowisko Senatu na najbliższym posiedzeniu po jego doręczeniu (możliwość powołania podkomisji) PREZYDENT (7 dni)

FUNKCJA USTAWODAWCZA – ZMIANA KONSTYTUCJI NASTĘPUJE W DRODZE USTAWY UCHWALONEJ W JEDNAKOWYM BRZMIENIU PRZEZ SEJM i SENAT INICJATYWA USTAWODAWCZA: 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat, Prezydent RP Pierwsze czytanie nie wcześniej niż 30 dnia od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy POSTĘPOWANIE W SEJMIE (brak terminów) ustawa uchwalana większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów POSTĘPOWANIE W SENACIE (60 dni na rozpatrzenie ustawy) ustawa uchwalana większością bezwzględną w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów REFERENDUM: jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy rozdziału I, II lub XII, podmioty inicjatywy ustawodawczej mogą zażądać przeprowadzenie referendum zatwierdzającego. PREZYDENT (21 dni) Podpisuje ustawę i zarządza jej ogłoszenie

FUNKCJA USTAWODAWCZA OGŁOSZENIE USTAWY jest ostatnim elementem procesu ustawodawczego warunkującym wejście w życie ustawy. We współczesnych państwach demokratycznych ustawa nie może obowiązywać bez jej opublikowania (akt ogłoszenia stanowi integralny element procesu ustawodawczego). Najczęściej ogłoszenie ustawy należy do organów władzy wykonawczej, a gdy jest ona dualistyczna – do rządu (np. w Austrii – ogłasza kanclerz federalny). Inne rozwiązanie występuje w USA, gdzie ustawę ogłasza Rejestr Federalny (Federal Register). W Polsce zgodnie z ustawą z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 197, poz. 1172, z późn. zm.), Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (Dziennik Ustaw) wydaje Prezes Rady Ministrów przy pomocy Rządowego Centrum Legislacji. Termin ogłoszenia ustawy nie jest dowolny. Jeżeli nie określa go konstytucja, to ogłoszenie powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki, zaraz po podpisaniu (lub promulgacji) ustawy. W Polsce akty normatywne ogłasza się niezwłocznie (art. 3). Akty normatywne zawierające przepisy prawa powszechnie obowiązującego ogłaszane w dziennikach urzędowych, co do zasady, wchodzą w życie w terminie 14 dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny ogłosi inny termin (art. 4 ust. 1). Począwszy od 1 stycznia 2012 r. Dziennik Ustaw wydawany jest w formie elektronicznej, z zachowaniem kolejności pozycji w danym roku kalendarzowym. W Dzienniku Ustaw ogłaszane są akty normatywne i inne akty prawne. Dniem ogłoszenia aktu jest dzień jego ogłoszenia w postaci elektronicznej na stronie internetowej organu wydającego Dziennik Ustaw. Dzień ogłoszenia aktu w postaci elektronicznej umieszczony jest w obrębie nagłówka strony.