Maciej Żylicz Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie

King D.A. (2004) Nature 430, Odziedziczyliśmy po okresie minionym strukturę priorytetów podobną do tej z okresu zimnej wojny udział w cytowaniach medycyna kliniczna ochrona zdrowia biologia nauki o środowisku matematyka fizyka nauki inżynierskie

Na utrzymanie starej niezreformowanej struktury nauki wydajemy ok. 70% budżetu nauki (dane z 2003) Projekty badawcze i celowe (n. przyrodnicze) 6,7 Projekty badawcze i celowe (n. techniczne)14,57 Projekty badawcze i celowe (n. spł. hum. i ścisłe) 1,89 Razem dotacja podlegająca konkurencji23,16 Dotacja na utrzymanie starej struktury nauki68,66 Inwestycje 6,01 Działalność wspomagająca naukę 1,74 Współpraca naukowa z zagranicą 0.07 Pozostała działalność 0.37 % budżetu nauki

Brak zaplecza naukowo-wdrożeniowego: - obsługa prawna i menagerska - inkubatory dla nowo tworzonych firm - zaplecze usługowe typu core facilities - brak systemu venture capital

%20%40%60%80% 100% Polska Słowenia EU -15 Brak mechanizmów, zgodnie z którymi przemysłowi opłacałoby się wprowadzać nowe technologie spowodował, że tylko 31,2 % inwestycji w naukę pochodzi spoza budżetu biznes budżet

Konserwatyzm środowiska naukowego, brak jego mobilności, stabilizacja po osiągnięciu stopni naukowych, skandalicznie niskie pensje, emigracja zdolnych powodują, że społeczność naukowa w Polsce ulega degeneracji.

Wydajność pracy naukowej w Polsce jest porównywalna z Japonią czy Irlandią ? Liczba cytowań Liczba prac Dochód narodowy na głowę mieszkańca (w tys. USD) King D.A. (2004) Nature 430,

Proponowane kierunki rozwoju nauki i technologii w Polsce do 2020 r

W logice uzasadnień, że powinniśmy robić to co Unia Europejska zapomina się jednak o dwóch sprawach: 1. że nauka w UE (poza Wielką Brytanią) nie jest konkurencyjna w stosunku do USA i to nie od UE powinniśmy się uczyć jak efektywnie prowadzić badania naukowe i jak powiązać naukę z gospodarką. 2.trzeba sobie uzmysłowić, że fundusze na Ramowe Programy Badań to jest jedynie ok. 5% funduszy, które Europa wydaje na naukę.

EU15 nie jest przykładem wydajnej pracy naukowej – uczmy się tego od Wielkiej Brytanii inwestycja wynik liczba cytowań/GDP liczba publikacji na pracownika naukowego liczba cytowań na pracownika naukowego liczba cytowań na dotacje R&D w szkolnictwie wyższym % GDP wydany na R&D w szkołach wyższych % GDP wydany z budżetu kraju na R&D WB EU15 King D.A. (2004) Nature 430,

W Wielkiej Brytanii stawia się na: Jakość pracy naukowej; Bezwzględną konkurencję o środki finansowe; Stworzenie i stałe ulepszanie systemu, zgodnie z którym przedsiębiorcom opłaca się współpracować z nauką i naukowcom opłaca się współpracować z gospodarką.

W Wielkiej Brytanii stawia się na: Jakość pracy naukowej; Bezwzględną konkurencję o środki finansowe; Stworzenie i stałe ulepszanie systemu, zgodnie z którym przedsiębiorcom opłaca się współpracować z nauką i naukowcom opłaca się współpracować z gospodarką. Żaden z tych parametrów nie jest spełniany przez 5 czy 6 Program Ramowy UE

Nie ma nauki podstawowej czy stosowanej, jest tylko dobra nauka i zła nauka

Priorytetem na najbliższe 20 lat powinno być wspomaganie dobrej nauki i budowanie infrastruktury tak, aby te osiągnięcia naukowe były zastosowane w gospodarce.

Instrumenty realizacji celów rozwoju Nauki

Niezbędne zmiany strukturalne Zrównać w prawach i obowiązkach trzy piony: JBRy, placówki PAN oraz Jednostki w strukturze uczelni wyższych. Poprzeć ustawę o innowacyjności. Wykorzystać pieniądze strukturalne (bo ofsetowych już się nie da) na budowanie zaplecza naukowo-wdrożeniowego. Fundusze budżetowe przeznaczone na naukę powinny być przesunięte w kierunku tak zwanego trudnego pieniądza. Inwestycje aparaturowo-budowlane powinny obejmować jedynie wnioski integrujące środowisko, wspólny park naukowo badawczy, wspólne jednostki itp. Wprowadzić mobilność i odmłodzenie kadry naukowej.

Mobilność i odmłodzenie kadry powinna być zapewniona poprzez: Zatrudnienie większości pracowników (łącznie z profesorami) na czasowych kontraktach. 2.Zamiana habilitacji w naukach o życiu, naukach ścisłych i inżynierskich na międzynarodowy konkurs na każde samodzielne stanowisko badawcze w jednostce. 3.Przyjęcie zasady, że nie można kierować samodzielną grupą badawczą w tej samej jednostce, w której zrobiło się doktorat. 4.Każde stanowisko samodzielnego pracownika naukowego w naukach o życiu, naukach ścisłych i inżynierskich powinno być okresowo np. raz na 4 lata oceniane przez międzynarodowe komisje. 5.Bezwzględne wprowadzenie rotacji na stanowiskach kierowniczych np. dyrektorów instytutów. 6.Utrzymanie systemu stypendialnego dla doktorantów i znacząca rozbudowa systemu stypendiów post-doktoranckich.

Główna krytyka przedstawionych założeń polityki naukowej, naukowo technicznej i innowacyjności państwa (projekt z dnia ) polega na tym, że przy wprowadzeniu w gospodarce elementów wolnego rynku próbuje się wprowadzić w nauce elementy centralnego sterowania.

Moja propozycja idzie w kierunku: 1. urynkowienia nauki polegającej na zaostrzeniu konkurencji między zespołami naukowymi o środki finansowe, 2. oparcie zatrudnienia w nauce o kontrakty a nie stałe posady, 3. uwolnienia inicjatywy ludzi młodych, 4. stworzenia pomostu miedzy nauką i gospodarką poprzez inwestycje w infrastrukturę niezbędną do wykorzystania nauki w gospodarce.

Dziękuję za uwagę