Interkulturowość w edukacji Elżbieta Gajek 28.03 2007

TI jako narzędzie w edukacji międzykulturowej i medialnej Polska strona projektu http://ictime.oeiizk.waw.pl/index.html Europejska strona projektu http://ictime.cfruigracio.net/ Konkurs fotograficzny Materiały – przykłady dobrej praktyki Metody pracy

Języki etniczne w edukacji Rocznik statystyczny 2005 str. 11

Definicja kultury 1 Kultura – kształt życia ludzkiego, związany z osobowością człowieka historycznie uformowaną i zmieniającą się w procesie historycznym. Człowiek identyfikuje się z wartościami kultury, które są jednocześnie osobowe i grupowe. (Chałasiński 1973) Kultura jest dorobkiem ludzkości: m.in. mitologia, literatura, dzieła sztuki, dynastie itd...(Kopaliński 2001)

Definicja kultury 2 Kultura przez duże K: historia, geografia, literatura, muzyka, styl życia ( kultura wysoka) Małe k: postrzeganie świata, przekonania i uwarunkowania wyrażone w językowym obrazie świata. Elementy kultury: produkty, idee, zachowania. (Tomalin, Stempleski 1993) Kultura to wzorce myślenia, odczuwania i zachowania, które przyswajamy w ciągu życia – to co odróżnia członków jednej grupy od innej. (Hofstede 2000)

Kultury różnią się Podejściem do: indywidualności/ kolektywności czasu: przeszłe, teraźniejsze, przyszłe władzy: dystans akceptacja niepewności: mocne, słabe (kody i prawdy) gender: kobiecość i męskość kulturowa

Typowe problemy w komunikacji międzykulturowej Odmienne rozumienie czasu Dosłowne rozumienie pytań Niewłaściwie lub niewystarczające użycie form grzecznościowych Styl rozmowy, cisza Niewłaściwa odległość od rozmówcy Dotyk – podawanie lub niepodawanie ręki, inne rodzaje dotyku Prezenty – wartość i symbolika

Typowe problemy w komunikacji miedzykulturowej Wspólne jedzenie, zapraszanie, maniery, obfitość Styl spożywania alkoholu Styl relacji z przełożonymi i kolegami Formy adresatywne Niewłaściwe tematy rozmów: pieniądze, religia, polityka Sposób ubierania się Humor Narzekanie i komplementowanie

Kompetencja międzykulturowa 1 Świadomość odrębności innych grup: Kompetencje umożliwiające udane porozumienie się z przedstawicielami innych kultur

Kompetencja międzykulturowa 2 Savoir-etre - pozbycie się postaw etnocentrycznych Savoir-apprendre – umiejętność analizowania nieznanych wcześniej zjawisk kulturowych Savoir - realioznawstwo Savoir-faire – umiejętność zachowania się

Kompetencja międzykulturowa 3 Wiedza o kulturze własnej i rozmówcy Postawy – ciekawość, otwartość, gotowość do powstrzymania się od krytyki innej kultury i bezkrytycznego podejścia do własnej Umiejętność interpretacji, objaśniania przejawów obcej kultury i odnoszenia ich do własnej Umiejętność zdobywania wiedzy o kulturze Krytyczna świadomość kulturowa – ocena wartości i poglądów w kulturze własnej i rodzimej (Byram, 1997)

Kultura w podstawie programowej Szkoły ponadpodstawowe Cele edukacyjne: Lepsze poznanie kultury i spraw życie codziennego kraju nauczanego w celu interpretowania zjawisk kulturowych w porównaniu z własną kulturą Umiejętność właściwego nawiązywania i podtrzymywania kontaktów z cudzoziemcami Zadania szkoły: Rozwijanie w uczniach postawy ciekawości, otwartości i tolerancji wobec innych kultur Pogłębianie poczucia własnej tożsamości kulturowej

Nauczanie kultury - Środowisko Kontakty bezpośrednie w naturalnym środowisku innej kultury Poprzez medium Słowo, obraz, dźwięk druk, radio, telewizja, internet: materiały i komunikacja Monokulturowa klasa nie zapewnia warunków do nauki interkulturowości

Nauczanie kultury Etapy: Informacje o kulturze – znajomość faktów Umiejętność kojarzenia faktów Interpretacja zjawisk kulturowych Podejście etnograficzne Wiedza kulturowa Świadomość kulturowa Uczeń jest badaczem - etnografem

Nauczanie kultury – umiejętności w podejściu etnograficznym krytycznego czytania i słuchania – aby odróżnić fakty od opinii porównywania – aby rozpoznać podobieństwa i różnice pomiędzy kulturami Etnografa – aby obserwować zjawiska kultury Badacza – aby analizować i wyciągać wnioski

Nauczanie kultury – rola kultury rodzimej Rozwijanie świadomości kultury rodzimej i wykorzystanie wiedzy o niej Odróżnianie wypowiedzi indywidualnych od reprezentujących grupę narodową Próba spojrzenia na siebie oczami cudzoziemca Zapewnienie bezpośrednich kontaktów kulturą obcą

Nauczanie kultury – treści Nauczanie zintegrowane z wykorzystaniem treści innych przedmiotów: geografia, historia, biologia Zabawy i gry symulacyjne Materiały autentyczne: media, internet Treści zgodne z zainteresowaniami ucznia

Nauczanie kultury - komunikacja Wymiana uczniów – program Comenius-Socrates Wycieczki szkolne Kontakty elektroniczne: E-Twinning, Globalgateway

Role nauczyciela Pomaganie uczniom w zrozumieniu: jak widzą ich inni jak sami pozostają pod wpływem uproszczeń i stereotypów jak przynależność do grup społecznych wpływa na systemy wartości i przekonań własnego przedstawiania samych siebie pojęcia tożsamości

Role nauczyciela - problemy Chętnie uczą kultury w sposób niejawny Nie chcą poruszać drażliwych tematów Nie potrafią planować zajęć z kultury w języku nauczanym, a nie chcą po polsku Nie potrafią ustosunkować się do etnocentryczności podręcznika i ideologizacji w nim zawartej Uczniowie nie lubią lekcji o kulturze – echa imperializmu kulturowego

Nauczanie kultury – ocenianie Czy jest możliwe? Test wiedzy faktograficznej Esej Projekt przedmiotowy Portfolio

Nauczanie kultury – ocenianie Trudności Autentyczność sytuacji komunikacyjnej – test sytuacyjny, projekt w ramach wymiany szkolnej Poziom zaawansowania – poziomy biegłości interkulturowej ?? (Byram 1997) Kryteria oceny (wyrażenie chęci, wybór materiałów, uzasadnienie) Obiektywność oceny (aspekty etyczne i emocjonalne) Ocena wkładu pracy ucznia

Konsekwencje braku przygotowania międzykulturowego Częste lub stałe nieporozumienia Uczucie niezadowolenia z pobytu zagranicą lub kontaktu z cudzoziemcami Obniżone poczucie własnej wartości Przedłużający się szok kulturowy Załamanie negocjacji biznesowych Apatia lub agresywność Problemy finansowe, utrata pracy Problemy emocjonalne: alkoholizm, narkotyki Problemy zdrowotne wynikające ze stresu

Dziękuję