Czy możliwe są oszczędności w systemie emerytalnym i rentowym Aleksandra Wiktorow Seminarium ZUS 23 stycznia 2013

Cel reformy 1999 Celem reformy było stworzenie nowego systemu ubezpieczeń społecznych, który ograniczałby nierównowagę finansową w długim okresie. Służyć temu miały nowe zasady finansowania systemu emerytalnego - zastosowanie metody kapitałowej w II filarze oraz zmiana systemu zdefiniowanego świadczenia na system zdefiniowanej składki.

Zmiany organizacji ubezpieczeń społecznych Inne zmiany miały w dużej części charakter techniczny (np. podział składek na fundusze, między pracowników i pracodawców, elektronizacja), ale powodujący wzrost kosztów administracyjnych po stronie ZUS i płatników składek, zwłaszcza pracodawców. Z punktu widzenia celu reformy tego rodzaju zmianą było utworzenie indywidualnego konta ubezpieczonego, ewidencjonującego wpłaty składki emerytalnej, niezbędnego dla obliczenia emerytury. Zapisy składek na inne fundusze nie są potrzebne, bowiem nie zależy od nich ani prawo ani wysokość świadczeń.

Skutki zmiany zasad finansowania ubezpieczeń społecznych w krótkim i średnim okresie Zwiększenie deficytu FUS spowodowane: odpływem części składki do OFE wprowadzeniem ograniczenia podstawy wymiaru składki na poziomie 30-krotności przeciętnego wynagrodzenia w skali roku

Zmiany po stronie wydatków W krótkim okresie – brak oszczędności, również z powodu braku zmian zapowiedzianych zmian ustawowych W średnim okresie – od 2009 r. likwidacja wcześniejszych emerytur dla kobiet, ograniczenie emerytur dla pracujących w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wprowadzenie emerytur pomostowych Ograniczenie wydatków na renty z tytułu niezdolności do pracy nie było bezpośrednio związane z reformą ubezpieczeń społecznych

Zmiany po stronie wydatków W długim okresie: obniżenie wymiaru emerytur przez wprowadzenie systemu zdefiniowanej składki, szacuje się, że w Polsce stopa świadczenia obniży się z 56% w 2007 r. do 31% w 2060 r. czyli o 44%. podwyższenie wieku emerytalnego, skutki mogą być nieco zmniejszone przez wprowadzenie emerytur częściowych możliwy wzrost liczby rent z tytułu niezdolności do pracy

Stopy świadczeń emerytur publicznych w krajach EU 2007 2060 Zmiana % Belgia 45 43 -4 Litwa 33 28 -16 Bułgaria 44 36 -20 Luksemburg 46 Czechy 38 -17 Węgry 39 -8 Dania Malta 42 40 -6 Niemcy 51 Holandia 41 -7 Estonia 26 16 -40 Austria 55 -30 Irlandia 27 32 Polska 56 -54 Grecja 73 80 10 Portugalia -29 Hiszpania 58 52 -10 Rumunia 29 37 Francja 63 48 -25 Słowenia Włochy 68 47 -31 Słowacja -27 Cypr 54 57 5 Finlandia 49 -5 Łotwa 24 13 -47 Szwecja 30 -39 W.Brytania 35 7 Średnia UE

Jakie inne zmiany są możliwe? Nie ma możliwości zasadniczych zmian obecnego systemu emerytalnego. można zmienić zasady waloryzacji, np. tylko na inflacyjną ograniczoną wzrostem płac można zmienić zasady waloryzacji konta można podnieść staż ubezpieczenia wymagany do minimalnej emerytury. Wszystkie te działania wpłyną na obniżenie i tak niskiej stopy zastąpienia, dając stosunkowo małe oszczędności.

Tablice trwania życia Zmiana tablic trwania życia na prospektywne, uwzględniające wydłużanie się życia w długim okresie dawałoby najwyższe oszczędności w przyszłych wydatkach, ale też wypływałaby na obniżanie się stopy zastąpienia. Takie tablice musiałyby być zastosowane do wszystkich świadczeń z nowego systemu. Nie jest to możliwe obecnie, wobec braku metodologii wyznaczania takich tablic. W przyszłości może tak, ale też trzeba byłoby takie tablice stosować do podnoszenia wieku emerytalnego.

Wysokość emerytur Wszelkie przyszłe zmiany są ograniczone spodziewaną niską wysokością emerytur. Wydaje się, że nie załatwi się wszystkich problemów z tym związanych podnoszeniem poziomu emerytur minimalnych, bowiem będzie wówczas wzrastał ich udział w całym portfelu oraz wydatki budżetu państwa, z którego dopłaty do emerytur minimalnych pochodzą. Degresywna waloryzacja byłaby zaś sprzeczna z zasadami reformy.

Renty z ubezpieczenia społecznego Brak było dotychczas dyskusji o rentach z tytułu niezdolności do pracy i rentach rodzinnych w nowym systemie ubezpieczeń społecznych. Wymiar rent z tytułu niezdolności do pracy na kluczowe znaczenie dla ich przyszłej liczby, ale też nie może czynić z tego świadczenia formy „zapomogi” Obecny kształt rent rodzinnych daje więcej możliwości zmian, ale wcześniej (równolegle) muszą być rozstrzygnięte zasady wypłaty z drugiego filaru.

Całkowicie nowy system emerytur i rent ? Możliwości wprowadzenia w Polsce emerytury/renty państwowej: celowość zakres wymiar termin koszty - akceptacja społeczna