ODPORNOŚĆ PSYCHICZNA Czym jest i jak ją wzmacniać ? Aleksander Beszłej Katedra i Klinika Psychiatrii AM we Wrocławiu

Definicje oporności psychicznej (Psychological resilience) Zdolność do osiągania celów i utrzymywania dobrej formy psychicznej pomimo presji i przeszkód Zdolność do radzenia sobie z kryzysami, niepowodzeniami, klęskami i traumatycznymi doświadczeniami. Odporność (resilience) jest najczęściej rozumiana jako proces, a nie cecha człowieka

Co składa się na siłę i odporność psychiczną? 1. umiejętność kierowania swoimi uczuciami oraz poczucie wpływu - przekonanie o tym, że nasze działania oddziałują na otoczenie i przyczyniają się do zmian, - w przeciwnym razie, mając wrażenie, że większość spraw jest od nas kompletnie niezależnych będziemy odczuwać bezradność i bezsilność. 2. chęć do podejmowania wyzwań, 3. pewność siebie i wiara we własne możliwości. (Czy postrzegasz siebie jako osobę kompetentną i wartościową? ) 4. zaangażowanie - wytrwałość i zdolność do utrzymania motywacji do działania Dorota Jasielska / Onet.pl luty 2011

Dychotomia Mózg /Umysł Brain/Mind Dichotomies Geny Środowisko Czynniki biologiczne (struktura i fizjologia) Czynniki psychosocjalne Leki Psychoterapia

Zaburzenia psychiczne a dychotomia Mózg /Umysł (G. Gabbard) Zaburzenia psychiczne są najlepiej rozumiane i leczone gdy nie dzielimy ich istoty na oddzielne części mózgu i umysłu Debata nad tym, co jest ważniejsze — geny czy wychowanie jest trudna (nature-nurture) Czynniki psychosocjalne powodują biologiczne zmiany w mózgu Leki i psychoterapia działają synergistycznie w leczeniu zaburzeń psychicznych

„Manifest Kandela” w oparciu o wiedzę Neuroscience 2011 Psychoterapia może powodować zmiany OUN przez wpływ na procesy fizjologiczne i może modyfikować strukturę mózgu Leczenie biologiczne, leki psychotropowe mogą modyfikować, usprawniać funkcjonowanie deficytowych obwodów, struktur

NEUROBIOLOGIA ODPORNOŚCI PSYCHICZNEJ

Neuropeptyd Y osłabia działanie CRH DHEA dehydroepiandrosteron neutralizuje działanie hormonu stresu kortyzolu

Rola białka δ-FosB w zjawisku odporności Czynnik transkrypcyjny białko δ-FosB uruchamia zestaw genów biorących udział w zjawisku odporności, elastyczności (resilience) Indukcja ΔFosB w nucleus accumbens, w odpowiedzi na stres zmniejsza pobudzenie glutaminergiczne (GluR2 AMPA) neuronów jądra półleżącego Behawioralnymi efektami tego działania jest mobilizacja, cierpliwość, optymizm, większe poczucie własnej wartości co może dać lepszą zdolność do radzenia sobie z trudnościami

10 sposobów budowania odporności wg American Psychological Association 2010 Utrzymywanie dobrych relacji z bliskimi – członkami rodziny, przyjaciółmi i innymi - Przyjęcie pomocy i wsparcia od tych, którzy dbają o ciebie i będę cię słuchać wzmacnia odporność. - Bycie aktywnym w grupach obywatelskich, organizacjach religijnych lub innych grupach lokalnych może zapewnić wsparcie społeczne i pomóc w odzyskiwaniu nadziei

10 sposobów budowania odporności wg American Psychological Association 2010 Unikać widzenia kryzysów lub stresujących wydarzeń, jako nie do przezwyciężania problemów Nie można zmienić faktu, że bardzo stresujące wydarzenia zdarzyły się, ale możesz zmienić sposób interpretowania i reagowania na te wydarzenia Zaakceptować okoliczności, które nie mogą być zmienione Przyjmij, że zmiana jest częścią życia. Niektóre cele nie mogą być już osiągalne w wyniku niekorzystnych sytuacjach. Przyjmowanie okoliczności, których nie można zmienić może pomóc skoncentrować się na okolicznościach, które można zmienić.

10 sposobów budowania odporności wg American Psychological Association 2010 Opracowania realnych celów i dążenie do nich Zamiast skupiać się na zadaniach, które wydają się nieosiągalne, zadaj sobie pytanie: "Czy jest jedna rzecz, o której wiem, że mogę osiągnąć dzisiaj, że pomaga mi iść w tym kierunku którym chcę?" Podjęcie zdecydowanych działań w trudnych sytuacjach; Podjęcie zdecydowanych działań, a nie odrywanie się całkowicie od kłopotów i zmartwień, z nadzieją, że same odejdą

10 sposobów budowania odporności wg American Psychological Association 2010 Szukanie możliwości samopoznania po doświadczeniu straty Wielu ludzi, którzy doświadczyli tragedii i trudności odczuwali później większe poczucie siły, wzrost poczucia własnej wartości, bardziej rozwiniętą duchowość oraz wzrost szacunku dla życia (min. idea dezintegracji pozytywnej Kazimierza Dąbrowskiego) Rozwijanie pozytywnego obrazu siebie Zachować właściwą perspektywę Nawet w obliczu bardzo bolesnego wydarzenia, spróbuj ujrzeć stresującą sytuację w szerszym kontekście i utrzymać długoterminową perspektywę.

10 sposobów budowania odporności wg American Psychological Association 2010 Podtrzymywać nadzieję spodziewając się dobrych rzeczy Optymizm pozwala oczekiwać, że dobre rzeczy mogą się w życiu przytrafić. Spróbuj określić to czego chcesz, a nie martwić się o to czego się obawiasz Dbanie o siebie. Zwrócić uwagę na własne potrzeby i uczucia. Angażuj się w działania, które lubisz i dbaj o relaks. Ćwicz regularnie. Dbaj o odpowiednią dietę. Dbanie o siebie pomaga utrzymać umysł i ciało w gotowości do zmagania się z sytuacjami, które wymagają odporności.

7 filarów odporności psychicznej optymizm, akceptacja, nastawienie się na osiągnięcie celu, umiejętność porzucenia roli ofiary, uświadomienia sobie odpowiedzialności, budowania sieci kontaktów planowania przyszłości Micheline Rampe. Odporność psychiczna. Siedem filarów. Wydawnictwo Emka 2010

Odporność psychiczna uwagi końcowe Wzmacnianie odporności wymaga: 1. zachowania równowagi między potrzebami umysłu i ciała 2. akceptacji potrzeby wsparcia i liczenia na własne siły W przypadku wystąpienia zaburzeń psychicznych, zaakceptowania potrzeby leczenia i zaufania innym osobom, zarówno profesjonalistom jak i tym, którzy już przeszli podobne doświadczenie