Zdrowienie dzięki treningowi: Prezentacja modułu kursu EX-IN “Recovery“ Burkhard Bröge Peer Supporter w Pinel gGmbH Berlin

Cztery tezy początkowe: Ludzie dotknięci chorobą psychiczną byli traktowani dotychczas jako przedmiot badań naukowych. Doświadczeniom osób dotkniętych chorobą przypisuje się niewielkie znaczenie. Nie uwzględnia się wielu podejść ukierunkowanych na zdrowienie. Niezadowolenie korzystających z oferowanych możliwości leczenia. Czy zaangażowanie i kształcenie osób z doświadczeniami psychiatrycznymi w ramach praktyki lekarskiej jest rozwiązaniem?

Podział Czym są kursy EX-IN? Prezentacja modułu kursu EX-IN „Recovery“

1. Czym są kursy EX-IN?

1.1 Co oznacza „EX-IN“? EX-IN = Experienced Involvement (włączenie wiedzy osób doświadczonych) Osoby z doświadczeniami psychiatrycznymi są „Odkrywane“: jako źródło poprawy praktyki psychiatrycznej Pacjenci psychiatrii są szkoleni na „ekspertów od doświadczeń” (angielskie: peers)

1.2 Projekt pilotażowy EX-IN 2005-2007 Cel projektu: Kształcenie osób z doświadczeniami psychiatrycznymi (np. do pracy jako wykładowca, osoba pomagająca w powrocie do zdrowia) Ramy projektu: Profesjonalni psychiatrzy/trenerzy oraz osoby z doświadczeniami psychiatrycznymi z sześciu krajów Europy wspólnie przygotowują program kształcenia Zaangażowane kraje: (zaznaczone na zielono na mapie) Wielka Brytania, Norwegia, Szwecja, Niemcy, Holandia i Słowenia Źródło mapy: www.eu2007.de

1.3 Badania dotyczące zaangażowania osób dotkniętych chorobą Osoby dotknięte chorobą przyczyniają się: do lepszego zrozumienia zaburzeń psychicznych do zdobycia wiedzy o czynnikach wpływających korzystnie na proces zdrowienia w psychiatrii do opracowania nowych metod oraz szczegółowej wiedzy przekazywanej profesjonalistom w procesie ich kształcenia do powstania innowacyjnych ofert usług psychiatrycznych Por. Kempen, K. (2008); Besio, S. & Mahler, J. (1993); Francell, E. G. (1996)

1.4 Korzyści wynikające z zaangażowania osób dotkniętych chorobą: Szczególna zdolność empatii Funkcja wzoru Osobisty kontakt Doskonalenie zawodowe innych współpracowników Pozytywna zmiana nastawienia współpracowników niemających doświadczeń psychiatrycznych w stosunku do osób dotkniętych chorobą psychiczną Wzrost pewności siebie zaangażowanych osób z doświadczeniami psychiatrycznymi Efekt braku stygmatyzacji por. Besio, S. & Mahler, J. (1993); Francell, E. G. (1996)

1.5 Obszary zastosowania/Projekty dla ekspertów od doświadczeń Osoba pomagająca w zdrowieniu (peer supporter): kliniki, leczenie zintegrowane, punkty kontaktowe i poradnie inne oferty innowacyjne/alternatywne Pełnomocnik osób dotkniętych chorobą (peer advocat) w klinikach Współpraca przy badaniach: Für alle Fälle e. V. (Na pewno e. V.) (Berlin), IGPB - Instituut voor Gebruikers Participatie en Beleid (Amsterdam) Wykładowca lub prowadzący kurs w zakresie kształcenia i doskonalenia zawodowego

1.6 Treści szkolenia EX-IN Zasady: Przejście od wiedzy o sobie do wiedzy o nas Każdy posiada potencjał odzyskania zdrowia i wie, co w tym pomaga Moduły podstawowe (5 miesięcy): Moduły zaawansowane (7 miesięcy): Ekspert od doświadczeń 11. Uczenie się i nauczanie 9. Towarzyszenie i wspieranie 6. Pełnomocnik osób dotkniętych chorobą 5. Zdrowienie 10. Interwencja kryzysowa 1. Zdrowie i dobre samopoczucie 8. Ocena 2. Umacnianie 7. Samopoznanie 4. Trialog 3. Doświadczenie i uczestnictwo Plus: dwie praktyki w dwóch różnych placówkach (lub wykłady); wykład kończący; portfolio Osoba z doświadczeniami psychiatrycznymi Por. ulotka EX-IN (2011)

2. Prezentacja modułu kursu EX-IN „Recovery“

2.1 Przebieg modułu „Recovery“ 1. dzień 2. dzień 3. dzień Rano Po południu Teoria: Wartości i początki koncepcji zdrowienia Praca z tekstem w małych grupach (teksty Knuf i Amering/Schmolke) Teoria dotycząca grup zdrowienia Ćw. dot. usług zoriento-wanych na zdrowienie Praca w małych grupach dotycząca grup zdrowienia (jak należy je realizować?) Praca w parach: Osob. doświa-dczenia z procesem zdrowienia Teoria: Czynniki zdrowienia Praca w parach: „Mapa zdrowienia“ Wykłady na temat zdrowienia przygot. przez 3-4 uczestników Wykłady na temat zdrowienia przygot. przez 3-4 uczestników Teoria: Wskazówki na temat opowiadania historii Ewentualnie kolejny fragment filmu "Pro Mente Sana" Ewentualnie kolejny fragment filmu "Pro Mente Sana" Film „Pro Mente Sana“: Opowieść ośmiu pomocników ze Szwajcarii

2.2 Pojęcie salutogenezy CHORY ZDROWY Recovery = zdrowienie (?) Czynniki patogeniczne Czynniki salutogeniczne Zdrowienie jako ciągły proces - możliwość udanego życia z pewnymi symptomami Prezentacja własna według Waller, H. (2006), str. 23 Zdrownienie przez trening - Prezentacja modułu kursu EX-IN ”Recovery” Burkhard Bröge (Pinel gGmbH Berlin) - Wrocław 2012

2.3 Zasady koncepcji zdrowienia Nadzieja - Władza - Sens Odzyskanie zdrowia - również po najcięższych wstrząsach psychicznych jest możliwe. Źródło: Amering, M. & Schmolke, M. (2007)

2.4 Definicja pojęcia „Recovery“ „Recovery to to, co ludzie przeżywają, gdy da im się prawo do prowadzenia pełnego sensu życia z poczuciem przynależności do społeczności. Ocenić to musi sama osoba." Źródło: Amering, M. & Schmolke, M. (2007)

2.5 Wartości związane z koncepcją zdrowienia Każdy człowiek nosi w sobie potencjał odzyskania zdrowia. Powrót do zdrowia jest indywidualną podróżą oraz procesem. Każda osoba może przejąć odpowiedzialność i uczestniczyć w podejmowaniu wszystkich decyzji, które jej dotyczą. Każdy wie, co mu pomaga. Por. materiały szkoleniowe EX-IN do modułu „Recovery“ (2011)

2.6 Historia koncepcji zdrowienia 1937: Pierwsze grupy samopomocy w USA (dr Abraham Low) Pionierzy psychiatrii reformowanej L. Mosher (ruch Soteria) F. Basaglia (włoska psychiatria reformowana) L. Ciompi (założyciel pierwszej europejskiej Soterii) Por. materiały szkoleniowe EX-IN do modułu „Recovery“ (2011)

2.7 Skutki zdrowienia zdrowienie Nowe życie indywidualnie Wizja Emancypacja: Uwolnienie od uzależnienia, równouprawnienie Życie, o którym samemu się decyduje indywidualnie zdrowienie Wizja Niezależność Proces społeczny: Otoczenie społeczne musi „zdrowieć równocześnie“ Osoba dotknięta chorobą i osoby bliskie tworzą „jednostkę zdrowiejącą“ Por. materiały szkoleniowe EX-IN do modułu „Recovery“ (2011)

2.8 Ogólny opis procesu zdrowienia Ciężka choroba psychiczna / duży stres psychologiczny / doświadczenie cierpienia Uświadomienie sobie, że zmiana jest możliwa Indywidualna strategia zmiany, „plan działania” Zdeterminowanie, zdecydowane zaangażowanie Stabilizacja, budowanie wewnętrznego bezpieczeństwa Umiejętność działania / odzyskanie kontroli Nowe życie (wyjście z kryzysu wzmocnionym i zmienionym) Por. materiały szkoleniowe EX-IN do modułu „Recovery“ (2011)

2.9 Ogólna prezentacja czynników sprzyjających zdrowieniu Postawy korzystne dla zdrowia zgodnie z zasadą salutogenezy: Spójność Radzenie sobie Odporność Dojrzewanie pourazowe Por. materiały szkoleniowe EX-IN do modułu „Recovery“ (2011)

2.10 Ćwiczenie dotyczące usług zorientowanych na zdrowienie Oczekiwanie podporządkowania, środki przymusu Różnorodność ofert terapeutycznych (i temu podobnych) Fokus na symptomach, podatność na zagrożenia Korzystający jest chroniony przed próbą i pomyłką Osoby dotknięte chorobą coś ryzykują; prawo do poczucia bezpieczeństwa Korzystający + osoby bliskie = jednostka zdrowiejąca Podejście w leczeniu „jedno rozwiązanie jest dobre dla wszystkich” Zdystansowanie profesjonalistów, brak emocji Poszukiwanie sensu, zorientowanie na rozwiązanie Fokus na stanie, zorientowanie na problemie Samostanowienie; kryt. myślenie; niezależność Peer support i samopomoc Wspomaganie odporności, samoorganizacja Izolacja społeczna; „centra leczenia” Proces zdrowienia, ciągłość Lekarstwa to jedna z wielu metod Celem jest zdrowienie Nadzieja i wiele oczekiwań Integracja społeczna ze społecznością Fokus na leczeniu farmakologicznym Paradygmat chroniczności Stabilność; utrzymanie jako cel Małe oczekiwania, brak nadziei Lekarstwa są pierwszorzędnymi środkami Usługi niezorientowane na zdrowienie Usługi zorientowane na zdrowienie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Por. materiały szkoleniowe EX-IN do modułu „Recovery“ (2011)

Dziękuję za uwagę!

Bibliografia Amering, M. & Schmolke, M. (2007): Recovery. Das Ende der Unheilbarkeit. Psychiatrie-Verlag. – Bonn Besio, S. & Mahler, J. (1993): Benefits and Challenges of Using Consumer Staff in Supported Housing Service. Hospital and Community Psychiatry, Vol. 44, 490-491 EX-IN-Ausbildungsmaterial zum Modul „Recovery“ (2011) EX-IN-Flyer (2011) Francell, E. G. (1996): My role as a consumer-provider: Challenges and opportunities. Journal of psychosocial nursing and mental health services, Vol. 34, 29-31 Kempen, K. (2008): Betroffenenbeteiligung am Beispiel der Krisenpension. – Berlin (http://www.krisenpension.de/doku/diplom/kempen.pdf ) McCormack, J. (2007): Recovery and Strengths Based Practice (Scottish Recovery Network Discussion Paper Series: Paper 6). – Glasgow (http://www.scottishrecovery.net/Related-documents/related-documents.html ) Utschakowski, J. et al. (Hrsg.) (2009): Vom Erfahrenen zum Experten – Wie Peers die Psychiatrie verändern. – Bonn Waller, H. (2006): Gesundheitswissenschaft (4. wyd.). – Stuttgart Zehentbauer, J. (2010): Chemie für die Seele – Psyche, Psychopharmaka und alternative Heilmethoden (11. wyd.). – Berlin

Ćwiczenie dotyczące prowadzenia rozmowy zorientowanej na zasoby: Problemy Mocne punkty Pacjent jest często niepunktualny Klient jest bezdomny Klient ma kontakty z podejrzanymi ludźmi Pacjent ma problem alkoholowy Klient jest w ciągłym kryzysie Pacjent jest bezsilny. Klient nie przyjmuje żadnej pomocy Klient jest współuzależniony Pacjent przejawia zachowanie paranoiczne Osobie czasami udaje się przyjść punktualnie Osoba jest w stanie przeżyć na ulicy Osoba ma krąg przyjaciół Osoba wykorzystuje alkohol jako strategię radzenia sobie z problemami i ma fazy trzeźwości Osoba, mimo ciągłego stresu, potrafi dalej żyć Osoba jest teraz przeciążona i potrzebuje pomocy Osoba wierzy w swoje własne strategie rozwiązań Osoba jest w bliskim związku, gdzie istnieje wzajemne wsparcie Osoba jest bojaźliwa, przy czym jej strach można uzasadnić Por. McCormack, J. (2007), str. 7