TROSKA O WŁASNY ROZWÓJ DUCHOWY POWINNOŚCIĄ KATECHETY Powitanie Moje wystąpienie zatytułowałem… TROSKA O WŁASNY ROZWÓJ DUCHOWY POWINNOŚCIĄ KATECHETY Rzecz niby oczywista, ale wymagająca nieustannej refleksji (Rzeczy wielkie rodzą się w cierpieniu…) Rzeczy wielkie rodzą się w cierpieniu… mgr Grzegorz Zwoliński doradca metodyczny ds. nauki religii

OBRAZ KATECHETY Katecheta – człowiek udzielający nauki wiary na podstawie misji kanonicznej „Katecheza jest wychowaniem w wierze dzieci, młodzieży i dorosłych. Obejmuje przede wszystkim nauczanie doktryny chrześcijańskiej, przekazywanej na ogół w sposób systematyczny i całościowy dla wprowadzenia wierzących w pełnię życia chrześcijańskiego” (Catechesi Tradendae 18) Katecheta jako nauczyciel, wychowawca i świadek OBRAZ KATECHETY Jest wiele definicji terminu katecheta. Jedną z nich podaje Słownik nauki religii pod red. Ks. Jana Szpeta Katecheta – człowiek udzielający nauki wiary na podstawie misji kanonicznej JPII w Adhortacji Apostolskiej CT (dzieło katechizacji w naszych czasach) wyjaśnia… „Katecheza jest wychowaniem w wierze dzieci, młodzieży i dorosłych. Obejmuje przede wszystkim nauczanie doktryny chrześcijańskiej, przekazywanej na ogół w sposób systematyczny i całościowy dla wprowadzenia wierzących w pełnię życia chrześcijańskiego” (Catechesi Tradendae 18) Warto dodać, iż katecheza jest spotkaniem ludzi należących do tego samego Kościoła. Papież zwraca naszą uwagę na troistość naszej misji Katecheta jako nauczyciel, wychowawca i świadek

KATECHETA JAKO NAUCZYCIEL Pośrednik z Jezusem i przekaziciel Jego nauki Chrystus w centrum nauczania Nurty nauczania: kerygmatyczny (treść objawienia) antropologiczny (życie i egzystencja człowieka) integralny (równowaga teologiczna i antropologiczna) KATECHETA JAKO NAUCZYCIEL Nauczyciel w Tradycji żydowskiej i w NT nigdy nie był należnym podmiotem nauczania, ale zawsze Pośrednikiem z Jezusem i przekazicielem Jego nauki Od samego też początku Kościół podkreślał chrystocentryzm w nauczycielskiej misji katechetów Szczegółowy obraz katechety jako nauczyciela rozwija się we współczesnej katechezie w trzech nurtach: -kerygmatycznym, gdzie k. jako posłany przez Boga herold, miał wiernie przekazywać nienaruszoną prawdę Bożą i przybliżać ją człowiekowi. Katecheza kerygmatyczna wychodziła od Boga i zmierzała ku człowiekowi. -antropologicznym, gdzie punktem wyjścia jest człowiek, jego sytuacja i doświadczenie duchowe. Rola k. w tym wypadku została nieco zmodyfikowana z funkcji kierowniczej do partnerskiej, animacyjnej i współtworzącej przez dialog i wspólne poszukiwanie. - integralnym, gdzie zachowana zostaje równowaga teologiczna i antropologiczna, a katecheza tworzy się na styku Objawienia Bożego i doświadczenia człowieka, magisterium Kościoła i poszukiwań naukowych.

KATECHETA JAKO WYCHOWAWCA „Katecheza jest wychowaniem w wierze dzieci, młodzieży i dorosłych.” (CT 18) Przekazuje nie tylko wiadomości, ale powinien również kształtować postawy, wzbudzać potrzebę życia według wartości, wzmacniać wolę dążenia ku dobru Konieczna jest dojrzałość ludzka i wiarygodność chrześcijańska KATECHETA JAKO WYCHOWAWCA „Katecheza jest wychowaniem w wierze dzieci, młodzieży i dorosłych.” (CT 18) Tak pojęte wychowanie zmierza do rozwoju daru wiary i pełnej ludzkiej osobowości oraz przybiera charakter wspólnotowy i personalny. Katecheta jako wychowawca przekazuje nie tylko wiadomości, ale powinien również kształtować postawy, wzbudzać potrzebę życia według wartości, wzmacniać wolę dążenia ku dobru. Niezwykle istotna jest, aby wychowawca miał dojrzałą osobowość, a jego słowa były tożsame z czynami. Postawa taka jest czytelna, budzi zaufanie i dopiero wówczas może on stać się wychowawcą całego człowieka.

KATECHETA JAKO ŚWIADEK WIARY „Człowiek współczesny bardziej wierzy świadkom, aniżeli nauczycielom, bardziej doświadczeniu, aniżeli doktrynie, bardziej życiu i faktom, aniżeli teoriom” (Jan Paweł II) Konsekwentnie wskazuje na Chrystusa, nie zatrzymuje uwagi na sobie Rozumie swoje chrześcijaństwo jako styl życia KATECHETA JAKO ŚWIADEK WIARY Obie wcześniej omówione funkcje katechety są b. ważne, ale Jan Paweł II podkreśla szczególnie tą trzecią, mówiąc, że człowiek współczesny bardziej wierzy świadkom, aniżeli nauczycielom, bardziej doświadczeniu, aniżeli doktrynie, bardziej życiu i faktom, aniżeli teoriom. Między innymi od katechetów oczekuje się, że ich życie będzie dla uczniów w wielu wypadkach jakby pierwszym katechizmem. A oni przeżywając radość z posiadania prawdy i dobra, konsekwentnie ukazują Chrystusa, chcąc podzielić się z innymi tą prawdą. (Konsekwentnie wskazuje na Chrystusa, nie zatrzymuje uwagi na sobie) Katecheta powinien przekazywać ewangeliczną prawdę z oddaniem i poświęceniem. Świadectwo związane jest niejednokrotnie z większą ofiarą, a czasami z mniejszą (niedzielna msza dla bierzmowanych po przyjęciu sakramentu). Zawsze jednak zwiększa wiarygodność świadka, czyni to bowiem z miłością. (Rozumie swoje chrześcijaństwo jako styl życia). Innymi słowy Jego miłość do Boga, musi być stylem życia.

ISTOTA ROZWOJU DUCHOWEGO „Bądźcie i wy doskonali, jak doskonały jest Ojciec wasz niebieski” (Mt 4,48) Rozwój duchowy powinien być: ilościowy (Przypowieść o ziarnku gorczycy) jakościowy (Przypowieść o zaczynie) Istotnym czynnikiem doskonałości jest miłość Pełniejsze zjednoczenie z Trójcą Świętą powinno odzwierciedlać się w doskonalszym pełnieniu swych obowiązków stanu ISTOTA ROZWOJU DUCHOWEGO W Mt możemy przeczytać wezwanie do rozwoju duchowego, które Chrystus kieruje do każdego człowieka wierzącego. („Bądźcie i wy doskonali, jak doskonały jest Ojciec wasz niebieski” (Mt 4,48) Powinien on przebiegać dwutorowo. Ma być ilościowy (Przypowieść o ziarnku gorczycy); w tym wypadku wzrastamy w łasce Bożej b. dla innych. Powinien też być jakościowy (Przypowieść o zaczynie); w tym wypadku chodzi o coraz pełniejsze realizowanie w sobie Bożej Prawdy i Świętości, wzrastając ku własnemu pożytkowi. Postęp duchowy będzie łączył się ze stałym wzrostem w miłości. Św. Grzegorz W. powiedział: „Kto nie ma miłości wobec bliźniego, żadną miarą nie powinien podejmować urzędu głoszenia Chrystusa”. Wreszcie rozwój duchowy będzie prowadził do coraz większej jedności z Trójcą Świętą, co powinno odzwierciedlać się w doskonalszym pełnieniu swych obowiązków stanu (zob. heroiczność cnoty)

POJĘCIE DUCHOWOŚCI KATECHETY Duchowość specyficznie katechetyczna związana jest z pełnioną w Kościele posługą Słowa: słuchanie Słowa Bożego rozważanie Słowa Bożego osobowy kontakt z Chrystusem i wspólnotą Kościoła Jest ona niekończącym się procesem wewnętrznego doskonalenia, wzrostu świadomości, motywacji i decyzji POJĘCIE DUCHOWOŚCI KATECHETY Uczestnictwo w urzędzie profetycznym, właściwe jego podjęcie i wypełnianie, wymaga od katechety dojrzałości duchowej. Wat. II przypominając o powszechnym powołaniu do świętości w Kościele, mówi zarazem o różnych formach duchowości, zależnie od życiowych wyborów i posługi eklezjalnej. Duchowość współczesnego katechety posiada cechy wspólne dla wszystkich chrześcijan. Duchowość specyficznie katechetyczna związana jest z pełnioną w Kościele posługą Słowa, która polega na słuchaniu Słowa Bożego, rozważaniu Go oraz osobowym kontakcie z Chrystusem i wspólnotą Kościoła. (grupa parafialna – Sopocka) Jest ona niekończącym się procesem wewnętrznego doskonalenia, wzrostu świadomości, motywacji i decyzji.

FORMACJA DUCHOWA „Szczególnie uprzywilejowane miejsce w rozwoju osobowym katechety powinna zajmować formacja duchowa” (Jan Paweł II) Wielkość duchowa: kultura osobista wykształcenie umysłu przygotowanie pedagogiczne uczestnictwo w życiu mistycznym Chrystusa FORMACJA DUCHOWA W ramach procesu rozwojowego człowieka wiele czasu powinno się poświęcać na formację duchową. Mówi o tym JPII („Szczególnie uprzywilejowane miejsce w rozwoju osobowym katechety powinna zajmować formacja duchowa”) Wielkość duchową osiąga się poprzez kulturę osobistą, wykształcenie umysłu, przygotowanie pedagogiczne, a w przypadku chrześcijan (katechetów w szczególności) także poprzez uczestnictwo w życiu mistycznym Chrystusa.

FORMACJA DUCHOWA Niezbędna jest umiejętność łączenia wymogów życia codziennego z postawą człowieka wierzącego Konieczność prawdziwego entuzjazmu wiary FORMACJA DUCHOWA Nie jest łatwo łączyć postawę chrześcijańską z życiem codziennym. Niech za przykład posłuży nam Maryja, która w doskonały sposób łączyła w swoim życiu funkcję żony i matki z postawą człowieka wierzącego. Katecheta, który nie troszczyłby się o swoje życie duchowe jest w niebezpieczeństwie „wew. wyschnięcia”. Wcześniej czy później, ale zacznie mu brakować nowych impulsów do działania i prawdziwego entuzjazmu wiary, jaki powinien towarzyszyć przekazowi radosnej nowiny. Nie można przecież godzinami mówić o Bogu, bez jednoczesnej, intensywnej, osobistej z Nim rozmowy i głębokiej zażyłości.

OSOBISTE KSZTAŁTOWANIE DUCHOWOŚCI „Bycie w Chrystusie” jako najgłębsza jedność osobowa z Nim Rozwijanie przynależności do Kościoła oraz nieustanne odkrywanie swojego charyzmatu i powołania OSOBISTE KSZTAŁTOWANIE DUCHOWOŚCI Pogłębianie relacji z Chrystusem, tworzenie możliwie najgłębszej wspólnoty z Chrystusem. Możemy powiedzieć, że katecheta tworzy strukturę życia wewnętrznego o tyle, o ile Chr. Jest w nim, a on w Chr. Życie sakramentalne, medytacja, modlitwa, rekolekcje, Sopocka, kontakt z opiekunem duchowym. Duchowość katechety rozwija się dynamicznie i wielopłaszczyznowo we wspólnocie Kościoła i w służbie dla wspólnoty. Profesja katechety nie jest zwykłym zawodem, lecz powołaniem otrzymanym od Boga.

OSOBISTE KSZTAŁTOWANIE DUCHOWOŚCI Rozpoznawanie i odczytywanie Objawienia Bożego w codziennym życiu Otwieranie się na Działanie Ducha Świętego, a przez to na katechizowanych OSOBISTE KSZTAŁTOWANIE DUCHOWOŚCI Istnieje ścisła korelacja między Słowem Bożym a egzystencją człowieka. Poświęcenie dla katechizowanych jest pokarmem dla duchowości katechety. Duch Św. Udziela katechecie swoich darów i pokazuje, jak umiejętnie towarzyszyć katechizowanym w ich wzroście duchowym.

OWOCE WEWNĘTRZNEJ PRACY NAD SOBĄ Ciężka, mozolna praca nad sobą, połączona niekiedy z cierpieniem doznawanym od innych ludzi, zaowocuje radością, cierpliwością, pokojem, zapałem ducha, pokorą, otwartością, empatią itp. Stabilizacja życia duchowego ma zatem proste przełożenie na kreatywność katechety OWOCE WEWNĘTRZNEJ PRACY NAD SOBĄ Ciężka, mozolna praca nad sobą, połączona niekiedy z cierpieniem doznawanym od innych ludzi, zaowocuje radością, cierpliwością, pokojem, zapałem ducha, pokorą, otwartością, empatią itp. A to z kolei sprawi, że będzie nam się „chciało chcieć” być nauczycielem, wychowawcą i świadkiem wiary mimo różnych problemów i trudności. A wówczas naturalne stanie się zaangażowanie emocjonalnie i życzliwość pedagogiczna. Stabilizacja życia duchowego ma zatem proste przełożenie na kreatywność katechety. Rzeczy wielkie rodzą się w cierpieniu.

mgr Grzegorz Zwoliński doradca metodyczny ds. nauki religii Dziękuję za uwagę mgr Grzegorz Zwoliński doradca metodyczny ds. nauki religii