Departament Płatności Bezpośrednich MRiRW PODSTAWY PRAWNO-ORGANIZACYJNE ZASADY WZAJEMNEJ ZGODNOŚCI (cross-compliance) Departament Płatności Bezpośrednich MRiRW

Wzajemna Zgodność Wzajemna zgodność (ang. Cross-Compliance) element reformy WPR z 2003 r., która oddzieliła płatności bezp. od produkcji rolnej (decoupled) i powiązała z przestrzeganiem wymogów z zakresu ochrony środowiska, bezpieczeństwa żywności, dobrostanu zwierząt (SMR) oraz utrzymania całego obszaru gospodarstwa w dobrej kulturze rolnej zgodnej z ochroną środowiska (GAEC). W przypadku nieprzestrzegania - redukcja płatności bezpośrednich (dla nowych państw członkowskich od 2009 roku)

Wzajemna Zgodność Podstawowe wymogi z zakresu zarządzania (Statutory Management Requirements – SMR) zostały określone w załączniku II do rozporządzenia Rady Nr 73/2009 – i obowiązują od stycznia 2009 r. Utrzymanie gruntów wchodzących w skład gospodarstwa w Dobrej Kulturze Rolnej zgodnej z ochroną środowiska (Good Agricultural and Enviromental Conditions – GAEC) zostały określone w załączniku III do rozporządzenia Rady Nr 73/2009- obowiązują od 2004 r.

Harmonogram wdrażania cross-compliance w Polsce Obszar A obejmuje – od 2009 r.: Zagadnienia ochrony środowiska naturalnego, Identyfikację i rejestrację zwierząt (IRZ). Obszar B obejmuje – od 2011 r.: Zdrowie publiczne, Zdrowie zwierząt, zgłaszanie niektórych chorób, Zdrowotność roślin. Obszar C obejmuje – od 2013 r.: Dobrostan zwierząt.

Legislacja UE Rozporządzenie Rady (WE) Nr 73/2009 z dnia 19 stycznia 2009 r. ustanawiające wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego dla rolników w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiające określone systemy wsparcia dla rolników, zmieniające rozporządzenia (WE) nr 1290/2005, (WE) nr 247/2006, (WE) nr 378/2007 oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr1782/2003. Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 796/2004 z dnia 21 kwietnia 2004 r ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania wzajemnej zgodności i kontroli przewidzianych w rozporządzeniu 1782/2003

Legislacja UE Załącznik II do rozp. Rady (WE) Nr 73/2009 Wymogi podstawowe w zakresie zarządzania, o których mowa w załączniku II pkt A ust. 6-8 rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009 Zdrowie publiczne, zdrowie zwierząt – Identyfikacja i Rejestracja Zwierząt 6 Dyrektywa Rady 2008/71/WE z dnia 15 lipca 2008 r. w sprawie identyfikacji i rejestracji świń artykuł 3, 4 i 5 7 Rozporządzenie (WE) nr 1760/2000 ustanawiające system identyfikacji i rejestracji bydła i dotyczące etykietowania wołowiny i produktów z wołowiny oraz uchylające Rozporządzenie Rady (WE) nr 820/97 artykuł 4 i 7 8 Rozporządzenie (WE) nr 21/2004 ustanawiające system identyfikacji i rejestrowania owiec i kóz oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1782/2003 i dyrektywy 92/102/EWG i 64/432/EWG artykuł 3,4 i 5

Transpozycja przepisów UE Dyrektywy Transpozycja przepisów UE Dyrektywa Rady 2008/71/WE z dnia 15 lipca 2008 r. w sprawie identyfikacji i rejestracji świń. 2) Rozporządzenie (WE) nr 1760/2000 ustanawiające system identyfikacji i rejestracji bydła i dotyczące etykietowania wołowiny i produktów z wołowiny oraz uchylające Rozporządzenie Rady (WE) nr 820/97. 3) Rozporządzenie (WE) nr 21/2004 ustanawiające system identyfikacji i rejestrowania owiec i kóz oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1782/2003 i dyrektywy 92/102/EWG i 64/432/EWG Ustawa z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt (Dz. U. z 2008 r. Nr 204, poz. 1281) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 lipca 2005 r. w sprawie księgi rejestracji bydła, świń, owiec lub kóz (Dz. U. z 2005 r. Nr 151, poz. 1268) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 listopada 2007 r. w sprawie sposobu oznakowania bydła, owiec i kóz oraz świń, określenia wzorów znaków identyfikacyjnych oraz wymagań i warunków technicznych kolczyków dla zwierząt gospodarskich (Dz. U. z 2007 r. Nr 220, poz. 1635) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 czerwca 2007 r. w sprawie wzoru paszportu bydła (Dz. U. z 2007 r., Nr 112, poz. 772) Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 lipca 2005 r. w sprawie wzoru dokumentu przewozowego dla owiec i kóz (Dz. U. z 2005 r. Nr 142, poz. 1195)

Legislacja krajowa ustawa z dnia 26 stycznia 2007 roku o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. z 2008 r. Nr 170, poz. 1051, z późn. zm.) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 marca 2007 r. w sprawie minimalnych norm (Dz. U. Nr 46, poz. 306, z późn. zm.) obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wykazu wymogów (M. P. z 2009 r. Nr 17, poz. 224) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie liczby punktów, jaką przypisuje się stwierdzonej niezgodności oraz drobnej niezgodności, a także procentowej wielkości zmniejszenia płatności bezpośredniej, płatności cukrowej lub płatności do pomidorów (Dz. U. z 2009 r. Nr 54, poz. 446) zarządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie warunków i trybu współpracy Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i Inspekcji Weterynaryjnej w zakresie przeprowadzania kontroli wymogów

Wymogi (1) Wymóg – (art. 2 pkt 34 R 796/2004) jest to indywidualny ustawowy wymóg dotyczący zarządzania,wynikający z artykułów, o których mowa w załączniku II do rozp. Rady (WE) Nr 73/2009 w ramach danego aktu prawnego różniący się istotą od innych wymogów zawartych w tym samym akcie.

Wymogi (2) Przygotowanie wymogów w ramach zespołu, w skład którego wchodzili przedstawiciele ARiMR, GIW, CDR oraz MRiRW, a także w ramach prac zespołu roboczego 10

Wymogi (3) Wymogi wzajemnej zgodności, dotyczą obszaru zarządzania gospodarstwem i obowiązują już w prawodawstwie krajowym. Nowym elementem jest jedynie wprowadzenie kontroli gospodarstw w tym zakresie od stycznia 2009 r. i w przypadku nieprzestrzegania tych wymogów, wprowadzenie sankcji (pomniejszenia) wysokości przyznawanych płatności bezpośrednich oraz niektórych płatności w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 tj. płatności: z tytułu naturalnych utrudnień dla rolników na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW), rolnośrodowiskowych, na zalesianie gruntów rolnych.

Obwieszczenie w sprawie wykazu wymogów Lp. PRZEPISY UNII EUROPEJSKIEJ PRZEPISY KRAJOWE WDRAŻAJĄCE PRZEPISY UNII EUROPEJSKIEJ ZAKRES WYMOGU 21 Art. 7 Rozporzadzenia nr 1760/2000 Art. 9 ustawy o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt Rolnik posiada numer siedziby stada 22 Art. 7 ust. 1 tiret pierwsze Rozporządzenia nr 1760/2000 § 2 rozporządzenia w sprawie księgi rejestracji bydła, świń, owiec lub kóz Rolnik prowadzi aktualną księgę rejestracji bydła dokonując wpisów do tej księgi w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące obowiązek wpisu 23 Art. 7 ust. 1 tiret drugie Rozporzdzenia nr 1760/2000 Art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt Posiadacze bydła zgłaszają fakt urodzenia, śmierci oraz przewozu bydła do i z siedziby stada wraz z datami tych zdarzeń kierownikowi biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w terminie 7 dni od dnia nastąpienia tego zdarzenia

Kontrole wzajemnej zgodności Art. 42 rozporządzenia Komisji (WE) 796/2004 Za przeprowadzanie kontroli w zakresie wymogów i norm odpowiadają specjalne organy kontroli. W Polsce zostały wybrane dwie instytucje jako właściwe władze kontrolne (competent control authorities). Agencja płatnicza odpowiedzialna jest za ustalenie zmniejszeń lub wykluczeń płatności.

Właściwe władze kontrolne Zgodnie z ustawą o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (art. 30 i 31a), organem odpowiedzialnym za kontrole wymogów wzajemnej zgodności w zakresie spełniania przez rolnika: zakresie Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt jest Inspekcja Weterynaryjna zasad Dobrej Kultury Rolnej oraz ochrony środowiska naturalnego jest ARiMR

Organy Kontroli w Polsce Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa – normy (GAEC) i wymogi w obszarze środowisko - dyrektor oddziału regionalnego ARiMR właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę rolnika Inspekcja Weterynaryjna – wymogi w obszarze identyfikacja i rejestracja zwierząt - powiatowy lekarz weterynarii właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę rolnika

Zadania Organów ARiMR IW współpraca informowanie rolników o wymogach i normach typowanie do kontroli przeprowadzanie kontroli w tym ocena naruszeń sporządzanie raportów z czynności kontrolnych przekazywanie raportów rolnikom rozpatrywanie zastrzeżeń wniesionych do ustaleń zawartych w raporcie przeprowadzanie kontroli w tym ocena naruszeń sporządzanie raportów z czynności kontrolnych przekazywanie raportów rolnikom przekazywanie raportów z czynności kontrolnych do biur powiatowych ARiMR rozpatrywanie zastrzeżeń wniesionych do ustaleń zawartych w raporcie Ustalanie czynników do analizy ryzyka i liczby kontroli

Liczba Kontroli Art. 44 RK 796/2004 Właściwy organ kontroli przeprowadza kontrolę w zakresie wymogów lub norm, za które odpowiada, obejmującą przynajmniej 1% wszystkich rolników składających wnioski o przyznanie płatności. Jeżeli prawodawstwo danego aktu prawnego lub normy ustala minimalne ilości przeprowadzanych kontroli, należy stosować się do tych ustaleń zamiast do ww. ilości minimalnej 1%.

Kontrole Obszar środowisko i GAEC: – min. 1 % rolników ubiegających się o płatności (w Polsce ok. 15 tys. rolników) W Polsce ok. 1,5 mln rolników wnioskuje o płatności bezpośrednie, tj. tyle, ile łącznie we Francji,W. Brytanii, Hiszpanii i Belgii Obszar identyfikacja i rejestracja zwierząt: - bydło – 5 % siedzib stad - owce i kozy – 3 % siedzib stad - trzoda – 1 % siedzib stad Jeśli kontrole na miejscu wykazują istotne niezgodności względem danego aktu prawnego , ilość przeprowadzanych kontroli na miejscu w odniesieniu do tego aktu jest zwiększana w następnym okresie kontrolnym.

Właściwe władze kontrolne Prezes ARiMR w uzgodnieniu z Głównym Lekarzem Weterynarii będzie ustalał czynniki do analizy ryzyka typowania rolników do kontroli wymogów oraz liczbę gospodarstw, które należy objąć tymi kontrolami (Art. 31b ust.1 ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego). Współpraca podmiotów będzie realizowana w szczególności poprzez: 1) przekazywanie danych i informacji umożliwiających prawidłowe przyznanie płatności, 2) niezwłoczne przekazywanie raportów z czynności kontrolnych, w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, 3) organizowanie i przeprowadzanie wspólnych szkoleń pracowników Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i Inspekcji Weterynaryjnej obejmujących zagadnienia związane z przyznawaniem płatności.

Czynności kontrolne - IW Powiatowy lekarz weterynarii jest organem kontroli właściwym ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę rolnika, do przeprowadzania kontroli na miejscu w zakresie przestrzegania wymogów wskazanych w załączniku II pkt A ust. 6—8 rozporządzenia nr 73/2009. Czynności kontrolne w ramach kontroli wymogów są wykonywane przez osoby posiadające imienne upoważnienie wydane przez powiatowego lekarza weterynarii. W przypadku konieczności wykonania czynności kontrolnych w ramach kontroli wymogów poza obszarem działania powiatowego lekarza weterynarii, lekarz ten upoważnia do przeprowadzenia kontroli powiatowego lekarza weterynarii właściwego ze względu na położenie siedziby stada.

Czynności kontrolne - IW Osoby upoważnione do wykonywania czynności kontrolnych mają prawo do: wstępu na teren gospodarstwa rolnego żądania pisemnych lub ustnych informacji związanych z przedmiotem kontroli wglądu do dokumentów związanych z przedmiotem kontroli, sporządzania z nich odpisów, wyciągów lub kopii oraz zabezpieczania tych dokumentów; pobierania próbek do badań; żądania okazywania i udostępniania danych informatycznych. Z czynności kontrolnych sporządza się raport zgodnie z art. 28 i 48 rozporządzenia nr 796/2004, który w przypadku stwierdzenia drobnej niezgodności, zawiera również informację o działaniach naprawczych i terminie ich realizacji.

Czynności kontrolne - IW W przypadku, gdy rolnik nie zgadza się z ustaleniami zawartymi w raporcie, może zgłosić umotywowane zastrzeżenia, na piśmie, co do ustaleń w nim zawartych powiatowemu lekarzowi weterynarii właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę rolnika w terminie 14 dni od dnia doręczenia raportu, chyba że bezpośrednio po zakończeniu kontroli rolnik, który był obecny podczas kontroli, zgłosił umotywowane zastrzeżenia co do ustaleń zawartych w raporcie osobie, która wykonywała czynności kontrolne. Powiatowy lekarz weterynarii, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę rolnika, uwzględniając zgłoszone zastrzeżenia uzupełnia ustalenia zawarte w raporcie. W przypadku nieuwzględnienia zgłoszonych zastrzeżeń powiatowy lekarz weterynarii właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę rolnika, przekazuje zgłoszone zastrzeżenia, wraz ze swoim stanowiskiem do tych zastrzeżeń i raportem, do właściwego kierownika biura powiatowego Agencji.

Termin przekazywania raportu Rolnicy otrzymują informacje o wszelkich stwierdzonych niezgodnościach w terminie do trzech miesięcy od dnia przeprowadzenia kontroli na miejscu.

1 wymóg = 1 niezgodność Niezgodność Niezgodność - oznacza wszelką niezgodność z wymogami oraz normami dlatego 1 wymóg = 1 niezgodność WYMÓG NIEZGODNOŚĆ Rolnik będący posiadaczem bydła obowiązany jest przedstawiać, na żądanie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz organów Inspekcji Weterynaryjnej, informacje dotyczące pochodzenia, identyfikacji lub przeznaczenia bydła. Rolnik będący posiadaczem bydła nie przedstawia na żądanie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz organów Inspekcji Weterynaryjnej, informacji dotyczących pochodzenia, identyfikacji lub przeznaczenia bydła. 24

Zasady kontroli i sankcjonowania określa art. 66 R Komisji nr 796/2004 Sankcje (1) Zasady kontroli i sankcjonowania określa art. 66 R Komisji nr 796/2004 Podstawowe rozróżnienie to niezgodność z przepisami wynikająca z: zaniedbania rolnika (działanie nieumyślne), umyślnego działania rolnika (działanie celowe). Ponadto, przy określaniu wymiaru sankcji będą brane pod uwagę takie elementy jak: zasięg, dotkliwość, trwałość, powtarzalność,

Sankcje (2) nieumyślne Zaniedbania dzielą się na: Obniżka w płatnościach z zasady stanowi 3 % całkowitej kwoty płatności bezpośrednich. Jednakże, na podstawie raportu z kontroli może zostać wydana decyzja o obniżeniu wielkości potrącenia do wysokości 1 % lub zwiększeniu go do 5 % całkowitej kwoty lub, W przypadku stwierdzenia powtarzającej się niezgodności, procent sankcji zostanie pomnożony przez 3, jednak maksymalna wysokość sankcji nie może przekroczyć 15 % całkowitej kwoty płatności bezpośrednich.

Sankcje (3) SUMA PUNKTÓW % ZMNIEJSZENIA 3 1 % 5 7 3 % 9 11 13 5 % 15

Sankcje (4) umyślne (celowe) Obniżka zastosowana wobec całkowitej kwoty, będzie z zasady wynosić 20 %. Jednakże, Agencja Płatnicza może na podstawie oceny przedłożonej przez właściwy organ kontroli w protokole z czynności kontrolnych, wydać decyzję o obniżeniu procentu do wysokości nie mniejszej niż 15 % lub, w drastycznych przypadkach może zwiększyć ten procent nawet do 100 % całkowitej kwoty.

Sankcje (5) niezgodność celowa SUMA PUNKTÓW % ZMNIEJSZENIA 3 15 % 5 7 20 % 9 11 13 25 % 15 25 – 100 %

Obliczanie niezgodności w obrębie jednego obszaru z uwzględnieniem przypadków powtarzalności wariant 1 wariant 2 wariant 3 wariant 4 Pierwsza niezgodność przy znakowaniu bydła (rejestr inwentarza) Pierwsza niezgodność przy znakowaniu bydła (kolczyk) 1% 3% 5% Pierwsza powtórzona niezgodność przy znakowaniu bydła (rejestr inwentarza) Pierwsza powtórzona niezgodność przy znakowaniu bydła (kolczyk) Celowa niezgodność przy znakowaniu bydła (paszport) 3% (4) 9% (1) 15%(2) 20% Obniżka całkowita 3 % 15% (3) 29 % (1) pierwsza niezgodność: 3 % (2) pierwsza niezgodność: 5 % (3) Ostrzeżenie (4) pierwsza niezgodność: 1 %

Sumowanie niezgodności w ramach kilku obszarów z uwzględnieniem przypadków powtarzalności wariant 1 wariant 2 Pierwsza niezgodność – znakowanie bydła Obszar - Identyfikacja i rejestracja zwierząt. Pierwsza powtórzona niezgodność przeciw wymaganiom dyrektywy w sprawie azotanów Obszar - Środowisko. 3 % 9 % (1) 5 % 15 % (2) (3) Obniżka całkowita nie może przekroczyć 15% 12 % 15 % (1) pierwsza niezgodność: 3 % (2) pierwsza niezgodność: 5 % (3) Ostrzeżenie

Odstąpienie od sankcji Istnieje możliwość odstąpienia od naliczania sankcji (art. 23 i 24 rozporządzenie Rady WE nr 73/2009) w przypadku : jeśli kwota naliczonych sankcji nie przekroczy 100 euro na gospodarstwo, art. 37a ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego zostanie stwierdzona tzw. drobna niezgodność, art. 37b ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego W przypadku drobnej niezgodności nie mogą to być naruszenia przepisów z zakresu: bezpieczeństwa żywności, ludzi i zwierząt.

Odstąpienie od sankcji W takich przypadkach w decyzji w sprawie przyznania płatności rolnik jest informowany: o niezastosowaniu sankcji w danym roku oraz o konieczności podjęcia w wyznaczonym terminie określonych działań naprawczych, współmiernych do rodzaju stwierdzonej niezgodności. Termin działań naprawczych ustala właściwy organ i przypada on przed końcem roku następującego po roku, w którym stwierdzono niezgodność. W kolejnym roku właściwy organ kontroli (IW/ARiMR) sprawdza realizację działań naprawczych – dodatkowe kontrole (art. 44 ust.1a RK 796/2004) W przypadku, gdy rolnik nie podejmie działań naprawczych obniżki i wykluczenia będą stosowane.

Dziękuję za uwagę Departament Płatności Bezpośrednich MRiRW