Import miodu i produktów pszczelarskich z krajów trzecich Projekt jest współfinansowany w ramach programu polskiej pomocy zagranicznej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2008 r. Publikacja wyraża wyłącznie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.

Import miodu i produktów pszczelarskich z krajów III Import z krajów III jest to procedura wprowadzania i dopuszczenia do obrotu produktów (towarów) które są zgodne z prawem wspólnotowym. W przypadku importu miodu i produktów pszczelarskich muszą być spełnione warunki Wspólnotowego Kodeksu Celnego jak i przepisów dotyczących ochrony zdrowia publicznego ,ochrony konsumenta ,ochrony zdrowia zwierząt. Dominującym prawem z zakresu ochrony zdrowia będzie zbiór przepisów tzw. pakietu higienicznego i przepisów o granicznej kontroli weterynaryjnej.

Podstawowe definicje o miodzie i produktach pszczelarskich Miód pszczeli. Naturalny słodki produkt spożywczy wytwarzany przez pszczołę miodną (Apis mellifera) lub inne owady. Jest wytwarzany z nektaru kwiatowego lub innych soków roślinnych (spadzi) Najczęściej wytwarzany jest w plastrach , gdzie ulega dojrzewaniu (procesy fizyko-chemiczne).

Miód pszczeli Wyróżniamy następujące rodzaje miodu Miody nektarowe Miody spadziowe Miody mieszane Miód może mieć konsystencję płynną (potoka) lub stałą (krupiec) i barwę od jasnożółtej do brunatno-brązowej. Nektar lub spadź (głównie sacharoza)pod wpływem enzymów pszczelich i kwasu mrówkowego zostają zamienione w cukry proste , fruktozę i glukozę.

Miód pszczeli Ze względu na pochodzenie nektaru wyróżniamy Miód rzepakowy Miód manuka Miód malinowy Miód wrzosowy Miód gryczany Miód akacjowy Miód lipowy Miód koniczynowy Miód bławatkowy Miód wielokwiatowy

Miód pszczeli Ze względu na przeznaczenie , zgodnie z przepisami wspólnotowymi (dyr.2001/110) i krajowymi (roz.MRiRW z dnia 3.10.2003. Wymagania w zakresie jakości handlowej miodu) Wyróżniamy dwa rodzaje miodu Miód spożywczy Miód piekarniczy

Miód pszczeli Skład chemiczny miodu to głównie Monosacharydy (fruktoza, glukoza) Kwasy organiczne (glukonowy , jabłkowy , cytrynowy) Olejki eteryczne Barwniki (b-karoten , ksantofil) Enzymy Mikroelementy Witaminy Hormony

Miód pszczeli –znakomite właściwości Wartość kaloryczna 100 g miodu waha się w granicach 320-330. kcl. Dominujący udział cukrów prostych - glukozy i fruktozy, decyduje o właściwościach wzmacniających miodu. Cukry te są wchłaniane w układzie pokarmowym bezpośrednio do krwi, gdzie w zależności od potrzeb przetwarzane są w energię lub odkładane w wątrobie w postaci glikogenu. Miód jest cennym produktem odżywczym, zwłaszcza dla ludzi wyczerpanych pracą fizyczną czy umysłową. Obecnie miód wchodzi w skład diety: sportowców, alpinistów, płetwonurków. Cukry proste biorą też udział w detoksykacji, chroniąc w pewnym stopniu przed działaniem zanieczyszczonego środowiska oraz obniżając toksyczne działanie alkoholu, nikotyny i innych używek. Obecna w miodzie acetylocholina obniża ciśnienie i poprawia krążenie krwi, natomiast cholina działa ochronnie na wątrobę oraz zwiększa wydzielanie żółci. Jony metali zawarte w miodzie stymulują produkcję czerwonych ciałek krwi i hemoglobiny.

Miód pszczeli –znakomite właściwości Antybakteryjne właściwości miodu są wynikiem kompleksowego działania kilku czynników. Jednym z nich jest powstający nadtlenek wodoru Bakteriostatyczne działanie miodu wywołane jest także jego wysokim ciśnieniem osmotycznym, jak również może być to efekt działania olejków eterycznych i flawonoidów, występujących w miodzie w niewielkich ilościach. Miód odznacza się również właściwościami przeciwzapalnymi, odnawiającymi i oczyszczającymi. U dzieci spożycie miodu wzmaga rozwój umysłowy i zwiększa odporność na choroby. Dzieci w wieku 1-4 lat powinny dostawać 7 g (1 łyżeczka) dziennie; dzieci w wieku 5-12 lat powinny spożywać 15-40 g miodu dziennie. Nie należy podawać miodu dzieciom poniżej 1 roku życia ze względu na naturalnie występujące w miodzie bakterie Clostridium botulinum, które mogą doprowadzić (bardzo rzadkie przypadki) do zachorowania na botulizm dziecięcy

Miód pszczeli –trochę uwag o krystalizacji Krystalizacja jest zjawiskiem naturalnym, zachodzącym w każdym naturalnym miodzie. Czas krystalizacji jest różny dla różnych miodów i zależy głównie od pożytku, z jakiego miód został wyprodukowany, oraz od stopnia dojrzałości miodu. Krystalizacja miodu nie zmienia jego składu, a co za tym idzie właściwości odżywczych i leczniczych.

Miód pszczeli - dekrystalizacja W przemyśle stosuje się również proces dekrystalizacji, wykorzystywany głównie przy konfekcjonowaniu miodu z opakowań zbiorczych. Proces ten polega na podgrzaniu krupca (miodu skrystalizowanego) do temperatury około 50ºC nie dłużej niż 48 h. Po nieodpowiednim procesie dekrystalizacji znacznie wzrasta zawartość hydroksymetylofurfuralu, który nie ma żadnej wartości odżywczej i nie jest trawiony przez ludzkie enzymy. Maleje zawartość enzymów, miód traci właściwości lecznicze i bakteriobójcze, następuje denaturacja białka. Aby temu zapobiec, dekrystalizację należy przeprowadzać w temperaturze do 40ºC.

Produkty pszczelarskie Pyłek kwiatowy Mleczko pszczele Kit pszczeli (propolis) Wosk pszczeli Jad pszczeli

Główna zasada importu produktów w tym miodu z krajów trzecich Kraje trzecie muszą zapewnić takie same lub równoważne gwarancje sanitarne jakie obowiązują w krajach wspólnotowych. Gwarancje sanitarne to zespół przyjętych reguł wynikających z prawa wspólnotowego szczególnie przepisy tak zwanego pakietu higienicznego oraz dyrektyw i decyzji dotyczących substancji niepożądanych w żywności i zasad ich monitorowania.

Ocena sytuacji epizootyczej Ocena sytuacji epidemiologicznej Wymogi dotyczące zezwolenia na eksport do państw Unii Europejskiej(warunki harmonizacyjne) Ocena sytuacji epizootyczej Ocena sytuacji epidemiologicznej Regulacje prawne dotyczące zwalczania chorób i nadzoru sanitarno-higienicznego Struktura organizacyjna i struktura budżetu właściwej władzy Rzetelność informacji przekazywanych do organizacji międzynarodowych i Komisji Europejskiej. Monitoryng zagrożeń u zwierząt i w żywności System nadzoru i kontroli Plany gotowości zwalczania chorób zakaźnych

Zasady importu miodu z krajów III. Główną ideą jest zasada harmonizacji importu produktów pochodzenia zwierzęcego. Sprowadza się ona do stworzenia tak zwanej triady harmonizacyjnej , i jest to ustanowienie Listy państw uprawnionych do eksportu na teren UE. Listy zakładów uprawnionych Ustalenie gwarancji importowych zawartych w treści świadectw weterynaryjnych.

Zasady importu miodu z krajów III W przypadku importu miodu lista państw jest tworzona na podstawie dyrektywy 96/23 i jej decyzjach wykonawczych. Kraje ,które przedstawiają plany monitoryngu wprowadzane są na pozytywną listę . Lista zatwierdzonych zakładów jest obecnie (tymczasowo) w kompetencji właściwych władz weterynaryjnych krajów III. Gwarancje sanitarne (wzory świadectw) są obecnie ustanowione rozporządzeniem wykonawczym do „pakietu higienicznego”.

Rodzaje kontroli i nadzoru w Unii Europejskiej Wewnątrzwspólnotowe kontrole i nadzory. Są one realizowane mocą : dyr.89/662 Roz. 178/02 Roz.852/04 Roz.853/04 Roz.854/04 Ideą kontroli wewnątrzwspólnotowych jest kontrola w całości łańcucha pokarmowego (od producenta do konsumenta) . Kontrole na etapie produkcji są kontrolami ścisłymi .

Rodzaje kontroli i nadzoru w Unii Europejskiej Po wprowadzeniu produktów żywnościowych do obrotu i handlu kontrole te są sporadyczne i niedyskryminujące. Kontrole te obejmują wszystkie etapy produkcji(monitoryng zagrożeń) Ważnym elementem jest identyfikacja i rejestracja podmiotów gospodarczych działających na rynku spożywczym. Identyfikacja i oznakowanie produktów oraz monitorowanie przemieszczania ,t o następny ważny element.

Rodzaje kontroli i nadzoru w Unii Europejskiej Prawo żywnościowe nakłada na producenta stosowanie systemów jakości ,HACCP i stosowanie dobrych praktyk produkcyjnych. W ocenie kontroli i nadzoru wykorzystuję się analizę ryzyka jak i zarządzanie ryzykiem ,oraz stosuje się zasadę ostrożności.

Rodzaje kontroli i nadzoru w Unii Europejskiej Kontrola zewnątrzwspólnotowa (kontrola graniczna) Jest realizowana na zewnętrznych granicach Unii Europejskiej. Kontrola pierwotna jest przeprowadzana przez właściwe władze kraju III i jest dokonywana i certyfikowana w miejscu pochodzenia i produkcji. Na zewnętrznych punktach (BIP) granicznych przesyłki podaje się 100% weryfikacji. Tu następuje po dokonaniu kontroli dopuszczenie do obrotu. W miejscu przeznaczenia mogą odbywać się kontrole wyrywkowe i niedyskryminujące.

Rodzaje kontroli i nadzoru w Unii Europejskiej Kontrola graniczna jest realizowana na mocy Dyr..97/78 Roz.882/04 Roz.178.02

Graniczna kontrola weterynaryjna Graniczna kontrola weterynaryjna jest kontrolą proceduralną i jest kontrolą przebiegającą w trzech etapach (triada kontrolna). Kontrola dokumentów Kontrola tożsamości (identyfikacja) Kontrola fizyczna

Kontrola dokumentów Obejmuje kontrole świadectw zdrowia i zdrowotności Obejmuje kontrole innych dokumentów w tym dokumentów celnych i handlowych Obejmuje kontrole pierwszej części świadectwa przekroczenia granicy(CVED)

Kontrola świadectw zdrowia i zdrowotności (elementy) Oryginalność świadectwa Treść i wygląd zgodny z wymogami kraju importującego lub krajów UE Wypełnione w całości Stanowi jedną kartkę papieru Data wypełnienia świadectwa zgodna z datą załadunku Sporządzone dla jednego odbiorcy

Kontrola świadectw (elementy) Jest sporządzone przy najmniej w jednym języku UE i w języku polskim Jest podpisane przez urzędowego lekarza weterynarii i podbite pieczęcią w kolorze kontrastowym Informacja w świadectwie odpowiada informacjom zawartym w świadectwie przekroczenia granicy(CVED)

Kontrola świadectw W przypadku importu oryginały pozostają w archiwach granicznego punktu kontroli , a przesyłce towarzyszą potwierdzone i uwierzytelnione kopie oraz świadectwa przekroczenia granicy (CVED) W przypadku tranzytu oryginały towarzyszą przesyłce ,a w GPK pozostają kopie dokumentów.

Wzór świadectwa weterynaryjnego przy imporcie miodu Wzór świadectwa i gwarancje w nim zawarte zostały opublikowane w roz.1664/06 w zał. VI sekcji VI, co jest zgodne z art. 6 roz.853/04. Podstawowe gwarancje sanitarne to obowiązek wdrożenia systemu HACCP , zgodnie z roz.852/04 oraz ,że produkcja odbywa się zgodnie z założeniami roz. 178/02 , 852/04 , 853/o4. Ponadto spełniono gwarancje zawarte w planach wykrywania pozostałości zgodnie z art. 29 dyr. 96/23.

Kontrola tożsamości(identyfikacja) Kontrola plomb transportu Kontrola numerów środka transportu Kontrola wagi towaru Kontrola oznakowania towarów w tym pieczęci, etykiet i numerów identyfikacyjnych . Polega na określeniu zgodności towaru z danymi w dokumentach towarzyszących. W celu wyeliminowania zafałszowań miodu kontrola jakości handlowej i pochodzenia towaru(analiza pyłków kwiatowych) wchodzi w zakres kontroli tożsamości.

Kryteria jakości handlowej miodu  Miód spełnia wymagania w zakresie jakości handlowej, jeżeli: Nie zawiera składników żywności, w tym dozwolonych substancji dodatkowych, obcych jego składowi, Nie zawiera innych organicznych lub nieorganicznych substancji obcych jego składowi, Nie zawiera oznak fermentacji; Nie posiada zapachu i smaku nietypowego dla danej odmiany Nie ma sztucznie zmienionej kwasowości; Jego naturalne enzymy nie zostały częściowo lub całkowicie zniszczone przez ogrzewanie; Pyłek kwiatowy lub inny specyficzny składnik miodu nie został z niego usunięty, z wyjątkiem miodu przefiltrowanego, chyba że było to nieuniknione w procesie usuwania obcych substancji organicznych lub nieorganicznych.

SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA FIZYKOCHEMICZNE MIODU Zawartość wody Nie więcej niż 20% Nie więcej niż 23% (miód wrzosowy i piekarniczy) Zawartość cukrów prostych Nie mniej niż 60g/100g –miód nektarowy Nie mniej niż45g/100g –miód spadziowy Zawartość sacharozy Nie więcej niż 5g/100g dla miodu nektarowego Wolne kwasy Nie więcej niż 50mval/kg Liczba diastazowa Nie mniej niż 8 Zawartość 5-hydroksymetylofurfuralu (HMF) Nie więcej niż 40mg/kg i 80 dla miodów tzw. Tropikalnych.

Kontrola fizyczna Kontrola otoczenia produktu. (rodzaj opakowań ,atesty, higiena opakowań) Kontrola samego produktu. (w tym określenie częstotliwości kontroli fizycznej i ilości badań monitorowych) Badanie organoleptyczne (proste testy fizyko-chemiczne w tym badania temperatury ,zawartości wody , PH. Badanie laboratoryjne –specjalistyczne Badania bakteriologiczne (w przypadku podejrzeń o zanieczyszczenia zewnętrzne - Salmonella , E.Coli ) Badania n a obecność substancji niepożądanych zgodnie krajowym planem monitorowania żywności i dyr. 96/23.

Wybrane akty prawne regulujące kontrole laboratoryjną w zakresie zdrowotności produktów w tym miodu pszczelego

Plan ilości badań monitorowych miodu w BIP Korczowa Przy określeniu ilości prób przyjęto wytyczne Krajowego Planu Monitorowania(grupy A6 , B1 , B2c , B2f , B3a, B3b , B3c.) Przyjęto normę - 1 próba na 100 ton miodu. Ilość prób jest pochodną Dynamiki importu miodu Analizy ryzyka i analizy kosztów ekonomicznych badań Analizy zagrożeń (RASFF) Analizy przesyłek z państw ,które są objęte klauzulą ochronną.

Najczęściej wykonywane badania miodu w laboratoriach zewnętrznych przez BIP Korczowa Nitrofurany A6 Chloramfenikol A6 Sulfonamidy B1 Tetracykliny B1 Streptomycyna B1 Penicyliny B1 Karbaminiany B2c Amitraza B2f Pestycydy chloroorganiczne B3a Pestycydy fosforoorganiczne B3b Metale ciężkie (Pb,Cd,Hg,As) B3c

Zasada ostrożności i rozsądku W każdym przypadku lekarz może przeprowadzić każde kontrole ,jakie wydają się merytorycznie i zgodne z jego całościową wiedzą i sumieniem uzasadnione.!......

Decyzje pokontrolne Dopuszczenie do obrotu Przekazanie do miejsca przeznaczenia-kanalizacja Dopuszczenie do tranzytu Dopuszczenie do wprowadzenia na skład celny Pozwolenie na przeładunek Dopuszczenie towarów odrzuconych Dopuszczenie do uszlachetniania czynnego

Decyzje pokontrolne negatywne Wywóz towaru za granicę Zniszczenie produktu

BIP Korczowa

BIP Korczowa

BIP Korczowa –kontrola dokumentów

BIP Korczowa – identyfikacja i kontrola oznakowań

Triada kontrolna W każdym przypadku lekarz może przeprowadzić każde kontrole ,jakie wydają się merytorycznie uzasadnione.!......

BIP Korczowa kontrola fizyczna miodu

Kontrola zawartości wody w miodzie

Kontrola zawartości wody w miodzie

Dziękuję Bardzo !!!!!!!!!!!!!! Wiesław Tomaszewski –Graniczny Lekarz Weterynarii korczowa.griw@wetgiw.gov.pl wiesaw.tomaszewski1@neostrada.pl wieslaw.tomaszewski@windowslive.com