„PRAKTYKA BEZ WAD – NOWA JAKOŚĆ W KSZTAŁCENIU NAUCZYCIELI” UDA-POKL.03.03.02-00-012/11-00, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet III: Wysoka jakość systemu oświaty, Działanie 3.3: Poprawa jakości kształcenia, Poddziałanie 3.3.2: Efektywny system kształcenia i doskonalenia nauczycieli.

EDUKACJA RÓWNOŚCIOWA Małgorzata Kochańska

Czy PRZYSZŁOŚĆ JEST KOBIETĄ ? „Nic nie powstrzyma idei, której czas nadszedł” Victor Hugo „Nikt nie rodzi się kobietą, tylko się nią staje” Simone de Beauvoire „Druga płeć” Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Cel: uczenie i nauczanie równościowe – prowadzenie zajęć w sposób niestereotypowy, przygotowanie nauczyciela do prowadzenia zajęć w sposób równościowy; jak zachowania nauczyciela są niedozwolone w pracy z dziećmi w kontekście równości płci, jakie zachowania dzieci są naturalne w kontekście równości płci, zasada równości szans kobiet i mężczyzn w edukacji

TEST: PŁEĆ MÓZGU Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Jak rozumiem „równość”? ODPOWIEDZ NA PYTANIE: Jak rozumiem „równość”? Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Jak rozumiem „równość”? Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

„równość” Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Czy jest w: „równość”? Podaj przykład Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Równość nie znaczy to samo co identyczność. Równy dostęp do informacji, wiedzy, edukacji, do władzy i polityki. Powinniśmy bardziej niż dotychczas zwracać uwagę na nierówność szans, czy to między starymi i młodymi, czy między ludźmi o różnych umiejętnościach lub pochodzącymi z różnych regionów danego kraju. Tony Judt (1948–2010) – brytyjski historyk, dyrektor Instytutu Remarque’a przy Uniwersytecie Nowojorskim. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Równość pozioma - jednakowe szanse dla jednakowych ludzi Równość - kategoria filozofii społecznej i politycznej, porównująca wzajemny status ludzi. Wyróżniana jest m.in.: Równość pozioma - jednakowe szanse dla jednakowych ludzi Równość pionowa - odmienne traktowanie różnych ludzi tak, aby zniwelować różnice spowodowane różnicami w wykształceniu, miejscu pochodzenia itp. Równouprawnienie polityczne - wszyscy są równi wobec prawa. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Ćwiczenie Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Lepka podłoga Ćwiczenie - definicje Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Lepka podłoga Ćwiczenie - definicje pojęcie odnoszące się do zawodów o niskim dochodzie lub prestiżu, w ramach których nie ma większych możliwości awansu, a które w dużym stopniu zdominowane są przez kobiety (sekretarki, urzędniczki, kosmetyczki itp.). Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Ćwiczenie – cd. definicji Szklane ściany (akwarium) Ćwiczenie – cd. definicji Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Ćwiczenie – cd. definicji Szklane ściany (akwarium) – pojęcie odnoszące się do sytuacji, w których utrudniony jest awans z funkcji pomocniczych na kierownicze, ponieważ pracownicy tego typu nie posiadają doświadczenia potrzebnego na wyższych stanowiskach menedżerskich. Dotyczy to głownie kobiet zatrudnionych w dziedzinach o ubogich perspektywach awansu, jak sekretariat i inne rodzaje pracy biurowej. Nawet jeśli otrzymają one pracę o wyższym statusie, to mogą mieć kłopoty z dalszym awansem, ponieważ menedżerowie wyższych szczebli nie wywodzą się na ogół z funkcji uważanych za wspierające, lecz z uznawanych za centralne. Ćwiczenie – cd. definicji Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Ćwiczenie – cd. definicji Szklane ruchome schody . Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Ćwiczenie – cd. definicji Szklane ruchome schody termin odnoszący się do sytuacji uprzywilejowania mężczyzn w zawodach tradycyjnie uprawianych przez kobiety (na przykład w edukacji). Nawet w tych zawodach kobiety nie mają ułatwionego dostępu do najwyższych stanowisk. Pojęcie „szklane ruchome schody” oznacza niewidzialną siłę wynoszącą mężczyzn na wyższe szczeble kariery i stanowiącą przeciwieństwo „szklanego sufitu”, czyli niewidzialnej bariery zagradzającej kobietom drogę na szczyt. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Ćwiczenie - podsumowanie Szklane ruchome schody Szklane ściany (akwarium) Lepka podłoga Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Ćwiczenie – cd. definicji TOKENIZM Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Ćwiczenie – cd. definicji Tokenizm – włączanie przedstawicielek/-li grup mniejszościowych do sfery publicznej (np. gremiów decyzyjnych) bez zapewnienia im realnego wpływu na podejmowane działania i bez możliwości wprowadzania zmian w danej dziedzinie. Daje to złudne wrażenie realizacji postulatów równościowych. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Ćwiczenie – cd. definicji To zjawisko prowadzi w istocie do marginalizacji statusu (np. w miejscu pracy) osób z tak zwanych grup mniejszościowych (nazwa ta nie odnosi się do liczebności grupy, ale do jej sposobu funkcjonowania). Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Płeć Rodzaj Stereotyp Podstawowe definicje Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Płeć (ang. sex) = biologiczna; Podstawowe definicje Płeć (ang. sex) = biologiczna; rozróżnienie w oparciu o różnice anatomiczne i fizjologiczne Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

= płeć społeczno-kulturowa; różnice psychologiczne, anatomiczne Podstawowe definicje Rodzaj (ang. gender) = płeć społeczno-kulturowa; różnice psychologiczne, anatomiczne i kulturowe Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Stereotyp gr. stereos – stężały, twardy, masywny i typos Podstawowe definicje Stereotyp gr. stereos – stężały, twardy, masywny i typos – wzorzec, odcisk Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Podstawowe definicje STEREOTYP Obraz powstający w umyśle, pozwalający radzić sobie ze złożonością otaczającej rzeczywistości przy pomocy uproszczonej wizji świata społecznego; struktura poznawcza obejmująca wiedzę, przekonania i oczekiwania na temat określonych grup społecznych. (W. Lippman, 1922). Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Trwały, trudny do zmiany, sztywny Cechy stereotypów Trwały, trudny do zmiany, sztywny Uproszczony, często niezgodny z rzeczywistością Uogólniony Dziedziczony kulturowo Automatycznie wzbudzany Nieweryfikowalny doświadczalnie (wyjątki tylko potwierdzają regułę) Mamy przeświadczenie, że jest prawdziwy Oporny na niezgodne z nim informacje Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Uczeń grzeczny siedzi prosto i pisze prawą ręką. Fot. Anna Długosz Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Trudny opiera się o ławkę i jest leworęczny. Fot. Anna Długosz Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Uczeń grzeczny siedzi prosto i pisze prawą ręką Uczeń grzeczny siedzi prosto i pisze prawą ręką. Trudny opiera się o ławkę i jest leworęczny. No i ubierają się zupełnie inaczej/ Fot. Anna Długosz Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Oliwii nie wyślemy na olimpiadę, bo ma punkową fryzurę, nosi glany i kolczyki. Damian brał udział w bójce z kolegami - na pewno to on ją sprowokował, bo chodzi w chustce z trupimi czaszkami... Im więcej nauczyciel wie o uczniu, tym łatwiej zmotywuje go do nauki Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

wzięło udział 256 nauczycieli z gimnazjów W eksperymencie, który miał sprawdzić, jak nauczyciele postrzegają uczniów, wzięło udział 256 nauczycieli z gimnazjów w Gdańsku i Gdyni oraz z małego miasta na Pomorzu Jedynie czworo nauczycieli z grupy badanych odmówiło odpowiedzi na tak postawione pytania. Pozostali wytrwale i bez żadnych podejrzeń oceniali cechy charakteru uczniów według ich wyglądu. Cały tekst: http://wyborcza.pl/1,76842,12844814, Grzeczna_czy_rozwydrzona__ Nauczyciele_oceniaja_po.html#ixzz3Zur4fowr Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

FUNKCJE I SPOSÓB DZIAŁANIA STEREOTYPÓW Ułatwiają funkcjonowanie – daje gotowe wzorce myślenia i zachowania Porządkują świat Oszczędzają nam „wysiłku poznawczego” Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

FUNKCJE I SPOSÓB DZIAŁANIA STEREOTYPÓW Wzmacniają tożsamość grupową – dają poczucie przynależności i bezpieczeństwa Ograniczają nasze doświadczenie i rozwój Mogą być krzywdzące Powodują, że łatwo nami manipulować, ponieważ nie sprawdzamy napływających do nas informacji Kierując się nim, możemy zacząć funkcjonować w nieprawdziwej rzeczywistości Usprawiedliwiają nasze zachowania Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

DYSKRYMINACJA Nieusprawiedliwione, negatywne lub krzywdzące działanie skierowane przeciwko członkowi danej grupy, wyłącznie dlatego, że do niej należy. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

DYSKRYMINACJA Traktowanie danej osoby mniej przychylnie, niż inną w porównywalnej sytuacji ze względu na jakąś cechę (np. płeć, orientacja psychoseksualna, wiek, niepełnosprawność, religia lub przekonania czy pochodzenie etniczne lub rasowe). Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

DYSKRYMINACJA BEZPOŚREDNIA Osoba traktowana jest mniej korzystnie niż inna w podobnej sytuacji, ze względu na jakąś cechę, np. płeć. . Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

DYSKRYMINACJA POŚREDNIA Pozornie neutralne warunki, kryteria lub praktyki są niekorzystne dla osób posiadających lub podejrzewanych o posiadanie pewnej obciążonej cechy (pochodzenie rasowe, etniczne, religia lub wyznanie, niepełnosprawność, wiek lub orientacja seksualna), o ile praktyka taka nie może zostać uznana obiektywnie za uzasadnioną prawem. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Powstawanie stereotypów RODZINA GRUPY RÓWIEŚNICZE EDUKACJA MEDIA Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

RODZINA odmienne zabiegi wychowawcze podejmowane wobec córek i synów, obserwacja odmiennych ról pełnionych w rodzinie przez matkę i ojca Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

GRUPA RÓWIEŚNICZA Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

SZKOŁA Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

MEDIA Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Szanowna Pani Minister,   Szanowna Pani Minister, podpisana przez Polskę i czekająca obecnie na ratyfikację Konwencja o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej w artykule 14 mówi, że   Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

do wprowadzenia do oficjalnych programów nauczania na wszystkich   „w uzasadnionych przypadkach Strony podejmują działania konieczne do wprowadzenia do oficjalnych programów nauczania na wszystkich poziomach edukacji materiałów szkoleniowych dostosowanych do zmieniających się możliwości osób uczących się, dotyczących równouprawnienia kobiet i mężczyzn, niestereotypowych ról przypisanych płciom, wzajemnego szacunku, rozwiązywania konfliktów w relacjach międzyludzkich bez użycia przemocy, a także dotyczących przemocy wobec kobiet ze względu na płeć oraz prawa do nienaruszalności osobistej”. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

  Brak wiedzy na temat mechanizmów dyskryminacji i przemocy, widoczny choćby właśnie w obecnym ataku na tak zwaną „ideologię” gender, ujawniony niedawno poziom przemocy wobec dzieci, stosowanej przez funkcjonariuszy Kościoła katolickiego, skala zjawiska przemocy wobec kobiet w Polsce – wszystko to świadczy dobitnie, że zachodzi „uzasadniony przypadek” w rozumieniu Konwencji. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

  Dzielne i mądre nauczycielki i nauczyciele przedszkoli, które podejmują się wychowywania dzieci w duchu równości, zasługują na jak najszersze wsparcie, zwłaszcza w sytuacji, w której wyręczają Ministerstwo Edukacji w działaniach, które zgodnie z prawem to ono powinno podejmować i promować. Dlatego oczekujemy, że Ministerstwo Edukacji zabierze zdecydowany głos w sprawie edukacji antydyskryminacyjnej i edukacji wrażliwej na płeć i obroni nauczycielki i nauczycieli przed bezpodstawnymi atakami. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Z wyrazami szacunku Anna Dzierzgowska Joanna Piotrowska Ewa Rutkowska   DW: Pełnomocnik Rządu ds. Równego Traktowania Kuratorki i Kuratorzy Oświaty Związek Nauczycielstwa Polskiego Media   Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

"Bawię się z kim chcę, robię to, co chcę, płeć nie ogranicza mnie. Czy jestem dziewczynką, czy jestem chłopakiem, mogę być pilotką, mogę być strażakiem Czy jestem chłopakiem czy jestem dziewczynką, bawię się lalkami i olbrzymią piłką. Bawię się z kim chcę, robię to, co chcę, płeć nie ogranicza mnie!" Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

I przekazy nauczycielskie. Szkoła oddziałuje na proces typizacji płciowej przede wszystkim przez podręczniki I przekazy nauczycielskie. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

nauczyciele i nauczycielki nie są wolni od stereotypów płciowych, w związku z czym (najczęściej nieświadomie) w odmienny sposób traktują uczniów i uczennice: Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Dotyczy to m.in.: ganienia/chwalenia za określone zachowania, np. kiedy sukcesy dziewcząt w typowo męskich zadaniach przypisuje się szczęściu, zaś osiągnięcia chłopców w zadaniach tego typu przypisuje się ich wyjątkowym zdolnościom Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

odmiennych oczekiwań wobec uczniów i uczennic dotyczących: predyspozycji poznawczych np. wyobraźnia przestrzenna i myślenie abstrakcyjne niezbędne do opanowania matematyki są stereotypowo przypisywane chłopcom. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

W przypadku dziewcząt mamy do czynienia z samospełniającą się przepowiednią – gorszymi wynikami w nauce matematyki (tzw. teoria naznaczenia) Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Ewcia ma lalę. Adaś ma samochodzik betoniarkę. Dostali je do zabawy od pani w przedszkolu. Kiedy Ewcia też chciała spróbować, jak jeździ auto, pani się zdziwiła: „Dziewczynka, a sięga po zabawki chłopaków”. A już prawie nakrzyczała na nią, gdy nie chciała oddać Ali lalki, którą sobie właśnie wzięła do zabawy. Pani powiedziała wtedy: „Dziewczynki powinny być grzeczne i ustępować”. Tak samo pani zareagowała na placu zabaw, kiedy Ewcia chciała powspinać się, jak chłopcy, po „małpim gaju”. Kazała jej iść na huśtawki, gdzie bawiły się koleżanki. Albo z innymi dziewczynkami bawić się w skakanie „w klasy” Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Mama ma teraz dziesięć rąk I wszystkie są nagle zajęte. Mama ma dziesięć rąk Mama ma teraz dziesięć rąk I wszystkie są nagle zajęte. Odstawia szafy, ściera kurz, Rozmawia z każdym sprzętem. I wszystkie są bardzo zmęczone. Muszę im dodać trochę sił I wziąć je w swoje dłonie. Potem wyciągnę zabawki, Które trzeba naprawić, Zrobię porządek w szufladzie, Zanim zacznę się bawić. I wreszcie tego wierszyka Wyuczę się na pamięć I powiem go na dobranoc Mej uśmiechniętej mamie. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

My z tatusiem atlas mamy, lądy, rzeki oglądamy. Dla tatusia My z tatusiem atlas mamy, lądy, rzeki oglądamy. I tak sobie rozmawiamy: o wyprawach przed wiekami, o korsarzach, co po morzach dryfowali okrętami, o lotnikach, co odważnie szybowali pod chmurami. Tyle rzeczy tato umie, więc ciekawość mą rozumie. Wiem od taty, gdzie Afryka, tam krokodyl w Nil pomyka. Łatwiej idzie mi nauka, Każdy mnie uważnie słucha. I na szóstkę zasługuję, Każdą z dumą pokazuję. Tato bardzo się raduje, nieraz lody mi funduje. Kiedy byłem jeszcze mały, bardzo byłem wciąż nieśmiały. Tata rzekł: – Już dosyć tego, czas mężczyzną być, kolego! Sam mi wszystko pokazuje, gdy nie umiem, znów próbuję. Słucham rad, ćwiczę wytrwale i postępy robię stale. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Do czego służy tatuś? Na przykład do prania, Do czego służy tata Do czego służy tatuś? Na przykład do prania, Kiedy za dużo pracy miewa w domu mama. Do trzepania dywanów, jazdy odkurzaczem, do chodzenia z córeczką na lody, na spacer. Do wbijania haczyków w twardy beton ściany, wtedy, gdy nową szafkę lub obraz wieszamy. Do strugania, gdy złamie się twardy ołówek, do wkładania do mojej skarbonki złotówek. Do wspinaczki, gdy sobie przed ekranem usiadł. Do pomagania w lekcjach też miewam tatusia. A kiedy się gazetą jak tarczą zasłania, przynoszę kolorową książkę do czytania. I razem wędrujemy do ostatniej strony. Do tego służy tatuś dobrze oswojony. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Mietek mamę ma kucharza, Mama lotnik? – też się zdarza. Różne mamy Mietek mamę ma kucharza, Mama lotnik? – też się zdarza. Bywa także taka mama, Co prowadzi pociąg sama. Jedną taką mamę znam, Co jest najdzielniejsza z mam. Pilot lata samolotem, Kucharz częstuje kompotem, Nauczyciel uczy w szkole, Aktor gra w teatrze role, Murarz domy nam buduje, Każdy pilnie się zajmuje Własną pracą, a nie inną I tak właśnie być powinno. Wiele różnych mamy mam Wszystkie są potrzebne nam. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zdaniem nauczycieli i nauczycielek współczesnej kobiecie potrzebne są umiejętności kulinarne, godzenie pracy z obowiązkami rodzinnymi oraz gospodarowanie domowym budżetem. Mniej niż 10% badanych wskazało prawo jazdy czy obsługę komputera. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Jest to przekaz kulturowy realizowany w ramach tzw Jest to przekaz kulturowy realizowany w ramach tzw. ukrytego programu szkoły (hidden curriculum). Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Stanowi on zespól założeń zarówno na temat rzeczywistości szkolnej, jak i pozaszkolnego świata społecznego, które są przekazywane uczniom w sposób nieświadomy i niezałożony w toku codziennych interakcji, których miejscem jest klasa szkolna. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

To właśnie ukryty program szkoły reprodukuje stereotypy płciowe przez socjalizacyjne przekazy nauczycieli i nauczycielek oraz treści podręczników szkolnych. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

28 podręczników do nauczania tego przedmiotu wydanych w latach 1998–2002. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Podręcznikowe rodziny cechuje: uniformizm ekonomiczny i kulturowy, brakuje zróżnicowania w ich obrazie, różnic sposobów bycia, różnych modeli rodzin, w tym rodzin rozbitych, rozdzielonych (np. z powodu emigracji zarobkowej) czy rodzica samodzielnie wychowującego dzieci. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Najchętniej eksponowany jest obraz rodziny pełnej: mamy, taty i dwójki dzieci różnej płci. Zamiast rodziny partnerskiej, w której rodzice pracują i starają się równo dzielić obowiązki domowe, pokazywana jest rodzina z tradycyjnym podziałem obowiązków. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Kwestia kobieca jest opisywana, jako zjawisko wyłącznie negatywne, w położeniu kobiet na przestrzeni dziejów uwypukla się wyłącznie ich niższy społeczny i rodzinny status, budując i wzmacniając w ten sposób przekonanie, iz w każdej kulturze i w każdym czasie kobiety były w gorszej sytuacji od mężczyzn. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

EFEKT: Uczniowie otrzymują ukryte przesłanie, że tak było zawsze, że taki jest porządek rzeczy. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

DLACZEGO TAK JEST? Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Dlaczego w podręcznikach tak rzadko mówi się o kobietach ? Dlaczego mamy do czynienia z nierównym, obarczonym stereotypami prezentowaniem obu płci w podręcznikach? Dlaczego w podręcznikach tak rzadko mówi się o kobietach ? Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Dlaczego pokazuje się je jako grupę jednorodną wewnętrznie, homogeniczną, a ich cele, plany i role życiowe opisuje się w tak tradycyjny stereotypowy sposób? Jakie są przyczyny braku postępu i zrozumienia dla kwestii równości płci? Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Problem poszanowania praw kobiet jest załatwiony w naturalny sposób z powodu sfeminizowania zawodu. Nauczycielki same wiedzą najlepiej jak mówić o tych sprawach. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Programy nauczania są zbyt obszerne i przeładowane. Wprowadzenie problematyki równościowej do programów to nałożenie kolejnego brzemienia na przepracowanych, sfrustrowanych i niskoopłacanych nauczycieli. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Idee feministyczne dotyczące polityki życia społecznego są interesujące, ale wykraczają daleko poza ramy tego, czego należy niezbędnie nauczyć w szkole. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Feminizm to temat gorący i kontrowersyjny, nie pasuje więc do neutralnej i obiektywnej wiedzy szkolnej. Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Czy Wasze podręczniki : Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

1. promują zasadę równego statusu kobiet i mężczyzn i pokazują, w sposób wyważony i adekwatny do wieku uczniów, wkład kobiet i mężczyzn w życie rodzinne i społeczne teraz i w przeszłości ? Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2 odzwierciedlają różnorodne, zaczerpnięte z życia osobistego, rodzinnego, zawodowego i społecznego doświadczenia dziewcząt i chłopców, mężczyzn i kobiet z różnych grup etnicznych, wyznaniowych i społecznych ? Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

empatycznych i opiekuńczych? 3. są wolne od stereotypów płci ? Czy pokazują dziewczęta i kobiety jako osoby aktywne, twórcze, samodzielne, odnoszące sukcesy, a chłopców jako troskliwych, empatycznych i opiekuńczych? Czy mówią o kobietach pełniących funkcje publiczne (poseł, premier), a o mężczyznach w rolach tradycyjnie uznawanych za kobiece ( na przykład ojciec przewijający dziecko, nauczyciel)? Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

4. opisują różne modele relacji rodzinnych (na przykład związek oparty na partnerstwie, samodzielne rodzicielstwo itp.) czy tylko rodzinę tradycyjną ? Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

5. prezentują dziewczęta i chłopców przy różnych zajęciach (nauka, komputer, sport, prace domowe), nie sugerując, że pewne czynności są typowe dla jednej płci (zabawy dziewczęce, babska robota)? Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

(listy, pamiętniki, wiersze)? 6. zachęcają dziewczęta do nauk ścisłych, czy sugerują, że to dziedziny nie dla kobiet? 7. pokazują zaangażowanie kobiet w życie społeczne i polityczne? Prezentują biografie wybitnych kobiet, udzielają głosu kobietom w materiałach (źródłowych (listy, pamiętniki, wiersze)? Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

9. mówią pozytywnie o emancypacji kobiet i feminizmie, dostępie dla kobiet do rynku pracy, władzy i prestiżu? 10. objaśniają czym jest przemoc, zwłaszcza ze względu na płeć i przemoc domową oraz napastowanie seksualne (wulgarny język, dyskryminujące uwagi, zły dotyk) i uczą jak radzić sobie z takimi zachowaniami? Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

„drogi czytelniku”, „omów z kolegą”, „porozmawiaj z nauczycielem”, 11. są pisane niemal wyłącznie w męskim rodzaju gramatycznym, czy dominują w nim zwroty: „drogi czytelniku”, „omów z kolegą”, „porozmawiaj z nauczycielem”, czy pojawiają się w nich żeńskie nazwy zawodów, tytułów i stanowisk? Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Anna Wołosik, „można odnieść wrażenie, że autorzy podręczników za najważniejsze uważają, aby młodzi ludzie zaadaptowali się do zastanych warunków życia, kształtowali u siebie określone cechy i sięgali po uświęcone tradycją nienaruszalne wzory osobowe, a nie uzyskali autonomię, wewnętrzną niezależność i gotowość do krytyki i zmiany społecznej” Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Dziękuję za uwagę Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli” jest współfinansowany przez Unię Europejską ramach Europejskiego Funduszu Społecznego