Opracowanie raportu ooś Kuchnia tworzenia

Główne założenia Zmiany w środowisku/emisje powodowane przez inwestycje x Cenne/wrażliwe receptory środowiskowe = Oddziaływania (lub potencjalne oddziaływania)

Główne zadania merytoryczne Identyfikacja zmian w środowisku powodowanych przez inwestycję, intensywność/siła obszar Identyfikacja cennych/wrażliwych receptorów: cenność, unikatowość, wrażliwość Identyfikacja potencjalnych oddziaływań i ich screening (czy istotne?, prawdopodobne ?) Charakterystyka potencjalnie istotnych oddziaływań (m in pod względem intensywności oddziaływania, czasu oddziaływania, obszaru objetego oddziaływaniami, odwracalności zmian itd..) Oddziaływania znaczące (kryteria!) Środki minimalizujące (zmiany/uzupełnienia w Projekcie) Oddziaływania resztkowe (residual) – po zastosowaniu minimalizacji Kompensacja (jeśli konieczne) i akceptacja lub odrzucenie

Miejsce raportu w procesie planowania inwestycji i procedurze OOS

Tworzenie raportu ooś - zarządzanie projektem – podstawowe etapy Rozumienie istoty przedsięwzięcia Identyfikacja potencjalnych stresorów i emisji Identyfikacja istotnych potencjalnych oddziaływań Określenie zakresu przestrzennego i rzeczowego studium Inwentaryzacja pod kątem cennych/wrażliwych receptorów Charakterystyka oddziaływań, w tym kwantyfikacja (jeśli możliwe) Wybór kryteriów (ilościowych lub jakościowych) oddziaływań znaczących

Co jest do zrobienia ? Organizacja zespołu Identyfikacja źródeł informacji (wraz z oceną jakości/aktualności danych) Weryfikacja/aktualizacja/zakup narzędzi Konsultacje z Zamawiającym dla pełnego zrozumienia inwestycji i intencji Zamawiającego Zewnętrzne konsultacje eksperckie (rada mędrców) dla zespołu opracowującego raport Nieformalne konsultacje z organem, władzami lokalnymi, rozeznanie opinii publicznej

Metodyka oceny oddziaływania inwestycji na środowisko w ramach opracowania raportu powinna zawierać następujące czynności: 1. Identyfikacja potencjalnych oddziaływań i określenie ich siły/intensywności w oparciu o charakterystykę rzeczywistych, potencjalnych i antycypowanych (prognoza) oddziaływań i określenie zasięgu lub obszaru na którym mogą wystąpić znaczące oddziaływania 2. Określenie potencjalnego maksymalnego zasięgu oddziaływania (granic studium) oraz zidentyfikowanie cennych/wrażliwych receptorów w obszarze oddziaływania – (inwentaryzacja) 3. Charakterystyka i ocena oddziaływań uwzględniająca intensywność bodźców i wrażliwość receptorów określenie znaczenia oddziaływań oraz ew. przypisanie wag 4. Określenie miar oddziaływań i kryteriów pozwalających na sklasyfikowanie znaczenia oddziaływań 5. Określenie oddziaływań znaczących - jest wynikiem zastosowania kryteriów określonych w pkt 4 do oddziaływań przedsięwzięcia na cenne receptory 6. Dla znaczących oddziaływań - zaproponowanie środków zapobiegawczych i minimalizujących, - wymaga to zmian lub uzupełnień w projekcie przedsięwzięcia. 7. Ocena oddziaływań resztkowych i jeśli są znaczące – korekta środków minimalizujących, a gdy to niemożliwe lub nieskuteczne – zastosowanie środków lub działań kompensujących lub uzasadnienie nadrzędnego interesu publicznego lub ekonomicznego (nie ma tu zastosowania wymóg udowodnienia wyższej konieczności w rozumieniu art. 6(4) dyrektywy). 8. Określenie obszarów niepewności wnikających z braku wiedzy lub danych, a mogących wpłynąć na proces oceny i ograniczeń wynikających z metod prognozowania

Ocena oddziaływania i raport

Identyfikacja potencjalnych oddziaływań Identyfikacja zmian/bodźców wprowadzanych w środowisku Możliwość wystąpienia szkody / reakcji ze strony receptorów/środowiska na bodziec/zmianę

Metody identyfikacji konfliktów (potencjalnych) Listy kontrolne (USAID 1981, Claark i in. 1981) Macierzowe (Leopold i in. 1971, Peterson i in. 1974) Nakładanie (kalki, mapowanie) (McHarg 1968) GIS Delphi (Jaine i in. 1993) Skalowanie i ważenie (Dee i in. 173) Analiza sieciowa (Sorenson 1971) „Drzewo oddziaływań”

Wybrane metody: Macierz Leopolda – uproszczony fragment - przykład Siedliska Płazy Ważki Ludzie Wykop Nasyp Emisja hałasu Ogrodzenie torów

„Drzewo oddziaływań” Budowa Wykop Zaburzenie stosunków wodnych Oddziaływanie na populację płazów Usuniecie gleby Przesuszenie obszaru otaczającego Usuniecie pokrywy roślinnej Wpływ na mikroklimat Gromadzenie materiałów budowlanych Uszczuplenie siedliska zwierząt Operuje ciężki sprzęt budowlany

„Baseline study” i inwentaryzacje środowiskowe Opis środowiska – jak dokładnie, w jakim zakresie przedmiotowym i na jakiej przestrzeni Państwa członkowskie zapewniają w razie konieczności, by organy posiadające stosowne informacje, w szczególności w odniesieniu do art. 3 (informacja o środowisku) udostępniały te informacje wykonawcy (art. 5.4 Dyrektywy ooś) Obowiązkiem statutowym RDOŚ/GDOŚ jest gromadzenie i udostępnianie informacji o środowisku a WIOŚ – monitoring środowiskowy

Inwentaryzacje: Obszary chronione (domyślnie – cenne) o różnym sposobie i poziomie ochrony Siedliska (wszystkie czy tylko cenne?) Gatunki chronione: Stanowiska roślin, ostoje zwierząt, populacje, osobniki (?) Zabytki i inne elementy dziedzictwa kulturowego: zabytki z rejestru, z ewidencji, miejsca kultu, cmentarze, zabytki archeologiczne, krajobrazy kulturowe, (zabytkowe) struktury przestrzenne, miejsca mające znaczenie lokalne lub regionalne, wynikające z tradycji lub obyczajów, inne (?) Zasoby wód użytkowych i podziemnych, również ujęcia wód Gleby Wody powierzchniowe, lokalizacja, jakość Infrastruktura Wartości materialne

Źródła danych Państwa członkowskie zapewniają w razie konieczności , by organy posiadające stosowne informacje, w szczególności w odniesieniu do art. 3(informacja o środowisku) udostępniały te informacje wykonawcy (art. 5.4 Dyrektywy ooś) Obowiązkiem statutowym RDOŚ/GDOŚ jest gromadzenie i udostępnianie informacji o środowisku a WIOŚ – monitoring środowiskowy Mapy ogólne i tematyczne (skala??? Aaualność??) Dane z monitoringów Bazy danych prowadzone przez organy Prace badawcze i naukowe (?) Dedykowane inwentaryzacje: Ankietowanie Zbieranie rozproszonych danych przez kontakt lokalny/wizyty Badania przyrodnicze w terenie

Wartości przyrodnicze Kontekst lokalny i regionalny (unikatowość) i znaczenie oddziaływania Element czasowy; dynamika i procesy naturalne lub globalne Kontekst świadomościowy (waga konsultacji społecznych!) – doraźny W sensie ontologicznym wartość „przyrodnicza” nie jest immanentną cechą badanego bytu

Wartości wymagające ochrony i zawężenie percepcji a kontekst kulturowy Identyfikacja wartości w kulturze europejskiej - w odniesieniu do dziedzictwa Ograniczenia poznawcze narzucane przez układ kartezjański i zasadę przyczynowości Perspektywa antropocentryczna

Tworzenie raportu ooś - zarządzanie projektem Zespół specjalistów o kompetencjach odpowiadających przewidywanym znaczącym aspektom środowiskowym Screening oddziaływań wymaga reasumpcji Zarządzanie danymi, w tym pozyskiwanie weryfikacja i udostępnianie do celów weryfikacji raportu Prezentacja wyników

Problemy Jakość i aktualność danych Reprezentatywność Szczegółowość vs. agregacja i generalizacja danych Możliwości wykorzystania Możliwości komunikowania treści wynikających z danych Problemy techniczne (archiwizacja, obróbka itd.)

Inwentaryzacje przyrodnicze Zmienność sezonowa i długookresowa Cykle roczne Cykle typu drapieżnik ofiara Dynamika ekosystemów i zbiorowisk fazy dynamiczno-rozwojowe – zbiorowiska, w których rośliny dominujące znajdują się w określonej fazie wzrostu: inicjalnej, optymalnej, terminalnej (np. fazy rozwojowe drzewostanów) lub zbiorowiska znajdujące się w określonej fazie degeneracji lub regeneracji Stopień naturalności (pierwotne, naturalne, półnaturalne/zastępcze/sztuczne Zgodność siedliskowa Gatunki introdukowane/inwazyjne Stopień wykształcenia, stan zachowania Izolacja Populacja w kontekście lokalnym/regionalnym krajowym/kontynentalnym Zasięgi występowania

Współczesne metody dla dużych obszarów Narzędzia GIS Obrazowanie z wykorzystaniem zdjęć lotniczych lub satelitarnych (Remote sensing) Identyfikacja obiektowa siedlisk Dedykowane identyfikacje stanowisk roślin i zwierząt (optymalizacja procesu) Przykład: KDP

Dylematy Czy potrzeba informacji o środowisku wynika z potrzeb procesu decyzyjnego ? – czy można ograniczyć się do informacji które mogą być skonsumowane w procesie decyzyjnym ? Jaka szczegółowość informacji jest „wystarczająca” do przeprowadzenia analizy oddziaływań, zaproponowania środków minimalizujących i podjęcia decyzji ? Jaka jest wartość merytoryczna danych z jednego sezonu jeśli nie ma danych referencyjnych/niezależnych ? Czy są standardy „minimum”, dobrych praktyk itd. ?

Modele deterministyczne (o ograniczonej liczbie zmiennych) Metody prognozowania Modele deterministyczne (o ograniczonej liczbie zmiennych) Modele probabilistyczne (generalnie oparte na koncepcji ryzyka)

Modele matematyczne - metody numeryczne Metody prognozowania Modele matematyczne - metody numeryczne Braki i niepewności (analiza niepewności)

NTS – streszczenie w języku nietechnicznym i komunikacja społeczna Zadania NTS Zasady pisania NTS Inne metody komunikacji społecznej Konsultacje dobrowolne Mechanizm skarg

Aspekty poznawcze i niepewności Jaki jest poziom szczegółowości danych Prosty model deterministyczny a zmienne ukryte Skuteczność identyfikacji i kwalifikacji receptorów (w tym skuteczność inwentaryzacji)

Aspekty etyczne Raport jest dokumentem opracowanym i przedkładanym przez inwestora Przedsiębiorca nie ma obowiązku dostarczania informacji która działa na jego szkodę Podzlecając wykonanie raportu inwestor określa warunki wykonania usługi Raport ma być uczciwy, obiektywny, nie tendencyjny Weryfikacji raportu dokonuje sie w trakcie „oceny proceduralnej/formalnej” – robi to organ prowadzący postępowanie, organa administracji z którymi się konsultuje/uzgadnia i „społeczność” w ramach konsultacji publicznych Oczekuje się od wykonawcy raportu niezależności, rzetelności, uczciwości – nie powinno to być „zwykłe” zamówienie na opracowanie