Wprowadzenie do prawa podatkowego Prof. Włodzimierz Nykiel

Co to jest podatek? Podatek jest świadczeniem pieniężnym na rzecz związku publicznoprawnego, o charakterze obowiązkowym, ustalanym jednostronnie, nieodpłatnym, bezzwrotnym i generalnym.

Podatek jako świadczenie pieniężne Podatek jest świadczeniem określanym, wymierzanym i uiszczanym w jednostkach pieniężnych występujących w danym państwie.

Świadczenie na rzecz związku publicznoprawnego Wpływy z podatków są dochodami związków publicznoprawnych różnych szczebli. Najczęściej stanowią ich dochody budżetowe.

Podatek jako świadczenie obowiązkowe Obowiązek uiszczenia podatku wynika z normy prawnej. Podatek nie jest więc świadczeniem dobrowolnym. W przypadku niewykonania obowiązku uiszczenia podatku może dojść do zastosowania przymusu służącego wyegzekwowaniu kwoty należnego podatku.

Świadczenie ustalane jednostronnie Podatek jest ustalany jednostronnie przez państwo lub inny związek publicznoprawny. Jego konstrukcja i wysokość nie są przedmiotem uzgodnień między państwem a podatnikami.

Podatek jako świadczenie nieodpłatne Przez świadczenie nieodpłatne rozumie się takie świadczenie (przysporzenie), w zamian za które strona świadcząca nie otrzymała i nie miała otrzymać żadnego ekwiwalentu w postaci korzyści majątkowej. Uiszczeniu podatku nie towarzyszy żadne bezpośrednio z podatkiem powiązane świadczenie wzajemne ze strony państwa.

Podatek a opłata Instytucją podobną do podatku jest opłata. Zasadniczą cechą opłaty pozwalającą odróżnić ją od podatku jest powiązanie z odpowiednim świadczeniem ze strony państwa (kraju związkowego, republiki, stanu) bądź jednostki samorządu terytorialnego, a więc odpłatność.

Podatek jako świadczenie bezzwrotne Uiszczenie podatku stanowiące przesunięcie środków pieniężnych od podatnika na rzecz związku publicznoprawnego ma charakter definitywny. Taka operacja finansowa w odróżnieniu od kredytu bankowego czy pożyczki jest operacją bezzwrotną.

Świadczenie określone generalnie Podatek jest świadczeniem określonym generalnie. Oznacza to, iż adresat normy podatkowoprawnej jest określony ogólnie a przedmiot abstrakcyjnie.

Definicja podatku w Ordynacji podatkowej Art. 6 Ordynacji podatkowej - podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej.

Elementy konstrukcji podatku W nauce prawa podatkowego przyjmuje się powszechnie, że podatek składa się z podmiotu, przedmiotu, podstawy opodatkowania i stawek. Obok tych elementów, uznawanych za podstawowe, wymienia się również inne między innymi ulgi i zwolnienia.

Podmioty stosunków podatkowoprawnych Podmiotami stosunków podatkowoprawnych mających charakter zobowiązaniowy są z jednej strony organy podatkowe reprezentujące związek publicznoprawny, z drugiej zaś podatnicy, na których nałożony został obowiązek świadczenia podatkowego.

Podmioty podatkowe Podmiotami podatkowymi mogą być podmioty mające na gruncie prawa cywilnego zdolność prawną, jak i takie, które nie mają podmiotowości cywilnoprawnej.

Płatnik i inkasent W stosunkach prawnopodatkowych, poza podatnikiem i organem podatkowym, występować mogą również płatnik i inkasent. Płatnik i inkasent to podmioty, które mają zapewnić sprawne i efektywne gromadzenie niektórych podatków, i które ulokowane są między podatnikiem a organami podatkowymi.

Płatnik Płatnik obowiązany jest do obliczenia kwoty podatku, pobrania owej kwoty od podatnika oraz do wpłacenia jej na rachunek właściwego organu podatkowego.

Inkasent Inkasent jedynie pobiera należne kwoty podatku od podatnika i wpłaca je na rachunek właściwego organu podatkowego.

Przedmiot opodatkowania Sytuacja faktyczna lub prawna to przedmiot podatku (przedmiot opodatkowania). Może to być jakiś stan, jego powstanie lub ustanie bądź jakiś proces (np. posiadanie majątku, nabycie składników majątku, sprzedaż towarów, osiąganie dochodów itd.).  

Przedmiot opodatkowania Przedmiotu opodatkowania nie należy utożsamiać z przedmiotem w sensie fizycznym. A jeśli niekiedy tak się mówi, bądź nawet, jeśli wynika to ze sformułowań tekstów prawnych, to jest to jedynie pewne uproszczenie.

Podstawa opodatkowania i stawki podatkowe Z reguły w normie podatkowoprawnej jest określona pewna wielkość odniesienia związana z przedmiotem opodatkowania, która w rzeczywistości może przybierać rozmaite rozmiary oraz współczynnik, który zastosowany do tej wielkości odniesienia umożliwia obliczenie kwoty świadczenia podatkowego.

Podstawa opodatkowania i stawki podatkowe Wielkość odniesienia określona w jednostkach pieniężnych albo w innych jednostkach miary, stanowiąca ujęcie ilościowe przedmiotu opodatkowania określana jest mianem podstawy opodatkowania.   Współczynnik, o którym wyżej mowa wyrażany najczęściej procentowo, jeśli podstawa opodatkowania wyrażona jest w pieniądzu lub kwotowo, jeśli podstawa opodatkowania ujęta jest w innych jednostkach miary, to nic innego jak stawka podatkowa.

Podział stawek podatkowych Stawki podatkowe można podzielić, przyjmując jako kryterium podziału sposób ich ujęcia, na stawki kwotowe i stosunkowe. Stawki w danym podatku mogą być stałe i zmienne (ruchome). Jest to podział niezależny od podziału na stawki kwotowe i stosunkowe.

Stawki zmienne Stawki zmienne tworzące skalę podatkową to stawki, które zmieniają się w miarę jak zmienia się podstawa opodatkowania. Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje skal podatkowych (stawek zmiennych). Są to skale : a) progresywna, b) regresywna.

Skala degresywna Odmianą skali progresywnej jest skala degresywna, w przypadku której stawka jest w zasadzie proporcjonalna, ale dla najniższych wartości podstawy opodatkowania stosuje się niższą stawkę (niższe stawki).

Skala progresywna Skala progresywna może być zbudowana na zasadzie progresji całościowej (globalnej) albo progresji odcinkowej (ciągłej, składanej).

Podstawa opodatkowania Progresja całościowa Podstawa opodatkowania Stawka podatkowa od do 1 10 000 10 % podstawy opodatkowania 10 001 20 000 20% podstawy opodatkowania 20 001 30 000 30% podstawy opodatkowania 30 001 40% podstawy opodatkowania

Podstawa opodatkowania Progresja odcinkowa Podstawa opodatkowania Podatek wynosi od do 1 10 000 10 % podstawy opodatkowania 10 001 20 000 1000 + 20% nadwyżki powyżej 10 000 20 001 30 000 3000 + 30% nadwyżki powyżej 20 000 30 001 6000 + 40% nadwyżki powyżej 30 000

Ryczałty Podstawa opodatkowania ani stawki nie występują w niektórych uproszczonych konstrukcjach podatkowych zwanych ryczałtami.

Minimum podatkowe Istotną rolę w konstrukcjach niektórych podatków odgrywa tzw. „minimum podatkowe”, polegające na tym, iż podatnik uiszcza podatek dopiero po przekroczeniu pewnej granicy jednostek miary, w których wyrażona jest podstawa opodatkowania.

Podział elementów konstrukcji podatku Elementy konstrukcji podatku zawarte w normie podatkowoprawnej możemy podzielić, biorąc pod uwagę ich charakter wyznaczony przez sposób wyrażenia i funkcję, na elementy kwalitatywne, którymi są podmiot i przedmiot opodatkowania oraz elementy kwantytatywne, którymi są podstawa opodatkowania i stawki.

Zwolnienia podatkowe Zwolnienia podatkowe są formą redukcji zakresu kwalitatywnych elementów konstrukcji podatku i oznaczają redukcję zakresu podmiotowego (zwolnienia podmiotowe) bądź zakresu przedmiotowego (zwolnienia przedmiotowe) podatku. Mogą oczywiście występować również zwolnienia o charakterze mieszanym podmiotowo-przedmiotowym.

Ulgi podatkowe Ulgi polegają na zmniejszeniu kwantytatywnych elementów konstrukcji podatku, czyli podstawy opodatkowania bądź stawek podatkowych lub samej kwoty podatku.

Ulgi podatkowe Ulgi, podobnie jak zwolnienia są niesamoistnymi elementami konstrukcji podatku. Pozostają one w ścisłych związkach z elementami podstawowymi (podmiot, przedmiot, podstawa, stawki).

Klasyfikacja podatków Jako kryteria klasyfikacji podatków przyjmuje się między innymi: poszczególne elementy konstrukcji podatku, podmiot na rzecz którego są płacone, ponoszenie przez podatnika ciężaru ekonomicznego podatku, charakter i sekwencję zjawisk ekonomicznych polegających na gromadzeniu i wydatkowaniu środków pieniężnych.

Kryterium podmiotowe Stosując kryterium podmiotowe podatki dzielimy na podatki uiszczane przez osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej i inne podmioty.

System podatkowy przed 1989 r. Zasadniczą cechą tego systemu było zróżnicowanie podmiotowe opodatkowania w zależności od przynależności sektorowej podatników. Trzy grupy podatków: podatki ciążące na gospodarce uspołecznionej (podmioty państwowe i spółdzielcze), podatki ciążące na gospodarce nieuspołecznionej, podatki ciążące na ludności.

i podstawy opodatkowania Kryterium przedmiotu i podstawy opodatkowania Podział na podatki: przychodowe, dochodowe, obrotowe, majątkowe i inne.

od majątku i od wydatków Podatki od dochodu, od majątku i od wydatków Podział ten odwołuje się do przedmiotu opodatkowania w ujęciu ekonomicznym i gospodarczej natury zjawisk związanych z uzyskiwaniem i wykorzystywaniem dochodu.

Podatki w państwie jednolitym Można je podzielić na: podatki państwowe (wpływy z tych podatków stanowią dochody państwa) i samorządowe (wpływy z tych podatków stanowią dochody jednostek samorządu terytorialnego). Podatki samorządowe często są nazywane podatkami lokalnymi.

Gdzie mogą trafiać wpływy z danego podatku? Zarówno do budżetu państwa, jak i do budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Wtedy, w zależności od konstrukcji prawnej, możemy mówić o podatku dzielonym czy też o podatku o charakterze mieszanym lub o podatku związanym z danym szczeblem struktury państwa (np. państwowym), w którym ustanowione zostały udziały na rzecz innego szczebla.

Podatki w państwie o charakterze federacyjnym Wyróżnia się podatki federalne (związkowe), stanowe (republikańskie, krajowe) i samorządowe. Oczywiście do podatków występujących w tych państwach odnoszą się również wyżej poczynione uwagi dotyczące podziału wpływów z danego podatku między szczeble struktury państwa.

Podział ten konstruowany jest według różnych kryteriów. Podatki bezpośrednie i pośrednie Podział ten konstruowany jest według różnych kryteriów. Do kryteriów tych należą: występowanie przerzucalności ciężaru podatkowego, nawiązywanie do dochodu, tożsamość podatnika i podmiotu ponoszącego ekonomiczny ciężar podatku.

Zasady podatkowe Nauka od dawna formułuje postulaty pod adresem podatków i systemów podatkowych. wskazują warunki, które winny spełniać oraz pożądane cechy, jakie winny charakteryzować same podatki i systemy podatkowe. najważniejsze z tych postulatów określa się mianem zasad podatkowych

Zasady podatkowe Zasad podatkowych sformułowano wiele i mają one zróżnicowany charakter. Są wśród nich zasady odwołujące się do fundamentalnych wartości, w tym etycznych, na których winno opierać się funkcjonowanie mechanizmów państwa, inne mają charakter zasad ekonomicznych, jeszcze inne prakseologicznych; są także zasady o czysto technicznym znaczeniu.

Adam Smith (1723–1790) Uznawany niekiedy za twórcę zasad podatkowych, którego dzieło „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów” ma zasadnicze znaczenie w ekonomii klasycznej, sformułował cztery zasady podatkowe: równości (równomierności), pewności, dogodności i taniości

Adolf Wagner W XIX sformułował szerszy katalog zasad podatkowych. Zasady te ujęte zostały w cztery grupy: zasady polityki finansowej (wydajność i elastyczność), zasady gospodarcze (ochrona majątku i kapitału jako ochrona źródeł podatku), zasady sprawiedliwości (powszechność, równomierność poprzez nawiązywanie do ekonomicznej zdolności płatniczej i progresję), zasady zarządzania podatkami (pewność, dogodność, taniość)

Zasady podatkowe w XX wieku Zasady podatkowe, jak również zasady systemu czy legislacji podatkowej powoływane i formułowane były również w XX stuleciu, w tym także w państwach o gospodarce centralnie planowanej.

Zasada pewności opodatkowania zalicza się ją do zasad techniki podatkowej, jednakże jej treść oraz realizacja znacznie wykraczają poza techniczne aspekty opodatkowania.

Realizacja zasady pewności opodatkowania Wymaga określonej konstytucyjnie wyłączności ustawowej regulacji podatku (podstawowych jego elementów). Zasada ta wiąże się z przyjmowaną obecnie powszechnie w państwach demokratycznych zasadą nullum tributum sine lege. Pewność opodatkowania wymaga także niedziałania prawa wstecz (lex retro non agit) oraz poszanowania i ochrony praw słusznie nabytych.

Realizacja zasady pewności opodatkowania Realizacji zasady pewności opodatkowania dobrze służy stabilność unormowań podatkowych. Jeśli następują zmiany, co przecież w wielu sytuacjach jest nieuniknione, to ustawodawca winien przewidzieć vacatio legis odpowiedniej długości.

Ujemne następstwa łamania zasady pewności opodatkowania brak możliwości planowania działań przez podatników, co ma szczególne znaczenie w przypadku podatników prowadzących działalność gospodarczą oraz utrata przez podatników zaufania do państwa.

Zasada dogodności Podatki winny być pobierane w takich terminach i w taki sposób, by podatnikom było dogodnie je uiszczać. Od czasu A. Smitha taka jest treść zasady dogodności. Zasada dogodności winna być realizowana zarówno poprzez tworzenie przepisów o odpowiedniej treści, jak i stosowanie prawa przez organy podatkowe świadome roli i znaczenia tej zasady.

Kiedy naruszona zasada dogodności? gdy czynnik urzędniczy decyduje o kształcie rozwiązań gdy przepisy koncentrują się na zapewnieniu komfortu pracy urzędnikom podatkowym obciążanie obywateli obowiązkami należącymi zasadniczo do aparatu podatkowego, a zwłaszcza rozbudowywanymi obowiązkami formalnymi, a nawet obciążanie ich odpowiedzialnością (niekiedy nadmierną) za cudze zaniedbania w zakresie płacenia podatków.

Co jeszcze narusza zasadę dogodności? Niski poziom legislacji, a zwłaszcza mała komunikatywność tekstu prawa podatkowego. Sytuacja, w której uczciwy i staranny podatnik ma trudności z wywiązaniem się ze swoich obowiązków, bo nie rozumie tekstu prawnego, to jedna z podstawowych niedogodności w praktyce.

Zasada dogodności a współpraca z organami podatkowymi Przyjęcie rozwiązania polegającego na tym, że najważniejsze z fiskalnego punktu widzenia podatki obliczane i wpłacane są przez podatnika (niekiedy płatnika) zakłada nie tylko aktywną rolę podatników i płatników, ale również ich współpracę z organami podatkowymi.

Zasada dogodności a współpraca z organami podatkowymi Współpraca miedzy podatnikami a organami podatkowymi sprzyja realizacji zasady dogodności. Łamie tę zasadę traktowanie podatnika, jako potencjalnego oszusta podatkowego (stosowanie w praktyce domniemania nieprawdziwości deklaracji, ksiąg i twierdzeń podatnika) a także postępowanie zgodne z regułą in dubio pro fisco.

Zasada taniości podatku Niesie ze sobą postulat głoszący, iż koszty gromadzenia podatku winny być możliwie najniższe. A. Smith zwracał uwagę na to, że nie powinno się dopuszczać do rozbudowy administracji skarbowej, która pochłaniałaby zbyt dużą ilość środków pochodzących z podatków.

Koszty poboru podatku Jak wiadomo, koszty poboru podatku przez administrację skarbową zależą od cech konstrukcyjnych samego podatku, jak i sposobu jego gromadzenia. W szczególności ważny jest podział ról miedzy podatnika (płatnika) a organy podatkowe.

Koszty gromadzenia podatku Rozważań i dyskusji o kosztach gromadzenia podatku (podatków) nie należy ograniczać jedynie do kosztów ponoszonych przez administrację (państwową, samorządową). Trzeba bowiem brać pod uwagę także koszty (finansowe, pozafinansowe) ponoszone przez podatników i ewentualnie inne podmioty. Przesunięcie obowiązku dokonania pewnych czynności z aparatu skarbowego na podatników wcale nie musi oznaczać zmniejszenia kosztów poboru podatku, choć będzie oznaczało obniżenie kosztów w zakresie administracji skarbowej.

Zasada ochrony źródeł podatku Adam Smith wskazywał, iż zbyt wysokie podatki (surowe podatki) są niekorzystne zarówno dla państwa, jak i podatnika. Prowadzą bowiem z jednej strony do redukcji dochodów publicznych, z drugiej zaś do ograniczenia działalności gospodarczej. D. Ricardo uważał, iż podatek nie może naruszać źródła dochodu, a po opodatkowaniu podatnik winien pozostawać w podobnej sytuacji dochodowej i majątkowej do tej przed opodatkowaniem (leave them as you find them). Tak rodziła się zasada ochrony źródeł podatku

Ochrona majątku i kapitału A. Wagner, który uważał, iż państwo z pomocą systemu podatkowego oddziałuje na życie gospodarcze opowiadał się za ochroną majątku i kapitału.  

Zasada zdolności płatniczej Właściwie skonstruowany system podatkowy, to system, w którym wysokość obciążeń podatkowych uwzględnia zdolność płatniczą podatników. Konieczność uwzględniania przez ustawodawcę zdolności płatniczej podatników jest powszechnie uznawana i w związku z tym mówi się o oddzielnej zasadzie zdolności płatniczej (ability to pay principle).

Granice dopuszczalnego ciężaru opodatkowania Zasada ochrony źródeł podatku i zasada zdolności płatniczej wyznaczają granice dopuszczalnego ciężaru opodatkowania ze względu na uwarunkowania ekonomiczne znajdujące się po stronie podatnika. Uwzględnienie tych zasad prowadzi do eliminacji, a co najmniej ograniczenia fiskalizmu. Granice dopuszczalnego ciężaru opodatkowania współwyznacza także drugi czynnik, jakim są potrzeby państwa. Tak więc ciężar opodatkowania nie powinien być wyższy niż to wynika z potrzeb państwa.

Rozróżnia się sprawiedliwość poziomą i sprawiedliwość pionową. Zasada sprawiedliwości Rozróżnia się sprawiedliwość poziomą i sprawiedliwość pionową.

Zasada sprawiedliwości poziomej Sprawiedliwość pozioma polega na nakładaniu takiego samego obciążenia podatkowego na podmioty znajdujące się w takiej samej sytuacji (mające taką samą zdolność płatniczą).

Zasada sprawiedliwości pionowej Sprawiedliwość pionowa polega na różnym traktowaniu pod względem podatkowym podmiotów znajdujących się w różnych sytuacjach (mających różną zdolność płatniczą). Takie rozumienie sprawiedliwości wskazuje na jej ścisły związek z równością.

Zasada równości W jednym ze swoich orzeczeń Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż „...zasada równości wymaga, aby podmioty charakteryzujące się daną cechą istotną w równym stopniu były traktowane równo. Równość oznacza także akceptację różnego traktowania przez prawo różnych podmiotów. Wynika to z faktu, że równe traktowanie przez prawo tych samych podmiotów pod pewnymi względami oznacza z reguły różne traktowanie tych samych podmiotów pod innymi względami” [ U.7/87].

Sprawiedliwość podatkowa a powszechność opodatkowania Przyjmuje się, iż sprawiedliwość podatkowa jest realizowana także poprzez powszechność opodatkowania. O powszechności opodatkowania można mówić w ujęciu szerokim, czyli w odniesieniu do podatków w ogóle i w ujęciu wąskim, ograniczonym do poszczególnych podatków.

Powszechność opodatkowania w ujęciu szerokim Wyraża się w postulacie, zgodnie z którym wszyscy (wszystkie podmioty) winni łożyć na pokrywanie wspólnych potrzeb i w granicach wyznaczonych tymi potrzebami, w takim stopniu, w jakim określają to ustawy podatkowe.

Powszechność opodatkowania w ujęciu wąskim Odnosi się do danego podatku i jest oceniana ze względu na rodzaj podatku oraz jego zakres podmiotowy i przedmiotowy. Wskazuje się np., że podatek dochodowy od osób fizycznych wówczas będzie powszechny, gdy wszystkie osoby fizyczne (aspekt podmiotowy powszechności) będą uiszczały ten podatek od wszystkich swoich dochodów (aspekt przedmiotowy powszechności).

Na czym polega równość opodatkowania? Równość opodatkowania rozumiana jako równomierność polega na rozłożeniu ciężaru opodatkowania odpowiednio do zdolności płatniczej podatników. Mamy tu więc do czynienia z względną czy relatywną równością opodatkowania.

Prawo podatkowe w systemie prawa O wyodrębnieniu danej gałęzi prawa decydują zarówno względy teoretyczne, jak i praktyczne. Chodzi tu o możliwość wskazania takich wspólnych cech danej grupy norm, które pozwalają odróżnić ją od innych norm (grup), a także mają wpływ na tworzenie, stosowanie i wykładnię prawa.

Prawo podatkowe a prawo finansowe Do niedawna status odrębnej gałęzi prawa przyznawano prawu finansowemu, które definiuje się jako zespół norm regulujących funkcjonowanie finansów publicznych w danym państwie. Prawo podatkowe traktowane było jako jeden z działów prawa finansowego. Ostatnio jednak coraz częściej wskazuje się na konieczność traktowania prawa podatkowego jako odrębnej gałęzi.

Kryteria wyodrębnienia norm prawa podatkowego przedmiot unormowania, budowa norm, cechy stosunków społecznych regulowanych przez te normy, sposób regulacji tych stosunków, cel w jakim zostały ustanowione. Właściwości merytoryczne i funkcjonalne sprawiają, że normy prawa podatkowego znajdują się w odrębnych aktach prawnych, można zatem mówić również o ich wyodrębnieniu legislacyjnym.

Wyodrębnienie norm prawa podatkowego Normy składające się na prawo podatkowe tworzą wewnętrznie jednolitą grupę oddzieloną wyraźnie (merytorycznie i formalnie) od innych norm prawa finansowego, a także oczywiście od norm należących do innych gałęzi. O stopniu rozwoju prawa podatkowego jako wyodrębnionej grupy norm świadczy, między innymi, istnienie rozbudowanej i mającej swoje tradycje części ogólnej.

Zasady wykładni prawa podatkowego Charakter prawny i funkcje norm prawa podatkowego, ich rola gospodarcza i społeczna wpływają na reguły rządzące wykładnią i to tak dalece, że zarówno w teorii, jak i orzecznictwie mówi się o zasadach wykładni prawa podatkowego.

Prawo podatkowe w systemie prawa W procesach stosowania prawa podatkowego mamy do czynienia z wyodrębnionym systemem organów i odrębną procedurą podatkową. Potrzeby praktyki ukształtowały odrębną grupę zawodową, jaką są doradcy podatkowi, a jej funkcjonowanie poddane zostało unormowaniom prawnym.

Wyżej wskazane właściwości i czynniki uzasadniają twierdzenie, iż Prawo podatkowe jako gałąź prawa Wyżej wskazane właściwości i czynniki uzasadniają twierdzenie, iż prawo podatkowe nie tylko zasługuje na miano odrębnej gałęzi prawa, ale także, co najmniej od kilkunastu lat, funkcjonuje w systemie prawa jako odrębna gałąź.

Prawo podatkowe jako przedmiot nauczania akademickiego Taki stan rzeczy zaowocował umieszczeniem prawa podatkowego w programach nauczania na wydziałach prawa uniwersytetów i w programach innych szkół i placówek dydaktycznych, a także opracowaniem podręczników prawa podatkowego.

Prawo podatkowe w PRL W warunkach ustrojowych i gospodarczych tzw. państwa socjalistycznego prawo podatkowe miało o wiele mniejsze znaczenie, niż obecnie, a fakt, że przygniatająca większość dochodów podatkowych budżetu wpływała od centralnie sterowanego sektora uspołecznionego sprawiał, iż często prawo podatkowe postrzegane było po prostu jako część prawa o dochodach budżetowych. Widoczny był wysoki stopień integracji prawa podatkowego z innymi działami prawa finansowego, zwłaszcza z prawem budżetowym i prawem finansowym przedsiębiorstw uspołecznionych.

Źródła prawa podatkowego – Konstytucja RP Art. 84 – Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Art. 217 - Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy (zasada nullum tributum sine lege)

Ustawy podatkowe ustawa z 1997 r. Ordynacja podatkowa – normy części ogólnej prawa podatkowego Dwie grupy unormowań: zobowiązania podatkowe postępowanie podatkowe 2) Pozostałe ustawy podatkowe

Podatek od towarów i usług polska odmiana podatku od wartości dodanej, podatek obrotowy podatek w największym stopniu poddany prawu unijnemu (Dyrektywa 2006/112) silnie zharmonizowany w UE ustawa o podatku od towarów i usług z 11.03.2004 r.

Podatek akcyzowy silna harmonizacja, szereg dyrektyw normujących poszczególne elementy tego podatku, zwłaszcza w czterech obszarach: paliwa, alkohole, tytoń, nośniki energii. selektywny podatek konsumpcyjny ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym - w Polsce jeden akt prawny, ujednolicona konstrukcja podatku akcyzowego ale np. Niemcy - Biersteuer

Podatki dochodowe podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) – ustawa z 26.07.1991 największe wpływy budżetowi przynosi praca najemna 2) podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) – ustawa z 15.02.1992 mniejsze znaczenie fiskalne niż podatek dochodowy od osób fizycznych inna nazwa tego podatku na świecie - nawiązuje się do spółek .

Pozostałe podatki państwowe podatek od gier - ustawa z 1992 r. podatek tonażowy - ustawa z 2006 r.

Podatki lokalne podatek od nieruchomości – największe znaczenie fiskalne dla gmin – ustawa o podatkach i opłatach lokalnych z 1991 r. podatek rolny - dominuje w gminach rolniczych - ustawa z 1984 r. podatek leśny - ustawa o podatku leśnym z 2002 r. podatek od środków transportowych - ustawa o podatkach i opłatach lokalnych z 1991 r. podatek od czynności cywilnoprawnych – ustawa z 2000 r. podatek od spadków i darowizn – ustawa z 1983 r., Do gminy wpływają także dochody z karty podatkowej.

Pozostałe źródła prawa podatkowego rozporządzenia – istotna rola akty prawa lokalnego – art. 168 Konstytucji - Jednostki samorządu terytorialnego mają prawo ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych w zakresie określonym w ustawie. kompetencje Rad Gmin w zakresie podejmowania uchwał dotyczących stawek i zwolnień w niektórych podatkach