Warszawa, 09 października 2013 Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek Konfederacja Lewiatan CZY PRZEDSIĘBIORSTWA OBRONIŁY SIĘ PRZED KRYZYSEM? Prezentacja wybranych wyników badania przygotowanego przez PKPP Lewiatan w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Realizacja wywiadów – CBOS. Badanie przeprowadzone w okresie 26 kwietnia – 01 sierpnia 2013 r. na losowej próbie 1500 MŚP.

| str. 2 Czy przedsiębiorstwa obroniły się przed kryzysem? (1) TAK… mimo wyraźnego pogorszenia się (ocen) sytuacji w branżach… k oncentrując się na utrzymaniu się na rynku, k oncentrując się na utrzymaniu się na rynku, zmniejszając oczekiwania dotyczące wzrostu zysku, zmniejszając oczekiwania dotyczące wzrostu zysku, nastawiając się w nieco większym stopniu na zapewnienie pracy i dochodu właścicielowi nastawiając się w nieco większym stopniu na zapewnienie pracy i dochodu właścicielowi i jego rodzinie. i jego rodzinie. Źródło: opracowanie M.Starczewska-Krzysztoszek na podstawie wyników badania Monitoring kondycji sektora MSP w latach

| str. 3 W opinii mikrofirm 2013 r. był dla branż, w których W opinii mikrofirm 2013 r. był dla branż, w których działają, gorszy niż 2012 r. działają, gorszy niż 2012 r. W opinii mikro i małych przedsiębiorców 2013 r. był W opinii mikro i małych przedsiębiorców 2013 r. był dla ich firm gorszy niż 2012 r. dla ich firm gorszy niż 2012 r. Jednak w 2013 r. mniej firm niż w 2012 r. liczyło się Jednak w 2013 r. mniej firm niż w 2012 r. liczyło się z możliwością utraty płynności finansowej, czy wręcz z możliwością utraty płynności finansowej, czy wręcz z bankructwem – poprawa nastąpiła przede wszystkim z bankructwem – poprawa nastąpiła przede wszystkim w grupie firm małych. w grupie firm małych. Źródło: opracowanie M.Starczewska-Krzysztoszek na podstawie wyników badania Monitoring kondycji sektora MSP w latach */ netto: różnica między odsetkiem firm oceniających, że branża w której działają silniej niż w l odczuje kryzys gospodarczy a odsetkiem firm, które uważają, że w ich branży w ogóle nie odczuwa się osłabienia gospodarczego lub odczuwa się je w mniejszym stopniu niż w l (plus oznacza przewagę liczebną firm silniej odczuwających kryzys.

| str r. szczególnie trudny był dla: 2013 r. szczególnie trudny był dla: budownictwa budownictwa transportu transportu handlu hurtowego i detalicznego handlu hurtowego i detalicznego a relatywnie dobry dla firm z sektorów: a relatywnie dobry dla firm z sektorów: informacja i komunikacja informacja i komunikacja dostawy wody, gospodarka ściekami dostawy wody, gospodarka ściekami i odpadami i odpadami Źródło: opracowanie M.Starczewska-Krzysztoszek na podstawie wyników badania Monitoring kondycji sektora MSP w latach

| str. 5 Źródło: opracowanie M.Starczewska-Krzysztoszek na podstawie wyników badania Monitoring kondycji sektora MSP w latach Czy przedsiębiorstwa obroniły się przed kryzysem? (2) TAK… wzmacniając koncentrację na jakości produktów i usług wzmacniając koncentrację na jakości produktów i usług utrzymując znaczenie jakości obsługi klienta utrzymując znaczenie jakości obsługi klienta zwiększając zainteresowanie innowacjami produktowymi zwiększając zainteresowanie innowacjami produktowymi Jakość produktów/usług ma największe znaczenie dla firm z sektora: hotele i restauracje (66,2% firm) produkcja przemysłowa (65,5%) Jakość ma najmniejsze znaczenie dla firm z sektora: działalność profesjonalna naukowa i techniczna (39,4%) Cena ma relatywnie największe znaczenie w sektorze: handel hurtowy i detaliczny (13,2%) Cena ma relatywnie najmniejsze znaczenie w sektorze: obsługa nieruchomości (5,1%) działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (7.5%)

| str. 6 Źródło: opracowanie M.Starczewska-Krzysztoszek na podstawie wyników badania Monitoring kondycji sektora MSP w latach Czy przedsiębiorstwa obroniły się przed kryzysem? (3) TAK… ciągle w relatywnie niewielkim stopniu korzystając z zewnętrznego finansowania ciągle w relatywnie niewielkim stopniu korzystając z zewnętrznego finansowania - mimo poprawy poziomu stóp % (ale pogorszenia, w opinii MŚP, pozostałych warunków dostępu - mimo poprawy poziomu stóp % (ale pogorszenia, w opinii MŚP, pozostałych warunków dostępu do kredytów), do kredytów), nieznacznie, ale jednak zwiększając korzystanie z leasingu, m.in. w wyniku poprawy dostępu do niego. nieznacznie, ale jednak zwiększając korzystanie z leasingu, m.in. w wyniku poprawy dostępu do niego.

| str. 7 Źródło: opracowanie M.Starczewska-Krzysztoszek na podstawie wyników badania Monitoring kondycji sektora MSP w latach Czy przedsiębiorstwa obroniły się przed kryzysem? (4) TAK… otwierając się bardziej na rynki zewnętrzne, otwierając się bardziej na rynki zewnętrzne, szczególnie rynki Chin, Indii, Brazylii, Meksyku, Indonezji … szczególnie rynki Chin, Indii, Brazylii, Meksyku, Indonezji … (w 2012 r. działało na tych rynkach, zgodnie z deklaracjami firm, (w 2012 r. działało na tych rynkach, zgodnie z deklaracjami firm, ok. 1,8 tys. MŚP, w 2013 r. już ponad 43 tys.). ok. 1,8 tys. MŚP, w 2013 r. już ponad 43 tys.).

| str. 8 Dane dotyczące sytuacji finansowej przedsiębiorstw nie były po 6. miesiącach 2013 r. zbyt dobre – przychody ze sprzedaży były niższe o 1,7 proc. w stosunku do 1. półrocza 2012 r., a koszty tylko o 1,5 proc., co wpłynęło na obniżenie ich rentowności. Wynik finansowy netto był niższy o 1,6 proc. r/r. Wzrosła liczba upadłości przedsiębiorstw w stosunku do 2012 r. Od lipca br. gospodarka daje jednak sygnały poprawy - produkcja sprzedana przemysłu rośnie, i to w większości działów gospodarki. Rośnie sprzedaż detaliczna, co wskazuje na odbudowę skłonności do konsumpcji w gospodarstwach domowych. Przedsiębiorstwa przemysłowe sygnalizują wzrost zatrudnienia (PMI). Rosną wynagrodzenia, zapewne w tempie dalekim od oczekiwań, ale realnie ok. 1,5 proc. w ciągu 8. miesięcy 2013 r. Bardzo dobrze radzą sobie eksporterzy. Gdy do tego dodamy zmiany w podejściu MŚP do biznesu ….

| str. 9 Źródło: opracowanie M.Starczewska-Krzysztoszek na podstawie wyników badania Monitoring kondycji sektora MSP w latach Kryzys w gospodarce nauczył większość firm, niezależnie od wielkości, że porażki Kryzys w gospodarce nauczył większość firm, niezależnie od wielkości, że porażki są czymś naturalnym w biznesie, a szybkie decyzje pozawalają na wykorzystanie są czymś naturalnym w biznesie, a szybkie decyzje pozawalają na wykorzystanie szans. Może dlatego po raz kolejny przeszliśmy przez kryzys relatywnie łagodnie. szans. Może dlatego po raz kolejny przeszliśmy przez kryzys relatywnie łagodnie. Najbardziej porażek obawiają się: Najbardziej porażek obawiają się: hotele i restauracje oraz firmy budowlane hotele i restauracje oraz firmy budowlane Najbardziej obawiają się podejmowania szybkich decyzji dla wykorzystywania szans: Najbardziej obawiają się podejmowania szybkich decyzji dla wykorzystywania szans: hotele i restauracje oraz firmy z sektora działalność profesjonalna, naukowa i techniczna hotele i restauracje oraz firmy z sektora działalność profesjonalna, naukowa i techniczna

| str. 10 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ. Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek fot. Thinkstockphotos