POLITYKA GOSPODARCZA W GOSPODARCE OTWARTEJ I 1. POLITYKA GOSPODARCZA W GOSPODARCE OT-WARTEJ - KRÓTKI OKRES. Zbadamy teraz skuteczność polityki gospodarczej państwa w gospodarce otwartej. Na razie ograniczymy się do krótkiego okresu, w którym gospo-darka jest „keynesowska”. Pozwoli nam to wykorzystać model IS/LM. Przeanalizujemy dwa przypadki: a) Sytuację, w której KAPITAŁ MIĘDZYNARODOWY JEST NIEMO-BILNY. b) Sytuację, w której KAPITAŁ JEST MOBILNY. Otóż kapitał jest MOBILNY, JEŚLI KAPITAŁ MOŻE NA DU-ŻĄ SKALĘ PRZEMIESZCZAĆ SIĘ Z KRAJU DO KRAJU. Kapitał jest mobilny, kiedy żadne ograniczenia np. wysokie koszty transakcyjne) nie przeszkadzają podmiotom zagranicz- nym kupować aktywów krajowych.

1.1. MODEL IS/LM W GOSPODARCE OTWARTEJ: NIE- MOBILNY KAPITAŁ. Nawet jeśli kapitał nie jest mobilny, gospodarka otwarta różni się od gos- podarki zamkniętej. W gospodarce otwartej pojawiają się nowe zmienne, od których zależy poziom wydatków, AEPL, odpowiadający danej stopie procentowej, i. W szczególności zmienia się linia IS: IS: Y = A(Y, i) + NX (Y, Yz, εr). W gospodarce otwartej wydatki AEPL zależą nie tylko od wy-datków podmiotów krajowych na dobra wytwarzane w kraju, A=C+I+G, lecz także od salda bilansu handlowego, NX, na które wpływają: poziom produkcji w kraju, Y, poziom produkcji za granicą, Yz, oraz realny kurs walutowy, εr.

IS: Y = A(Y, i) + NX (Y, Yz, εr). PRZYKŁADY: Wpływ spadku Yz i (lub) wzrostu εr na NX. W obu wypadkach – ceteris paribus – NX w naszym kraju malejeA i w lewo przesuwa się linia IS. Zmniejsza się produkcja, Y, i stopa procentowa, i. ---- *Po pierwsze, spadek Yz powoduje spadek eksportu, X, który jest przecież impor-tem zagranicy. Po drugie, wzrost εr oznacza, że towary krajowe drożeją w porówna-niu z zagranicznymi, co - znowu - powoduje spadek eksportu, X. i LM E’ E IS’ IS Y

IS: Y = A(Y, i) + NX (Y, Yz, εr). PRZYKŁADY: Wpływ wzrostu Yz i (lub) spadku εr na NX. W obu wypadkach – ceteris paribus – rośnie NXA i linia IS przesuwa się w prawo. Wzrastają produk-cja, Y, i stopa procentowa, i. ---- A Po pierwsze, wzrost Yz powoduje zwiększenie się eksportu, X. Po drugie, spadek εr oznacza, że towary krajowe tanieją w porównaniu z zagranicznymi. i LM E E’ IS’ IS Y

IS: Y = A(Y, i) + NX (Y, Yz, εr). PODSUMUJMY: Okazuje się, że przy niemobilnym kapitale skutki krajowej polityki gos-podarczej są inne niż w gospodarce zamkniętej. Poprzez handel zagra-niczny to, co dzieje się w jednej gospodarce, wpływa na sytuację innych gospodarek. Politycy gospodarczy powinni brać to pod uwagę, ponieważ ICH DZIAŁANIA WPŁYWAJĄ NA SYTUACJĘ GOSPODARCZĄ ZA GRANICĄ, A SYTUACJA ZA GRANICĄ ZWROTNIE WPŁYWA NA SYTUACJĘ W NASZYM KRAJU. i LM E E’ IS” IS IS’ Y

1.2. MODEL IS/LM W GOSPODARCE OTWARTEJ: MO- BILNY KAPITAŁ. Kiedy kapitał jest DOSKONALE MOBILNY, o przepływach kapitału mię-dzy krajami decydują – w uproszczeniu - różnice poziomu zagranicznej i krajowej stopy procentowej (iz–i). Kapitał płynie tam, gdzie stopa procen-towa, a więc i przychód z zainwestowanego kapitału, jest największy. [W praktyce poza poziomem stóp procentowych na skalę prze-pływów kapitału wpływają m. in.: oczekiwania właścicieli kapitału co do poziomu przyszłych kursów walutowych, ryzyko (kursowe i polityczne), zróżnicowanie systemów podatkowych].

Kiedy kapitał jest doskonale mobilny, odchylenia krajowej stopy procen-towej, i, od stopy zagranicznej, iz, powodują masowe przepływy kapitału, CF (ang. capital flows) między krajem, a zagranicą. Przywracają one równość stóp procentowych, i=iz. STAŁY KURS WALUTOWY i>izCFMSii=iz lub i<izCFMSii=iz. PŁYNNY KURS WALUTOWY i>izCF εrNXYMDii=iz i<izCF εrNXYMDii=iz.

A zatem, kiedy kapitał jest doskonale mobilny, gospodarka znajduje się w jednym z punktów linii BP=0 (zob. rysunek). Przepływy kapitału spra-wiają, że krajowa stopa procentowa, i - niezależnie od wielkości Y – rów-na się zagranicznej stopie procentowej, iz. i Y iz BP=0 Jakie skutki ma w takiej sytuacji polityka gospodarcza?

  MODEL MUNDELLA-FLEMINGA Stały kurs walutowy Ekspansywna polityka pieniężna (kurs stały) i LM LM’  E iz BP=0 E’  IS Y

ì ¯® ï AE Y ¯ M ¯® i ­® í ï CF ­® M ­® î i ¯® AE ­® Y ­ .   Restrykcyjna polityka pieniężna (kurs stały) ì ¯® ï AE Y ¯ M S ¯® i ­® PL í ï CF ­® M S ­® î i ¯® AE ­® Y ­ . PL i LM’ LM  E’ E iz BP=0  IS Y

G ­ ï ü ý ® AE ­® Y ­® M ­® i ­® C ­® M ­® i ¯® AE ­® Y ­ . ¯ ï NT þ Ekspansywna polityka fiskalna (kurs stały) G ­ ï ü ý ® AE ­® Y ­® M D ­® i ­® C F ­® M S ­® i ¯® AE ­® Y ­ . ¯ ï PL PL NT þ i LM LM’ E’ E E’’ iz BP=0 IS IS’ Y

Restrykcyjna polityka fiskalna (kurs stały) G ¯ ï ü ý ® AE ¯® Y ¯® M D ¯® i ¯® CF ¯® M S ¯® i ­® AE ¯ ® Y ¯ . ­ ï PL PL NT þ i LM’ LM E” E iz BP=0 E’ IS IS’ Y

MODEL MUNDELLA-FLEMINGA: PODSUMOWANIE. STAŁY KURS WALUTOWY MODEL MUNDELLA-FLEMINGA: PODSUMOWANIE. Okazuje się, że w gospodarce otwartej z kursem stałym polityka pieniężna jest zupełnie nieskuteczna. (Podaż pieniądza w gospodarce, MS, jest okreś-lona przez wymóg utrzymywania danego poziomu kursu walutowego, εr). Wzrasta natomiast skuteczność polityki fiskalnej.

ì ï AE ­® Y ­ M ­® i ¯® í ï CF ¯® e ¯® NX ­® AE ­® î Y ­ . Płynny kurs walutowy Ekspansywna polityka pieniężna (kurs płynny) ì ï AE ­® Y ­ M S ­® i ¯® PL í ï CF ¯® e ¯® NX ­® AE ­® î Y ­ . r PL i LM LM’ E E” iz BP=0 E’ IS IS’ Y

ì ï AE ¯® Y ¯ M ¯® i ­® í ï CF e ­® ¯® ¯® î ­® NX AE Y ¯ . Restrykcyjna polityka pieniężna (kurs płynny) ì ï AE ¯® Y ¯ M S ¯® i ­® í PL ï CF e ­® ¯® ¯® î ­® NX AE Y ¯ . r PL i LM’ LM E’ E” E iz BP=0 IS IS’ Y

 Ekspansywna polityka fiskalna (kurs płynny) G ­ ï ü ý ® AE ­® Y ­® M D ­® i ­® CF ­® e ­® NX ¯® AE ¯® Y ¯ . ¯ ï PL r PL NT þ i LM  E’ E iz BP=0 IS’ IS Y

  G ¯ ï ü ý ® AE ¯® Y ¯® M ¯® i ¯® CF ¯® e ¯® NX ­® AE ­® Y ­ . ­ ï Restrykcyjna polityka fiskalna (kurs płynny) G ¯ ï ü ý ® AE ¯® Y ¯® M D ¯® i ¯® CF ¯® e ¯® NX ­® AE ­® Y ­ . ­ ï PL r PL NT þ i LM  E iz BP=0 E’  IS IS’ Y

MODEL MUNDELLA-FLEMINGA: PODSUMOWANIE. PŁYNNY KURS WALUTOWY MODEL MUNDELLA-FLEMINGA: PODSUMOWANIE. Okazuje się, że w gospodarce otwartej z kursem płynnym polityka pienięż-na nabiera skuteczności. Traci skuteczność polityka fiskalna.

2. POLITYKA GOSPODARCZA W GOSPODARCE OT-WARTEJ - DŁUGI OKRES. Nadal badamy skuteczność polityki gospodarczej w gospodarce otwartej. Tym razem dokonamy analizy procesów, które zachodzą w takiej gospo-darce w długim okresie (usuwamy założenie o stałości cen w gospodarce). Rozróżnimy przypadek stałego i przypadek płynnego kursu walutowego.

2. 1. GOSPODARKA OTWARTA – STAŁY KURS WALU- TOWY. Tym razem posłużymy się modelem AD/AS. KLASYCZNY PROCES DOSTOSOWAWCZY Przy stałym nominalnym kursie walutowym, εn, wzrost (spadek) cen w kra-ju, Pk, powoduje wzrost (spadek) realnego kursu walutowego, εr. Przecież εr=εn∙Pk/Pz (Pz to ceny za granicą). W efekcie zmniejsza się (zwiększa się) międzynarodowa konkurencyjność dóbr krajowych. Zatem spadek (wzrost) cen w kraju, Pk, powoduje wzrost (spa-dek) salda bilansu handlowego, NX. Rosną (maleją) planowane wydatki za-gregowane, AEPL, na dobra krajowe, co – obok efektów stopy procentowej i majątkowego - przyczynia się do ujemnego nachylenia linii AD.

Krótkookresowa równowaga gospodarki otwartej przy „giętkich” cenach Rozpatrzmy przypadek kraju, w którym trwa recesja i istnieje deficyt bi-lansu płatniczego... Krótkookresowa równowaga gospodarki otwartej przy „giętkich” cenach P LAS SAS E P* AD E’ NX=0 Y* Yp Y Widoczny na rysunku WYKRES RÓWNOWAGI BILANSU HANDLO-WEGO, NX=0, składa się z punktów (kombinacji P i AEPL), w których bi-lans handlowy, NX, jest zrównoważony. [ Ten wykres jest ujemnie nachylony: kiedy produkcja, Y, rośnie, zwiększa się import, Z, i tylko spadek cen, P, pozwala zachować równowagę bilansu handlowego.

Krótkookresowa równowaga gospodarki otwartej przy „giętkich” cenach LAS SAS E P* AD E’ NX=0 Y* Yp Y 1. W punkcie E w gospodarce opisywanej modelem AD/AS panuje krótkook-resowa równowaga wewnętrzna. 2. Jednocześnie w punkcie E moce produkcyjne nie są w pełni wykorzystane (YE<YP). Na rynku pracy istnieje bezrobocie. 3. W punkcie E istnieje również deficyt bilansu handlowego (ceny krajowe, P*, musiałyby się obniżyć i (lub) produkcja, Y*, musiałaby się zmniejszyć, aby NX = 0).

Klasyczny proces dostosowawczy SAS E P* AD E’ NX=0 Y* Yp Y W takiej sytuacji (recesja plus deficyt handlowy) przy stałym kursie walu-towym LINIE SAS oraz AD BĘDĄ SIĘ PRZESUWAĆ W DÓŁ, aż gospo-darka odzyska równowagę długookresową w punkcie E’. Oto przyczyny tych procesów...

Klasyczny proces dostosowawczy SAS E P* AD E’ NX=0 Y* Yp Y 1. Linia SAS przesuwa się w dół (w prawo), ponieważ na rynku pracy panuje bezrobocie, które powoduje stopniowy spadek płac. 2. Linia AD przesuwa się w dół (w lewo), ponieważ deficyt bilansu handlowe-go powoduje presję na spadek kursu waluty krajowej. Bank centralny mu-si sprzedawać waluty zagraniczne, co powoduje zmniejszenie się podaży pieniądza krajowego, MSN, i spadek zagregowanych wydatków, AEPL.

Klasyczny proces dostosowawczy SAS E P* AD E’ NX=0 Y* Yp Y DYGRESJA STERYLIZACJA umożliwia istnienie trwałego deficytu bilansu płatnicze-go. Przestaje działać opisany przed chwilą automatyczny mechanizm dos-tosowawczy (NX<0 εr MS iAEPL). MS nie maleje, ponieważ bank centralny kompensuje interwencję, skupując papiery wartościowe na otwartym rynku. KONIEC DYGRESJI

Klasyczny proces dostosowawczy SAS E P* AD E’ NX=0 Y* Yp Y W takiej sytuacji (nie dochodzi do sterylizacji!) przy stałym kursie waluto-wym linie SAS i AD będą się przesuwać w dół, aż gospodarka odzyska rów-nowagę długookresową w punkcie E’... Wadą tego KLASYCZNEGO PROCESU DOSTOSOWAW-CZEGO jest jego powolność).

DEWALUACJA ALTERNATYWĄ DLA KLASYCZNEGO PROCESU DOSTOSOWAWCZEGO Kiedy panuje recesja a bilans handlowy ma deficyt, alternatywą dla dzia-łającego automatycznie KLASYCZNEGO PROCESU DOSTOSOWAW-CZEGO jest POLITYKA GOSPODARCZA państwa. Jej celem jest osiągnięcie równowagi zewnętrznej dzięki ZMNIEJ-SZENIU IMPORTU PRZY JEDNOCZESNYM ZWIĘKSZENIU WYDAT-KÓW NA DOBRA KRAJOWE. Narzędziem takiej polityki gospodarczej może być DEWALUACJA.

Skutkiem dewaluacji jest wzrost opłacalności eksportu, X, i spadek opła-calności importu, Z. Dewaluacja (deprecjacja) zwiększa zatem saldo bilan-su handlowego, przyczyniając się do wzrostu eksportu netto, NX, i zagrego-wanych wydatków planowanych, AEPL, więc - w gospodarce „keynesows-kiej” – również produkcji, Y. Przyjrzyjmy się uważniej skutkom dewaluacji (deprecjacji) wa-luty krajowej...

PO PIERWSZE... Zauważmy, że dewaluacja (deprecjacja) zmienia jedynie STRUK-TURĘ regionalnego (światowego) popytu. KOSZTEM HANDLO-WYCH PARTNERÓW zyskują kraje, których waluty słabną. To się nazywa POLITYKA ZUBOŻANIA SĄSIADA (ang. beggar-thy-neighbour policy) i (lub) WALKA NA KURSY (ang. competitive de-preciation). Natomiast CAŁKOWITA WIELKOŚĆ regionalnego (światowego) popytu nie zmienia się na skutek dewaluacji (deprec-jacji).

WIELKOŚĆ światowego (regionalnego) popytu nie zmienia się na skutek dewaluacji (deprecjacji)... Wynika stąd, że – z punktu widzenia grupy krajów – w sytuacji, kiedy dla całej tej grupy Y≠Yp, dewaluacja (deprecjacja) nie jest skutecz-nym narzędziem polityki stabilizacyjnej. Jej skutkiem nie okaże się wszak zmiana łącznej wielkości AEPL w tej grupie krajów, lecz zmiana rozkładu danych AEPL między członków tej grupy. Jednak z punktu widzenia poje-dynczego kraju może się to okazać korzystne... Inaczej jest w sytuacji, kiedy w skali świata (regionu) Y=Yp, lecz różne kraje są w różnych fazach cyklu koniunkturalnego. W takiej sytuacji dewaluacja może przesunąć popyt z krajów, którym grozi „przegrzanie ko-niunktury”, do krajów, które tkwią w recesji. Oto jeden z powodów powstania w Europie Unii Monetarnej. W obliczu umiędzynarodowienia cyklu koniunkturalnego, które wyklucza sy-tuacje drugiego rodzaju, zamiast manipulować kursem walutowym, kraje członkowskie Unii usiłują koordynować politykę fiskalną i pieniężną.

PO DRUGIE... Skuteczność dewaluacji spada, kiedy WZROST KRAJOWYCH CEN, Pk, kompensuje skutki zmniejszenia się nominalnego kursu walutowego, εn, i kurs realny, εr=εn∙Pk/Pz, się nie zmienia. Czy nominalna dewaluacja spowoduje realną dewaluację waluty, zależy wtedy m. in. od sposobu ustalania płac w gospodarce i prawdopodo-bieństwa pojawienia się w efekcie dewaluacji SPIRALI PŁAC I CEN. Uru-chomiony podwyżką płac i cen dóbr importowanych ogólny wzrost cen mo-że wtedy skompensować skutki zmiany nominalnego kursu walutowego. „PEŁZAJĄCA DEWALUACJA” (ang. crawling peg) jest sposo-bem zapobieżenia takiej sytuacji. (Kurs waluty krajowej jest wtedy zmniej-szany w tempie zbliżonym do różnicy między inflacją krajową a inflacją za granicą). Jednak ceną za taką „pełzającą dewaluację” może się okazać „kosztowa” inflacja (drożeją dobra importowane!), której hamowanie wy-maga restrykcyjnej polityki gospodarczej.

PO TRZECIE... Skuteczność dewaluacji osłabia „EFEKT KRZYWEJ J”: w krótkim okresie (½ roku?) następuje raczej pogorszenie wyrażonego w pieniądzu krajowym salda bilansu handlowego, NX! Przyczyną jest konieczność zrealizowania zawartych wcześniej kontraktów eksportowych i importowych. Jeśli mierzona w jednostkach fizycznych wielkość X i Z począt-kowo się nie zmienia, a za jednostkę waluty obcej trzeba płacić więcej walu-ty krajowej, wyrażona w pieniądzu krajowym wartość X i Z się zwiększa, co sprawia, że rośnie wartość ich różnicy, czyli NX. Jeśli początkowo różnica ta była ujemna (NX<0), deficyt bilansu handlowego rośnie, nie maleje! Dopiero w długim okresie reakcja mierzonej w jednostkach fi-zycznych wielkości eksportu i importu na zmianę kursu staje się odpowied-nio silna, X rośnie, Z maleje i NX zaczyna się zwiększać... PO CZWARTE... Równiez HISTEREZA osłabia działanie dewaluacji... Np. po aprecjacji złotego pojawia się deficyt bilansu handlowego. W efekcie stopniowo wy-kształcają się nowe powiązania handlowe i przyzwyczajenia konsumentów. Ich zmiana i zrównoważenie bilansu handlowego wymaga nie tylko powrotu złotego do kursu pierwotnego, lecz jego długookresowego niedowartościowa-nia. Innymi słowy, deficyt bilansu handlowego sam się utrwala i jego likwi-dacja wymaga naprawdę dużej realnej dewaluacji waluty.

2. 2. GOSPODARKA OTWARTA–PŁYNNY KURS WALU- TOWY. Pamiętamy, że przy PŁYNNYM KURSIE WALUTOWYM polityka fiskal-na traci skuteczność. Nasze zainteresowanie procesami zachodzącymi w gospodarce otwartej z płynnym kursem walutowym ograniczymy zatem do analizy skutków polityki pieniężnej. Procesy, które zachodzą w długim okresie w gospodarce otwar-tej ze STAŁYM KURSEM WALUTOWYM, badaliśmy, odwołując się do przykładu kraju trapionego – jednocześnie - recesją (Y<YP) i deficytem handlowym (NX<0). Tym razem punktem wyjścia analizy uczynimy – po prostu - stan równowagi krótkookresowej i długookresowej w gospodarce...

NEUTRALNOŚĆ PIENIĄDZA W DŁUGIM OKRESIE Jak pamiętamy, w gospodarce z płynnym kursem waluty W KRÓTKIM OKRESIE ekspansywna polityka pieniężna ma następujące skutki: Oto te same procesy, przedstawione za pomocą modelu Mundella-Fleminga (zakładam, że początkowo gospodarka znajduje się w stanie równowagi krótkookresowej i długookresowej). Krótkookresowe skutki ekspansywnej polityki pieniężnej. LAS i LM LM’ E” iz E BP=0 E’ IS’ IS Yp Y

 i LAS LM LM’ BP=0 iz IS’ IS Yp W DŁUGIM OKRESIE odchylenie się rzeczywistej wielkości produkcji, YE, w górę od wielkości produkcji potencjalnej, YP, powoduje wzrost cen krajowych, PK. Długookresowe skutki ekspansywnej polityki pieniężnej. i LAS LM LM’  E” E BP=0 iz E’ IS’ IS Yp Y W efekcie – PO PIERWSZE - maleje realna podaż pieniądza, MSN/Pk, i – „cofa się” linia LM’.

  LAS i LM LM’ BP=0 iz IS’ IS Yp Maleje realna podaż pieniądza, MSN/P, „cofa się” linia LM’... Długookresowe skutki ekspansywnej polityki pieniężnej PO DRUGIE, wraz z linią LM’ „cofa się” linia IS’. Przyczyną jest wzrost realnego kursu walutowego, εr, i pogorszenie się salda bilansu handlowego, NX. Realny kurs walutowy (εr=εn∙Pk/Pz) rośnie: 1. na skutek wzrostu cen krajowych, PK; 2. pod wpływem napływu, przyciąganego przez rosnącą stopę procentową, ik, kapitału zagranicznego, CF, i spowodowanego tym napływem wzros-tu nominalnego kursu walutowego, εn. LAS i LM LM’  E” iz E BP=0 E’  IS’ IS Yp Y

  LAS i LM LM’ BP=0 iz IS’ IS Yp Długookresowe skutki ekspansywnej polityki pieniężnej A zatem wzrost cen, Pk, sprawia, że „cofają się” linia LM’ oraz linia IS’... Po zakończeniu tych procesów z punktu E” gospodarka pow-raca do punktu E. Wszak tylko wtedy: 1. Rzeczywista produkcja, Y, zrównuje się z produkcją potencjalną, Yp. 2. Krajowa stopa procentowa, ik, zrównuje się ze światową stopą pro-centową, iz. Niespełnienie każdego z tych warunków powodowałoby dalsze procesy dostosowawcze, przyblizające Y do Yp oraz ik do iz. LAS i LM LM’  E” iz E BP=0 E’  IS’ IS Yp Y

  LAS i LM LM’ BP=0 iz IS’ IS Yp Długookresowe skutki ekspansywnej polityki pieniężnej Po zakończeniu się tych procesów okazuje się, że: 1. Ceny, Pk, wzrosły o tyle samo, o ile zwiększyła się nominalna podaż pie-niądza, MSN (inaczej linia LM’ nie powróciłaby do pierwotnego położe-nia, LM!). 2. Nominalny kurs walutowy, εn, zmniejszył się o tyle samo, o ile wzrosły ceny, Pk (inaczej realny kurs walutowy, εr=εn∙Pk/Pz, i linia IS’ nie powró-ciłyby do początkowego poziomu!). W długim okresie wartości realne zmiennych nie uległy zatem zmianie (mimo ekspansywnej polityki pieniężnej „pieniądz okazał się w pełni NEUTRALNY”). LAS i LM LM’  E” iz E BP=0 E’  IS’ IS Yp Y

  „PRZESTRZELENIE” KURSU WALUTOWEGO LAS i LM LM’ BP=0 iz IS’ IS Yp Długookresowe skutki ekspansywnej polityki pieniężnej Zauważmy, że w punkcie E” nominalny kurs walutowy, εn, był niższy niż po powrocie gospodarki do punktu E. (Wszak gdy ceny, Pk, rosły, kurs, εn, też rósł, bo zwiększająca się stopa procentowa przyciągała kapitał zagraniczny). A jednak po upływie długiego okresu okazało się że spadek εn był taki sam jak wzrost cen krajowych, Pk. Początkowy spadek εn był zatem bardzo duży (większy od ostatecznego wzrostu cen, Pk!). Tę nieoczekiwanie silną reakcję nominalnego kursu waluty na ekspansywną politykę pieniężną nazywamy efektem PRZESTRZELENIA KURSU WALUTOWEGO (ang. exchange rate overshooting). LAS i LM LM’  E” BP=0 iz E E’  IS’ IS Yp Y

Nieproporcjonalnie dużą wrażliwość nominalnego kursu wa- Nieproporcjonalnie dużą wrażliwość nominalnego kursu wa- luty na ekspansywną politykę pieniężną nazywamy przestrzele- niem kursu walutowego (ang. exchange rate overshooting). Zjawisko PRZESTRZELENIA KURSU WALUTOWEGO tłu-maczy część rzucającej się w oczy zmienności nominalnych kursów waluto-wych na światowych rynkach walutowych.

ZRÓB TO SAM! Tak czy nie? 1. Zgodnie z modelem Mundella-Fleminga arbitraż towarowy sprawia, że w długim ok-resie realny kurs walutowy jest stosunkowo stabilny. 2. Wykres równowagi bilansu handlowego, NX=0, jest dodatnio nachylony. 3. „Pełzająca dewaluacja” (ang. crawling peg) służy powolnemu podwyższaniu realnego kursu walutowego, εr=εn∙Pk/Pz. 4. Dla kraju o stałym kursie waluty, w którym trwa recesja a bilans handlowy wykazuje deficyt, dewaluacja jest alternatywą dla „klasycznego procesu dostosowaczego”. 5. Umiędzynarodowienie cyklu koniunkturalnego mniej prawdopodobną czyni sytuację, w której w skali regionu (świata) rzeczywista produkcja równa się produkcji poten-cjalnej (Y=Yp). 6. W długim okresie ekspansywna polityka pieniężna powoduje wzrost płynnego nomi-nalnego kursu waluty. Ten wzrost częściowo niweluje początkowy spadek kursu. W efekcie po odzyskaniu przez gospodarkę długookresowej równowagi okazuje się, że spadek nominalnego kursu waluty i wzrost poziomu cen w pełni się kompensują.

Zadania 1. a) Dlaczego przy stałym kursie walutowym i mobilnym kapitale stopy pro-centowe: krajowa i zagraniczna wyrównują się ze sobą? b) Czy podobnie jest w gospodarce z płynnym kursem walutowym? Rozpatrz przypadek: (i) restrykcyjnej polityki budżetowej;(ii) ekspansywnej polityki pieniężnej). c) Jakie czynniki, mimo mobilności kapitału, mogą przeciwdziałać wyrówny-waniu się stóp procentowych w różnych krajach?

2. Usuń błędy (gospodarka, o którą chodzi, jest „keynesowska”). a) Kurs jest stały: (i) (ii) b) Kurs jest płynny:  

3. W Fantazji trwa „pełzająca dewaluacja” waluty krajowej. Jej tempo równa się nad-wyżce tempa inflacji krajowej nad inflacją zagraniczną. a) Jak w efekcie zmienia się realny kurs waluty krajowej? Uzasadnij odpowiedź. b) Czemu zwykle służy „pełzają-ca dewaluacja”? c) Wskaż główną wadę „pełzającej dewaluacji” jako narzędzia poli-tyki gospodarczej.

4. Czy to prawda, że skuteczność dewaluacji wzmacniają: a) „Efekt krzywej J”? b) Efekt histerezy? c) Sterylizacja? Za każdym razem uzasadnij swoją opinię.

LAS i LM LM’ BP=0 iz IS’ IS Yp Y E’’’ E” E E’ 5. W Hipotecji obowiązuje płynny kurs walutowy, a bank centralny prowadzi ekspansywną politykę pieniężną. a) Na umieszczonym obok rysunku wskaż krótkookresowe skutki takiej polityki. b) Jak w długim okresie zmieni się po-łożenie linii LM’? Odpowiedź uzasad-nij. c) Jak w długim okresie zmieni się położenie linii IS’? Odpowiedź uza-sadnij. d) Co to znaczy, że w tej sytu-acji w długim okresie „pieniądz jest neutralny”? LAS i LM LM’ E’’’ E” E BP=0 iz E’ IS’ IS Yp Y

LAS i LM LM’ BP=0 iz IS’ IS Yp Y E’’’ E” E E’ 6. W Hipotecji obowiązuje płynny kurs walutowy, a bank centralny prowadzi ekspansywną politykę pieniężną (zob. rysunek obok). a) Co to znaczy, że skutkiem takiej polityki jest „prze-strzelenie nominalnego kursu waluto-wego”? b) Pokaż, że ekspansywna po-lityka pieniężna rzeczywiście skutkuje „przestrzeleniem kursu”. c) Jak „prze-strzelenie” ma się do „teorii kursu wa-lutowego opartego na parytecie siły nabywczej”? LAS i LM LM’ E’’’ E” E BP=0 iz E’ IS’ IS Yp Y

(Plusami i minusami zaznacz prawdziwe i fałszywe odpowiedzi) Test (Plusami i minusami zaznacz prawdziwe i fałszywe odpowiedzi) 1. Bank centralny usiłuje nie dopuścić do deprecjacji nominalnego kursu walutowego. W tej sytuacji: A. Sterylizacja polega na skupowaniu przez bank centralny papierów wartościo-wych na wolnym rynku. B. Na rynku walutowym występuje presja na wzrost realnego kursu walutowego. C. Sterylizacja polega na sprzedawaniu przez bank centralny papierów wartościo-wych na wolnym rynku. D. Na rynku walutowym występuje presja na spadek realnego kursu walutowego. 2. Zgodnie z modelem Mundella-Fleminga w „keynesowskiej” gospodarce z płynnym kursem walutowym: A. Polityka pieniężna okazuje się nieskuteczna. B. W przypadku ekspansywnej polityki budżetowej dochodzi do spadku kursu wa-luty krajowej. C. Polityka budżetowa okazuje się skuteczna. D. W przypadku restrykcyjnej polityki pieniężnej dochodzi do wzrostu krajowej podaży pieniądza. 3. Wzrost cen w kraju zmniejsza zagregowane wydatki, AEPL, ponieważ: A. Wzrost cen powoduje wzrost realnego kursu waluty krajowej. B. Wzrost cen powoduje spadek konkurencyjności towarów krajowych w porówna-niu z towarami zagranicznymi. C. Wzrost cen zmniejsza realną podaż pieniądza w gospodarce. D. Wzrost cen nie zmniejsza planowanych wydatków zagregowanych, AEPL.

4. Przy stałym kursie walutowym w kraju, który tkwi w recesji i ma deficyt bilansu handlowego w długim okresie: A. Nastąpi obniżka cen. B. Nastąpi wzrost realnej podaży pieniądza. C. Nastąpi „klasyczny proces dostosowawczy”. D. Dewaluacja waluty krajowej przyczyni się do odzyskania równowagi wewnętrz-nej i zewnętrznej. 5. Dewaluacja może okazać się skutecznym narzędziem polityki stabilizacyjnej, jeśli: A. Regionalny Y≠Yp, a my przyjmujemy punkt widzenia całego regionu. B. Regionalny) Y=Yp, poszczególne kraje znajdują się w tych samych fazach cyklu, a my przyjmujemy punkt widzenia całego regionu. C. Regionalny Y≠Yp, a my przyjmujemy punkt widzenia kraju, który dokonuje de-waluacji. D. Regionalny Y=Yp, poszczególne kraje znajdują się w różnych fazach cyklu, a my przyjmujemy punkt widzenia całego regionu. 6. Przy płynnym kursie waluty ekspansywna polityka pieniężna powoduje: A. Krótkookresowy spadek stopy procentowej. B. Deprecjację waluty. C. Długookresowy wzrost stopy procentowej. D. Aprecjację waluty.