KSZTAŁTOWANIE STRUKTURY KAPITAŁU A DŹWIGNIA FINANSOWA

Co nazywamy dźwignią finansową ? Dźwignia finansowa jest związana ze strukturą finansowania majątku firmy, a dokładniej prezentuje zależność między tą strukturą, a rentownością kapitału własnego.

Na czym polega efekt dźwigni finansowej ? Efekt dźwigni finansowej polega na tym, że zwiększanie udziału kapitałów obcych w finansowaniu spółki może powodować, w określonych warunkach, wzrost rentowności kapitału własnego.

Kiedy występuje efekt dźwigni finansowej ? Efekt dźwigni finansowej występuje w przedsiębiorstwie zawsze wtedy, gdy dany podmiot stosuje finansowanie kapitałem obcym. Nie zawsze jednak ma miejsce dodatni efekt dźwigni finansowej, czyli sytuacja, w której zastosowanie długu przyczynia się do wzrostu rentowności kapitałów własnych.

Jak mierzymy efekt dźwigni finansowej ? Efekt działania dźwigni finansowej mierzy się wielkością przyrostu (dodatniego lub ujemnego) rentowności kapitału własnego osiągniętego dzięki zastosowaniu długu w porównaniu do wariantu finansowania wyłącznie z własnych środków.

Przykład 1 Spółka Y planuje otwarcie nowej rozlewni wody i rozważa dwa sposoby finansowania jej działalności. W wariancie A zakłada się, że działalność ta będzie finansowana w całości kapitałem własnym o wartości 800 000 zł, zaś w wariancie B 50% kapitału własnego zostanie zastąpiona kredytem bankowym oprocentowanym 18% rocznie. a) oblicz rentowność kapitałów własnych spółki. b) Doradź firmie, który wariant finansowania powinna wybrać i oceń, czy wystąpi dodatni efekt dźwigni finansowej, jeżeli wiadomo, że spółka ta będzie sprzedawać rocznie 3 mln litrów wody mineralnej po 1,2 zł za litr. Jednostkowy koszt zmienny wynosi 1 zł, a roczne koszty stałe 375 000 zł. Podatek dochodowy płacony przez spółkę wynosi 19%.

Zjawisko zaprezentowane w przykładzie określane jest mianem efektu dźwigni finansowej (financial leverage effect). Zastosowanie obcych źródeł finansowania pozwoliło przedsiębiorstwu podnieść efektywność wykorzystania kapitału własnego.

Inne sposoby pomiaru efektu dźwigni finansowej - porównanie tzw. granicznego zysku operacyjnego (EBITx) z rzeczywistym zyskiem operacyjnym (EBIT) występującym w przedsiębiorstwie.

Graniczny poziom EBIT EBITX = KOG x ik Graniczny poziom EBIT, to taki poziom zysku operacyjnego, przy którym nie wystąpi efekt dźwigni finansowej, a tym samym rentowność kapitału własnego będzie identyczna, niezależnie od przyjętej struktury finansowania. Wielkość tego punktu wyznacza się według następującego wzoru: EBITX = KOG x ik

B ROE A EBITx EBIT

Decyzje w oparciu o EBITx EBIT > EBITx - wystąpi dodatni efekt dźwigni finansowej, należy wybrać wariant finansowania z udziałem kapitałów obcych. EBIT < EBITx - wystąpi ujemny efekt dźwigni finansowej, należy wybrać wariant finansowania bez udziału kapitałów obcych. EBIT = EBITx - nie wystąpi efekt dźwigni finansowej, oba warianty finansowania są równoważne.

Przyrost rentowności kapitału własnego dzięki wykorzystaniu dodatniego efektu dźwigni finansowej.

Przykład 2 Przedsiębiorstwo rozpatruje dwa warianty finansowania działalności. Wariant pierwszy zakłada finansowanie jedynie kapitałem własnym w wys. 20000 zł. W wariancie drugim 10000 zł stanowić będzie kapitał własny, a pozostałe 10000 zł kredyt bankowy, oprocentowany 12 % w skali roku. Przewiduje się, iż roczne przychody ze sprzedaży osiągną wartość 26500 zł, natomiast koszty całkowite wyniosą 24700 zł (w tym 1200 zł odsetek). Podatek dochodowy wynosi 19 %. Wyznacz graniczny poziom rentowności zysku operacyjnego. Odpowiedz, czy analizowane przedsiębiorstwo osiągnie dodatni efekt dźwigni finansowej?

Co jest przyczyną występowania dodatniego efektu dźwigni finansowej ? Niższy koszt długu w porównaniu z kosztem kapitału własnego: - ryzyko inwestycyjne, - efekt „osłony” podatkowej.

Czy zwiększanie udziału zobowiązań odsetkowych w strukturze finansowania będzie zawsze prowadziło do wzrostu miernika ROE? Uzyskanie dodatniego efektu dźwigni finansowej uzależnione jest od spełnienia dwóch podstawowych warunków: - EBIT / Kog > ik - zachowanie właściwej struktury kapitału.

Stopień dźwigni finansowej Informuje, w jakim stopniu jednoprocentowa zmiana zysku operacyjnego wpłynie na zmianę zysku brutto, zysku netto, wskaźnika ROE lub EPS.

Stopień dźwigni finansowej

Stopień dźwigni finansowej w zależności od zmian wielkości zysku EBIT

Przykład 3 Na podstawie danych z przykładu 2 (wariant II) wyznacz stopień dźwigni finansowej i określ poziom rentowności kapitału własnego, jeśli zysk operacyjny wzrośnie o 10 %.

Dźwignia połączona Dźwignia finansowa rozpatrywana jest często w połączeniu z dźwignią operacyjną. Iloczyn stopnia dźwigni finansowej i operacyjnej stanowi przy tym tzw. stopień dźwigni połączonej.

Dźwignia połączona Do jej obliczenia wykorzystać można następujące równania: DTL = DOL x DFL gdzie: DTL – stopień dźwigni połączonej DOL – stopień dźwigni operacyjnej DFL – stopień dźwigni finansowej

Dźwignia operacyjna Stopień dźwigni operacyjnej informuje, jak wzrośnie rentowność kapitał własnego dzięki uzyskanemu wzrostowi sprzedaży netto. Przykładowo, jeżeli sprzedaż wzrośnie o 15%, to uzyskany przyrost rentowności kapitału własnego będzie równy 15% x DTL.

Dźwignia operacyjna Dźwignię operacyjną można wyznaczyć stosując poniższy wzór: DOL = (S – Kz)/EBIT gdzie: S – przychody ze sprzedaży, Kz – koszty zmienne.

Przykład 4 Przedsiębiorstwo przewiduje uzyskanie 10% przyrostu sprzedaży, dzięki zmianie form promocji swoich wyrobów. Na kapitał firmy składa się 240 mln zł kapitału własnego oraz 160 tys. kapitału obcego (oprocentowanego 25% w skali roku). Wyniki ekonomiczne badanego przedsiębiorstwa przed i po wzroście sprzedaży zaprezentowano w tabeli.

Oczekiwania inwestorów Przedsiębiorstwa powinny tworzyć taką strukturę kapitałową, przy której efekt dźwigni finansowej będzie dodatni. Efektem tym szczególnie zainteresowani są obecni jak i potencjalni inwestorzy.