Urszula Walas rzecznik patentowy

Analiza ryzyk, kosztów i korzyści związanych z ochroną własności przemysłowej

Definicje - Ryzyko - Koszty ochrony własności przemysłowej - Korzyści ochrony własności przemysłowej

Definicja: Ryzyko Starowłoskiego risicare - odważyć się, co oznacza, że ryzyko jest raczej wyborem, a nie przeznaczeniem. Ryzyko – oznacza przedsięwzięcie przyszłe zdarzenie , które może zaistnieć i jeśli zaistnieje to spowoduje istotny negatywny wpływ na realizację celów Definicja wg Davida Vose- Risk analysis – a guannitative guide”, Wiley@Sons,2008

Antoni Doerman - Prezes Polskiej Dyrekcji Ubezpieczeń Wzajemnych Ryzyko według kategorii decyzji podejmowanych dla realizacji określonych celów: Ryzyko to niepewność związana z przyszłymi wydarzeniami lub wynikami decyzji. Wyniki decyzji prowadzą do wystąpienia niespodziewanej wysokości samej straty bądź straty lub zysku. Według przejawów ryzyka: Ryzyko to odchylenia od wartości oczekiwanej założonego celu. Według źródeł powstania ryzyka: Źródłem ryzyka jest niepełność informacji lub podjęta decyzja, która jest nie optymalna ze względu na założony cel.

KIG opracowanie własne Ryzyko naruszenia własności intelektualnej przedsiębiorstwa jest to możliwość wystąpienia negatywnego lub niepożądanego wydarzenia związanego bezpośrednio lub pośrednio z naruszeniem praw własności intelektualnej

Wniosek 1 Ryzyko oznacza miarę (ocenę) zagrożenia czy niebezpieczeństwa wynikającego albo 1- z prawdopodobnych zdarzeń od nas niezależnych, albo 2- z możliwych konsekwencji podjęcia decyzji ( skutki decyzji obarczonej ryzykiem mogą okazać się sukcesem) Najogólniej, ryzyko jest wskaźnikiem stanu lub zdarzenia, które może prowadzić do strat. Jest ono proporcjonalne do prawdopodobieństwa wystąpienia tego zdarzenia i do wielkości strat, które może spowodować

Wniosek 2 Szczegółowe poznanie charakteru i zakresu potencjalnego ryzyka pozwala na wybór w odpowiednim czasie działań zapobiegawczych bądź też minimalizujących jego wpływ i skutki (def. wg Wielkiej Encyklopedii Multimedialnej) . Istnieje wiele podziałów ryzyka. Są one przydatne z praktycznego punktu widzenia, gdyż pomagają odpowiedzieć na pytanie w jaki sposób i kiedy ujawnia się ryzyko

Analiza ryzyka Analiza ryzyka obejmuje zebranie informacji o poszczególnych obszarach ryzyka, przedstawienia w raporcie np. (tabeli), która opisuje - zidentyfikowany obszar , - szczegóły wydarzenia oraz - realny wpływ prawdobieństwa danego ryzyka na wynik finasowy Po czym następuje zarządzania ryzykiem w sposób aktywny   i pasywny, by ograniczyć ryzyko oraz zabezpieczyć się przed jego skutkami.

Całość zmierza do ograniczenia ryzyka. Ograniczanie ryzyka  Aktywny ( podjęcie różnych inicjatyw na rożnych polach działania: unikanie ryzyka poprzez zaniechanie działań gdy jest ono obarczone zbyt dużym ryzykiem, zapobieganie zdarzeniom losowym – prewencja, przenoszenie ryzyka na inne podmioty - wiąże się z transferem odpowiedzialności za pokrycie ewentualnych strat np. zlecenie firmom zewnętrznym badań patentowych, ubezpieczenia , dywersyfikacja - ma na celu zmniejszenie poziomu ryzyka przez inwestowanie w różne działalności np.utworzenie dobrze zdywersyfikowanego portfela własności intelektualnych, co może spowodować znaczne, ograniczenie ryzyka. Pasywny (tworzy określone rezerwy finansowe, które umożliwią pokrycie ewentualnych strat), Całość zmierza do ograniczenia ryzyka.

Opracowanie własne KIG

Gromadzenie i ewidencjonowanie informacji Zbierając informację o różnych rodzajach ryzyka (ewidencja ryzyk) można je sklasyfikować według różnych kryteriów. Prawidłowe rozpoznanie umożliwia podjęcie działań mających na celu zabezpieczenie się przed ryzykiem lub ograniczeniem ryzyka. Systematyczne gromadzenie i ewidencjonowanie informacji z otoczenia, przekazywanych z różnych komórek firmy oraz monitorowanych na podstawie wydarzeń zewnętrznych (np. zmiana w aktach prawnych). Po zgromadzeniu wydarzeń z otoczenia należy przypisać im odpowiednie kategorie ryzyka według zaprojektowanego formularza oraz: oszacować prawdopodobieństwo wystąpienia danego zdarzenia w skali dziesiętnej 0 - 1, wg. przyjętych zasad oceny ryzyka określić potencjalny wpływ wydarzenia na wynik finansowy firmy (w tys. zł) obliczyć szacowany wpływ danego wydarzenia na wynik finansowy (iloczyn prawdopodobieństwa i zmian w zysku/ stracie brutto) Końcowym krokiem tej fazy procesu jest obliczanie możliwego wyniku finansowego Ewidencja na kontach księgowych

Oceny ryzyka dokonuje się stosując różne mierniki Oceny ryzyka dokonuje się stosując różne mierniki. Ich wybór zależy od rodzaju ryzyka jakie podlega ocenie. Możliwe jest wskazanie tych czynników ryzyka, na które należy zwrócić szczególną uwagę. Załączono ilustrację w tabeli

Wniosek - praca własna KIG Kolejność analizy ryzyka 1. Ustalanie danych na temat ryzyk, prawdopodobieństw, przejawów zdarzeń, możliwych strat, sposobów przeciwdziałania i kosztu ochrony IP. Należy wypełnić tabelę danymi i oszacowaniami. 2. Wyliczenie wartości oczekiwanych ryzyk. Należy przemnożyć prawdopodobieństwa wystąpienia ryzyk przez kwoty możliwych strat - wówczas powstaje tzw. oczekiwana wartość starty (szkody). 3. Ustalenie priorytetów. Należy uszeregować wartości oczekiwane od największej do najmniejszej wraz z podaniem ryzyk jakich dotyczą oraz kosztów ochrony (lista ryzyk priorytetowych).

B. Rodzaje ryzyka naruszenia IP – pr. własna KIG 1) Ryzyka związane z nielegalnym kopiowaniem i naśladowaniem 2) Ryzyka kradzieży lub przywłaszczenia IP 3) Ryzyka ubiegnięcia w ochronie IP 4) Ryzyka naruszenia wartości aktywów 5) Ryzyka rynkowo-sprzedażowe 6) Bezpośrednie straty i szkody finansowe 7) Ryzyka związane z przepływem informacji 8) Ryzyka nieuprawnionego dostępu do IP 9) Ryzyka związane z wadliwym zarządzaniem IP 10) Ryzyka związane z utratą reputacji 11) Ryzyka prawne 12) Nieuprawnione wykorzystanie IP (np. programów komputerowych).

Radzenie sobie z ryzykiem Radzenie sobie z różnymi rodzajami ryzyka jest zbliżone do sztuki . Radzenie sobie ze skutkami również. Wymaga to wyobraźni , umiejętności przewidywania skutków działań i zakładania, że wystąpią, nie przewidywalne okoliczności. Jest to zagadnienie delikatne, trudne. Ma to być narzędzie w działalności gospodarczej w obecnych , zmieniających się dynamicznie realiach rynkowych. Jest to kluczowe pojęcie w gospodarce światowej . Jest to sprawa otwarta początek, początku w Państwa działalności innowacyjnej.

Case study zał.: Przykładowa tabela radzenia sobie z ryzykiem z przem. farmaceutycznego Tabela ryzyka i możliwości jego ograniczenia W tabeli zebrano informacje w poszczególnych przestrzeniach działalności wynalazczej i informacje o występującym ryzyku . Po analizie ryzyka szczegółowo opisano obszary występującego ryzyka i zidentyfikowano ryzyko. Przedstawiono realny wpływ  ryzyka na wynik finansowy z uwzględnieniem prawdopodobieństwa wystąpienia danego ryzyka/możliwości 

Warsztat w grupach interdyscyplinarnych Zadanie Podział beneficjentów na trzy grupy robocze. W skład każdej interdyscyplinarnej grupy roboczej wchodzą: technik lub inżynier, technolog, ekonomista, handlowiec W grupach interdyscyplinarnych, losowo dobranych. zbudować własną analizę ryzyka w obszarze dokonania wynalazku ( grupa nr 1), zgłoszenia do UPRP( grupa nr 2) i realizacji (wdrożenia wynalazku)(grupa nr 3) Czas pracy 10 min, po czym każda grupa referuje swoje wyniki (12 min)

Koszty ochrony własności intelektualnej Wszelkie koszty ponoszone - wewnątrz przedsiębiorstwa związane z dokonaniem projektu wynalazczego, - urzędowe wobec urzędu patentowego celem uzyskania prawa wyłącznego - koszty utrzymania prawa, monitorowania i egzekucji , koszty sadowe w razie naruszenia prawa, koszty zastępstwa pełnomocnika (KIG) - Koszt obsługi przez rzecznika patentowego

Koszty dokonania projektu wynalazczego koszty: prac laboratoryjnych badawczych, badawczo rozwojowych, koszt prac projektowych, technologicznych, konstrukcyjnych, koszt wykonania prototypu i jego sprawdzenia, rozszerzenia skali, koszt wynagrodzenia technologów, projektantów , plastyków różnych grup zawodowych związanych z pracą nad chronionym przedmiotem , koszt badań patentowych , koszt opracowania dokumentacji zgłoszeniowej do Urzędu Patentowego, koszty usług prawnych związanych z rejestracją praw wyłącznych (kancelaria, rzecznik) koszty monitorowania całego procesu dokonania projektu wynalazczego , koszty prac organizacyjnych, operacyjnych w przedsiębiorstwie w tym obsługi księgowej, koszty związane z oceną rozwiązania, koszty ekspertów za ekspertyzy wewnętrzne i zewnętrznych celem sprawdzenia rozwiązania, koszty uruchomienia i utrzymania wewnętrznego systemu lub procedur kontroli informacji dotyczącej własności intelektualnej w przedsiębiorstwie

Koszty uzyskania ochrony IP koszty za zgłoszenie i/lub pełnomocnictwo, koszty publikacji w UP, koszty za pierwszy okres ochrony , koszty ochrony przed zagranicznymi urzędami patentowymi i związane z tym tłumaczenia , inne koszty postępowania prawem przewidziane , koszty budowy i utrzymania systemu kontroli przepływu informacji

Koszty realizacji projektu i utrzymania ochrony IP Koszty opłat okresowych za utrzymanie ochrony Koszty opracowania i wdrożenia strategii zarządzania w zakresie ochrony IP Koszty wizyt i rozpoznania sytuacji na miejscu na rynkach docelowych Koszty sporów prawnych pozasądowych – zarówno jako powód jak i po-zwany Koszty prawne procesowe (sądowe) Koszty budowy i utrzymania systemu kontroli przepływu informacji Koszty komunikacji z rynkiem – ogłoszenia prasowe i przesyłanie informacji do kluczowych klientów Koszty ubezpieczenia przed ryzykami IP Koszty sporów prawnych pozasądowych – zarówno jako powód jak i pozwany jak również czynnej egzekucji tej ochrony w postaci działań prawnych oraz umów handlowych i cywilnych, obsługi prawno – patentowej, Koszty marketingu

Korzyści ochrony własności intelektualnej Są to wszelkie korzyści ekonomiczne policzalne i niepoliczalne, rzeczywiste i potencjalne, które są i mogą być osiągnięte w wyniku stosowania ochrony własności intelektualnej. Ochrona własności intelektualnej przynosi korzyści jeżeli efekty ekonomiczne ochrony są wyższe niż koszty poniesione na ochronę. Korzyścią inwestowania w dokonanie projektu wynalazczego jest uzyskanie patentu, tytułu ochronnego, tytułu rejestrowego i know how

Korzyść posiadania prawa wyłącznego na wynalazek, wzór użytkowy, wzór przemysłowy, znak towarowy Korzystanie i eliminowanie wszystkich nieuprawnionych z rynku na terytorium objętym ochroną w czasie trwania tego prawa

Korzyści z posiadania prawa wyłącznego np. z patentu Tylko uprawniony z patentu w Polsce może czerpać korzyści z patentu, na zasadzie wyłączności z wyłączeniem osób trzecich. Patent : możliwość zakazania osobom trzecim czerpania korzyści majątkowej w ramach działalności komercyjnej lub zawodowej na terytorium Polski Monopol- prawo wyłączności do stosowania przedmiotu np. technologii wg wynalazku względnie wytwarzania wyrobu objętego patentem na terenie państwa objętego ochroną Prawo wyłączności oferowania odpłatnej licencji na stosowanie rozwiązania wg patentu przez inne podmioty gospodarcze na zasadach wyłącznych względnie nie wyłącznych Dokonywanie cesji W przypadku naruszenia przez osobę nieuprawnioną rozwiązania wg wynalazku możliwe jest dochodzenie roszczeń na zasadzie prawa wyłączności przemysłowej , prawa cywilnego oraz przepisów wchodzących w zakres prawa karnego

Nie zawsze ochrona patentem jest korzystna Rozwiązania nie chronione patentem, a utrzymywane w tajemnicy i wykorzystane w gospodarce jest objęte częściową ochroną - ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji - wiąże się z tajemnicą przedsiębiorstwa. Ustawa z dn. 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. nr 47, poz.211 z późn. zm.) .

Prawo własności wchodzi do masy spadkowej, można je: Korzyść pracodawcy Prawo własności wchodzi do masy spadkowej, można je: sprzedawać, dzierżawić, zastawić w części lub całości przenieść na inne osoby poprzez umowę licencyjną, zbywać poprzez cesję praw, można je dziedziczyć (art.12 pwp).

Korzyść twórcy Osobiste prawo do autorstwa projektu wynalazczego ( np. wynalazku )nie wchodzi do masy spadkowej, nie podlega dziedziczeniu pracownik (wykonawca) – autor: jest nazwany z imienia i nazwiska obok projektu wynalazczego, jest wymieniany w opisach, rejestrach, dokumentach, w publikacjach. Przysługuje mu wynagrodzenie ( art.21-23 pwp) lub inna forma nagradzania (zgodnie z umową)

Korzyść z tytułu odszkodowania za naruszenie prawa wyłącznego

Naruszenie obcych praw wyłącznych Naruszenie prawa jest wówczas gdy następuje bezprawne używanie cudzych praw wyłącznych. Naruszenia prawa można dochodzić w trybie spornym i trybie cywilnym na zasadach ogólnych. roszczenia ulegają przedawnieniu z upływem lat 3 licząc od dnia gdy uprawniony dowiedział się o naruszeniu swego prawa i o osobie, która naruszyła prawo uprawnionego z patentu, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego roszczenie przedawnia się z upływem 5 lat od dnia w którym nastąpiło naruszenie (art. 289 pwp) przepisy karne (art. 303 do 310 pwp) Grozi grzywna, areszt, na wniosek pokrzywdzonego, a nawet przepadek mienia

Korzyści Korzyści tego rodzaju są w bardzo poważnym stopniu zależne od stopnia rozwoju rynkowego danego przedsięwzięcia oraz stopnia rozwoju produktu. Korzyść z posiadanego prawa do przedmiotu ochrony skutkuje systemową ochroną prawną na gruncie prawa cywilnego, karnego .pwp, uoznk, paipp

Dziękuję za uwagę mgr.inż. Urszula Walas kontakt: kom.0503912925 rzecznik patentowy kontakt: kom.0503912925 email:urszula.walas@wp.pl Kutno 29.09.2010r.