Stan czystości wód na terenie Gminy Raba Wyżna na podstawie badań przeprowadzonych przez uczniów Gimnazjum nr 1 im Ojca Świętego Jana Pawła II w Rabie Wyżnej

Badania wód na terenie Gminy Raba Wyżna zostały przeprowadzone w ramach grantowego projektu „Równać Szanse 2007”. Pracowaliśmy w 4 grupach: metamatematyczna, biologiczna, fizyczna i chemiczna po 15 osób. Naszym głównym celem jest zebranie informacji na temat czystości wód w Gminie Raba Wyżna.

Grupa chemiczna pod opieką p Grupa chemiczna pod opieką p. mgr Doroty Knap nosząca nazwę „Wodo jaka jesteś i co z tobą będzie?” zajęła się przeprowadzeniem badań laboratoryjnych właściwości chemicznych wód biegnących na terenie naszej Gminy.

W celu porównania jakości wody w różnych rzekach został opracowany w 1970r współczynnik jakości wody (WJW). Aby można było porównać jakość wody w różnych rzekach Narodowa Fundacja Sanitarna w USA zaproponowała ogólny wskaźnik WJW na podstawie którego ocenia się czy dany obszar wodny odpowiada wymogom zdrowotnym. W skład tego badania wchodzą badania takie jak: Rozpuszczony tlen, Bakterie coli, pH, temperatura, mętność substancje stałe, fosfor całkowity, azotany, biochemiczne zapotrzebowanie na tlen (BZT5). Na podstawie tych badań została określona klasa czystości wód w naszej Gminie. Wyniki naszych badań zostały pokazane w poniższych tabelkach. Oprócz badania współczynnika jakości wody, przeprowadzone zostały także badania twardości i zapachu wody. A oto nasze opracowane wyniki:

ZAKRES ZMIENNOŚCI WJW Jakość wody WJW Doskonała 90-100 Dobra 70-90 Średnia 50-70 Zła 25-50 Bardzo zła 0-25

WJW = 49,6 III klasa czystości wody RZEKA RABA PŁYNACA NA TERENIE ROKICIN Wskaźnik jakości wody Wynik testu Wartość Waga JxWaga A B C Rozpuszczony tlen 40% 30 0,17 5,1 Bakterie coli 60% 45 0,16 7,2 pH 5,95 50 0,11 5,5 Temperatura 200C 19 0,10 1,9 Mętność 47,5cm 40 0,08 3,2 Substancje stałe 0 mg/l 79 0,07 5,53 Fosfor całkowity 99 9,9 Azotany Biochemiczne zapotrzebowanie na tlen (BZT5) 20 mg/l 12,5 1,375 Współczynnik jakości wody: WJW = 49,6 III klasa czystości wody

Współczynnik jakości wody WJW = 54,5 III klasa czystości wody RZEKA RABA PŁYNACA NA TERENIE RABY WYZNEJ Wskaźnik jakości wody Wynik testu Wartość Waga JxWaga A B C Rozpuszczony tlen 55,5% 55 0,17 9,35 Bakterie coli 60% 45 0,16 7,2 pH 8,67 50 0,11 5,5 Temperatura 210C 18 0,10 1,8 Mętność 54,5cm 39 0,08 2,2 Substancje stałe 15,5 mg/l 79 0,07 5,53 Fosfor całkowity 0 mg/l 20 9,9 Azotany 99 Biochemiczne zapotrzebowanie na tlen (BZT5) 3,12 Współczynnik jakości wody WJW = 54,5 III klasa czystości wody

RZEKA RABA PŁYNACA NA TERENIE SIENIAWY Wskaźnik jakości wody Wynik testu Wartość Waga JxWaga A B C Rozpuszczony tlen 80% 88,5 0,17 15,04 Bakterie coli 60% 45 0,16 7,2 pH 8,52 80 0,11 8,8 Temperatura 21,50C 18,5 0,10 1,85 Mętność 55cm 35 0,08 2,8 Substancje stałe 0 mg/l 79 0,07 5,53 Fosfor całkowity 99 9,9 Azotany Biochemiczne zapotrzebowanie na tlen (BZT5) 18mg/l 14 1,54 Współczynnik jakości wody WJW = 62,6 III klasa czystości wody

POTOK ŻELEŹNICA PŁYNACA NA TERENIE BIELANKI Wskaźnik jakości wody Wynik testu Wartość Waga JxWaga A B C Rozpuszczony tlen 46,6% 36 0,17 6,12 Bakterie coli 60% 45 0,16 7,2 pH 7,8cm 91 0,11 10,01 Temperatura 210C 18 0,10 1,9 Mętność 48cm 40,5 0,08 3,24 Substancje stałe 0 mg/l 79 0,07 5,53 Fosfor całkowity 99 9,9 Azotany Biochemiczne zapotrzebowanie na tlen (BZT5) 18,5mg/l 15 1,65 Współczynnik jakości wody WJW = 55,5 III klasa czystości wody

RZEKA SKAWA PŁYNĄCA NA TERENIE SKAWY Wskaźnik jakości wody Wynik testu Wartość Waga JxWaga A B C Rozpuszczony tlen 75% 80 0,17 13,6 Bakterie coli 60% 45 0,16 7,2 pH 7,9cm 86 0,11 9,46 Temperatura 200C 19 0,10 1,9 Mętność 51,0cm 39 0,08 3,12 Substancje stałe 0 mg/l 79 0,07 5,53 Fosfor całkowity 99 9,9 Azotany Biochemiczne zapotrzebowanie na tlen (BZT5) 14,7mg/l 20 1,65 Współczynnik jakości wody WJW = 62,8 III klasa czystości wody

RZEKA ORAWKA PŁYNĄCA NA TERENIE BUKOWINY OSIEDLE Wynik testu Wartość Wskaźnik jakości wody Wynik testu Wartość Waga JxWaga A B C Rozpuszczony tlen 65% 70 0,17 11,9 Bakterie coli 60% 45 0,16 7,2 pH 7,6cm 91 0,11 10,01 Temperatura 210C 18 0,10 1,9 Mętność 28,0cm 54 0,08 4,32 Substancje stałe 0 mg/l 79 0,07 5,53 Fosfor całkowity 99 9,9 Azotany Biochemiczne zapotrzebowanie na tlen (BZT5) 21,5mg/l 11 1,21 Współczynnik jakości wody WJW = 61,9 III klasa czystości wody

Współczynnik jakości wody WJW = 54,9 III klasa czystości wody RZEKA ORAWKA PŁYNĄCA NA TERENIE PODSARNIA Wskaźnik jakości wody Wynik testu Wartość Waga JxWaga A B C Rozpuszczony tlen 40% 30 0,17 5,1 Bakterie coli 60% 45 0,16 7,2 pH 7,68cm 91 0,11 10,01 Temperatura 210C 18 0,10 1,9 Mętność 30,5cm 52,5 0,08 4,2 Substancje stałe 0 mg/l 79 0,07 5,53 Fosfor całkowity 99 9,9 Azotany (BZT5) 21,5mg/l 11 1,21 Współczynnik jakości wody WJW = 54,9 III klasa czystości wody

WNIOSKI: Analizy chemiczne wskazują, że Współczynnik Jakości Wody dla rzeki Raby płynącej w różnych miejscowościach naszej Gminy jest średni. Rzeka Raba na badanych odcinkach może być zaliczona do III klasy czystości wód. Natomiast jeśli chodzi o rzekę Skawę również zaliczamy ją do III klasy czystości i pośredniej jakości wody. Współczynnik Jakości wody dla rzeki Orawka jest także średni. Orawka jest więc zaliczana do III klasy czystości wody. Jak już wcześniej wspomniane zostało także to iż wykonane zostały i opracowane wyniki badań twardości wody, oraz zapachu wody, a oto wyniki.

Rozróżnia się trzy rodzaje zapachów wody: R – roślinny: siana, ziemi, torfu, mchu, kwiatów, traw G – gnilny: pleśni, siarkowodoru, fekaliów, stęchlizny S – specyficzny: chloru, fenolu, nafty, acetonu smoły KLASA I do 2R KLASA II od 3R lub 2G KLASA III do 1S

Raba Wyżna Raba roślinny wyraźny zapach 3 II Bielanka słaby zapach 2 I OCENA ZAPACHU WODY MIEJSCOWOŚĆ RZEKA RODZAJ ZAPACHU WYCZUWALNOŚĆ ZAPACHU INTENSYWNOŚĆ ZAPACHU KLASA Raba Wyżna Raba roślinny wyraźny zapach 3 II Bielanka Żeleźnica (potok) słaby zapach 2 I Rokiciny Sieniawa bardzo słaby zapach 1 Podsarnie Orawka gnilny silny 4 III

Wody naturalne dzieli się ze względu na rodzaj i intensywność zapachu na klasy czystości. Na podstawie tych wyników możemy wywnioskować iż Potok Żeleźnica na terenie Bielanki i rzeka Raba na terenie Rokicin i Sieniawy należy do pierwszej klasy czystości wody, pod względem zapachu wyczuwalny jest w niej jedynie słaby zapach roślinny. Jeżeli chodzi o rzekę Rabę płynącą na terenie Raba Wyżna to jest ona zaliczana do II klasy czystości pod względem zapachu, czuć w niej wyraźny zapach roślinny. Rzeka Orawka zaliczana jest do III Klasy czystości wody. Jest wyczuwalny w niej silny zapach gnilny.

Ilość pół wskaźnikowych TWARDOŚC WODY Twardość wody - jest to cecha wody, będąca funkcją stężenia soli wapnia, magnezu i innych metali, które są zdolne do tworzenia soli na wyższym niż pierwszy stopniu utlenienia. Twardość ocenialiśmy na podstawie poniższej tabelki uwzględniając ilość pól wskaźnikowych zabarwionych na różowo: Ilość pół wskaźnikowych wody zabarwionych na: Twardość ogólna Ocena lila-różowo niebiesko CaCO3 Metali ziem alkaicznych mg CaCO3 na litr 4 3 50 b. miękka 1 70 miękka 2 7 125 śr. twarda 14 250 twarda 21 370 b. twarda

I to wszystkie badania które zostały wykonane. NASZE WYNIKI: Woda z rzeki Raby płynącej na terenie Bielanki Sieniawy i Rokicin jest średnio twarda. Miękka woda występuje jedynie na terenie Raby Wyżnej. Bardzo twarda woda znajduje się natomiast w Skawie-rzeka Skawa. I to wszystkie badania które zostały wykonane. Zbiorcze wyniki wszystkich badań przedstawimy w poniższej tabelce: OCENA TWARDOŚCI WODY MIEJSCOWOŚĆ RZEKA OCENA JAKOŚCI WODY PUNKTY Raba Wyżna Raba miękka 1 Bielanka Żeleźnica (potok) Średnio twarda 2 Rokiciny Sieniawa Skawa Bardzo twarda 4 Podsarnie Orawka

RZEKA Miejscowość badana WJW Klasa czystości Twardość Punkty Zapach SKAWA Skawa 62,8 III Bardzo twarda 4 (brak wyników) Żeleźnica (potok) Bielanka 55,5 Średnio twarda 2 Słabo wyczuwalny zapach roślinny I RABA Rokiciny 49,6 Raba Wyżna 54,5 miękka 1 Wyraźny zapach roślinny II Sieniawa 62,6 Bardzo słabo wyczuwalny zapach roślinny ORAWKA Podsarnie 54,9 Silny zapach gnilny Bukowina Osiedle 61,9

PODSUMOWANIE!!! Na podstawie wszystkich wykonanych badań możemy stwierdzić iż rzeka Raba, przepływająca przez różne miejscowości naszej Gminy, zaliczana jest do trzeciej klasy czystości wód na podstawie badań WJW, i możemy stwierdzić że współczynnik jakości wody jest średni do wody średnio twardej, a jeśli chodzi o zapach, to do I lub II klasy czystości gdyż występuje słabo wyczuwalny zapach roślinny. Rzeka Skawa, znajdująca się na terenie naszej Gminy jest wodą którą zalicza się do trzeciej klasy czystości wody na podstawie WJW jej współczynnik jakości wody jest średni, i jest ona wodą bardzo twardą. Rzeka Orawka płynąca na terenie Bukowiny Osiedle, oraz Podsarnia również jest wodą zaliczana do trzeciej klasy czystości wód na podstawie WJW, a jej współczynnik jakości wody jest średni jest ona wodą średnio twardą, i występuje w niej silny zapach gnilny. Pod względem zapachu możemy ja zaliczyć do trzeciej klasy czystości wód.

Badania które zostały opracowane przez uczniów Gimnazjum w Rabie Wyżnej, są bardzo przydatne dla wiedzy wielu ludzi, ponieważ takie badania jak pH, twardość wody, obecność fosforanów i azotanów mają ogromny wpływ na życie człowieka. Zmiany wartości pH w wodzie są ważne dla wielu organizmów. Większość organizmów przystosowała się do życia w wodzie o danej wartości pH i może zginąć nawet, jeżeli pH wody zmieni się nieznacznie. Przy skrajnie wysokich lub niskich wartościach pH(9,6 lub 4,5), woda staje się nieprzydatna dla większości organizmów w szczególności dla człowieka.

Twardość wody ma bardzo silny wpływ na jej napięcie powierzchniowe Twardość wody ma bardzo silny wpływ na jej napięcie powierzchniowe. Czym większe napięcie powierzchniowe wody, tym trudniej zwilża ona wszelkie powierzchnie, na skutek czego trudno jest przy jej pomocy prać i zmywać naczynia. Dodatek detergentów powoduje zmniejszenie twardości wody - im woda jest twardsza, tym więcej trzeba ich dodawać, aby uzyskać skuteczny efekt mycia. Twarda woda posiada intensywny, metaliczny posmak i trudniej zaspokaja pragnienie. Twarda woda wpływa na smak potraw i napojów, na częstość zakupów środków czystości, na czas poświęcany na utrzymanie porządku w domu i na niezawodność pralki czy zmywarki. Sprawia, że dłużej czeka się na zagotowanie wody i wydaje się więcej pieniędzy na ogrzewanie. Skóra jest szorstka, włosy trudno się układają, a mydło nie chce się pienić. Zmusza do sypania kopiatej łyżeczki kawy czy kakao aby móc poczuć prawdziwy aromat napoju. Używa się więcej środków piorących, a mimo to ubrania są szorstkie i nie tak czyste jak być powinny.

Twarda woda nie ułatwia gotowania Twarda woda nie ułatwia gotowania. Na ściankach instalacji i urządzeń minerały niesione przez twardą wodę tworzą widoczny osad. Tamuje on przepływ przez rury i grzejniki oraz płynie do pralki, zmywarki czy czajnika. Miękka woda uniemożliwia tworzenie się kamienia, oczyszcza wodę, czyści naczynia bez użycia płynów i detergentów, powoduje miękkość pranych materiałów, ułatwia prawidłową pielęgnacje ciała. Podczas używania miękkiej wody oszczędza się do 60% proszków do prania. Aby zmniejszyć twardość wody należy: Stosować filtry Dodawać do wody detergenty Fosfor jest głównym powodem pogorszenia jakości wody. Nawet minimalna jego zawartość ( kilka dziesiętnych mg/l) może spowodować groźne zanieczyszczenie. Zgodnie z Polską normą ścieki odprowadzane do wód stojących nie powinny zawierać więcej niż 1mg/l fosforu, natomiast ścieki odprowadzone do wód płynących więcej niż 5mg/l.

Dużą część fosforu w ściekach stanowią środki piorące, które stanowią największe zagrożenie dla życia rzeki. Rozwój rolnictwa i osiedli mieszkalnych zwiększa nawozy fosforowe stosowane w uprawach. Cześć tego fosforu wraz z odpadami również dostaje się do jezior i rzek duża zawartość fosforu w wodach może spowodować całkowite pokrycie wody roślinnością wodną. Gdyby człowiek wypił wodę z określoną ilością fosforanów, czy azotanów, mogłoby się skończyć to tragedią.

A więc postawmy sobie pytanie: Jak możemy poprawić stan czystości wody znajdującej się w naszych rzekach? Poprzez uszczelnianie szamb w zabudowaniach leżących rzeki Budowę dodatkowych oczyszczalni ścieków Ograniczenie zużycia nawozów sztucznych i pestycydów w rolnictwie Edukację ekologiczną mieszkańców A przede wszystkim własnego kontrolowania się i osobistego dbania o nasze rzeki

Opracowanie multimedialne ogólnych wyników na podstawie opracowania, które wykonały Aneta i Agnieszka Konieczne wykonały: Monika Antolak Paulina Bochnak