Metody badań naukowych Wiedza naukowa – istota, znaczenie, tworzenie Nauki ekonomiczne – obszar wydzielony w ramach nauk społecznych Nadrzędne cechy wiedzy naukowej Proces badań naukowych Metodyka badań naukowych Pisanie tekstów naukowych Recenzje prac i dyskusje naukowe Prof. dr hab. Henryk Mruk h. mruk@ue.poznan.pl

Wiedza naukowa - zadania badaczy Nauka – zadanie podstawowe – odkrywanie praw Prawa – ( zasady, reguły) – stwierdzenia ogólne Prawa ilościowe i jakościowe (tabela z danymi to nie prawo) – prawa a twierdzenia naukowe Odkrycia naukowe – dostarczanie podstaw do trafnego przewidywania Wiedza naukowa jako efekt poznania naukowego i wykorzystania metod naukowych Metoda – reguła, porządkowanie Metoda a metoda naukowa (Cyganka, przepowiednia) Wiedza naukowa jako efekt trafności doboru metod do celów i warunków badań Wiedza naukowa a potrzeby doraźne – kryminalistyka, medycyna, polityka, ekspertyzy, sondaże, raporty - rezultaty nie służą nauce a metody są podobne

Wiedza naukowa - zadania badaczy Odróżnianie wiedzy naukowej od nienaukowej Wykrywanie i formułowanie problemów gospodarczych wymagających badań naukowych Rozwiązywanie problemów za pomocą metod uznanych w danej dziedzinie, dyscyplinie nauk Umiejętność redagowania tekstów naukowych Zdanie metodologów – dwa rodzaje zadań badaczy : Tworzenie wiedzy Redagowanie tekstów Metodologia – jak tworzą się metody badań? Metodyka – metody prowadzenia badań w dziedzinie

Wiedza naukowa - wynik procesu poznawczego Postrzeganie Wyobrażanie Tworzenie pojęć Myślenie Zapamiętywanie Poznanie zmysłowe Poznanie abstrakcyjne Wyobrażenia - rzeczy konkretne Pojęcia - nieobrazowe Poddawanie własnych poglądów próbom własnej krytyki

Wiedza naukowa Cechy wiedzy naukowej: prawdziwość - cecha nadrzędna uzasadnienie obiektywizm ogólność oryginalność ścisłość uporządkowanie użyteczność Badania z zakresu danego obszaru w pracy awansowej powinny posiadać wymienione cechy

Wiedza naukowa - twierdzenia Uzasadnianie bezpośrednie pośrednie czyli logiczne wnioskowanie dowodzenie sprawdzanie Powoływanie się na fakty a nie autorytety Wolność – warunek oryginalności uzyskiwanej wiedzy naukowej Prawda i fałsz – rozróżnienie, uzasadnienie Wiedza teoretyczna – rozumienie istoty rzeczy i zjawisk

Wiedza naukowa - błędy naukowe Mogą się zdarzyć - źródła błędów Obiektywne – tkwią na zewnątrz Subiektywne - tkwią w badaczu Myślenie uproszczone - złudzenia , uczucia, ideologie Pułapki myślowe – zasada zakotwiczenia, dowody potwierdzające własne tezy, pułapka kosztów utopionych, sposób sformułowania problemu, pułapka zbytniej pewności siebie, pułapka asekuranctwa

Wiedza naukowa - użyteczności, funkcje Wyjaśniająca Diagnostyczna Prognostyczna Praktyczna Jak jest? - obserwacja rzeczywistości Dlaczego tak jest? - model, zależności Jak może być inaczej? - prognoza

Wiedza naukowa - poznanie naukowe Metodyczne i podporządkowane celowi Odbywa się w warunkach sprzyjających otrzymywaniu wiedzy ścisłej i pewnej Zmierza do wykrywania ukrytych i zarazem istotnych zjawisk i cech rzeczy Jest instrumentalne Jest dokonywane za pomocą precyzyjnych pojęć Jego wyniki są utrwalone w formie pisemnej

Nauki ekonomiczne – obszar w naukach społecznych Nauka – nauki społeczne – wyodrębniony obszar badań Nauki ekonomiczne – kontrowersje klasyfikacyjne Podział nauk ekonomicznych (dziedzina wiedzy) na trzy dyscypliny ekonomia nauki o zarządzaniu towaroznawstwo Czy ten podział można uznać za wystarczający? Czy nauki ekonomiczne nie dojrzały do wydzielenia innych dyscyplin – np. finansów, rachunkowości, logistyki, marketingu? Jakie są granice podziału między dyscyplinami? Praca doktorska jako awansowa należy do dyscypliny

Cechy nauk ekonomicznych Złożoność badanych zjawisk Ograniczone stosowanie metod ścisłych Używanie potocznego języka Niepełna obiektywność Wiedza potoczna dość powszechna Związki z innymi naukami i dziedzinami Silnie związane ze sferą praktyczną

Nauki ekonomiczne – quo vadis? Kryteria wyodrębniania nauki wyodrębnienie przedmiotu poznania ustalenie zakresów wyodrębnienie metod badawczych właściwych dla danej dyscypliny wydzielenie języka charakterystycznego dla danej dyscypliny Współcześnie dyscypliny się przenikają, współzależą od siebie Interdyscyplinarność badań zmienia dotychczasowe paradygmaty Ekonomia tradycyjna a behawioralna

Teoria marketingu – analiza krytyczna Przesłanki wyodrębniania nowych dyscyplin: specjalizacja badawcza ograniczoność umysłu człowieka przedmiot wykładany w uczelni Skąd można wywieść marketing jako naukę? – jedną z możliwości jest teoria wymiany Ekwiwalentna wymiana – spojrzenie przez pryzmat efektywności oraz skuteczności dla sprzedającego i kupującego Marketing obejmuje badanie prawidłowości występujących w sferze wymiany – wspólna płaszczyzna przedsiębiorcy i konsumenta

Teoria marketingu – analiza krytyczna (2) Marketing – „proces planowania i realizacji pomysłów, ustalania cen, promocji i dystrybucji idei, towarów i usług do kreowania wymiany, która realizuje cele jednostki i przedsiębiorstw” Definicja Amerykańskiego Stowarzyszenia Marketingu akcentuje sferę praktyczną Podejście naukowe – badanie związków i zależności występujących między podmiotami uczestniczącymi w wymianie dóbr Nauka – praktyka To alternatywa czy koniunkcja? Myślenie i aktywność naukowa różni się od działalności praktycznej

Teoria marketingu – analiza krytyczna (3) Marketing wyrósł z praktyki – czy i na ile jest to prawidłowość w przechodzeniu od praktyki do teorii? Teoria – możliwe są różne podejścia uogólnienie rzeczywistości kształtowanie rzeczywistości na bazie tworzonego modelu „Teoria marketingu jest solidna, ale jego praktyka pozostawia wiele do życzenia” – jedyne użycie słowa „teoria” w pracach Ph. Kotlera

Teoria marketingu – analiza krytyczna (4) Podejście do badań i do nauki jest inne w Stanach Zjednoczonych oraz inne w Europie Nauki ekonomiczne korzystają z języka potocznego, co wpływa na mniejszą precyzję publikowanych wyników Obszar marketingu obejmuje w miarę istotną część zasobów siły roboczej oraz znaczącą wartość rynku (reklama, promocja, wydarzenia)

Praca awansowa – zakres i układ Cel ogólny, zasadniczy Cele szczegółowe Hipotezy badawcze Zakresy badań – przedmiotowy, podmiotowy, czasowy, przestrzenny Źródła informacji Metody badań Ocena literatury przedmiotu Układ rozważań Rozprawy, dysertacje promocyjne Znaczenie promotora - konsultacje

Praca awansowa – zasady tworzenia Umiejętność obserwowania faktów Znajdowanie związków miedzy nimi Porządkowanie myśli Praca doktorska to praca wykonana prawie samodzielnie Ustawowa definicja pracy doktorskiej Oryginalne rozwiązanie problemu naukowego Wykazanie się znajomością ogólnej wiedzy teoretycznej w danej dyscyplinie naukowej Umiejętność samodzielnego prowadzenia pracy naukowej - własny warsztat naukowy

Metody badań naukowych Metody logiczne Metody heurystyczne Metody statystyczne Metody ekonometryczne Metody badań marketingowych Metody doboru próby do badań Klasyfikowanie rzeczy i zjawisk Skale pomiaru Metody obserwacji Metody eksperymentów Metody dokumentacyjne

Metody badań naukowych - 2 Metody kwestionariuszowe Metody projekcyjne Metody wywiadów ilościowych i jakościowych Metody przetwarzania informacji Metody analiz i porównania Metody projektowania Metody twórczego myślenia Metody rozumowań naukowych Metody komparatywne Metody tendencji rozwojowej Metody pomiarów medycznych

Techniki myślenia kreatywnego Myślowe kapelusze de Bono Pro - Kontra Tablice elementów Bodźce losowe Disruption Burza mózgów – różne jej rodzaje Odrzucenie Skutki i Następstwa Metod Walta Disneya Rozważ Wszystkie Czynniki Zalety, Wady, Interesujące

Praca naukowa - cechy badacza Intelekt Niezależność w myśleniu Szerokie zainteresowania Wyobraźnia Nieuleganie presji czasu Wytrwałość Akceptacja nowości, zmian - ciągła „młodość” Doświadczenia - trauma Kolejność narodzin Poczucie humoru Samoświadomość

Praca naukowa - organizacja czasu Wybór własnej ścieżki - kamienie milowe Praca nad poznaniem zasad, warsztatu Pisanie recenzji publikowanych tekstów Prezentowanie koncepcji na forum zespołu Rozpatrywanie uwag Systematyczne studia literaturowe Notatki Dobór metod badawczych i źródeł Bliskość z problemem w każdych warunkach Wykorzystanie czasu - narzucone terminy „map minding” jako sposób pracy nad koncepcją

Praca naukowa - pisanie tekstów Wyrobienie w sobie nawyku pisania Praca naukowa to pisanie Pisanie dla siebie i jako inspiracja dla innych Pisanie równoległe zamiast czekania na publikację Opinie recenzentów podstawą rozwoju Praca nad językiem – publikacje w języku angielskim Odwołanie do źródeł Wstęp, rozwiniecie , zakończenie Instrukcje wydawców Poprawianie – stosownie do zaleceń – krytyczna ocena

Typy utworów naukowych Prace badawcze Podręczniki akademickie Dzieła popularno- naukowe Opracowania pomocnicze Prace społecznościowe - Wikipedia, podręczniki Teksty publicystyczne Referaty Artykuły Doniesienia naukowe Recenzje prac awansowych

Literatura Ariely D., Potęga irracjonalności, Wyd. Dolnośląskie, Wrocław 2009 Lindstrom M., Zakupologia, Znak, Kraków 2009 Zweig J., Twój mózg, twoje pieniądze, MT Biznes, Warszawa 2008 Anderson Ch., Długi ogon, Media Rodzina, Poznań 2009 Gladwell M., Poza schematem, Książka i Wiedza, Warszawa 2009 Underhill P., Dlaczego kupujemy? Stachak St., Podstawy metodologiczne nauk ekonomicznych, Książka i Wiedza, Warszawa 2003 Czerwiński Z., Dylematy ekonomiczne, PWE, Warszawa 1992 Zakrzewski Zb., O pracy doktorskiej w naukach ekonomicznych, AE, Poznań 1976 Szreder M., Metody i techniki sondażowych badań opinii, PWE, Warszawa 2009 Podstawy metodologiczne prac doktorskich w naukach ekonomicznych, prac zbiorowa pod red. M. Sławińskiej i H. Witczaka, PWE, Warszawa 2008 Kołakowski L., Mini wykłady o maxi sprawach Kapuściński R., Podróże z Herodotem