„Technologie informacyjne i komunikacyjne w nauczaniu przedmiotowym”. Opracowała: Iwona Liszewska

Współczesna polska szkoła ma przygotować młodzież to życia w społeczeństwie informacyjnym, czyli takim w którym informacja jest ciągle przekazywana, przetwarzana, przesyłana i przechowywana. Osobą która to zadanie zrealizuje jest nauczyciel.

Zinformatyzowana edukacja to jednakże nie tylko nowoczesny sprzęt komputerowy oraz wszechobecny Internet ze swymi ogromnymi możliwościami. Najważniejszy był, jest i pozostanie człowiek - nauczyciel, od którego zależy sposób i efekty wykorzystania wszelkich technologii informacyjnych w procesie edukacji. Trzeba jednak mieć świadomość, że wyłącznie nauczyciel, który sam zna (i stosuje!) techniki informacyjno-komunikacyjne może nie tylko zaoferować uczniowi to, czego komputer (Internet) dać mu nie może, ale będzie w stanie sam włączyć się aktywnie do elitarnego grona oferentów treści komputerowo wspomaganego nauczania.

Przy braku odpowiedniej wiedzy nauczyciel będzie tylko dublował przekaz internetowy (który wcześniej czy później nieuchronnie się pojawi, a uczniowie dotrą do niego nawet wbrew sugestiom szkoły). Taki niewłaściwie wykształcony nauczyciel przegra w konkurencji z tą bardziej atrakcyjną techniką. Uczniowie są świadomi możliwości wyboru pomiędzy dobrą i atrakcyjną ofertą edukacyjną udostępnianą w sieci a czasami niezadowalającą ofertą lokalnej szkoły. Dokonają więc wyboru!

W tej konkurencji odpowiednie przygotowanie zawodowe (w tym także informatyczne) nauczycieli może być czynnikiem decydującym.

Na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w maju br Na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w maju br. w całej Polsce w szkołach podstawowych, gimnazjalnych i średnich (licea ogólnokształcące i szkoły zawodowe) można stwierdzić, że w ostatnim okresie nastąpiły w tych placówkach duże zmiany pod względem wyposażenia w sprzęt komputerowy. Około 71% badanych szkół podstawowych ma dostęp do pracowni komputerowych (blisko 50% posiada własne), podczas gdy 89% gimnazjów i ponad 90% badanych szkół średnich również posiada dostęp do laboratoriów komputerowych. Znacznie gorsze wrażenie robią liczby wskazujące na przygotowanie nauczycieli do wykorzystania technik informacyjno-komunikacyjnych w szkole. Przebadanych zostało 434 466 nauczycieli różnych typów szkół. Według deklaracji dyrektorów tylko 26,5% jest przygotowanych do stosowania metod i technik komputerowych w klasie, a jedynie 11,6% badanych nauczycieli korzysta w nauczaniu z nowoczesnych technologii.

Multimedia to pojęcie z dziedziny technologii komputerowej Multimedia to pojęcie z dziedziny technologii komputerowej. Oznacza zarówno sposób przekazu, jak również sprzęt i rodzaj oprogramowania na nośniku. To środek komunikacji przekazujący informacje na kilka sposobów (tekst, grafika, animacja, dźwięk, obraz i video), a komputer to narzędzie służące do przekazywania określonej informacji. Dzieci o wiele łatwiej przechodzą przez proces uczenia się, kiedy informacje są im przekazywane w atrakcyjnej formie.

Niedostatek informacji jest jednym z najpoważniejszych problemów przed jakimi stają uczniowie niepełnosprawni, z którymi spotykam się podczas lekcji w szkole. „Komputer ułatwia pracę ludziom sprawnym, a ludziom niepełnosprawnym umożliwia ją”. Zastosowanie systemu komputerowego w edukacji stwarza wspaniałą jakość metodyczną, ale także przygotowuje ucznia niepełnosprawnego do samodzielnego przełamywania swoich ograniczeń, barier, zarówno fizycznych i psychicznych.

Technologia informatyczna to technologiczne zastosowania informatyki w pracy z uczniami. Technologia informacyjna i komunikacyjna (TIK) to połączenie technologii informatycznej z innymi, głównie z technologią komunikacyjną, np. komputer wraz z oprogramowaniem, telefony komórkowe, telewizja oraz usługi z nimi związane ( np. wideo-konferencje, rozmowy on-line, zdalne uczenie się).

Model UNESCO rozwoju technologii informacyjnej w edukacji przedstawia cztery etapy: 1. etap odkrywania, wyłaniania się TI 2. etap zastosowań 3. etap integracji 4. etap transformacji Szkoła polska nie przekroczyła jeszcze drugiego etapu rozwoju, ponieważ technologia informacyjna nie pojawiła się we wszystkich przedmiotach i nie ma jej integracji z przedmiotami, pomimo iż większość nauczycieli dostrzega taką potrzebę w swojej pracy.

Technologia informacyjna służy wszechstronnemu posługiwaniu się informacją i komunikowaniu się. Informacja w nauczaniu może pochodzić z dowolnej dziedziny kształcenia, być wykorzystywana w celach poznawczych i wychowawczych a jednocześnie - znajdować się w dowolnym miejscu na Ziemi. W zakresie ogólnych zadań szkoły, technologia ta wspomaga zdobywanie wykształcenia oraz większe poznawanie i rozumienie świata , poprzez umożliwienie docierania do rzeczywistych zasobów informacji.

Technologia wzmaga tym samym twórczą aktywność uczniów, pomaga w ujawnianiu i rozwijaniu zainteresowań oraz kierowaniu własnym rozwojem. Wzbogaca również sposoby i umiejętności porozumiewania się. Jej nieograniczone możliwości komunikacyjne mogą być wykorzystywane do wzmacniania u uczniów przynależności do różnych grup społecznych, jak i sprzyjać samoidentyfikacji narodowej i kulturowej.

Niesie także aspekt wychowawczy; poprzez przygotowanie do respektowania norm etycznych i prawnych, poszanowanie własności osobistej intelektualnej oraz wyrabianie postawy otwartości na świat i tolerancji.

Nauczyciele powinni stwarzać uczniom warunki, które pozwolą im na poszukiwanie wiedzy, uporządkowanie zdobytych informacji, wykorzystanie różnorodnych źródeł wiedzy, zdobycie umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną i komunikacyjną. Taki zapis ma podstawa programowa, którą ma obowiązek zrealizować każdy nauczyciel.

Aby tak się stało każdy nauczyciel powinien być przygotowany do korzystania z możliwości technologii informacyjnej i komunikacyjnej, przez co wzbogacać własny warsztat pracy a tym samym podnosić jakość pracy szkoły, a tym samym i wzbogacać własny rozwój osobowy.

Jeżeli chodzi i interdyscyplinarny aspekt zastosowania technik TI to można go z łatwością dostrzec podczas realizacjiścieżek między-przedmiotowych, np. działania na rzecz ochrony środowiska (monitoring stanu środowiska okolicy szkoły), które może każdy nauczyciel – przedmiotowiec realizować w odpowiedniej dla niego formie.

Ważne jest prawidłowe nauczenie tworzenia czytelnych i zrozumiałych technik przekazu informacji. Pracując z dobrze opracowanymi programami dydaktycznymi, uczniowie mają szansę rozwoju własnej twórczości i przedsiębiorczości. Należy głęboko zintegrować technologie informacyjne i ich metody z innymi dziedzinami nauczania: programami nauczania, podręcznikami i metodyką nauczania lub poprzez wyżej wspomniane ścieżki edukacyjne.

„Dlatego nie wystarczy wiedza i umiejętności obsługi programów komputerowych, znacznie ważniejsze jest twórcze zastosowanie tych programów w procesie kształcenia”

Z własnego doświadczenia wiem, iż uczniowie chętnie wykorzystują komputer i jego możliwości, Internet, wyszukiwarki, programy lub płyty multimedialne, min. podczas wykonywania prac domowych, prac dodatkowych, prac semestralnych w formie multimedialnej lub w formie filmów DVD.

Uczniowie chętnie przygotowują liczne ankiety, wywiady oraz ich ewaluację w postaci elektronicznej, tworzą ekologiczne strony internetowe albo ekologiczne kalendarze w formie multimedialnej, prowadzą monitoring czystości środowiska. Takie sposoby pracy z uczniami wykorzystuję także na zajęciach dodatkowych min. na zajęciach koła biologicznego.

Co może wykorzystać nauczyciel na lekcji oraz przygotowując się do niej, jeżeli chodzi o techniki TI? 1) Internetowe programy edukacyjne i edukacyjne bazy danych 2) Techniki multimedialne jako środek dydaktyczny (np. elektroniczne atlasy przyrodnicze) 3) Zdjęcia satelitarne oraz lotnicze, jako środek badania stanu środowiska

4) Wykorzystanie możliwości GPS do wyszukiwania informacji 5) e - learning (nauczanie na odległość) – korzystanie z platform internetowych 6) Prowadzenie rozmów i wymiana poglądów z grupami dyskusyjnymi

7) Wykorzystanie World Wide Web (w skrócie WWW, czyli tzw 7) Wykorzystanie World Wide Web (w skrócie WWW, czyli tzw. ogólnoświatowa pajęczyna), która przedstawia informacje w postaci stron graficznych 8) Przeglądarki (najpopularniejsze to Internet Explorer i Netscape Communicator 9) Wydawnictwa elektroniczne, zwłaszcza wirtualne muzea, które przedstawiają wiele obrazów, eksponatów, informacji, dźwięków i filmów; na lekcję geografii, biologii, historii, j. polskiego.

Propozycje wykorzystania technologii informatycznej i komunikacyjnej w pracy z uczniami: - utworzenie bazy prezentacji multimedialnych na lekcję przedmiotową jak i lekcję godziny wychowawczej - utworzenie zbioru prezentacji multimedialnych uczniów - katalog scenariuszy lekcji w oparciu o materiały serwisów edukacyjnych, np. www.biomasa.org/edukacja lub scenariuszy z portalu „Polityka” Takie metody pracy i środki wykorzystuję na swoich lekcjach.

Literatura: 1. „Komputer w pracy nauczyciela” autor L. Trzciński 2 Literatura: 1. „Komputer w pracy nauczyciela” autor L. Trzciński 2. „Zintegrowane nauczanie matematyki z elementami informatyki” autor M. Gałan 3. „Technologie informacyjne i informatyczne” autor Magdalena Machinko-Nagrabecka. 4. „Informatyczne przygotowanie nauczycieli” autor Barbara Kędzierska.