Struktura i zakres nowych przepisów wspólnotowych w obszarze licencjonowania Wydział ds. Analiz i Standardów Departament Personelu Lotniczego Urzędu Lotnictwa Cywilnego Warszawa, 16 kwietnia 2013 r.

Plan prezentacji: Rys historyczny w zakresie wspólnotowych wymagań dot. licencjonowania personelu lotniczego; Nowe wspólnotowe podstawy prawne; Początek obowiązywania nowych wymagań a zgłoszone odroczenia w ramach Notyfikacji RP; Obszary objęte nowymi wymaganiami unijnymi; Najważniejsze zmiany w systemie licencjonowania; Zrealizowane oraz przyszłe zadania ULC w obszarze licencjonowania personelu lotniczego.

Skrócony rys historyczny 11 września 1990 r. – podpisanie porozumienia zwanego Umową Cypryjską (wprowadzającego wymagania JAR); 1991 r. – przyjęcie wymagań JAR jako wspólnych przepisów dla Unii Europejskiej (rozporządzenie EC nr 3922/91: harmonizacja wymagań technicznych i procedur administracyjnych w Unii Europejskiej); 1993 r. – podpisanie przez Polskę umowy stowarzyszeniowej z JAA (Joint Aviation Authorities); 26 listopada 2002 r. – przyjęcie Polski w poczet państw członkowskich JAA; 1 maja 2004 r. – przyjęcie Polski w poczet państw Unii Europejskiej;

Skrócony rys historyczny 5 października 2005 r. – wdrożenie wymagań JAR-FCL do polskiego systemu prawnego; 2008 r. - publikacja rozporządzenia WE nr 216/2008 – 1-sze rozszerzenie uprawnień EASA: licencjonowanie pilotów i operacje lotnicze; 30 czerwca 2009 r. – formalne zakończenie działalności JAA i stopniowe przejęcie jej zadań przez EASA; 25 listopada 2011 r. – publikacja w Dz. U. UE rozporządzenia nr 1178/2011 z dnia 3 listopada 2011 r. – rozporządzenie wykonawcze do Rozporządzenia nr 216/2008/WE - Air Crew Regulation (w sprawie załóg lotniczych – m.in. Części: FCL & MED); 5 kwietnia 2012 r. – publikacja rozporządzenia nr 290/2012 z dnia 30 marca 2012 r. (Części: CC, ARA & ORA).

Podstawy prawne: rozporządzenie nr 216/2008 Kluczowym wspólnotowym aktem prawnym wydanym w zakresie lotnictwa cywilnego jest obecnie Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 216/2008 z dnia 20 lutego 2008 r. w sprawie wspólnych zasad w zakresie lotnictwa cywilnego i utworzenia Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego oraz uchylające dyrektywę Rady 91/670/EWG, rozporządzenie (WE) nr 1592/2002 i dyrektywę 2004/36/WE.

Podstawy prawne: rozporządzenie nr 216/2008 Podstawowym celem rozporządzenia WE nr 216/2008 jest ustanowienie i utrzymanie wysokiego, ujednoliconego poziomu bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego w Europie (patrz: art. 2 ww. rozporządzenia).

Podstawy prawne: rozporządzenie nr 216/2008 Rozporządzenie WE nr 216/2008 ustanawia obowiązek posiadania przez: pilotów zaangażowanych w eksploatację statków powietrznych posiadających certyfikat typu zgodny z wymaganiami EASA; mechaników lotniczych poświadczających obsługę techniczną SP (A i H) oraz; praktykantów-kontrolerów oraz kontrolerów ruchu lotniczego - licencji wydanych w oparciu o jednolite zasady w obrębie Wspólnoty Europejskiej.

Podstawy prawne: rozporządzenie nr 216/2008 Z brzmienia art. 7 rozporządzenia bazowego nr 216/2008 wywodzi się m.in. obowiązek: posiadania licencji przez pilotów; spełnienia przez kandydatów na pilotów oraz pilotów wymagań zdrowotnych odpowiednich do posiadanych uprawnień; certyfikacji organizacji szkolenia lotniczego (ATO); certyfikacji centrów medycyny lotniczej (CML); certyfikacji szkoleniowych urządzeń symulacji lotu (FSTD); wydawania upoważnień: egzaminatorom, instruktorom lotniczym biorącym udział w procesie szkolenia oraz lekarzom orzecznikom w zakresie prowadzenia badań kandydatów oraz członków personelu lotniczego.

Podstawy prawne: Implementing Rules Na rozporządzenia wykonawcze UE (tzw. implementing rules) dot. licencjonowania personelu lotniczego składają się chronologicznie rozporządzenia: nr 2042/2003 - Załącznik 3 (tzw. Part-66) z dnia 20 listopada 2003 r. – dot. lotniczego licencjonowanego personel technicznego (z późn. zm.); nr 805/2011 z dnia 10 sierpnia 2011 r. – dot. kontrolerów ruchu lotniczego oraz praktykantów-kontrolerów; nr 1178/2011 z dnia 3 listopada 2011 r. - dot. pilotów + personelu pokładowego (zmienione rozporządzeniem UE nr 290/2012 z dnia 30 marca 2012 r.)

Struktura przepisów UE Rozporządzenie bazowe nr 216/2008 Rozporządzenie wykonawcze nr 1178/2011 & nr 290/2012 Rozporządzenie wykonawcze nr 805/2011) – w najbliższym czasie zostanie zastąpione przez R UE Part-ATCO* Rozporządzenie wykonawcze nr 2042/2003 Zał. 1 – Part-FCL Zał. 2 – Konwersja lic. Zał. 3 – Uznawanie lic. Zał. 4 – Part-MED Zał. 5 – Part-CC Zał. 6 – Part-ARA Zał. 7 – Part-ORA Zał. 1 – Part-M Zał. 2 – Part-145 Zał. 3 – Part-66 Zał. 4 – Part-147 AMC AMC GM GM CS - FSTD CS

Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1178/2011 Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1178/2011 z dnia 3 listopada 2011 r. zmienione rozporządzeniem (UE) nr 290/2012 z dnia 30 marca 2012 r. w sprawie załóg lotniczych: reguluje wszelkie zagadnienia związane ze szkoleniem, egzaminowaniem, badaniami lekarskimi oraz licencjonowaniem personelu lotniczego (pilotów oraz personelu pokładowego) i stanowi zbiór wymagań stawianych zatwierdzonym organizacjom szkoleniowym (ATO), centrom medycyny lotniczej oraz operatorom szkoleniowych urządzeń symulacji lotu (FSTD); Część-ARA (Załącznik nr VII) rozporządzenia określa wymagania stawiane Nadzorom Lotniczym w ww. zakresie;

Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1178/2011 Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1178/2011 z dnia 3 listopada 2011 r. w sprawie załóg lotniczych: opublikowane zostało w Dzienniku Urzędowym UE w dniu 25 listopada 2011 r. (Dz. U. UE L 311 z 25.11.2011, s. 1); weszło w życie dnia 15 grudnia 2011 r.; stosowane jest generalnie od dnia 8 kwietnia 2012 r. (z potwierdzoną możliwością zastosowania odroczenia w stosunku do wszystkich załączników, od dnia 8 kwietnia 2013 r. – zgodnie z przedłożoną do Komisji Europejskiej notyfikacją RP), za wyjątkiem części przepisów, które stosowane są w RP od dnia 19 marca 2013 r.; zostało zmienione (rozszerzone o Załączniki V-VII) rozporządzeniem (UE) nr 290/2012 z dnia 30 marca 2012 r. – publikator: (Dz. U. UE L 100 z 5.04.2012, s. 1);

Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1178/2011 po „rozszerzeniu” zawiera 7 załączników: Załącznik 1: Część-FCL – wymagania dla poszczególnych licencji i wpisywanych do nich uprawnień; Załącznik 2: Warunki konwersji krajowych licencji oraz uprawnień samolotowych i śmigłowcowych; Załącznik 3: Warunki uznawania licencji wydanych przez kraje trzecie lub w ich imieniu; Załącznik 4: Część-MED (zawiera wymagania medyczne); Załącznik 5: Część-CC (zawiera wymagania dot. personelu pokładowego); Załącznik 6: Część-ARA (zawiera wymagania dot. nadzoru); Załącznik 7: Część-ORA (zawiera wymagania dla organizacji szkoleniowych ATO, operatorów FSTD oraz centrów medycyny lotniczej).

Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1178/2011 ma rangę aktu prawnego obowiązującego bezpośrednio we wszystkich krajach Unii Europejskiej; z założenia zawiera wszelkie wymagania dotyczące licencjonowania członków załóg lotniczych ustanowione wcześniej w Załączniku I ICAO do Konwencji Chicagowskiej; od dnia 8 kwietnia 2012 roku (z uwzględnieniem różnych dla poszczególnych wymagań i konkretnych państw okresów przejściowych) zastąpiło mające do tej pory zastosowanie wymagania JAR-FCL oraz część przepisów krajowych w zakresie licencjonowania i ma pierwszeństwo przed odmiennymi (sprzecznymi) regulacjami krajowymi w tym zakresie.

AMC & GM: Decyzjami Dyrektora Wykonawczego EASA zostały wprowadzone akceptowalne sposoby spełnienia wymagań (AMC) oraz materiały doradcze (GM), stanowiące tzw. soft law (poniższe zostały również przetłumaczone na j. polski oraz opublikowane w Dzienniku Urzędowym ULC) – tłumaczenia są dostępne na stronie internetowej Urzędu w zakładce: „Licencjonowanie – Nowe prawo UE”: Decyzją nr 2011/015/R z dnia 15 grudnia 2011 r. – AMC i GM do Części-MED (61 stron); Decyzją nr 2011/016/R z dnia 15 grudnia 2011 r. – AMC i GM do Części-FCL (562 strony); Decyzją nr 2012/005/R z dnia 19 kwietnia 2012 r. – GM do Części-CC (4 strony); Decyzja nr 2012/006/R z dnia 19 kwietnia 2012 r. – AMC i GM do Części-ARA (61 stron); Decyzja nr 2012/007/R z dnia 19 kwietnia 2012 r. – AMC i GM do Części-ORA (68 stron).

Notyfikacja RP dot. odroczenia stosowania niektórych wymagań Zastosowanie wybranych odroczeń spowodowane było koniecznością zapewnienia właściwego czasu na dostosowanie się zarówno podmiotów, jak i samego nadzoru, do nowych lub zmienionych wymagań w zakresie szkolenia, badań lotniczo-lekarskich oraz licencjonowania personelu lotniczego, jak również badań certyfikacyjnych FSTD. Szczegółowy plan wprowadzania nowych wymagań UE dostępny jest na stronie internetowej ULC.

Obszary objęte nowymi wymaganiami Załącznik I (Część-FCL) określa m.in.: - wymagania i zasady do uzyskiwania licencji pilota oraz dodatkowych uprawnień i upoważnień do nich wpisywanych; - przywileje i obowiązki posiadaczy ww. licencji; - wymagania oraz zasady dot. uzyskiwania uprawnień instruktorskich; - wymagania oraz zasady dot. upoważniania egzaminatorów lotniczych; - zasady przeprowadzania egzaminów teoretycznych i praktycznych.

Obszary objęte nowymi wymaganiami Załącznik II – Konwersja, określa: zasady konwersji krajowych licencji oraz uprawnień samolotowych i śmigłowcowych (innych niż licencje JAR-FCL); Załącznik III – Uznawanie, określa: zasady uznawania licencji wydanych w państwach trzecich (poza „systemem” JAR-FCL); Załącznik IV (Część-MED) określa m.in.: - wymagania medyczne dla kandydatów na pilotów i pilotów; zasady powoływania lekarzy-orzeczników;

Obszary objęte nowymi wymaganiami Załącznik V (Część-CC) określa: - zasady i wymagania stawiane kandydatom na personel pokładowy oraz członkom personelu pokładowego w zakresie m.in. bezpieczeństwa lotniczego; Załącznik VI (Część-ARA) określa: wszelkie wymagania stawiane nadzorom lotniczym w zakresie szkolenia, egzaminowania, badań lotniczo-lekarskich oraz licencjonowania pilotów; Załącznik VII (Część-ORA) określa m.in.: - wymagania i zasady zatwierdzania organizacji szkolenia lotniczego ATO; - wymagania i zasady zatwierdzania operatów FSTD; wymagania i zasady zatwierdzania centrów medycyny lotniczej.

Najważniejsze zmiany w systemie licencjonowania Brak wymagań odnośnie posiadania skonkretyzowanego wykształcenia dla kandydata na pilota; Bezterminowość nowych licencji EASA-owskich (wydawanych wg wzoru określonego w Part-ARA); Zakres bezpośredniej rozpoznawalności licencji EASA-owskich obejmuje cały obszar UE/EASA; Objęcie przepisami wspólnotowymi (Part-FCL) dotychczasowych licencji krajowych pilota: szybowcowego PL(G), balonu wolnego PL(FB) oraz sterowcowego PL(As); Nowe rodzaje/kategorie licencji – LAPL, uprawnienie do pilotowania pionowzlotu; Zmiany w zasadach prowadzenia egzaminów (gł. teoretycznych) na licencje;

Najważniejsze zmiany w systemie licencjonowania 7. Zmiany w zasadach kierowania na egzaminy praktyczne do licencji; Nowe uprawnienia uregulowane przepisami Części-FCL, tj. m.in. do: wykonywania akrobacji, holowania szybowców i banerów, wykonywania lotów w terenie górzystym, pilota doświadczalnego; 9. Nowe wymagania dla kandydatów ubiegających się o licencję i uprawnienia pilota szybowcowego (SPL) i balonowego (BPL); 10. Wpis English Proficiency w licencji na poziomie 4 operacyjnym - obowiązujący 4 lata; 11. Wprowadzenie wymagania wdrożenia SMS w organizacjach szkoleniowych ATO.

Specyfika polskiego systemu licencjonowania Wszystkie licencje PPL, CPL oraz ATPL (A/H) aktualnie wydawane w Polsce są licencjami wydawanymi wg wymagań JAR/Part-FCL (RPL ULC nie wydaje obecnie licencji krajowych – zgodnych jedynie z wymaganiami ICAO – dla pilotów samolotowych lub śmigłowcowych), co wynika z aktualnie obowiązujących przepisów w zakresie licencjonowania; Jednocześnie, w Polsce nie funkcjonują żadne ośrodki szkolenia lotniczego szkolące w zakresie do licencji PPL, CPL oraz ATPL i IR inne niż zgodne z wymaganiami JAR-FCL (Part/ORA). Nie istniały również w przeszłości i nie istnieją obecnie w naszym kraju organizacje rejestrowane JAR-FCL, szkolące do licencji PPL (brak takiej możliwości prawnej – patrz: rozporządzenie w sprawie certyfikacji); Brak jest równocześnie „obcych” (usytuowanych poza granicami RP) OSL oraz operatorów FSTD nadzorowanych przez polski nadzór.

Zrealizowane i przyszłe zadania LPL Analiza nowych przepisów pod kątem przyjęcia lub odrzucenia możliwych do zastosowania odroczeń (tzw. opt-out) – zrealizowano; Opracowanie planu implementacji nowych wymagań –zrealizowano; Zgłoszenie przyjętych odroczeń do Komisji Europejskiej oraz EASA, wraz z przesłaniem planu implementacji – zrealizowano; Przetłumaczenie na język polski AMC i GM dla nowych regulacji – zrealizowano; Analiza zgodności nowych przepisów z obowiązującymi, opracowanie i wdrożenie zmian dostosowujących przepisy krajowe do rozporządzeń unijnych – w końcowej fazie realizacji;

Analiza nowych przepisów pod kątem konieczności opracowania nowych i wprowadzenia zmian do istniejących procedur wewnętrznych komórek LPL – zrealizowano; Opracowanie nowych i wprowadzenie zmian do istniejących procedur wewnętrznych komórek LPL – w końcowej fazie realizacji; Opracowanie i wdrożenie odpowiednich zmian w systemie informatycznym ULC - zrealizowano; Opracowanie i wdrożenie niezbędnych zmian w komputerowym systemie egzaminowania ULC - zrealizowano; Opracowanie i wdrożenie niezbędnych zmian we wzorach licencji, certyfikatów, upoważnień, zaświadczeń i protokołów wydawanych w LPL – zrealizowano;

Przygotowanie i przeprowadzenie szkoleń dla inspektorów LPL – w trakcie permanentnej realizacji; Przygotowanie i przeprowadzenie seminarium dla środowiska – po publikacji nowych wymagań – w trakcie realizacji ; Opracowywanie sylabusu dla środowiska w zakresie wdrażana SMS w ATO – w trakcie realizacji; Opracowanie i wdrożenie Raportu Konwersji oraz Raportu uznania szkoleń do licencji balonowych i szybowcowych – zrealizowano; Opracowanie i wdrożenie Raportu uznawania kwalifikacji pilotów wojskowych (wymaga porozumienia z MON) – najbliższa przyszłość; Informowanie środowiska lotniczego – działanie permanentne (m.in. przy użyciu strony internetowej ULC oraz za pomocą Komunikatów Prezesa).

Dziękuję za uwagę! Pytania?