Żyjemy w Polsce, która może szczycić się długo oczekiwaną wolnością Żyjemy w Polsce, która może szczycić się długo oczekiwaną wolnością. Patrzymy w przyszłość, pamiętając jednak o doświadczeniach minionych lat. Dlatego dziś zatrzymajmy się na chwilę i spójrzmy w przeszłość.

KONSTYTUCJA 3 MAJA

Była jedną z trzech wielkich ustaw konstytucyjnych XVIII 224 lata temu uchwalono w Polsce ustawę zasadniczą. Do narodowej tradycji przeszła ona pod nazwą Konstytucji 3 Maja. Była jedną z trzech wielkich ustaw konstytucyjnych XVIII wieku – drugą po konstytucji amerykańskiej, pierwszą w Europie przed ustawą zasadniczą rewolucyjnej Francji.

Sytuacja międzynarodowa

Konstytucję 3 Maja ustanowiono prawie dwadzieścia lat po pierwszym rozbiorze Polski, w warunkach narastającego zagrożenia niepodległego bytu Rzeczpospolitej.

Rozbiory Polski Pierwszy rozbiór Polski w 1772 roku (Rosja, Prusy, Austria) Drugi rozbiór Polski w 1793 roku (Rosja, Prusy) Trzeci rozbiór Polski w 1795 roku (Rosja, Prusy, Austria)

Polska po I rozbiorze - 1772 r.

Po dramacie rozbioru w oświeconych warstwach narodu, wśród znacznej części szlachty i mieszczaństwa, w pełni Dojrzało przeświadczenie, że ratunkiem dla suwerenności Państwa Polskiego może być tylko jego zasadnicza reforma.

Dzieło to zapoczątkowały uchwały Sejmu Czteroletniego zwanego „Wielkim” w latach 1788-1792 i przyjęta przez Sejm Konstytucja.

3 maja 1791 r. o godzinie 11:00, w szczelnie wypełnionej sali poselskiej Zamku Królewskiego rozpoczęły się obrady. Panowała uroczysta cisza. Marszałek Stanisław Małachowski otworzył posiedzenie sejmu, który miała zatwierdzić nowe prawa, nową konstytucję dla Polski.

Konstytucja 3 Maja – Jan Matejko

Sylwetki najbardziej znanych współtwórców Konstytucji 3 Maja

Stanisław August Poniatowski Stanisław Małachowski

Adam Naruszewicz Ignacy potocki

Antoni Barnaba jabłonowski Joachim l. chraptowicz

Julian ursyn niemcewicz Hugo Kołłątaj Julian ursyn niemcewicz

Stanisław kostka potocki Adam kazimierz czartoryski

Oryginalny manuskrypt Konstytucji 3 Maja Medale wybite z okazji uchwalenia konstytucji 3 maja

Postanowienia Konstytucji 3 Maja

Religia Religia katolicka została utrzymana jako religia panująca, a przejście na inne wyznanie miało być karane. Jednak zagwarantowano wolność wyznawcom innych religii i obrządków.

Chłopi włościanie Chłopów otoczono opieką prawa i państwa. Zapewniono wolność osiedlania się i poruszania po kraju i za jego granice.

Szlachta ziemianie Potwierdzono prawa szlachty. Zagwarantowano prawa własności, bezpieczeństwa, wolności. Zobowiązano szlachtę do obrony Konstytucji i Rzeczypospolitej.

Rząd, czyli oznaczenie władz publicznych Wprowadzono trójpodział władzy. Rzeczpospolitą ogłoszono monarchią konstytucyjną.

Mieszczanie Zapewniono nietykalność osobistą (niemożliwość skazania bez wyroku sądowego).

Sejm Podzielono na dwie izby (poselską i senatorską) z kadencją 2-letnią. Zniesiono liberum weto konfederacje i wolną elekcję. Posłowie i senatorowie mieli być gotowi do obrad w każdej chwili (tzw. Sejm Gotowy). Ustanowiono Sejm Konstytucyjny zwoływany co 25 lat mogący zmienić konstytucję.

Król i rząd Władza królewska miała być dziedziczna. W skład Straży Praw (rządu) wchodził król i pięciu ministrów. Ministrów powoływał król lecz zwolnić ich mógł jedynie Sejm. Król został głową Straży Praw. Król nie był odpowiedzialny prawnie ani konstytucyjnie, ale jego decyzje wymagały akceptacji ministrów.

entuzjazmem przyjęła ustanowienie Konstytucji 3 Maja. Ogromna większość szlachty i mieszczaństwa z entuzjazmem przyjęła ustanowienie Konstytucji 3 Maja. Miano bowiem wtedy świadomość wielkich zmian, które ona wprowadziła. Słusznie odbierano ją jako zasadniczy zwrot w dziejach polskiej państwowości, jako sygnał odradzania się Rzeczpospolitej pod względem politycznym i moralnym; jako zwycięstwo sił patriotycznych nad siłami egoizmu, prywaty i anarchii.

Była więc Ustawą Rządową , wyraźnym sygnałem zmian na lepsze, prawdziwą jutrzenką nadziei. Jako akt suwerennej woli narodu stanowiła dowód politycznej mądrości i powód do uzasadnionej dumy.

Reformy Konstytucji 3 Maja nie przetrwały, nie uratowały suwerenności Polski. Zniszczone zostały rosyjskimi wojskami carycy Katarzyny II i, niestety, zdradą Polaków skupionych wokół Targowicy.

Przyjęcie Konstytucji 3 maja sprowokowało wrogość sąsiadów Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Podczas wojny w obronie konstytucji, Polska zdradzona przez swojego pruskiego sprzymierzeńca Fryderyka Wilhelma II została pokonana przez Imperium Rosyjskie Katarzyny Wielkiej, sprzymierzonej z konfederacją targowicką – spiskiem polskich magnatów przeciwnych reformom osłabiającym ich wpływy. Po utracie niepodległości w 1795 roku, przez 123 lata rozbiorów, przypominała o walce o niepodległość. Zdaniem dwóch współautorów, Ignacego Potockiego i Hugona Kołłątaja była "ostatnią wolą i testamentem gasnącej Ojczyzny".

Pozostała jednak pamięć i tradycja Konstytucji 3 Maja, odczytywana jako wielkie dokonanie polskiej myśli prawniczej i politycznej. Konstytucja stała się wartością kulturową, swoistym katechizmem narodowym Polaków. Okazała się trwałym składnikiem europejskiej tradycji konstytucyjnej.

Do dzieła Konstytucji, do patriotyzmu jej twórców nawiązywały pokolenia Polaków, zarówno te, które walczyły o wolność w XVIII, XIX i początkach XX stulecia, jak i te, które budowały II Rzeczpospolitą. Właśnie w dwudziestoleciu międzywojennym dzień 3 maja, rocznica ustanowienia Konstytucji, ogłoszony został świętem narodowym i religijnym.

Dziś obchodzimy rocznicę ustanowienia Konstytucji 3 Maja jako święto narodowe, znak widoczny naszej tożsamości. Dla nas, podobnie jak dla pokoleń, które poprzedziły nas w dziejach, pamięć o dziele Konstytucji stanowi istotny element polskiego dziedzictwa, wyrażający stale wielkie społeczne pragnienie, by żyć w państwie dobrze rządzonym, mądrym, sprawiedliwym i suwerennym.

2 MAJA – ŚWIĘTO FLAGI 2 maja obchodzimy Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej – święto wprowadzone na podstawie ustawy z 20 lutego 2004 roku. Każdy Polak zna wygląd flagi narodowej, ale czy zna jej historię, jej odmiany i zasady stosowania? Odpowiedź na to pytanie nie jest już taka oczywista.

Flaga polska to  prostokątny płat tkaniny o barwach Rzeczypospolitej Polskiej umieszczony na maszcie. W tej samej ustawie napisano też, że barwami Rzeczypospolitej Polskiej  są kolory biały i czerwony, ułożone w dwóch poziomych, równoległych pasach tej samej szerokości, z których górny jest koloru białego, a dolny koloru czerwonego. Doprecyzowano także, że przy  umieszczaniu tych barw w układzie pionowym kolor biały umieszcza się po lewej stronie płaszczyzny oglądanej z przodu. Słowo ‘flaga’ jest zaczerpnięte z niderlandzkiego określenia – vlaag (chociaż ma podobnie brzmiące odpowiedniki w innych  językach europejskich) i oznacza płat tkaniny określonego kształtu i barwy przymocowywany do drzewca, który  może zawierać godła, symbole i wizerunki. Flaga jest znakiem rozpoznawczym, symbolem państwa (flaga państwowa) lub organizacji, czasem również miast (flaga miejska) czy jednostek podziału administracyjnego, oddziału wojsk (sztandar), organizacji: politycznych, społecznych, kościelnych, sportowych, itd. Flaga wywodzi się w prostej linii z chorągwi (sztandaru) wojskowej będącej znakiem rozpoznawczym walczących oddziałów. Z czasem ten znak rozpoznawczy rozciągnięto na całe państwa.