MONITORING POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO CEL: dostarczenie informacji stanowiących podstawę do podejmowania działań zmierzających do ograniczenia emisji zanieczyszczeń do atmosfery, ocena skuteczności tych działań oraz ocena stopnia zagrożenia zdrowia ludzi, a także ekosystemów przyrodniczych i obiektów technicznych ze strony zanieczyszczeń występujących w powietrzu Główne źródła zanieczyszczenia powietrza: elektrownie; zakłady przemysłowe; rozproszone źródła emisji sektora komunalno-bytowego i rolnego; pojazdy mechaniczne.

Główne zanieczyszczenia powietrza w Polsce: dwutlenek siarki; tlenki azotu; pyły; metale ciężkie; węglowodory. CELE MONITORINGU Bieżąca kontrola jakości powietrza, ocena stanu zanieczyszczeń, kontrola dotrzymywania norm dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń. Opracowywanie planów poprawy jakości powietrza w miastach. Ocena skuteczności realizowanych przedsięwzięć w celu zmniejszenia stopnia zanieczyszczenia powietrza.

Podejmowanie decyzji lokalizacyjnych obiektów oddziaływujących szkodliwie na otoczenie. Prognozowanie kierunków rozwoju miast. Ocena stopnia zagrożenia zdrowia mieszkańców. Bieżące informacje mieszkańców miast o stanie jakości powietrza w mieście. Prognozowanie zmian zanieczyszczenia powietrza na terenie miast, regionów. Ocena uciążliwości obiektów mających wpływ na zanieczyszczenie powietrza. Ocena wpływu zanieczyszczenia powietrza na zmiany w środowisku i szacowanie strat. Budowa i weryfikacja modeli dyfuzji zanieczyszczeń w atmosferze.

EMISJA INWENTARYZACJA EMISJI prowadzą Wojewódz. Wydziały Ochrony Środowiska; ewidencja wszystkich źródeł emisji na terenie województwa; źródła punktowe, powierzchniowe i liniowe; konieczność szacowania emisji komunikacyjnych i emisji z palenisk domowych; eksport i import zanieczyszczeń; POMIARY EMISJI pomiary ciągłe - zakłady wprowadzające do atmosfery przez jeden emitor w ciągu jednej godziny: 1200 kg SO2 lub 800 kg pyłów pomiary dwukrotnie w roku - zakłady wprowadzające do atmosfery przez jeden emitor w ciągu jednej godziny powyżej: 100kg SO2 lub 100kg pyłów WIOŚ prowadza pomiary sprawdzające

Zadania (elementy) Monitoringu Powietrza Badanie i ocena jakości powietrza atmosferycznego (identyfikacja obszarów przekroczeń normatywów jakości powietrza, analiza trendów). Monitorowanie i prognozowanie jakości powietrza oraz warunków meteorologicznych dla potrzeb ostrzegania i alarmowania o sytuacjach smogowych. Badanie chemizmu opadów atmosferycznych i depozycji zanieczyszczeń do podłoża. Badanie tła zanieczyszczenia atmosfery według programów: EMEP, GAW/WMO, EGAP. Badanie stanu warstwy ozonowej nad Polską oraz pomiary natężenia promieniowania UV-B.

SIEĆ KRAJOWA (PODSTAWOWA zadania: ocena skuteczności działań w zakresie ochrony atmosfery w skali kraju wynikających z polityki ekologicznej państwa; weryfikacja planów przestrzennego zagospodarowania kraju; analiza wpływu zanieczyszczeń powietrza na inne elementy środowiska; weryfikacja matematycznych modeli rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w atmosferze.

Sieć stacji podstawowych obejmuje: stacje systemów międzynarodowych: EMEP, HELKOM, GEMS, OZON - jednostki naukowo-badawcze; wybrane stacje monitoringu powietrza w obszarach przygranicznych – WIOŚ; wybrane stacje systemów alarmowych w aglomeracjach miejsko- przemysłowych; wybrane stacje sieci nadzoru ogólnego -WIOŚ, SANEPID; wybrane stacje wchodzące w skład sieci regionalnych i lokalnych.   pomiary ciągłe 24h: SO2 , NOx i pył zawieszony inne w miarę możliwości i potrzeb.

SIECI REGIONALNE   zadania związane z: dostarczaniem informacji o wielkości stężeń poszczególnych zanieczyszczeń powietrza w regionie; ograniczeniem uciążliwości podmiotów gospodarczych powodujących zanieczyszczenie powietrza w skali regionalnej; przygotowaniem danych do analizy planów przestrzennego zagospodarowania kraju oraz decyzji lokalizacyjnych nowych inwestycji; weryfikacją matematycznych modeli rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w skali regionalnej.

SIECI LOKALNE MONITORINGU ATMOSFERY   Sieci lokalne są tworzone i finansowane przez podmioty gospodarcze na podstawie decyzji administracyjnych.  zadanie sieci lokalnych: informowanie ludności o stanie zanieczyszczenia atmosfery w strefie oddziaływania określonego obiektu; ocena i analiza przekroczenia norm zanieczyszczeń powietrza w skal lokalnej; weryfikacja skuteczności zakładowych programów ochrony atmosfery przed zanieczyszczeniem.

Realizowane w ramach sieci krajowej i regionalnej. Badanie chemizmu opadów atmosferycznych i depozycji zanieczyszczeń do podłoża Realizowane w ramach sieci krajowej i regionalnej. Pobór opadów w 20-25 punktach; Oznaczenie w nich stężeń: K, Na, Ca, jony NH4, metale ciężkie, jony NO3, jony SO4, N i P ogólny, pH, przewodność; Szacowanie miesięcznych i rocznych depozycji; Ocena w cyklach rocznych wpływu depozycji zanieczyszczeń na podłoże z uwzględnieniem wrażliwości receptorów tj. ekosystemów, wód powierzchniowych. Program powinien być realizowany również w sieci regionalnej gdy mamy do czynienia z: wysokim depozytem, ekosystemami wrażliwymi na zakwaszenie i eutrofizację, obszarami chronionymi.

Badania stanu warstwy ozonowej nad Polską oraz pomiary natężenia promieniowania UV-B Konwencja w sprawie ochrony warstwy ozonowej jako element GO3OS (Global Ozone Obserwing System); pomiary całkowitej zawartości ozonu w atmosferze – stacja w Belsku, Instytut Geofizyki PAN; pomiary profili ozonowych metodą sondażową – Ośrodek Aerologii w Legionowie, IMGW; wyznaczanie pól całkowitej zawartości ozonu nad Europą – IMGW O/Kraków; pomiary natężenia promieniowania UV na 4 stacjach (IG PAN, IMGW); informowanie społeczeństwa w przypadku znacznego ubytku ozonu w stratosferze nad obszarem Polski; ocena i analiza danych krajowych na tle ogólnego zjawiska ubożenia warstwy ozonowej.

Obszary priorytetowe dla monitoringu jakości powietrza obszary występowania lub wysokiego prawdopodobieństwa występowania przekroczeń; wielkie miasta i aglomeracje miejskio-przemysłowe o wielkości > 500 tys. Mieszkańców; miasta o wielkości 250 tys. – 500 tys. Mieszkańców uzdrowiska; parki narodowe; System Monitoringu „Czarny Trójkąt” składający się z 10 stacji pomiarowych zlokalizowanych na obszarach przygranicznych na Dolnym Śląsku (umowa z Czechami i Niemcami).

Unia Europejska -normy zanieczyszczenia powietrza, dwutlenek siarki Wartości dopuszczalne: okres wartość dopuszcz. margines tolerancji termin osiąg. zdrowie człowieka 1 godz. 350 μg/m3 125μg/m3 2005 24 godz. brak ochrona ekosyst. 1 rok i pora zim. 20μg/m3 2001

II. Alarmowa wartość progowa: 500 μg/m3 zmierzone przez trzy kolejne godziny w miejscach reprezentatywnych dla jakości powietrza na obszarze co najmniej 100 km2 albo w całej strefie lub aglomeracji, zależnie od tego, który z tych obszarów jest mniejszy. III. Minimalny zakres szczegółowych informacji udostępnianych społeczeństwu w razie przekroczenia alarmowej wartości progowej (przynajmniej):dzień, godz. i miejsce wydarzenia oraz jego przyczyny, jeśli są znane; wszelkie prognozy dotyczące: okresu trwania wydarzenia; rodzaj osób potencjalnie wrażliwych; środki ostrożności osób potencjalnie wrażliwych.

Właściwości gazów cieplarnianych czas przebywania/lata wzmocnienie ocieplenia CO2 50-200 1 CH4 12 43 N2O 115 250 CFC-11 45 15 000 CFC-12 102 19 000 HCFC-22 13 000 CCl4 35 C2F6 10 000 SF6 3 200

Stężenie gazów cieplarnianych w troposferze związek przed 1750 obecnie udział w ociepleniu dwutlenek węgla 280 ppmv 378 ppmv 1,46 metan 0,70 ppmv 1,78 ppmv 0,48 tlenek azotu (1) 0,27 ppmv 0,32 ppmv 0,18 ozon 0,025 ppmv 0,034 ppmv 0,35 CFC, HCFC, HFC 0 pptv 3-544 pptv 0,34 fluorek siarki (F6S) 4,8 pptv 0,002