Ziemie ludu wybranego. Starożytny Izrael

Początki Izraela Protoplastą ludu Izraela (Żydów) wg tradycji był Abraham, który zgodnie z tekstem Biblii, z nakazu Boga miał wyruszyć z miasta Ur w Mezopotamii i osiedlić się w Kanaanie. Abraham też jako pierwszy miał zawrzeć przymierze z Bogiem, na mocy którego otrzymał zasiedlane ziemie na własność. Stąd wywodzi się termin „Ziemi Obiecanej” i „Ludu wybranego”.

Opowieść biblijna posiada wiele odzwierciedleń w historii, ponieważ faktycznie ludy semickie rozpoczęły wędrówkę z ziem Mezopotamii na zachód ok. XIX stulecia p.n.e. Pierwsza historyczna wzmianka o Semitach pochodzi jednak dopiero z XIII wieku p.n.e. z Egiptu pod panowaniem faraona Merenptaha. Mówi ona o pobiciu przez wojska faraona jakiegoś ludu ze wschodu. Zapewne wtedy też wielu Hebrajczyków dostało się do niewoli egipskiej, z której to wg tradycji miał ich oswobodzić Mojżesz.

„Niewola egipska” Część ludów semickich na skutek prześladowań Merenptaha lub Ramzesa II zdecydowało się zbuntować i wyruszyć z Egiptu by ponownie osiedlić się w Kanaanie. Rzeczywiście wędrówka ta symbolizuje przejście z koczowniczego do osiadłego trybu życia ludów semickich.

Palestyna Żydzi w czasie wędrówki do Kanaanu musieli walczyć z wieloma ludami zamieszkującymi te tereny. Najgroźniejszym przeciwnikiem był lud Filistynów ( z tego ludu pochodzić miał Samson) – potomkowie osiadłego niegdyś jednego plemienia wchodzącego w skład „ludów morza”. Od Filistynów wywodzi się nazwa Palestyna.

Pierwsze państwo semickie Żydzi osiedlając się w Kanaanie podzieleni byli na plemiona zajmujące poszczególne części kraju. Czasem owe plemiona walczyły ze sobą. Podzielone państwo jest jednak słabe, dlatego w obliczu zagrożenia ze strony Filistynów, niektóre z nich zjednoczyły się i obrały swym królem Saula uznawanego za proroka Samuela.

Saul Rok urodzenia Saula oraz rok jego wstąpienia na tron nie są pewne. 1 Sm 13,1 stwierdza: "Saul miał... lat, gdy został królem, a dwa lata panował nad Izraelem„. Od dawna krytycy biblijni uważają, iż ten werset jest skażony przez starożytnych kopistów. Nie dość, że brakuje informacji o wieku Saula w chwili intronizacji, to jeszcze liczba dwa lata, jako określenie długości panowania, jest z całą pewnością wybrakowana. Nigdzie też Biblia nie podaje wieku Saula w momencie śmierci. Gdyby taka informacja była zawarta w tekście biblijnym, to wtedy znając rok śmierci tego króla, to znaczy 1010 p.n.e., można by było ustalić rok jego urodzenia. Brak bezpośrednich wskazówek w Starym Testamencie rekompensują Dz Ap.13,21część badaczy przyjmuje, że pierwszym rokiem panowania Saula był rok 1042 p.n.e.. Jednak inni twierdzą, że Saul panował krócej i wyznaczają początek jego panowania na rok 1032 p.n.e., 1022 p.n.e. lub 1012 p.n.e.. Jeśli chodzi o rok urodzenia, to wielu biblistów uważa, że Saul miał w momencie intronizacji ok. 30 lat. Gdyby przyjąć to założenie, to prawdopodobną datą jego urodzenia byłby rok ok. 1072 p.n.e..

Saul

Dawid Następca Saula został Dawid (ok. 1010 – 970 p.n.e.) najprawdopodobniej bohater walk z Filistynami, gdyż wg Biblii miał on pokonać Goliata, w zamian za co poślubił królewską córkę. Jego zasługa jest stworzenie silnego państwa ze stolicą w Jerozolimie. Po pokonaniu Iszbaala, króla z południa, objął władztwo nad całym Izraelem.

Dawid Sprowadził do Jerozolimy Arkę Przymierza (ok. 1000 p.n.e.). Zaplanował budowę wielkiej świątyni. Uznawany jest za inicjatora kultu Jahwe w Jerozolimie. Pomimo że był głęboko religijny, dopuścił się do grzechu cudzołóstwa z Batszebą, czego owocem był syn. Męża Batszeby, Uriasza Hetytę wysłał na śmierć ustawiając go w pierwszej linii na polu walki. Po śmierci Uriasza, ożenił się z Batszebą. Później, stanąwszy przed prorokiem Natanem, ukorzył się przed Bogiem i prosił o przebaczenie. Biblijna Księga Psalmów przypisuje Dawidowi autorstwo 73 z nich.

Dawid i Goliat

Salomon Następca Dawida, Salomon (ok. 970 – 930 p.n.e.) utrzymał silną pozycję Izraela. Z jego rozkazu powstała w Jerozolimie wspaniała świątynia – ośrodek kultu Jahwe. Zasłynął jako budowniczy. W ciągu siedmiu lat wybudował w Jerozolimie świątynię, zwaną później pierwszą świątynią jerozolimską. Trzynaście lat budował sobie pałac. Inne jego budowle to: Dom Lasu Libanu, pałac dla córki faraona, mury jerozolimskie, zabudowy w miastach Chasor, Megiddo i Gezer miasta-spichlerze Baalat i Tamar. Jako pierwszy z izraelskich władców korzystał z rydwanów. Jego wojsko składało się w znacznej części z nie-Izraelitów np. Jebusytów, Hetytów (Chetytów) czy Amorytów. Doprowadził do przeniesienia Arki Przymierza do pierwszej Świątyni. W pierwszych latach rządów pozostawał wierny kultowi Jahwe, później dopuścił do politeizmu – stawiając nawet posągi Kemoszowi (bóg moabicki) i Milkomowi (bóg ammonicki). Przeciwnikiem Salomona był Hadad, potomek królów Edomu i powinowaty faraona. W ostatnich latach rządów z przywódców opozycji wyróżniali się Rezon (inaczej Resin), syn Eliady, oraz Jeroboam, późniejszy pierwszy władca Królestwa Północnego.

Rekonstrukcja świątyni Salomona

Rekonstrukcja świątyni Salomona

Podział królestwa Po śmierci Salomona doszło do podziału państwa na : Północne zwane Izraelem Południowe ze stolicą w Jerozolimie – Juda Podzielone państwo nie zdołało oprzeć się najazdom z zewnątrz. W 772 p.n.e. Królestwo Izraela zostało zniszczone przez najazd asyryjski a jego ludność wysiedlono. W 587 r. p.n.e. Królestwo Judy zostało zdobyte przez Nabuchodonozora . Zniszczono wtedy świątynię Salomona, a ludność wysiedlono do Bablonii. Jest to tzw. okres „niewoli babilońskiej”.

Na powrót do Żydów do Palestyny zezwolił dopiero władca perski- Cyrus Wielki. Odrodzenie państwa żydowskiego nastąpiło jeszcze na krótko w II w. p.n.e., jednak szybko zostało zajęte przez Rzymian, którzy pozwalali na autonomię Palestyny pod władzą namiestnika Heroda Wielkiego. W 66 r. p.n.e. wybuchło powstanie Żydów wobec panowania rzymskiego. Po stłumieniu buntów w 70 r .p.n.e. Rzymianie ostatecznie zburzyli świątynię Salomona, a naród żydowski na odbudowanie swego państwa musiał czekać do 1948 roku.

Religia Żydów Najwięcej wiadomości na temat religii oraz dziejów Izraela zawiera Biblia, przez Żydów i chrześcijan uważane za Pismo Święte objawione przez Boga. Biblia chrześcijańska składa się z dwóch części: Starego i Nowego Testamentu. Wszystkie części Biblii powstały w kręgu starożytnych kultur, ale nie cała ona została spisana w języku hebrajskim.

Żydzi jednak za podstawę swej religii uznają jedynie księgi spisane w tym języku. Chrześcijański kanon obejmuje także części Biblii spisane w języku aramejskim i greckim. Podstawą wiary Żydów jest pięć pierwszych ksiąg Starego Testamentu- tzw. Pięcioksiąg Mojżesza, czyli Tora. Tora w dzisiejszym brzmieniu powstała ok.. V w . p.n.e.

Jeden Bóg Religia Żydów (Judaizm) już od początków zakładał istnienie jednego Boga, nazywanego Jahwe. Żydzi swe dzieje wiązali z Jego postacią a podstawą wiary było przekonanie, że są oni „ludem wybranym”. Judaizm wykluczał jakiekolwiek wizerunki Boga. Podstawą utrzymania wiary było przestrzeganie nakazów moralnych, m.in. „Dziesięciu Przykazań”.

Mojżesz otrzymuje Dziesięć Przykazań