Zmiana społeczna w ochronie zdrowia w Polsce Konferencja: Prawa pacjenta w systemie ochrony zdrowia Zmiana społeczna w ochronie zdrowia w Polsce czyli: o reformie jakiej potrzebujemy Romuald Holly Uniwersytet Medyczny w Łodzi Szkoła Główna Handlowa Krajowy Instytut Ubezpieczeń Warszawa, 4 czerwca 2008 W prezentacji wykorzystano tezy referatu pt. „Social change in health care - what kind of reform we need in Poland?” wygłoszonego na międzynarodowej konferencji zorganizowanej przez PAN dn. 2 czerwca 2008 w Warszawie

Zmiana społeczna w ochronie zdrowia w Polsce (kontrowersje) Zgoda powszechna świadomość konieczności i wręcz nieuchronności zmiany, powszechne przyzwolenie na zmianę, zgoda co do celów (poprawa dostępu do usług med., głównie przez zwiększenie liczby świadczeń, poprawa ich jakości, zmniejszenie kosztów; zgoda co do sposobu zmiany – reforma. Brak zgody co do zakresu przedmiotowego „głębokości” zmian, co do modelu systemu ochrony zdrowia (SOZ) i jego charakteru, co do sposobu przekształcania SOZ (rewolucyjny vs. ewolucyjny), co do społecznych i ekologicznych kosztów zmiany 2

Zmiana społeczna w ochronie zdrowia w Polsce (uwarunkowania) wola polityczna, zdolność administracji państwowej do przeprowadzania zmiany, warunki społeczno-kulturowe, regulacje formalno-prawne, poziom zaawansowania technologii medycznych, czynniki demograficzne, czynniki ekonomiczno-finansowe. 3

Strategiczne cele reformy: zwiększenie zakresu świadczeń zdrowotnych oraz liczby usług medycznych; poprawa jakości usług medycznych; zmniejszenie kosztów usług medycznych (i/lub uzyskanie większej liczby i wyższej jakości usług medycznych za dotychczasową cenę); poprawa dostępności do usług medycznych (cel max.: swobodny wybór placówki i określonego lekarza – specjalisty). przesądzają o konieczności kompleksowego przeobrażenia całego SOZ 4

Każda właściwa (tj. racjonalna) reforma systemu ochrony zdrowia polega na ponownym przebudowaniu, reorganizacji wewnętrznych struktur organizacyjnych poszczególnych elementów, członów, segmentów, nowego zdefiniowania roli w systemie, relacji między nimi, charakteru i sposobu funkcjonowania. Reforma oparta na racjonalnych przesłankach zakłada, że: system musi być kompletny i komplementarny. każdy element (człon/moduł) systemu musi być zharmonizowany z wszystkimi innymi elementami (jeżeli tak nie jest, system staje się ułomny – niesprawny, niewydolny, nieefektywny, nieskuteczny, ekonomicznie nieracjonalny, po prostu – chory). 5

Kluczowe pytanie o kształt i charakter ochrony zdrowia w Polsce możemy sprowadzić do trzech kwestii: czy ma to być ciągle służba, za sprawą której państwo wypełnia swoje określone powinności wobec obywateli? czy też sektor gospodarki wolnorynkowej, który ze względu na swoje specyficzne cele, rolę i funkcje społeczne podlega jedynie szczególnym regulacjom, państwowemu nadzorowi i kontroli? czy ma to być „hybryda” – system prospołeczny, a zarazem wolnorynkowy? 6

jak szeroko zdefiniujemy powinności państwa wobec obywateli, W zależności od tego, jak szeroko zdefiniujemy powinności państwa wobec obywateli, jaką przyjmiemy politykę ochrony zdrowia, taki też będzie kształt systemu ochrony zdrowia 7

System ochrony zdrowia projektowany od początku 2006 r. jest i najpewniej będzie hybrydą składającą się z dwóch modułów: zaopatrzeniowego ubezpieczeniowego cechuje się bowiem charakterem: solidarnościowym, prospołecznym, a zarazem wolnorynkowym. 8

Zakresy przedmiotowe i charakter tych ubezpieczeń możemy określić poprzez konstrukcję pozytywnego koszyka gwarantowanych świadczeń i usług medycznych. Jeżeli tak, to – jaki koszyk? – jakie zaopatrzenie i ubezpieczenie? czyli – jaki ma być operacyjny cel reformy? 9

MINIMUM OPTYMALNEGO STANDARDU (POKRYWAJĄCE SIĘ Z KOSZYKIEM PUZ) KOSZYK JAKO GWARANT PRAW PACJENTA Schemat ideowy koszyka gwarantowanych usług i świadczeń medycznych oraz charakteru i zakresu przedmiotowego ubezpieczeń suplementarnych, ponadstandardowych i równoległych. MINIMUM OPTYMALNEGO STANDARDU POWSZECHNE PUBLICZNE PODSTAWOWE RÓWNOLEGŁE LUB ALTERNATYWNE (POKRYWAJĄCE SIĘ Z KOSZYKIEM PUZ) KOSZYK „POZYTYWNY” 10

Ubezpieczenia, jakich potrzebuje polski system ochrony zdrowia publiczne, powszechne ubezpieczenie podstawowe obejmujące zakres świadczeń zdrowotnych i usług medycznych określonych przez gwarantowany koszyk „pozytywny”, dodatkowe prywatne i/lub wzajemnościowe ubezpieczenie komplementarne (ponadstandardowe obejmujące standardy procedur medycznych, które nie mieszczą się w koszyku usług gwarantowanych oraz suplementarne obejmujące wszystkie dopuszczalne procedury, które jednakże nie zmieściły się w koszyku usług gwarantowanych), dodatkowe alternatywne i/lub równoległe wobec powszechnych ubezpieczeń publicznych obejmujących usługi koszyka gwarantowanego (o charakterze ubezpieczeń prywatnych i/lub wzajemnościowych). 11

Schemat jednolitego Ubezpieczeniowego Systemu Ochrony Zdrowia (postulowana zasada: Ubezpieczeniowe Partnerstwo Publiczno-Prywatne) powszechne, publiczne, podstawowe dodatkowe (I) prywatne ponadstandardowe komplementarne i/lub i/lub wzajemnościowe suplementarne dodatkowe (II) prywatne podstawowe alternatywne i/lub ponadstandardowe i/lub wzajemnościowe suplementarne równoległe 12

Prognoza: Sukces czy porażka reformy? Szanse: rychłe utworzenie koszyka gwarantowanych świadczeń zdrowotnych i usług medycznych; wprowadzenie ubezpieczeń dodatkowych – prywatnych i/lub wzajemnościowych; komplementarnych oraz alternatywnych i/lub równoległych; jednoznaczne, wyraźne określenie przedmiotu i zakresu ubezpieczenia zdrowotnego. Największe zagrożenia: brak koszyka; fantomowe ubezpieczenia dodatkowe. 13